نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند

2 گروه پژوهشی گیاه و تنش های محیطی، دانشگاه بیرجند

3 فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند

4 دکتری تخصصی زراعت، ایستگاه تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گناباد، مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، گناباد

چکیده

کم‌آبی یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در کاهش عملکرد گیاهان زراعی است. در این راستا به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد دیاتومیت بر خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و عملکرد نخود تحت رژیم های مختلف آبیاری، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1396-1397 در شهر خواف انجام شد. عامل اصلی رژیم‌های مختلف آبیاری شامل پنج سطح (دیم کامل، آبیاری کامل، یک نوبت آبیاری فقط در مرحله رویشی، یک نوبت آبیاری فقط در مرحله زایشی، دو نوبت آبیاری شامل یک نوبت در مرحله رویشی و یک نوبت در مرحله زایشی) و عامل فرعی مقادیر دیاتومیت در سه سطح (صفر، 3.5 تن در هکتار و 7 تن در هکتار) بود. نتایج نشان داد که تغییر رژیم آبیاری از آبیاری کامل به دیم موجب کاهش در صفات کمی موردبررسی شد. کاربرد دیاتومیت تحت رژیم‌های مختلف کم آبیاری تمامی صفات مورد ارزیابی و عملکرد دانه را افزایش داد. به‌طوری‌که کاربرد 7 تن در هکتار دیاتومیت نسبت به تیمار عدم کاربرد دیاتومیت به ترتیب باعث افزایش 29، 29، 77 و 39 درصدی عملکرد دانه در رژیم‌های آبیاری شامل دیم، یک نوبت آبیاری در مرحله رویشی، یک نوبت آبیاری در مرحله زایشی، دو نوبت آبیاری شامل مرحله رویشی و زایشی شد. بر اساس نتایج اثرات متقابل عملکرد دانه در تیمار آبیاری در مرحله رویشی و زایشی و سایر تیمارهای کم‌آبیاری کاربرد 3.5 تن در هکتار دیاتومیت با کاربرد 7 تن در هکتار دیاتومیت در یک گروه آماری قرار گرفت؛ بنابراین می‌توان گفت کاربرد 3.5 تن در هکتار دیاتومیت مناسب‌ترین مقدار در افزایش عملکرد نخود تحت رژیم‌های کم آبیاری است. به‌طورکلی نتایج این مطالعه نشان داد که کاربرد دیاتومیت در شرایط کمبود آب از طریق کاهش اثرات سوء ناشی از کمبود رطوبت، باعث بهبود عملکرد دانه گیاه نخود شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Abdalla, M., 2010. Sustainable effects of diatomite on the growth criteria and phytochemical contents of Vicia faba plants. Agriculture and Biology Journal of North America. 1, 1076-1089.
Abdalla, M., 2011. Beneficial of diatomite on the growth, the biochemical contents and polymorphic DNA in Lopinus albus plants grown under water stress. Agriculture and Biology Journal of North America. 2, 207-220.
Abhari, A., Haresabadi, B., 2017. The effect of super absorbent on yield and yield components of chickpea under season terminal drought stress conditions. Journal of Crop Production. 10, 191-202.
Ahmadi, S., Haddad, H., 2011. Study of silicon effects on antioxidant enzyme activities and osmotic adjustment of wheat under drought stress. Journal of Genetic and Plant Breeding. 47, 17-27. [In Persian with English Summary].
Amiri Dehahmadi, S.R., Rezvani moghadam, P., Ehyayi, H.R., 2012. The effect of drought stress on some morphological characteristics and yield of three medicinal plants: dill (Anethum graveolens), coriander (Coriandrum sativum) and fennel (Foeniculum vulgare) in greenhouse conditions. Iranian Journal of Field Crops Research. 10(1), 116-124. [In Persian with English Summary].
Angin, I., Kose, M., Aslantas, R., 2011. Effect of diatomite on growth of strawberry. Pakistan Journal of Botany. 43, 573-577.
Anwar, M.R., Makenzie, B.A., Hill, G.D., 2003. Phenology and growth response to irrigation and sowing date of Kabuli chickpea (Cicer arietinum L.) in a cool temperate sub humid climate. Journal of Agricultural Science. 141, 273–284.
Badawy, E.S., Kandil, M.M., Habib, A.M., 2015. Influence of diatomite, putrescine and alpha-tocopherol on some vegetative growth and flowering of Antirrhinum majus L. plants. Journal of Horticultural Science and Ornamental Plants. 7, 7-18.
Basha, D.M., El Sayed, S.A., El Aila, H.I., 2013. Effect of nitrogen levels, diatomite and potassium silicate application on yield and chemical composition of wheat (Triticum aestivum L.) plants. World Applied Sciences Journal. 25, 1217-1221.
Benjamin, J.G., Nielsen, D.C., 2006. Water deficit effects on root distribution of soybean, field pea and chickpea. Field Crops Research. 97, 248-253.
Eivazi, A., Taghikhani, H., Shiralizadeh, Sh., Rezai, M., Mousavi, S.H., 2012. Evaluation of response of chickpea genotypes to water deficit at different growth stages by using drought tolerance indices. Iranian Journal of pluses research. 3, 81-92. [In Persian with English summary].
Eskandari, M., 2014. Changes in growth parameters and essential oil content of Satureja bachtiarica Bunge under the effects of 28-Homobrassinolid and drought stress. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic plants. 29, 176-186. [In Persian with English Summary].
Fadia, sh., Doha, Z., Yun kiam, Y., 2018. Diatomite improves productivity and quality of Moringa oleifera grown in greenhouse. Electronic Journal of Biology. 14, 1-6.
Ghassemi Golezani, K., Dalil, B., Muhammadi Nasab, A.D., Zehtab Salmasi, S., 2008. The response of chickpea cultivars to field water deficit. Notulae Botanicae Horti Agrobotanic. 36, 25-28.
Goodarzvand, kh., Fotovat, R., Bihamta, M.R., Omidi, H., Shahnejant boushehri, A., 2018. Evaluation of drought stress effects on morphological, physiological and agronomical characteristics of chickpea genotypes in greenhouse. Journal of Agricultural Crops Production. 19, 639-651. [In Persian with English summary].
Hajirasouli, F., 2018. Effect of different levels of moisture and diatomite on growth characteristics and yield of common millet in Birjand region. MSc dissertation, Faculty of Agriculture, University of Birjand, Iran. [In Persian].
Hanan, M.H., Nadia, A.M., Salem, M., 2014. Physiological effects of diatomaceous earth on Mentha viridis plants grown under drought condition. Scientific Journal of Flowers and Ornamental Plants. 1, 105-115.
Jalota, S.K., Anil, N., Harman, W.L., 2006. Assessing the response of chickpea (Cicer aeritinum L.) yield to irrigation water on two soils in Punjab (India): A simulation analysis using the CROPMAN model. Agricultural Water Management. 79, 312–320.
Khalili Mahalleh, J., Heidari Sharif Abad, G., Nourmohammadi, F., Darvish, I., Majidi Haravan, E., Valizadegan, E., 2011. Effect of superabsorbent polymer (Tarawat A200) on forage yield and qualitative characters in corn under deficit irrigation condition in Khoy zone (Northwest of Iran). Advanced in Environmental Biology. 5, 2579-2587.
Khazai, H.R., Kafi, M., 2003. Effect of drought stress on root growth and dry matter partitioning between roots and shoots of winter wheat. Iranian Journal of Field Crops Research. 1, 33-41. [In Persian with English Summary].
Keshavarz, L., Farahbakhsh, H., Golkar, H., 2012. The effects of drought stress and super absorbent polymer on morphophysiological traits of pearl millet (Pennisetum glaucum). International Research Journal of Applied and Basic Science. 3, 148-154. [In Persian with English Summary].
Kooistra, W.H., Gersonde, R., Medlin, L.K., 2007. The Origin and Evolution of the Diatoms: Their Adaptation to a Planktonic Existence, Evolution of Primary Producers in the Sea. Elsevier Academic Press Inc., London.
Lotfi, M., Abbaszadeh, B., Mirza, M., 2014. The effect of drought stress on morphology, proline content and soluble carbohydrates of tarragon (Artemisia dracunculus L.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants. 30, 19-29. [Persian with English summary].
Mafakheri, A., Siosemardeh, A., Bahramnejad, B., Struik, P.C., Sohrabi, Y., 2010. Effect of drought stress on yield, proline and chlorophyll contents in three chickpea cultivars. Australian Journal of Crop Science. 4, 580-585.
Mansourifar, S., Shaban, M., Ghobadi, M., Sabaghpoor, S.H., 2012. Physiological characteristics of chickpea (Cicer arietinum L.) cultivars under drought stress and nitrogen fertilizer as starter. Iranian Journal of Pulses Research. 3, 53-66. [In Persian with English summary].
Mohammadi, Q.H., Ghasemi Golezani, K., Javanshir, A., Moghaddam, M., 2007. The effect of water limitation on yield of three chickpea. Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resource. 2, 109-120. [In Persian with English Summary].
Rahbarian, P., Afsharmanesh, Gh., 2012. Effects of water deficit and manure on yield and some morphological characters of dragonhead (Dracocephalum moldavica) in Jiroft area. Journal of Crop and Weed Ecophysiology. 5, 41-52. [In Persian].
Muruiki, R., Kimurto, P., Vandez, V., Gangarao, R., Silim, S., Siambi, M., 2018. Effect of drought stress on yield performance of parental chickpea genotypes in semi-arid tropics. Journal of Life Science. 12, 159-168.
Rafiolhosseini, M., Salehi, F., Mazhari, M., 2016. The effect of drought stress intensity and stage on agronomic characteristics of two common Bean Cultivars. Desert Ecosystem Engineering Journal. 5, 45-56. [In Persian with English Summary].
Sandhya, K., Prakash, N., Meunier, J., 2018. Diatomaceous earth as source of silicon on the growth and yield of rice in contrasted soils of Southern India. Journal of Soil Science and Plant Nutrition. 18, 344-360.
Sayyari Zahan, M.H., Gholami, A., Rezaeepour, S., 2015. Diatomite and re-use coal waste as promising alternative for fertilizer to environment improvement. Proceedings of the International Academy of Ecology and Environmental Sciences. 5, 70-76.
Ziayi, A., Moghadam, M., Kashefi, B., 2017. The effect of superabsorbent polymers on morphological characteristics of rosemary plants under drought stress conditions. Journal of Science and Technology of Greenhouse Culture. 7, 99-110. [In Persian with English Summary].