نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد آگرواکولوژی، دانشگاه گنبدکاووس

2 استادیار گروه زراعت، دانشگاه گنبدکاووس

3 دانشیار، گروه زراعت، دانشگاه گنبدکاووس

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر سرزنی، نیتروژن و آبیاری تکمیلی بر برخی خصوصیات باقلا و کارآیی زراعی نیتروژن، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس در سال زراعی 96-1395 اجرا گردید. عامل سرزنی در سه سطح شامل عدم سرزنی، سرزنی در مرحله شروع گل‌دهی و سرزنی در مرحله شروع پرشدن دانه، عامل نیتروژن در سه سطح شامل صفر، 50 و 100 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و عامل آبیاری تکمیلی در دو سطح شامل عدم آبیاری و آبیاری در مرحله شروع پرشدن دانه بود. نتایج نشان داد که تأثیر سرزنی بر عملکرد غلاف سبز، میزان پرولین و کارآیی زراعی نیتروژن معنی‌دار اما بر درصد پروتئین معنی‌دار نبود. اثر نیتروژن و آبیاری تکمیلی بر همه صفات معنی‎دار بود. بیشترین عملکرد غلاف سبز با 29118 کیلوگرم در هکتار مربوط به مصرف 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و کم‌ترین آن مربوط به تیمار عدم مصرف نیتروژن با 22149 کیلوگرم در هکتار بود. عملکرد غلاف سبز در تیمار عدم سرزنی کمتر از تیمارهای سرزنی در مرحله شروع گل‌دهی و سرزنی در مرحله شروع پرشدن دانه بود. آبیاری تکمیلی عملکرد غلاف سبز را از 23554 به 28697 کیلو‌گرم در هکتار افزایش داد. کارآیی زراعی نیتروژن در تیمار سرزنی در مرحله شروع پرشدن دانه 89.85 و در تیمار سرزنی در مرحله شروع گل‌دهی 55.96 کیلوگرم دانه بر کیلوگرم نیتروژن بود. مصرف نیتروژن پروتئین دانه را افزایش داد به‌طوری‌که در تیمار مصرف 100 کیلوگرم نیتروژن درصد پروتئین به 22.65 درصد رسید. میزان پرولین و درصد پروتئین در تیمار عدم آبیاری بیش‌‌ از تیمار آبیاری ولی عملکرد غلاف سبز و کارآیی زراعی نیتروژن کمتر بود. درمجموع، سرزنی، مصرف نیتروژن و آبیاری با بهبود شرایط رشد زایشی و تأمین نیاز گیاه به نیتروژن و آب، باعث عملکرد بیشتر غلاف سبز شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

AOAC International., 2003. Official methods of analysis of AOAC International (17th edi. 2nd revision). Gaithersburg, MD, USA, Association of Analytical Communities.
Aghjeli, A., Nakhzari Moghaddam, A., Rahemi Karizaki, A., Gholamalipour Alamdari, E., 2018. The effect of supplemental irrigation and split nitrogen on quantity and quality of mung bean (Vigna radiata L.). Environmental Stresses in Crop Sciences. 11, 591-602. [In Persian with English Summary].
Alipour Ghasem Abad Sola, A., Rahemi Karizaki, A., Nakhzari Moghaddam, A., Biabani, A., Tarashi, M., 2014. Top removal effect on yield, yield components and the dry matter production of faba bean (Vicia faba L.). Iranian Journal of Pulses Reseach. 9, 129-141. [In Persian with English Summary].
Bates, L.S., Waldern, R.P., Teave, I.D., 1973. Rapid determination of free praline for water stress standees. Plant and Soil. 39, 205-107.
Doaei, F., 2018. The feasibility of improving yield and some ecophysiological characteristics of chickpea (Cicer arietinum L.) through chemical and biological fertilizer management of nitrogen in different planting dates. PhD of Agronomy. Faculty of Agriculture, University of Gonbad Kavous, Iran. [In Persian with English Summary].
Enayatgholizadeh, M.R., Fathi, G., Razaz, M., 2011. Evaluation grain yield and yield component of three wheat cultivars to drought stress and different levels of nitrogen under Khuzestan climate. Journal of Crop and Weed Ecophysiology. 5, 1-14. [In Persian with English Summary].
Heshmatpour, A., Etesami, M., Maleki, S., Azarnia, M., Safi Khani, S., Abbasian, A., 2013. Evaluation of human bioclimatic potential of Gonbad Kavous city using Baker indicators, effective temperature, neural and olfactory pressure. National Conference on Natural Resource Management. Gonbad Kavous University, March, 29, 2013. 14p. [In Persian].
Hosseini, F.S., Nezami, A., Parsa, M., Hajmohammadnia Ghalibaf, K., 2016. Effects of supplementary irrigation at phenological stages on some growth indices of lentil (Lens culinaris Medik.) cultivars in Mashhad region. Iranian Journal of Pulses Research. 7, 105-120. [In Persian with English Summary].
Hosseini, R.S., Galeshi, S., Soltani, A., Kalateh, M., Zahed, M., 2013. The effect of nitrogen rate on nitrogen use efficiency index in wheat (Triticum aestivum L.) cultivars. Iranian Journal of Field Crops Research. 11, 300-306 [In Persian with English Summary].
Johnson, E.N., Malhi, S.S., Hall, L.M., Phelps, S., 2013. Effects of nitrogen fertilizer application on seed yield, N uptake, N use efficiency and seed quality of Brassica carinata. Canadian Journal of Plant Science. 93, 1073- 1081.
Joudi, F., Tobeh, A. Ebadi, A., Mostafaee, H., Jamaati-e-Somarin, Sh., 2011. Nitrogen effects on yield, yield components, agronomical and recovery nitrogen use efficiency in lentil genotypes. Electronic Journal of Plant Production. 4, 39-50. [In Persian with English Summary].
Khajehpour, M.R., 2008. Principal and Fundamental Agronomy (3ed.). Isfahan University of Technology Press. 386 p. [In Persian].
Khojamli, A., Nakhzari Moghaddam, A., Ahangar, L., Mollashahi, M., 2019. Effect of nitrogen and supplemental irrigation on yield and yield components of chickpea (Cicer arietinum L.) cv. Azad. Environmental Stresses in Crop Sciences. 11, 873-882. [In Persian with English Summary].
López-Bellido, R.J. and López-Bellido, L., 2001. Efficincy of nitrogen in wheat under Mediterranean condition: effect of tillage, crop rotation and N fertilization. Fild Crops Research. 71, 31-46.
Maleki, A., Pournajaf, M., Naseri, R. Rashnavadi, R., Heydari, M., 2014. The effect of supplemental irrigation, nitrogen levels and inoculation with rhizobium bacteria on seed quality of chickpea (Cicer arietinum L.) under rainfed conditions. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences. 3, 902-909.
Mandic, V., Krnjaja, V., Tomic, Z., Bijelic, Z., Simic, A., Ruzic Muslic, D., Gogic, M., 2015. Nitrogen fertilizer influence on wheat yield and use efficiency under different environmental conditions. Chilean Journal of Agricultural Research. 75, 92-97.
McKenzie, R.H., Middleton, A.B., Seward, K.W., Gaudiel, R., Wildschut, C., Bremer, E., 2001. Fertilizer responses of dry bean in southern Alberta. Canadian Journal of Plant Sciences. 81, 343-350.
Moemeni, F., Ghobadi, M., Jalali-Honarmand, S., Shekaari, P., 2014. The response of physiological characteristics of chickpea to K and Zn fertilizers under dryland farming and supplementary irrigation conditions. Journal of Plant Process and Function. 3, 71-84. [In Persian with English Summary].
Nakhzari Moghaddam, A., 2013. Effect of detopping and plant density on yield and yield components of barakat cultivar of faba bean (Vicia faba L.) in Gonbad Kavous. Iranian Journal of Field Crops Science. 44, 703-710. [In Persian with English Summary].
Nasiri Mahalati, M., Koocheki, A.R., Rezvani Moghaddam, P., Beheshti, A.R., 2011. Agroecology (Translated). Jahad Daneshgahi Mashhad Press. 360 p. [In Persian].
Oweis, T., Hachum, A., 2006. Water harvesting and supplemental irrigation for improved water productivity of dry farming systems in West Asia and North Africa. Agricultural Water Management. 80, 57-73.
Sarkhosh, A., Aboutalebian, M., 2013. Nitrogen use efficiency, yield and some agronomic characteristics of maize under on-farm seed priming and times of nitrogen application. Journal of Crops Improvement. 15, 117-128. [In Persian with English Summary].
Shahrasbi, S., Emam, Y., Ronaghi, A., Pirasteh-Anosheh, H., 2016. Effect of drought stress and nitrogen fertilizer on grain yield and nitrogen use efficiency of wheat (Triticum aestivum L. cv. Sirvan) in Fars Province, Iran conditions. Iranian Journal of Crop Sciences. 17, 349-363. [In Persian with English Summary].
Sosulski, F.W., Holt, N.W., 1980. Amino acid composition and nitrogen-to-protein factors for grain legumes. Canadian Journal of Plant Science. 60, 1327-1331.
Tuba Bicer, B., Narin Kalender, A., Sakar, D., 2004. The effect of irrigation on spring-sown chickpea. Journal of Agronomy. 3, 154-158.