نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• احمد جعفرنژاد ¹
• حسین آقایی ²

¹ استادیار پژوهش ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی نیشابور

² کارشناس ارشد زراعت ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی نیشابور

چکیده

به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ­های گندم، شناسایی و انتخاب ژنوتیپ­های متحمل به خشکی بر اساس شاخص‌های کمّی تحمل به خشکی،تعداد 16 ژنوتیپ گندم در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط آبیاری مطلوب و محدود در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی نیشابور طی سال زراعی 88-1387 مورد آزمایش قرار گرفتند. شاخص‌های مورداستفاده میانگین تولید(MP)، میانگین هندسی تولید(GMP)، میانگین هارمونیک(HMP)، شاخص تحمل به تنش(STI)، شاخص حساسیت به تنش(SSI)، شاخص تحمل(TOL) و شاخص پایداری لین و بینز(Pi) بودند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد در شرایط تنش(Ys) و نیز بیشترین مقادیرMP ،GMP ،HMP ،  STIو Pi متعلق به ژنوتیپ شماره 2 بود. تحلیل همبستگی بین شاخص‌ها و میانگین عملکرد در شرایط آبیاری مطلوب و محدود نشان داد که هر پنج شاخص مذکور برای غربال کردن ژنوتیپ­ها مناسب هستند. با توجه به این شاخص‌ها و عملکرد در دو محیط، بهترین ژنوتیپ­های متحمل به تنش خشکی ژنوتیپ­های شماره2، 11، 14 بودند. نمودار چند متغیره دوطرفه نشان داد که ژنوتیپ­های شماره 2 ، 11 ، 14 در مجاورت شاخص‌های تحمل به خشکی یعنیMP ،GMP ، HMPوSTI قرار دارند. نتایج حاصل از تجزیه کلاستر نیز نشان داد که ژنوتیپ­های شماره 2 ،11 و 14 ژنوتیپ­های متحمل به خشکی و ژنوتیپ­های3، 8،9 و13  لاین­های حساس به خشکی می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

• تنش خشکی
• شاخص‌های تحمل
• تجزیه کلاستر