نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
- علی حامد 1
- غلامعباس اکبری 2
- نیراعظم خوش خلق سیما 3
- امیرحسین شیرانی راد 4
- حمید جبّاری 5
- سید علی طباطبایی 6
1 دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت، پردیس ابوریحان دانشگاه تهران
2 دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس ابوریحان دانشگاه تهران
3 استادیار پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی، کرج
4 استاد پژوهشی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر
5 استادیار پژوهشی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر
6 استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد
چکیده
به منظور ارزیابی ویژگیهای زراعی و برخی صفات فیزیولوژیک ارقام کلزا تحت تأثیر تنش خشکی آزمایشاتی به صورت جداگانه در سال زراعی 91-1390 در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد انجام گرفت. هر آزمایش در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار بود. آزمایش اول،(شاهد) آبیاری براساس 80 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A در کلیه مراحل رشدی گیاه، آزمایش دوم، تنش خشکی از مرحله ساقه دهی تا رسیدگی فیزیولوژیک، آزمایش سوم، تنش خشکی از گلدهی تا رسیدگی فیزیولوژیک و آزمایش چهارم، تنش خشکی از مرحله خورجین دهی تا پایان رسیدگی فیزیولوژیک در ارقام GKH2005، Opera و Okapi بودند. نتایج تجزیه مرکب نشان داد قطع آبیاری از مرحله ساقه دهی، گلدهی و خورجین دهی به ترتیب سبب کاهش معنیدار 44، 34 و 9 درصدی تعداد خورجین در ساقه اصلی، 60، 34 و 17 درصدی تعداد خورجین در شاخه های فرعی، 62، 35 و 5 درصدی تعداد دانه در خورجین ساقه اصلی، 73، 46 و 11 درصدی تعداد دانه در خورجین شاخه های فرعی، 19، 28 و 26 درصدی وزن هزار دانه و 62، 51 و 27 درصدی عملکرد دانه در مقایسه با شاهد گردید. بیشترین عملکرد دانه در آزمایش شاهد، به میزان 3110 کیلوگرم در هکتار، و پس از آن به ترتیب در آزمایش های قطع آبیاری از خورجین دهی، گلدهی و ساقه دهی به میزان 2510،1773 و1450 کیلوگرم در هکتار بود. تنش خشکی سبب کاهش هدایت روزنه ای، محتوای نسبی آب برگ و پایداری غشاء سلولی شد، در حالی که عدد SPAD را افزایش داد. در بین ارقام مورد بررسی، رقم GKH در شرایط تنش خشکی با کمترین درصد نشت الکترولیتها، هدایت روزنه ای و محتوای نسبی آب برگ بالا، از بالاترین تعداد خورجین، تعداد دانه در خورجین و عملکرد دانه برخوردار بود. نتایج کلی این آزمایش نشان داد که اعمال قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به دلیل کاهش تعداد دفعات آبیاری و استفاده بهینه از آن در آبیاری محصولات تابستانه همراه با استفاده از ارقام متحمل به خشکی، میتواند در افزایش بهرهوری و سطح زیر کشت کلزا در مناطق خشک و نیمه خشک مؤثر باشد.
کلیدواژه‌ها
)