نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران

2 مربی پژوهش، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران

چکیده

هدف از اجرای این تحقیق بررسی تأثیر تنش خشکی از طریق اعمال دورهای مختلف آبیاری سطحی و شناسایی رقم برتر بر اساس شاخص‌های تنش می‌باشد.به منظور بررسی عکس العمل ارقام جدید ذرت نسبت به تنش خشکی، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهــبهان به‌صورت کرت‌های یک بار خــرد شده در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار طی دو سال (1394 - 1393) اجرا گردید. تنش خشکی شامل آبیاری بعد از 100 و 200 میلی‌متر تبخیر از تشت کلاس A در کرت‌های اصلی و سه رقم ذرت در کرت‌های فرعی مقایسه گردیدند. مقایسه میانگین کارایی مصرف آب در اثرات متقابل آبیاری و رقم نشان داد که تیمار 100 میلی‌متر تبخیر از تشت کلاس A و هیبرید PH3 با عملکرد 1.299 کیلوگرم دانه ذرت به‌ازای مصرف یک مترمکعب آب، در رده‌ی اول بود. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد بیش-ترین میزان همبستگی عملکرد دانه با کارایی مصرف آب و وزن هزار دانه به‌ترتیب به میزان‌های 0.8761 و 0.8478 محاسبه شد که بیانگر نقش مؤثر وزن هزار دانه در افزایش عملکرد ذرت بود. نتایج تجزیه واریانس رگرسیون نشان داد که وزن هزار دانه بیش-ترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه ذرت داشت. بیش‌ترین اعداد شاخص‌های SSI، STI، MP، TOL، GMP، HM و YI مربوط به هیبرید PH3 و کم‌ترین اعداد شاخص‌های فوق مربوط به هیبرید PH4 بود. هم‌چنین کم‌ترین میزان شاخص YSI متعلق به هیبرید PH3 بود. همبستگی مثبت و معنی‌دار اجزای عملکرد با صفت مهم وزن هزار دانه از یک سو و همبستگی بسیار معنی‌دار وزن هزار دانه با عملکرد از سوی دیگر بیانگر هم سو بودن روند افزایش اجزای عملکرد با افزایش عملکرد دانه است. هیبرید PH3 علی رغم اینکه دارای مقادیر STI و GMP بالایی بود اما شاخص‌ های SSI و TOL آن نیز بیشتر بود در نتیجه از حساسیت به تنش بالایی برخوردار بود.

کلیدواژه‌ها

Alipour, M., Ranjbar, Gh., Khavari Khorasani, S., Babaeian Jelodar, N.,  2014.  Evaluation of drought tolerance in maize hybrids (Zea mays L.). Journal of Crop Breeding. 6(14). 41-53. [In Persian with English summary].
Azizi, F., Mahrukh, A., 2013. Determination of drought tolerance indices in different sweet maize hybrids. Journal of Crops Improvement. 15, 1-13. [In Persian with English summary].
Barzegari, M., 2017. Report on the introduction of maize variety: PH1. Agricultural Research, Education and Extension Organization. Seed and Plant Improvement Institute. Safiabad Agricultural Research Center. [In Persian with English summary].
Cakir, R., 2004. Effect of water stress at different development stages on vegetative and reproductive growth of corn. Field Crops Research. 89, 1-6.
Choukan, R., Heidari, R., Mohammadi, A., Haddadi, M.H., 1998. Evaluation of drought tolerance in grain maize hybrids using drought tolerance indices. Journal of Seed and Plant. 24, 543-562. [In Persian with English summary].
Chukan, R., Tahrokhani, T., Candies, M. R., Khodarahmi, M., 2006. Evaluation of drought tolerance in grain maize inbred lines using drought tolerance indices. Iranian Journal of Crop Sciences. 8(1), 79-81. [In Persian with English summary].
Choukan, R., 2015. Final report of Yield trial of promising late and medium maturing maize hybrids (final stage). Ministry OF Jahad – e- Agriculture. Agricultural Research, Education and Extension Organization. Seed and Plant Improvement Institute: 16p. [In Persian].
Cooper, M., Van Eeuwijk, F., Chapman, S. C., Podlich, D. W., Löffler, C., 2006. Genotype-by-environment interactions under water-limited conditions. In: Ribaut, J.M. (ed.), Drought Adaptation in Cereals. Binghamton, NY, the Haworth Press, Inc.pp: 51-96.
Dehghanpoor, Z., 2013. Directions for planting, keeping and harvesting corn. Ministry OF Jahad – e- Agriculture. Agricultural Research, Education and Extension Organization. Seed and Plant Improvement Institute, 91-97. [In Persian]. 
Dehghanpour, Z., 2014. Technical instruction on planting, harvesting and harvesting of corn (grains and forage). Karaj, Ministry of Agriculture, Agricultural Research, Education and Promotion Institute, Seed and Plant Improvement Research Institute, Agricultural Education Publishing. [In Persian].
Edmeades, G.O., Bolanos, J., Banziger, M., Ortega, A., 1998. Developing drought and low-nitrogen tolerant. Maize Symposium Abstracts. Dept. Agriculture, University of Queensland, Brisbane 4072. Australia.
Emam, Y., Niknejad, M., 2004. An Introduction to the Physiology of Crop Yield. Shiraz University Press, 571 p. [In Persian].
Estakhr, A., Chogan, R., 2006. The evaluation yield and components yield and correlation between them on foreign and native hybrides corn. Iranian Journal of Agricultural Science. 37(1), 85- 91. [In Persian with English summary].
Ghahfarrokhi, A. R., Khodabandeh, N., Ahmadi, A., Bankehsaz, A., 2004. Study on effect of drought stress in different growth stages on yield, yield components and quality of grain maize. Abstracts of the 8th Iranian Congress of Crop Sciences. College of Agriculture, University of Guilan, Rasht. 239p. [In Persian with English Summary].
Haji Babaei, M., Azizi, F., 2011. Evaluation of drought tolerance indices in some new maize hybrids. Electronic Journal of Crop Production. 4, 139-155. [In Persian with English summary].
Howell, T.A., Tock, J.A., Schneider, A.D., Evett, S.R., 1998. Evapotranspiration, yield and water use efficiency of corn hybrids differing in maturity. Agronomy Journal. 90, 3-9.
Kaman, H., Kirda, C., Sesveren, S., 2011. Genotypic differences of maize in grain yield response to deficit irrigation. Agricultural Water Management. 98, 801-807.
Panday, R.K., Marienville, J.W., Adum, A., 2000. Deficit irrigation and nitrogen effect on maize in a sahelian environment. I. Grain yield components. Agricultural Water Management. 46, 1-13.
Sadeghi, L., Madani, H., Rafiee, M., 2007. Investigation of the effect of different irrigation levels on yield and yield components of four corn maize cultivars. New Findings in Agricultural. 1, 278-267. [In Persian with English summary].
Sadek, S.E., Ahmed, M.A., Abdel-Ganeey, H.M., 2006. Correlation and path coefcient analysis in fve parents inbred lines and their six white maize (Zea mays L.) single crosses develobed and grown egypt. Journal of Applied Sciences Research. 2, 159-167.
Soltani, M., Azizi, F., Chaichi, M.R., 2013. Evaluating new forage maize hybrids, based on drought tolerance indicatores in low-irrigating regimes. Arid Biome. 3, 51-61. [In Persian with English summary].
Sephevand, M., 2009. Comparison of Water Requirement, Water Productivity and Its Economic Productivity in Wheat and Canola in the West of Iran during Rainy Years. Iranian Journal of Water Research. 3, 63-68. [In Persian with English summary].
Westgate, M.E., 1994. Water statues and development of the maize endosperm and embryo during drought stress. Crop science. 34, 76-83.