نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب استان کرمان، جیرفت، ایران

2 استادیار بخش تحقیقات گیاه‌پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب استان کرمان، موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، جیرفت

چکیده

به منظور بررسی اثر تراکم بوته و تنش کم آبی بر عملکرد و اجزایی عملکرد گلرنگ رقم محلی اصفهان آزمایشی به صورت کرت‌های نواری (استریپ پلات) در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 92 -1391 در اراضی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی جیرفت اجرا شد. عامل‌های آزمایش شامل تنش کم آبی به عنوان عامل عمودی در چهار سطح ‌آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری در مرحله ظهور تکمه‌دهی، قطع آبیاری در مرحله 50 درصد گلدهی و قطع آبیاری در مرحله دانه‌بندی بود و تراکم بوته به عنوان عامل افقی در چهار سطح شامل تراکم 30، 35، 40 و 45 بوته در هر مترمربع بود. نتایج نشان داد که اثر تنش کم آبی و تراکم بوته بر عملکرد و اجزایی عملکرد دانه معنی دار بود. به طوری که با کاربرد تنش کم آبی ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، تعداد طبق، دانه در طبق، عملکرد دانه و مقدار روغن به طور معنی دار کاهش یافت. قطع آبیاری در مرحله ظهور تکمه‌دهی و دانه‌بندی به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر در کاهش عملکرد دانه و روغن داشتند. بیشترین عملکرد دانه و روغن در شرایط تنش کم آبی از تیمار قطع آبیاری در زمان دانه‌بندی با تراکم 40 بوته در متر مربع به ترتیب 2852 و 884 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. در مقابل کمترین مقدار عملکرد دانه و روغن از تیمار قطع آبیاری در زمان ظهور تکمه‌دهی با تراکم 45 بوته در متر مربع به ترتیب 718 و 204 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. همچنین، بیشترین عملکرد دانه و روغن در شرایط بدون تنش (شاهد) با تراکم 40 بوته در متر مربع به ترتیب با مقادیر 4101 و 1239 کیلوگرم در هکتار بود.

کلیدواژه‌ها

Abolhasani, K.H., Saeidi, G., 2006. Evaluation of drought tolerance of safflower lines based on tolerance and sensitivity indices to water stress. Agriculture and Natural Resources. 10, 419-427.
Bachtiari-Ramezani, M., Lebaschy, M.H, Neamati, N., 2006. Effects of plant densities on yield and yield components of safflower on dry farming condition. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants. 22, 155-160. [In Persian with English Summer].
Bortolheiro, F.P.A.P., Silva, M.O.A., 2017. Physiological response and productivity of safflower lines under water deficit and rehydration. Anais da Academia Brasileira de Ciências. 89, 3051-3066.
Canavar, O., Gotz, K.P., Koca, Y.O., Ellmer, F., 2014. Relationship between water use efficiency and δ13C isotope discrimination of safflower (Carthamus tinctorius L.) under drought stress. Turkish Journal of Field Crops. 19, 203-211.
Ehsanzadeh, P., Zareian-Baghdadabadi, A., 2003. Yield, yield compounds and growth characteristics of two safflower genotypes under varying plant densities. Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources. 7, 140-148.
Esendal, A., Istanbulluoglu, B., Arslan, B., Pasa, C., 2007. Effect of water stress on growth components of winter safflower (Carthamus tinctorius). In: Knights, S.E. and Potter, T.D. (ed.), Safflower: Unexploited potential and world adaptability. Proceedings of the 7th International Safflower Conference, Wagga Wagga, New South Wales, Australia. http://www.australianoilseeds.com
Eskandari, H., Kazemi, K., 2019. Evaluation of irrigation levels and soil fertility management on seed and oil yield of sesame (Sesamum indicum L.). Environmental Stresses in Crop Sciences, 12, 111-122. [In Persian with English Summary].
Flemmer, A.C., Franchini, M.C., Lindström, L.I., 2015. Description of safflower (Carthamus tinctorius) phonological growth stages according to the extended BBCH scale. Annals of Applied Biology. 166, 331–339.
Hashemi-Dezfuli, A., 1994. Growth and yield of safflower affected by drought stress. Crop Research Hisar. 7, 313-319.
Heidary, S., Asad, M., 1998. Effect of irrigation methods, nitrogen rate and plant density on yield safflower of Zarghan 279 in Arsanjan, Fars. Proceedings of the 5th Iranian Crop Science Congress, 9-13 September, 1998. Seed and Plant Improvement Research Institute, Karaj, Iran. [In Persian with English Summer].
Hussain, M., Farooq, S., Hasan, W., Allah, S.U., Tanveer M., Farooq, M., Nawaz, A., 2018. Drought stress in sunflower: physiological effects and its management through breeding and agronomic alternatives. Agricultural Water Management. 201, 152–166
Hussain, M.I., Lyra, D.A., Farooq, M., Nikoloudakis, N., Khalid, N., 2015. Salt and drought stresses in safflower: a review. Agronomy for Sustainable Development. 36, 1-33.
Jajarmi, V.M., Shadlu, A., 2005. The effect of density, variety and planting date on yield and yield components of safflower. In: Knights, S.E., Potter, T.D. (ed.), Safflower: Unexploited potential and world adaptability. Proceedings of the 7th International Safflower Conference, Wagga Wagga, New South Wales, Australia. http://www. australianoilseeds.com
Jian-yong, W., You-Cai, X., Feng-Min, L., Kadambot, H.M., Neil, C.T., 2017. Effects of drought stress on morpho-physiological traits, biochemical characteristics, yield, and yield components in different ploidy wheat: a meta-analysis. Advance in Agronomy. 134, 139-173.
Kafi, M., Rostami, M., 2007. Effect of water stress on yield, yield compounds and oil content of three safflower (Carthamus tinctorius L.). Iranian Journal of Field Crops Research. 5, 121-131. [In Persian with English Summer].
MAJ, 2017. Crop production. Agriculture of Statistic Database. Agriculture Products. Ministry of Jihad-e-Agriculture. 1: 137 p. [In Persia] Available online at http//www.agri-jahad.ir.
Marita, T., Muldoon, D., 1995. Effect of irrigation schedules and new spacing on the yield of safflower (Carthamus tinctorius L.). Journal of Oilseed Research. 7, 307-308.
Muhammad, Z.I., Fathy, S.E., Saleh, M.I., 2016. Wheat phenological development and growth studies as affected by drought and late season high temperature stress under arid environment. Frontiers in Plant Science. 7, 1-14.
Nadery, M.A.R., Banitba, R., Shahsavar, R., 2007. Investigation of the effect of drought stress on early spring safflower In the Isfahan region. Journal of Research in Agricultural Science. 3 (2), 138-151.
Nadery, M.R., Normohamadi, Gh., Majidi A., Darvishi, F., 2004. Investigation of effect of water stress and plant density on ecophysiology characteristic of tree cultivars safflower in planting summer. Seed and plant Journal. 3, 281-296. [In Persian with English Summer].
Nakhzry-Moghadam, A., 2000. Effect of planting row and plant density on yield and yield compounds Zargha, cultivar safflower. Proceedings of the 6th Iranian Crop Science Congress. 3-6 September, 2000. University of Mazandaran, Babolsar, Iran [In Persian].
Omidi, A.H., Sharifmognadas, M.R., 2010. Evaluation of Iranian safflower cultivars reaction to different Sowing dates and plant densities. World Applied Sciences Journal. 8, 953-958.
Pourhadian, H., Khajehpour, M.R., 2008. Effects of row spacing and planting density on growth indices and yield of safflower, local variety of Isfahan Kosheh in summer planting. Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources. 11, 32 P.
Rostami, M., Mirzaei, R., 2003. Assessment of drought resistance in four safflower cultivars at the germination stage. In: El-Beltagy E.D.A., Saxena, M.C. (ed.), Proceedings of the 7th International Conference on the Development of Drylands: 14-17 September 2003. International Center for Agricultural Research in the Dry Areas, Tehran, Iran.
Safavi, M., Pourdad, S.S., Safav S.A., 2013. Evaluation of drought tolerance in safflower (Carthamus tinctorius L.) under non stress and drought stress conditions. International journal of Advanced Biological and Biomedical Research. 1, 1086-1093.
Sampaio, M.C., Santos, R.F., Bassegio, D., Vasconselos, E.S., Silveira, L., Lenz, N.B., Lewandoski, C.F., Tokuro, L.K., 2017. Effect of plant density on oil yield of safflower. African journal of agricultural research, 12, 2147-2152.
Seyedsharifi, R., Seyedsharifi, R., 2019. Effects of different irrigation levels, methanol application, and nano iron oxide on yield and grain filling components of sunflower (Helianthus annuus L.). Journal of Agricultural Crops Production. 21(1), 27-42. [In Persian with English Summary].
Sirosmehr, A.M., Shakiba, M., Aliari, H., 2008. Effect of water stress and plant density on yield and morphology characteristic of safflower sparing varieties. Journal of Pajouhesh and Sazanegi. 21, 80-87. [In Persian with English Summer].
Zarei, G., Shamsi, H., Fazeli, F. 2011. Effect of planting density on yield and yield components of safflower cultivars in spring planting. International Journal of Agricultural and Biosystems Engineering, 5, 929-931.
Zeinali, E. 1999. Safflower (Characteristics, production and utilization). Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources Publication. 144p [In Persian].