نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان

2 استادیار گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژِی، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد

3 استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

چکیده

به‌منظور ارزیابی عملکرد و اجزا عملکرد 99 لاین هاپلوئید مضاعف کلزا، تحقیقی در دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان در دو شرایط رطوبتی (شرایط آبیاری عادی، تنش خشکی پس از گلدهی) در قالب طرح آگمنت با سه شاهد (هایولا 401، هایولا 420 و RGS003) در شش تکرار در سال زراعی 1392-1393 اجرا شد. نتایج نشان داد برای صفات تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین و عملکرد دانه در هر دو محیط بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی تفاوت معنی-داری وجود داشت. تنش خشکی از مرحله گلدهی سبب کاهش عملکرد دانه و اجزای عملکرد شد. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که تنوع زیادی بین لاین‌های هاپلوئید مضاعف کلزا مورد مطالعه از نظر صفات عملکرد و اجزاء عملکرد وجود دارد که می‌توان از این تنوع در جهت بهبود و اصلاح عملکرد دانه کلزا استفاده کرد. با توجه به نتایج رگرسیون گام به گام در شرایط عدم تنش می‌توان از صفت تعداد خورجین در بوته و در شرایط تنش خشکی از صفت وزن هزار دانه به عنوان معیاری جهت انتخاب و بهبود لاین‌های برتر استفاده کرد. نتایج تجزیه کلاستر در هر دو شرایط تنش و عدم تنش ژنوتیپ‌های مورد مطالعه را در 4 گروه قرار داد. با توجه به شاخص‌های حساسیت به تنش (SSI) و تحمل به تنش (STI) لاین‌های 53، 87 و 84 دارای مقدار بالای STI و مقدار پایین SSI بودند بنابراین از این لاین‌ها در برنامه‌های بعدی اصلاح‌نباتات می‌توان استفاده کرد همچنین لاین‌های 85 و 53 در بین لاین‌های با عملکرد بالا در شرایط تنش خشکی کمترین کاهش عملکرد را داشتند و به عنوان لاین‌های سازگار با عملکرد بالا در شرایط تنش خشکی معرفی می‌شوند. با توجه به تنوع بالای بین لاین‌های مورد آزمایش پیشنهاد می‌گردد از این لاین‌ها در برنامه‌های اصلاحی کلزا استفاده گردد.

کلیدواژه‌ها

Amiri, A., Ghanbari, A., Tavasoli, A., Rastegaripoor, F., Roshani. S., 2013. Investigation of quantitative and qualitative traits of canola cultivars under moisture stress conditions and identification of the best varieties based on resistance indices. Crop Physiology Journal. 4(15),  43-57. [In Persian with English summary].
Aneja, B., Yadav, N.R., Kumar, N., Yadav, R.C., 2015. Hsp transcript induction is correlated with physiological changes under drought stress in Indian mustard. Physiology and Molecular Biology of Plants. 21(3), 305-316.
Ashraf,  A., Abd El-Mohsen, M. A., Abd El-Shafi, E. M. S., Gheith, H. S. S., 2015. using Different Statistical Procedures for Evaluating Drought Tolerance Indices of Bread Wheat Genotypes. Advance in Agriculture and Biology. 4(1), 19-30.
Assefa, Y., Prasad, P. V., Foster, C., Wright, Y., Young, S., Bradley, P., ... Ciampitti, I. A., 2018. Major management factors determining spring and winter canola yield in North America. Crop Science. 58(1), 1-16.
Azizi, M., Soltani, A., Khavari Khorsani, S., 1999. Brassica Oilseeds: Production and Utilization. Jehad University of Mashhad Publications. 230p. [In Persian).
Channa, S. A., Tian, H., Mohammed, M. I., Zhang, R., Faisal, S., Guo, Y., Klima, M., Stamm, M., Hu, S., 2018. Heterosis and combining ability analysis in Chinese semi-winter × exotic accessions of rapeseed (Brassica napus L.). Euphytica. 214(8), 134.
Chen, S., Guo, Y., Sirault, X., Stefanova, K., Turner, N. C., Nelson, M. N., ... Cowling, W., 2018. Non-destructive phenomic tools for the prediction of heat and drought tolerance at anthesis in Brassica species. Frontiers in Plant Science. 9, 989-999.
Desclaux, D., and Roumet, P., 1996. Impact of drought stress on the phenology of two soybean cultivars. Field Crops Research. 46(1), 61-70.
Fanaei, H. R., Kaikha, G. A., Saranei, M., Akbarimoghadam, A., Shariati, F., KhajedadKeshtkar, M., 2018. Study effect time of terminal irrigation on grain yield, oil and some agronomic traits of canola cultivars (Brassica napus L.). Environmental Stresses in Crop Sciences.  11: 65-77. [In Persian with English summary].
Fathi, G., Moradi-Telavat, M. R., NaderiArefi, A., 2010. Rapeseed Physiology. Shahid Chamran University Press, Ahvaz, Iran. (In Persian).
Fernandez, G. C. J., 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. pp. 257-270. In: Kuo, C. G. (ed.). Proceedings of International Symposium on Adaptation of Food Crops to Temperature and Water stress, AVRDC, Shanhua, Taiwan.
Fisher, R., Maurer, R., 1987. Drought resistant in spring wheat cultivars. I: Grain yield response. Australian Journal of Agricultural Research. 29, 895-97.
Gan, Y., Angadi, S. V., Cutforth, H., Potts, D., Angadi, V. V., McDonald, C. L., 2004. Canola and mustard response to short periods of temperature and water stress at different developmental stages. Canadian Journal of Plant Science. 84(3), 697-704.
Golparvar. R., GhasemiPirbalouti. A., 2012. Evaluation of correlation and path analysis of seed and oil yield in spring safflower cultivars under normal irrigation and drought stress conditions.  New Finding in Agriculture. 6(4), 225-267. [In Persian with English summary].
Jamshidi, N., Shiranirad, A.H., Takht chin, F., Nazeri, P., Ghafari, M.,  2012. Evaluation of Rapeseed Genotypes under Drought Stress Condition. Journal of Crop Ecophysiology. 6(3), 323-338. (In Persian with English summary).
Khani, R., Sadeghi Bakhtvari, A. R., Pasban Eslam, B., Sarabi, V.,  2018. Effects of Drought Stress on Canola (Brassica napus L.) Genotypes Yield and Yield Components. Iranian Journal of Field Crops Research. 15(4), 914-924. (in Persian with English Summary).
Koscielny, C. B., Gardner, S. W., Duncan, R. W., (2018). Impact of high temperature on heterosis and general combining ability in spring canola (Brassica napus L.). Field Crops Research.  221, 61-70.
Kumari, N., Avtar, R., Kumari, A., Sharma, B., Rani, B., Sheoran, R. K., 2018. Antioxidative response of Indian mustard subjected to drought stress. Journal of Oilseed Brassica.  9(1), 40-44.
MajdiNasab, H., Siadat, S. A., Naderi, A., Lak, Sh., Modhej, A., (2014). The Effects of Drought Stress and Nitrogen Levels on Yield, Stomatal Conductance and Temperature Stability of Rapeseed (Canola) Genotypes. Advances in Environmental Biology. 8(8), 1239-1247.
Mendham, N. G., Salisbury, P. A., 1995. Physiology: crop development, growth and yield. In: Kimber, D. S. and McGregor, D.I . (Eds). Brassica oilseed:  Production and utilization. CAB International  pp: 11-67.
Moayedi, A. A., Boyce, A. N.,  Barakbah, S. S., 2010. The performance of durum and bread wheat genotypes associated with yield and yield component under different water deficit conditions. Australian Journal of Basic and Applied Sciences.  4, 106-113.
Mohammadi-Nejad, R., Bahramian, S., Kahrizi, D., 2018. Evaluation of physicochemical properties, fatty acid composition and oxidative stability of Camelina sativa (DH 1025) oil. Journal of Food Science and Technology. 15, 261- 269. (In Persian with English Summary).
Mohseni. M., Mortazavian.  S. M. M., Ramshini. H. A., Foghi. B., 2016. Evaluation of Bread Wheat Genotypes under Normal and Post-anthesis Drought Stress Conditions for Agronomic Traits. Journal of Crop Breeding. 8(18), 16-29. (In Persian with English Summary).
Nazeri, P., Shirani-Rad, A. H., Valadabadi, A., Mirakhori, M., Hadidi-Masoule, E.,  2018. The effect of planting date and late season drought stress on Eco-physiological characteristics of the new varieties ofrapeseed (Brassica napus L.). Agroecology Journal. 11(1), 261-276. (In Persian with English Summary ).
Nourmand Moayyed, F., Rostmi, M. A., Ghannadha, M. R., 2001. Evaluation of drought resistance indices in bread wheat (Triticum aestivum L.). Iranian Journal of Agricultural Science. 32, 795-805. (In Persian with English Summary).
Pasban-Eslam, B., Shakiba, M. R., Neishabori, M. R., Moghaddam, M., Ahmadi, M. R., 2000. Effects of water stress on quality and quantity characteristics of rapeseed. Journal of Agricultural Science. 10, 75-85. (In Persian with English Summary).
Passioura, J. B., 2007. Increasing crop productivity when water is scarce-from breeding to field management. Agricultural Water Management. 80, 176-196.
Rashid, M., Hampton, J. G., Rolston, M. P., Trethewey, J. A., Saville, D. J., 2018. Forage rape (Brassica napus L.) seed quality: Impact of heat stress in the field during seed development. Field Crops Research. 217, 172-179.
Roostabaghi, H., Dehghan, B., Alizadeh, N., Sabaghnia, N., 2013. Study of Diversity and Evaluation of Relationships Between Yield and Yield Components of Rapeseed via Multivariate Methods.  Journal of Crop Production and Processing. 2(6), 53-63.
Safavi, S. M., Safavi, A. S., Safavi, S. A., 2015. Evaluation of drought Tolerance in Sunflower (Helianthus annuus L.) Inbred Lines and Synthetic Varieties under Non Stress and Drought Stress Conditions.  Biological Forum. 7(1), 1849-1854 .
Moravveji, S., Zamani, G., Kafi, M., Alizadeh, Z., 2017. Effect of different salinity levels on yield and yield components of spring canola cultivars (Brassica napus L.) and Indian mustard (B. juncea L.). Environmental Stresses in Crop Sciences. 10(3), 445-457. (In Persian with English Summary).
Seyed Mohammadi, N., allahdadi I., Seyed Mohammadi S. A. R., Sarafraz, E., 2013. Variation in some physiological and morphological characteristics of spring rapeseed (Brassica napus L.) cultivars under different intervals and irrigation regimes. crop physiology. 4(16), 5-17. (In Persian with English summary)
Tahmasebi, S., Khodambashi, M.,  Rezai, A., 2007. Estimation of genetic parameters for grain yield and related traits in wheat using diallel analysis under optimum and moisture stress conditions. Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources. 1, 229-240 (In Persian with English Summary).
Wehner, G., Balko, C., Enders, M., Humbeck., K Ordon, F., 2015. Identification of genomic regions involved in tolerance to drought stress and drought stress induced leaf senescence in juvenile barley. BMC Plant Biology. 15(125), 1-15.
Yong, H. Y., Wang, C., Bancroft, I., Li, F., Wu, X., Kitashiba, H., Nishio, T., 2015. Identification of a gene controlling variation in the salt tolerance of rapeseed (Brassica napus L.). Planta.  242, 313–326.
Lu, G-Y., Zhang, F., Zheng, P-Y., Cheng, Y., Liu, F-I., Fu, G-P., Zhang, X-K., 2011. Relationship Among Yield Components and Selection Criteria for Yield Improvement in Early Rapeseed (Brassica napus L.). Agricultural Sciences in China. 10, 997-1003.
Zhang, H., Berger, J., Herrmann, C., 2017. Yield and yield stability in canola (Brassica napus L.). In " Doing More with Less", Proceedings of the 18th Australian Agronomy Conference 2017, Ballarat, Victoria, Australia, 24-28 September 2017 (pp. 1-4). Australian Society of Agronomy Inc.