نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی، گروه علوم کشاورزی دانشگاه پیام نور

2 گروه تکنولوژی تولیدات گیاهی، آموزشکده فنی‌مهندسی و کشاورزی دهلران، دانشگاه ایلام

چکیده

به منظور بررسی روابط موجود بین صفات آگروفیزیولوژیک با عملکرد دانه در گندم نان، تعداد 14 ژنوتیپ تحت شرایط دیم در مزرعه دانشگاه پیام نور مرکز ایلام در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج این پژوهش نشان داد که ژنوتیپ‌های مورد مطالعه به غیر از طول پدانکل و شاخص برداشت، از نظر سایر صفات مورد بررسی، اختلاف معنی داری با یکدیگر داشتند. ژنوتیپ‌های مورد بررسی برای اکثر صفات تنوع مطلوبی نشان دادند. نتایج آمار توصیفی نشان داد که بیشترین میزان ضریب تغییرات فنوتیپی و ژنوتیپی مربوط به عملکرد دانه بود. بررسی ضرایب همبستگی صفات نشان داد که بالاترین ضریب همبستگی مثبت و معنی‌دار بین عملکرد دانه با بیوماس بود ( **0.85 r=). نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام که در آن عملکرد دانه به عنوان متغیر وابسته در برابر صفات مورد بررسی دیگر به عنوان متغیرهای مستقل در نظر گرفته شد، نشان داد که سه صفت بیوماس، شاخص برداشت و وزن هزار دانه به میزان 98 درصد از تغییرات مدل رگرسیونی مربوطه را توجیه کردند. با حذف صفات بیوماس و شاخص برداشت از متغیرهای مستقل، تجزیه رگرسیونی گام به گام برای عملکرد دانه در شرایط دیم انجام شد. سه صفت میزان پرولین، تعداد سنبله در متر مربع و تعداد روز تا رسیدگی وارد شده در مدل، 62 درصد از تغییرات عملکرد دانه در شرایط دیم را توجیه کردند. نتایج تجزیه علیت نشان دادند که بیشترین اثرات مستقیم مثبت مربوط به عملکرد بیوماس، تعداد سنبله در متر مربع و شاخص برداشت بود. نتایج حاکی از آن است که تنوع ژنتیکی بالایی در بین ژنوتیپ‌های گندم نان مورد بررسی در شرایط دیم وجود دارد. بیوماس، شاخص برداشت، میزان پرولین، تعداد سنبله در مترمربع و زودرسی را می‌توان به عنوان معیارهای گزینش برای بهبود عملکرد دانه در شرایط دیم معرفی نمود.

کلیدواژه‌ها

 
Agrama, H.A.S., 1996. Sequential path analysis of grain yield and its components in maize. Plant Breading. 115, 343- 346.
Ahmadi Lahigani, M.J., Emam, Y., 2012. Response of wheat genotypes to drought stress using the end of the season Physiological Indices. Journal of Crop Production and Processing. 3 (9), 164-175. [In Persian with English Summary].
Aly, R.M., El-Bana, A.Y., 1994. Grain yield analysis for nine wheat cultivars grown in newly cultivated sandy soil under different n fertilization levels. Journal of Agricultural Research. 21, 67-77.
Amini, A., Esmailzade-Moghadam, M., Vahabzadeh, M., 2005. Genetic diversity based on agronomic performance among Iranian wheat landraces under moisture stress. The 7th International Wheat Conference, Nov. 27, Dec 2, 2005. Mardel Plata, Argentina.
Arnon, D.I., 1976. Copper enzymes in isolated chloroplasts polyphenoxidase in Beta vulgaris L. Plant Physiology. 45, 1-15.
Bahram nejad, B., Taleei, A.R., 2000. Study and determine the correlation between yield and agronomic, morphological and physiological traits by path analysis method in morphotypes of wheat. Proceedings of the Sixth Congress of Agronomy and Plant Breading of Iran. pp: 85-86. [In Persian with English Summary].
Blum, A., 1997. Crop responses to drought and the interpretation of adaptation. Plant Growth Regulation. 20, 135- 148.
Castrillo, M., Trujillo, I., 1994. Ribulose-1-5, bisphosphate carboxylase activity and chlorophyll and protein contents in two cultivars of French bean plants under water stress and rewatering. Photosynthetic. 30, 175-181.
Chaudhary, L.B., Prasad, B., 1968. Genetic variation and heritablity of quantitative characters in Indian mustard (Brassica Juncea). Indian Journal of Agricultural Science. 38, 820- 825.
FAO, 2017. Fao.org/faostat/en/#data/QC.
Farshadfar, E., 2004. Multivariate principles and procedures of statistics. Taghbostan Publication. [In Persian].
Farshadfar, E., Javadinia, M.J., 2011. Evaluation of chickpea (Cicer arietinum L.)genotypes for drought tolerance. Seed and Plant Improvement Journal. 25 (4), 517-537. [In Persian with English Summary].
Ghandi, A., and Jalali, A.H., 2013. Effects of moderate terminal drought stress on wheat agronomic characteristics. Journal of Crop Production. 6 (2), 117-134. [In Persian with English Summary].
Golparvar, A.R., Ghanadha, M.R., Zali, A.A., Ahmadi, A., Harvan, E.M., 2006. Factor analysis of morphological and morpho-physiological traits in bread wheat genotypes under drought and non-drought stress conditions. J. Pajouhesh and Sazandegi. 72, 52-59. [In Persian with English Summary].
Geravandi, M., Farshadfar, E., Kahrizi, D., 2011. Evaluation of some physiological traits as indicators of drought tolerance in bread wheat genotypes. Russian Journal of Plant Physiology 58 (1), 69-75.
Gunes, A., Inal, A., Adak, M.S., Bagci, E.G., Cicek, N., Eraslan, F., 2008. Effect of drought stress implemented at pre-or post-anthesis stage on some physiological parameters as screening criteria in chickpea cultivars. Russian Journal of Plant Physiology. 55 (1), 59-67.
Kanouni, H., 2016. Genetic variability, heritability, and interrelationships between seed yield and related components of chickpea genotypes under dryland. Iranian Journal of Filed Crop Science. 47 (1), 155-163. [In Persian with English Summary].
Khosravi, H., Mahmoudi, H., 2013. Evaluation of effects of Azotobacter inoculation and manure on growth of rainfed wheat. Journal of Soil Management and Sustainable Production. 3 (2), 205-219. [In Persian with English Summary].
Lack, S., 2013. Evaluation of effective physiological traits on grain yield of corn at different levels of irrigation, nitrogen and plant density. Journal of Crop Physiology. 5 (19), 17- 33. [In Persian with English Summary].
Ministry of Agriculture-Jahad. 2017.  Agricultural statistic. 2016-17. [In Persian].
Moghaddam, M., Ehdaie, B., Waines, J.G., 1997. Genetic variation and interrelationships of agronomic characters in landraces of bread wheat from southern Iran. Euphytica. 95, 361-369.
Mohammadi, R., Farshadfar, E., 2003. Determination of chromosomes controlling physiological traits associated to drought tolerance in rye. Iranian Journal of Crop Sciences. 5 (2), 117-135. [In Persian with English Summary].
Mostafa, M., Boersma, A.L., Kronested, W.E., 1996. Responses of four spring wheat cultivars to drought stress. Crop Science. 36, 982-986.
Naderi, A., Majidi, E., Hashemi- Dezfuli, A., Nourmohamadi, G., Rezaie, A., 2000. Genetic variation for dry matter and nitrogen accumulation in grain of spring wheat genotypes under optimum and post- anthesis drought stress conditions. I. Grain yield and its related traits. Iranian Journal of Crop Science. 2, 58- 66. [In Persian with English Summary].
Naroui Rad, M.R., Farzanjo, M., Fanay, H.R., Arjmandy Nejad, A., Ghasemi, A., Polshekane Pahlevan, M.R., 2006. The study genetic variation and factor analysis for morphological characters of wheat native accessions of Sistan and Baluchistan. Pajouhesh & Sazandeg. 73, 50-57. [In Persian with English Summary].
Naseri, R., 2017. Effect of phosphate solubilizing bacteria and mycorrhizal fungi on morpho-physiological traits and yield of two wheat cultivars under dryland farming. Faculty of Agriculture. P.hD. Thesis. 336p. [In Persian].
Okuyama, L.A., Ferizzi, L.C., Neto, J.F.B., 2004. Correlation and path analysis of yield and its componentsand plant traits in wheat. Ciencica Rural, Santa Maria. 34 (6), 1701-1708.
Sanchez, F.J., Manzanares, M., De Andres E. F., Tenorio J.L., Ayerbe, L., 1998. Turgor maintenance, osmotic adjustment and soluble sugar and prolin accumulation in 49 pea cultivars in responses to water stress. Field Crops Research. 59, 225-235.
Sepanlu, G., Galeshi, S., Zeinali, A., 2004. Effect of water stress on yield and yield components at different growth stages. Agricultural Science and Technology 4, 91-101. [In Persian with English Summary].
Sihpoush, M.R., Emam, Y., Saydi, A., 2003. Genotypic variation, heritability, genotypic and phenotypic correlation coefficients of grain yield, its components and some morph – physiological characters in bread wheat (Triticum aestivum L.). Iranian Journal of Crop Sciences. 9(35), 50-64. [In Persian with English Summary].
Zarei, S., Amini, A., Mahfoozi, S., Bihamta., M.R., 2011. Study of genetic diversity for morpho-physiological and agronomic traits of Iranian local wheat genotypes under drought stress conditions. Electronic Journal Crop Production. 4(4), 123-138. [In Persian with English Summary].