نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدحسین صابری ¹
• اشکبوس امینی ²
• علیرضا صمدزاده ³
• حمید تجلی ⁴

¹ استادیار پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی

² عضو هیئت‌علمی موسسه تحقیقات و اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج

³ عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند

⁴ کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی

چکیده

به منظور ارزیابی لاین‌های امیدبخش گندم و برخی صفات زراعی در شرایط تنش شوری، تعداد 17 لاین حاصل از برنامه به نژادی همراه با شاهدهای متحمل به شوری بم، ارگ و کویر در یک طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار به مدت دو سال زراعی 89-88 و 90- 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بیرجند با هدایت الکتریکی آب آبیاری و عصاره اشباع خاک به ترتیب 8/93 و 10/81 دسی زیمنس بر متر اجرا شد. برای اعمال تنش شوری تا مرحله 2 تا 3 برگی و استقرار کامل گیاه از آب معمولی و سپس تا مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی از آب آبیاری با هدایت الکتریکی 8/93 دسی زیمنس بر متر استفاده شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب دوساله نشان داد ارقام و لاین‌ها از نظر تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی، ارتفاع گیاه، طول پدانکل، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در سطح یک درصد دارای اختلاف معنی‌دار می‌باشند. در این آزمایش در بین اجزای عملکرد وزن دانه نقش بیش‌تری در عملکرد دانه در شرایط تنش شوری داشت. نتایج همبستگی صفات نشان داد که بین عملکرد دانه با صفات طول سنبله (0/48* =r) و وزن هزار دانه (0/42* =r) همبستگی مثبت و با صفت تعداد روز تا سنبله‌دهی همبستگی منفی وجود دارد. دسته‌بندی ژنوتیپ‌ها بر اساس تجزیه کلاستر به روش ward، ژنوتیپ‌ها را در سه گروه متحمل، نیمه متحمل و حساس قرارداد. لاین‌های شماره 8،9،16 و 17 به ترتیب با 5/27، 5/22، 5/03 و 5/09 تن در هکتار دارای بیش‌ترین عملکرد دانه و برتر از شاهدهای آزمایش در گروه ژنوتیپ‌های متحمل قرار گرفتند که از این لاین‌ها پس از معرفی می‌توان در شرایط تنش شوری آب و خاک و اصلاح برای تولید ارقام متحمل به تنش شوری استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

• گندم نان
• سازگاری
• لاین‌های امیدبخش
• عملکرد دانه
• تجزیه کلاستر