نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان

2 دانشیار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان

3 عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی

4 دانشیار گروه بیوتکنولوژی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان

چکیده

سویا (.Glycine max L) یکی از مهمترین دانه‌های روغنی می‌باشد. در مطالعه حاضر، تعداد 30 ژنوتیپ سویا متشکل از 27 لاین پیشرفته نسل F8 و سه رقم والدینی سحر، ویلیامز و کتول از لحاظ صفات مورفولوژیکی و عملکردی در دو محیط بدون تنش و تحت تنش کم‌آبی در منطقه ازبرم از توابع شهرستان سیاهکل واقع در استان گیلان طی سال 1395 ارزیابی شدند. این آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که برای تمام صفات به جز صفت طول غلاف، اختلاف بین ژنوتیپ‌ها‌ و برهم‌کنش بین ژنوتیپ و محیط در سطح یک درصد معنی‌دار بودند که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بالا و واکنش متفاوت ژنوتیپ‌ها در دو محیط بدون تنش و تحت تنش کم‌آبی از لحاظ صفات مختلف بود. بر اساس تجزیه خوشه‌ای به روش حداقل واریانس Ward تحت شرایط بدون تنش، ژنوتیپ‌ها به سه گروه تفکیک شدند. گروه اول متشکل از پنج لاین پیشرفته کتول×ویلیامز(3123)، ویلیامز×کتول(4)، ویلیامز×همیلتون(2)، سحر×همیلتون(4)، گرگان3×ویلیامز(2) و رقم کتول بود که از لحاظ تمامی صفات، از جمله صفات عملکردی مانند تعداد و وزن غلاف‌ها، وزن کل دانه‌های بوته و وزن صددانه، میانگین بیشتری از سایر ژنوتیپ‌ها داشتند. در شرایط تنش کم‌آبی نیز ژنوتیپ‌ها در سه گروه قرار گرفتند که گروه سوم شامل چهار عضو متشکل لاین‌های سحر×کتول(4)، ویلیامز×همیلتون(1)، ویلیامز×K778(3) و ویلیامز×کتول(4) از لحاظ صفات مهم عملکردی، برتر از سایر ژنوتیپ‌ها عمل کردند. همچنین بر اساس نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی و بای‌پلات حاصل از دو مؤلفه نخست، لاین گرگان3×ویلیامز(2) در شرایط بدون تنش و لاین ویلیامز×کتول(4) در هر دو شرایط برتر از سایر لاین‌ها و ارقام والدینی عمل نمودند.

کلیدواژه‌ها

Bahmankar, M., Sadat Noori, S.A., Mortazavian, S.M.M., 2013. Transgressive segregation phenomena in breeding of crop plants. The Journal of Applied Crop Breeding. 1(2), 175-185.
Bokaei, A.S., Babaee, H., Habibi, D., Javidfar., F., Mohammadi, A., 2008. Evaluation of different soybean genotypes under drought stress conditions. Procceding of the 10th Iranian Congress of Crops Sciences 18-20 Aug. 4(1), 28-38. [In Persian].
Charlson, D.V., Bhatnagar, S., King, C.A., Ray, J.D., Sneller, C.H., Carter Jr, T.E., Purcell, L.C., 2009. Polygenic Inheritance of Canopy Wilting in Soybean [Glycine max (L.) Merr.]. Theoretical and Applied Genetics. 119(4), 587–594.
Chen, P., Sneller, C.H., Sinclair, T.R., Ishibashia, T., Purcell, L.C., 2007. Registration of soybean germplasm lines R01-416F and R01-581F for improved yield and nitrogen fixation under drought stress. Journal of Plant Registrations. 1(2), 166-67.
Dalzotto, M.B., 2016. Selection of drought-tolerant soybean lines using a field screening method and identification of QTLs for slow wilting and nitrogen fixation associated with drought-tolerance. MSc dissertation, Faculty of Crop, Soil & Environmental Sciences, University of Arkansas, Fayetteville.
Daneshian, J., Hadi, H., Jonoubi, P., 2009. Study of quantitative and quality characteristics of soybean genotypes in deficit irrigation conditions. Iranian Journal of Crops Sciences. 11(4), 393-409. [In Persian with English Summary].
Daneshian, J., Normohammadi, G.H., Jonoubi, P., 2002. Evaluatation of yeild the model difference and grain yeild components of soybean under drought stress conditions. Abstract the 7th Iranian Congress of crop Science 4-7 Sep. [In Persian].
Dogan, E., Clark, G.H., Rogers, D.H., Marttin, V., Vanderlip, R.L., 2006. On farm scheduling studies and CERES-Maize simulation of irrigated corn. Applied Engineering in Agriculture. 22(4), 509-516.
FAO, 2016. Food Agriculture Organization statistics on line. http://faostat.fao.org/site
Farhoudi, R., Modhej, A., Payandeh. K., 2015. Effect of final season drought tension on photosynthesis, seed yield and seed vigor of five soybean cultivars. Crop Physiology Journal. 24(6), 41-55. [In Persian with English Summary].
Foroud, N., Mundel, H.H., Saindon, G., Entz, T., 1993. Effect of level and timing of moisture stress on soybean yield components. Irrigation Science. 13, 149–155.
Franklin, P., Gardner, R., Pearce, B., Mitchell, R.L., 2010. Physiololigy of Crop Plants. Scientific Press. 336p.
Jamali, S., Sadghi, H., Sadeghian-Motahhar, S.Y., 2011. Identification and distinction of soybean commercial cultivars using morphological and microsatellite markers. Iranian Journal of Crop Sciences. 13(1), 131-145. [In Persian with English Summary].
John, M.G., 2001. Drought strees in soybeans. From http://WWW. Uwex.edu/ces/cty/mauitowoc/Ag papers/Drought strees soybean.
Kalantar Ahmadi, S.A., Daneshian, J., Mahmoodinezhad Dezfully, S.H., 2015. Effects of drought stress on soybean genotypes yield in northern Khouzestan conditions. Journal of Oil Plants Production. 2(1), 57-69. [In Persian with English Summary].
Kargar, S.M.A., Ghannadha, M.R., Bozorgipour, R., Khajeahmadattari, A.A., Babaaei, H.R., 2004. An investigation of drought tolerance indices in some soybean genotype under restricted irrigation conditions. 2004. Iranian Journal of Agricultural Sciences. 35(1), 129-142. [In Persian with English Summary].
Khajepoor, M.R., 1992. Principles of Agronomy. Isfahan University of Technology Publication. 564p. [In Persian].
Meckel, L., Egli, D.B., Phillips, R.E., Radcliffe, D., Leggett, J.E., 1984. Effect of moisture stress on seed growth in soybean. Agronomy Journal. 76, 647-650.
Mehraban, A., Azizian Shermeh, O., Kamali Daljoo, A., 2016. Effect of drought stress on yield and quality of eight cultivars of soybean (Glycin max L.) in Sistan region. 43(11), 90-99. [In Persian with English Summary].
Mertz-Henning, L.M., Ferreira, L.C., Henning, F.A., Mandarino, J.M.G., Santos, E.D., Oliveira, M.C.N.D., Nepomuceno, A.L., Farias, J.R.B., Neumaier, N., 2018. Effect of Water Deficit-Induced at Vegetative and Reproductive Stages on Protein and Oil Content in Soybean Grains. Agronomy. 8(1), 3.
Moradi Telavat, M.R. Siadat, A, 2012. Introduction and Production of Oilseed Crops. Agricultural Extension and Education Publications. 373p. [In Persian].
Mozafari, K., Arshi, Y., Zinali, H., 1996. Study of drought stress effects on some morphologic (Helianthus anmus L.). P. 489-493. In proceeding of the 12th International Sunflower. Conference, Noisad, Yugoslavia.
Peghambri, S.A., Taleb Khani, M. Babaei, H.R., Alipour, H., 2017. Evalution of tolerance to water deficit stress in diverse soybean genotypes. Iranian Journal of Field Crop Science. 48(40), 933-943. [In Persian with English Summary].
Pookpakdi, A., Thiravirojana, K., Saeradee, I., Chaikaew S., 1990. Response of new soybean accession to water stress during reproductive phase. Kasetsart Journal of Natural Science. 24 (3), 375-387.
Ramseur, E.L., Quinsenberry, V.L., Wallace, S.V., Palmer, J.H., 1986. Yield and yield component of Braxton soybeans as influenced by irrigation and intra-row spacing. Agronomy Journal. 76, 442-446.
SAS. 2002. The SAS system for windows. Release 9.0. SAS Institute. Cary, NC, USA.
SPSS. 2008. The SPSS system for windows. Release 22.0. SPSS Inc., IBM Company Headquarters, USA.
Wei, Y., Jin, J., Jiang, S., Ning, S., Liu, L., 2018. Quantitative response of soybean development and yield to drought stress during different growth stages in the Huaibei Plain, China. Agronomy. 8(7), 97.
Zare, M., Zeinali Khanghah, H., Danashian, J., 2004. An evaluation of tolerance of some soybean genotypes to drought stress. Iranian Journal Agricultural Sciences. 35, 859-867. [In Persian with English Summary].
Zeinali Khanghah, H., Izanloo, A., Hoseinzadeh, A.H., Majnoon Hoseini, N., 2004. Determination of the suitable drought resistance indices in commercial soybeans varieties. Iranian Journal of Agricultural Sciences. 35(4), 875-885. [In Persian with English Summary].