نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 بخش تحقیقات چغندرقند، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران

2 دانشیار، عضو هیئت‌علمی دانشگاه محقق اردبیل

3 استاد، گروه به نژادی و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.

4 بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان‌غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه

چکیده

به‌منظور گروه‌بندی لاین‌های نوترکیب گندم نان ازنظر صفات فنولوژیک و تخصیص مواد فتوسنتزی، 148 لاین اینبرد نوترکیب گندم نان به همراه والدین (Yecora Rojo و No. 49) در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و در شرایط آبیاری کامل و تنش کم‌آبی انتهای فصل در دو سال زراعی 93 و 94 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب و مهاباد مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد بین دو شرایط نرمال رطوبتی و تنش کم‌آبی ازنظر روز تا سنبله دهی، انتقال مجدد، عملکرد دانه و سهم انتقال مجدد در عملکرد دانه اختلاف معنی‌دار دیده شد. همچنین بین ژنوتیپ‌های موردبررسی ازلحاظ کلیه صفات موردبررسی اختلاف معنی‌دار مشاهده شد. عملکرد دانه با روز تا سنبله‌دهی، تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه و سنبله و میزان انتقال مجدد در هر دو شرایط همبستگی مثبت و معنی‌دار نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه کلاستر ژنوتیپ‌‌ها در هر دو شرایط به 4 گروه دسته‌بندی شدند به‌طوری‌که ژنوتیپ‌های 7، 17، 27، 32، 40، 50، 58، 62، 67، 69، 83، 106، 107 و 138 در کلاستر شماره چهار قرار گرفتند که بالاترین مقادیر صفات فنولوژیک، تخصیص مواد فتوسنتزی و عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. همچنین در تجزیه به عامل‌ها، در هر دو شرایط چهار عامل وارد مدل شدند که در شرایط نرمال 77.85 درصد و در شرایط تنش کم‌آبی انتهای فصل 68.76 درصد از تغییرات داده‌ها را تبیین نمودند. باتوجه به وجود تنوع ژنتیکی موجود در بین لاین‌ها از لحاظ صفات مورد بررسی و همچنین همبستگی مثبت و معنی‌دار عملکرد دانه با روز تا سنبله دهی، تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه و سنبله و میزان انتقال مجدد، گزینش ژنوتیپ‌ها بر اساس صفات مذکور می‌تواند ما را در دست-یابی به ژنوتیپ‌های پرمحصول در هر دو شرایط یاری دهد.

کلیدواژه‌ها

 
Abdoli, M., SaidiJalali, M., Honarmand, S., Mansouri fard, M., Ghobadi, S., 2015. The effects of water stress and limit the source of pollination on seed yield and remobilization wheat varieties. Journal of Environmental Stresses in Crop Sciences. 2(2), 137-154. [In Persian with English summary].
Aghai, S., Tohid Nejad, A., Nasr Esfahani. M., 2015. Yield and other agronomic traits comparing in genotypes of durum wheat in Esfahan area. Breeding of Crop and Gardening Plants 3 (9): 69-77. [In Persian with English summary].
Aharizad, S., Sabzi, M., Mohammadi, S.A., Khodadadi, E., 2012. Multivariate analysis of genetic diversity in wheat (Triticum aestivum L.) recombinant inbred lines using agronomic traits. Annals of Biological Research 3, 2118- 2126.
Ehdaie, B., Alloush, G.A., Waines, J.G., 2008. Genotypic variation in linear rate of grain growth and contribution of stem reserve to grain yield in wheat. Field Crops Research. 106, 34-43.
Ehdaie, B., Mohammadi, S.A., Nouraein, M., 2016. QTLs for root traits at mid-tillering and for root and shoot traits at maturity in a RIL population of spring bread wheat grown under well-watered conditions. Euphytica. 211(1), 17-38
Farshadafar, E., 2005. Principles of Multivariate Statistical Methods (Second edition). Kermanshah, Publications Taq Bostan. 734p. [In Persian].
Hamza, H., Asghari, A., Mohammadi, S. A., Sofalian, O., Mohammadi S., 2017. Grouping of spring wheat recombinant inbred lines in term of some agronomic traits. Journal of Agronomy and Plant Breeding, 13(1), 43-54. [In Persian with English summary].
Hamze, H., Saba, J., Jabari, F., Nassiri, J., Alavi M., 2008. Estimation of components variation, genotypic and phenotypic correlation coefficients of grain yield and its component in bread wheat (Tritium aestivum L.) under rainfed conditions. Environment Stresses in Crop Science 2(1), 29-38. [In Persian with English summary].
Mirtaheri, S., Sidat, M., Fathi, Gh., Alemi, Kh. 2009. Effect of drought stress on dry matter remobilization in five bread wheat cultivars. Iranian Journal of Field Crops Research. 8(2), 308-314. [In Persian with English summary].
Nakhaeei BadrAbadi, M., Shokrpour, M., Asghari, A., Esfandyari AO., 2013. Determining relationships among dry matter remobilization and some morphological traits in barley genotypes using factor analysis method under low water stress. Journal of Crop Breeding. 5(12), 85-98. [In Persian with English summary].
NakhaiiBadrabadi, M., Shokrpour, M,. 2012. Grouping of barley genotypes using molecular and morphological markers, and dry matter remobilization to grain under water deficit. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production. 22, 136-150. [In Persian with English summary].
Nouriyani, H. 2015. Effect of paclobutrazol on the redistribution of assimilates to seed in three varieties of wheat (Triticum aestivum L.) under heat stress conditions. Journal of Crop Physiology. 7, 89- 104. [In Persian with English summary].
Papakosta, D.K., Gayians, A.A., 1991. Nitrogen and dry matter accumulation, remobilization and losses for Mediterranean wheat during grain filling. Agronomy Journal. 83, 864 – 870.
Rezaei Morad Aali, M., Eivazi, A.R., Mohammadi, S., Shir-Alizadeh. Sh., 2013. Effect of drought stress on dry matter remobilization and grain yield of winter bread wheat genotypes. Iranian Journal of Crop Sciences. 15(3), 262-276. [In Persian with English summary].
Rizzalli, R.H., Villalabos, F.J., Orgaz, F., 2002. Radiation interception, radiation use efficiency and dry matter partitioning in garlic (Allium sativum L.). European Journal of Agronomy. 18, 33-43.
Romesburg, H.C., 1990. Cluster Analysis for Researches. R.K. Publishing Company, Malabar, Florida.
Sanjarei Pirvatlou, A., Yazdansepas, A., 2009. Genotypic variation of stem reserves in bread wheat (Triticum aestivum L.) genotypes under post-anthesis drought stress condition. Iranian Journal of Field Crop Science. 29, 181-191. [In Persian with English summary].
Savic, J., Dodig, D., Kandic,V., Gelamoclija, D., Quarrie S., 2012. Bread wheat traits related to yield under post anthesis stress. Original Scientific Paper. Proceedings. 47th Croatian and 7th International Symposium on Agriculture. Opatija, Croatia. 539-542.
Talebzadeh, S.J., Hadi, H., Amirnia, R., Tajbakhsh, M., Rezaei Morad Ali, M., 2018. Evaluating the relationship between distributions of photosynthetic assimilates related traits and grain yield in wheat genotypes under terminal drought stress conditions. Journal of Crop Breeding. 6, 10-21. [In Persian with English summary].
Taqi Zadeghan, M., Norozi, M., Aharizad S., 2015. Evaluation of recombinant inbred lines of bread wheat in terms of agronomic and morphological traits. Iranian Journal of Crop and Horticultural Breeding. 2(3), 137-149.  [In Persian with English summary].