نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی

2 عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

چکیده

استفاده از ژنوتیپ های متحمل به شور یکی از موثرتری راه‌ها در راستای توسعه سطح زیرکشت در مناطق نامساعد می باشد. به منظور ارزیابی تحمل به شوری ژنوتیپ‌های ارزن دم‌روباهی، دو آزمایش مجزا با تعداد 15 ژنوتیپ در دو شرایط شور و غیر شور در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی دو سال زراعی 1391 و 1392 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی خراسان جنوبی اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده‌ها در دو سال نشان داد که در هر دو شرایط مورد بررسی، بین ژنوتیپ‌ها از نظر تعداد روز تا ظهور پانیکول، تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، طول پانیکول، تعداد بذر در پانیکول، تعداد پانیکول در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و زیست‌توده تفاوت معنی-داری وجود داشت. شوری عملکرد دانه و زیست‌توده ارزن را به ترتیب حدود 40 و 38 درصد در مقایسه با شرایط غیر شور کاهش داد. در شرایط غیر شور ژنوتیپ‌های 24-15 و 118-15 با میانگین‌های 4765.3 و 4697.7 و در شرایط شور ژنوتیپ‌های 120-15 و 24-15 با میانگین‌های 3254.8 و 2844.8 از عملکرد دانه بالاتری برخوردار بودند. نتایج حاصل از همبستگی عملکرد دانه و زیست توده ژنوتیپ‌های ارزن در شرایط شور و غیرشور با شاخص‌های تحمل و حساسیت به شوری در این آزمایش نشان داد که شاخص‌های STI، MP و GMP بهترین شاخص‌ها برای گزینش و شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل به تنش شوری در بین ژنوتیپ‌های ارزن دم‌روباهی می‌باشند. بر اساس نمودار پراکنش سه‌بعدی، ژنوتیپ‌های 76-15، 24-15، 118-15 و 120-15 به عنوان متحمل‌ترین ژنوتیپ‌های ارزن دم‌روباهی به تنش شوری شناسایی گردیدند.
واژه های کلیدی: اجزای عملکرد، ذخایر ژنتیکی، پراکنش سه‌بعدی، گزینش

کلیدواژه‌ها

Aaron, J., Swart, L., Gibson, R., Douglas, L., Karlen, M.L., Jean-Luc, J., 2005.Planting data effect on winter triticale dry matter and nitrogen accumulation.Agronomy Journal. 97, 1333-1341.
Abidi, M., Qayyum, A., Dasti, A.A., Abdulmajid, R., 2001. Effect of salinity and SAR of irrigation water on yield, Physiological growth Parameters of Maize (Zea mays L.) and properties of the soil.Journal of Research (Science), Bahauddin Zakariya University, Bultan, Pakistan.12(1), 26-33.
Asadi, M., Mohammadi-Nejad, G., Golkar, P., Naghavi, H., Nakhoda, B., 2012. Assessment of salinity tolerance of different promising lines of bread wheat (Triticum aestivum L.). Advances in Applied Science Research. 3(2), 1117-1121.
Avalbaev, A.M., Bezhorkov, M.V., Kildibekova, A.R., Fatkutdinova, R.A., 2009. Wheat germagglutinin restores cell division and growth of wheat Seedlings under salinity. Journal of Plant Physiology, Special Issue. 257-263.
Azari Nasrabad, A., 2013. Effect of planting date on yield and yield components of promising lines of foxtail millet. Seed and Plant Production Journal. 2-28(1), 95-105. [In Persian with English Summary].
Bina, G.R., 1993. Study of plant density effect on yield and its components of three species of millet. M.Sc. Thesis, Ferdowsi University, Mashhad, Iran. [In Persian with English Summary].
Blum, A., 2001. Wheat cellular thermo tolerance is related to yield under heat stress. Evolution, Medicine, and Public Health. 117, 117-123.
Canama, T., Li, X., Holowachukb, J., Yu, M., Xia, J., Mandal, R., Krishnamurthy, R., 2013. Differential metabolite profiles and salinity tolerance between two genetically related brown seeded and yellow-seeded Brassica carinata lines. Plant Science. 198, 17-26.
Colmer, T.D., Flowers, T.J., Munns, R., 2006. Use of wild relatives to improve salt tolerance in wheat. Journal of Experimental Botany. 57, 1059-1078.
Dura, S.A.M., Duwayri, M.A., Nachit, M.M., 2011. Effects of Different Salinity Levels on Growth, Yield and Physiology on Durum Wheat (Triticum turgidum var. durum). Jordan Journal of Agricultural Science. 7(3), 528-527.
Eker, S., Comertpay, G., 2009. Effect of Salinity Stress on Dry Matter Production and IonAccumulation in Hybrid Maize Varieties. Turkish Journal of Agriculture. 365-373.
Fernandez, G.C.J., 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. In: Kuo, C.G. (Ed), Proceedings of the International Symposium on Adaptation of Vegetables and Other Food Crops in Temperature and Water Stress, Tania, Taiwan.
Fischer, R.A., Maurer, R., 1978. Drought resistance in spring wheat cultivars. Part 1: grain yield response. Austrailan Journal of Agricultural Research. 29, 897- 912.
Flowers, T.J., Yeo, A.R., 1995. Breeding for salinity tolerance in crop plants-where next. Australian Journal of Plant Physiology. 22, 875-884.
Goudarzi, M., Pakniyat, D.H., 2008. Evaluation of wheat cultivars under salinity stress based on some agronomic and physiological traits. Journal of Agriculture and Social Sciences. 4, 35-38.
Haghnia, Gh., 1993. Manual of plants to salinity stress tolerance (Translation). Publications of University of Mashhad.[In Persian with English Summary].
Hajizad, S., Nakhoda, B., Mohammadi-Nejad, G., Tabatabaee, S.M.T., Zarandi, S., 2011. Indicators of salinity tolerance in 20 genotypes of bread wheat. Proceeding of The First National Conference on Modern Topics in Agriculture. September 10-12, Islamic Azad University, Saveh Branch, Iran. pp: 744-751. [In Persian with English Summary].
Hall, A.F., 2001. Crop Responses to Environmental Stresses. CRC Press LLC, Boca Raton. 232p
Kafi, M., Borzoei, A., Salehi, M., Kamandi, A., Masomi, A., Nabati, J., 2009. Environmental Stress on Plant Physiology. Jihad Daneshgahi publication, Iran.[In Persian with English Summary].
Kafi, M., Stwart, S., 1998. Effect of salinity on growth and yield of nine wheat cultivars. Journal of Agricultural Science and Technology. 12(10), 76-85.
Kanafi Laskoukelayeh, M., Dehghani, H., Dvorak, J., 2015. Response of salt stress in some bread wheat varieties by tolerance indices. Cereal Research. 5(2), 145-157.
Mir Mohammad Meybodi, S.M.B.,Ghareyazi, B., 2003.Physiology aspects and breeding for salinity stress in plants. Isfahan University of Technology. [In Persian with English Summary].
Moghaddam, A., Hadizade, M.H., 2002. Response of corn (Zea mays L.) hybrids and their parental lines to drought using different stress tolerance indices. Plant Seed Journal. 18(3), 255-272. [In Persian with English Summary].
Munns, R., 1993. Physiological processes limiting plant growth in saline soil: some dogmas and hypothesizes. Plant Cell Invironment. 16, 15-24.
Norouzi, H., Roshanfekr, H.A., Hasibs, P., Mesgrbashy, M., 2014. The effect of irrigation water salinity on yield and quality of two forage millet cultivars. Journal of Water Research in Agriculture. 28(3), 560-551.
Qureshi, A.S., Qadir, M., Heydari, N., Turral, H., javadi, A., 2007. A review of management strategies for saltprone land and water resources in Iran. Colombo, Sri lanka: International water management Institute. 30p.
Ranjbar, G.H., Rousta, M.J., 2010. The most effective stability index for selection of wheat genotypes in saline condition. Soil Research Journal. 24(3), 283-290.[In Persian with English Summary].
Rosielle, A.A., Hamblin, J., 1987. Theoretical aspects of selection for yield in stress and non-stress environments. Crop Science. 21, 943.946.
Sandhu G.R., Qureshi R.H., 1986. Salt-affected soils of Pakestan and their utilization. Reclamation and Revegetation Research. 5, 105-113.
Singh, B.R., Singh, D.P., 1994. Effect of moisture stress on morphological parameters and productivity of poaceous crops. Agro Botanical publishers India, Bikaner. 241-246
Taghvaei, M., Chaeichi, M., Sharifzadeh, F., Ahmadi, A., 2007. Evaluation of drought stress on yield and yield components and drought tolerance indices in hull-less and coated barley cultivars. Iranian Journal of Agricultural Science. 38(1), 67-78. [In Persian with English Summary].
Zebarjadi, A.R., Tavakoli Shadpey, S., Etminan, A.R., Mohammadi, R., 2013. Evaluation of drought stress tolerance in durum wheat genotype using drought tolerance indices. Seed and Plant Improvement Journal. 29(1), 1-12.[In Persian with English Summary].