نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز

2 دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز

3 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه بذر، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه

4 استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز

چکیده

به‌منظور ارزیابی سازگاری و پتانسیل عملکرد دانه، فصل با 12 رقم و لاین جو بهاره، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال‌های 93 و 94 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی در شرایط آبیاری نرمال و تنش کم‌آبی انتهای فصل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد تنش کم‌آبی ارتفاع بوته، طول پدانکل، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت را به ترتیب 8.39، 2.10، 7.03، 46.63، 37.18، 42.79 و 5.71 درصد در مقایسه با شرایط آبیاری نرمال کاهش داد. در بین لاین­های موردمطالعه رقم جنوب، لاین M-88-2 و MD-88-15 در شرایط آبیاری نرمال به ترتیب با متوسط 4.42، 4.33 و 4.93 و در شرایط تنش کم‌آبی با 3.44، 3.75 و 3.66 تن در هکتار، بالاترین عملکرد دانه را تولید کردند.در هر دو شرایط آبیاری نرمال و تنش کم‌آبی، همبستگی عملکرد دانه با وزن سنبله، تعداد دانه در سنبله، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت مثبت و معنی‌دار بود. بر اساس تجزیه رگرسیون گام‌به‌گام در شرایط نرمال تعداد دانه در سنبله، وزن سنبله و تعداد سنبله در مترمربع (0.76=R2) و در شرایط تنش کم­ آبی صفات تعداد دانه، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه (0.60=R2) در توجیه تغییرات عملکرد دانه سهم داشتند. تجزیه خوشه­ای ارقام و لاین­های جو را در شرایط آبیاری نرمال به دو و در شرایط تنش کم‌آبی به سه گروه دسته‌بندی کرد. در این تحقیق تعداد دانه در سنبله به‌عنوان مؤثرترین صفت بر عملکرد دانه در هر دو شرایط و رقم جنوب، لاین M-88-2 و MD-88-15 به‌عنوان رقم و لاین‌های مناسب و قابل توصیه برای کشت در شرایط استان آذربایجان غربی شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها

Aharizad, S., Sabzi, M., Mohammadi, S.A., Khodadadi, E., 2012. Multivariate analysis of genetic diversity in wheat (Triticum aestivum L.) recombinant inbred lines using agronomic traits. Annals of Biological Research 3, 2118- 2126.
Akcura, M., Ceri, S., 2011. Evaluation of drought tolerance indices for selection of Turkish oatlandraces under various environmental conditions. Zemdirbyste-Agriculture. 98(2), 157-166.
 Amer, F.B., 1999. Genetic advance in grain yield of durum wheat under low rainfall condition. Rachis. 18, 31-33.
Bhutta, W.M., Barley, T., Ibrahim, M., 2005. Path-coefficient analysis of some quantitative characters in husked barley. Caderno de pesquisa. Série Biologia. 17, 65-70.
Dadashi, M.R., 2006. Effect of salinity stress on morphophisiological important agronomic characteristic barley and hull-less barley cultivars. Thesis for degree of Ph.D in Plant Breeding. Islamic Azad University, Research and Science Branch. 90p. [In Persian].
Debaeke, P., Abdellah, A., 2004. Adaptation of crop management to water-limited environments. European Journal of Agronomy. 21, 433-446.
Ebadi, A., Sajed, K., Sanjari, O., 2011. Effect of irrigation cut off on dry matter remobilization and some agronomic traits in spring barley. Electronic Journal of Crop Production. 4(4), 37-19. [In Persian with English summary].
FAO. 2017. Statistical data. www. FAOSTAT. Org.
Golabadi, M., Arzani, A., Mir Mohammadi Meybodi, S.A.M., 2008. Genetic analysis of some morphological traits in durum wheat by generations mean analysis under normal and drought stress conditions. Seed and Plant. 24(1), 99-116. [In Persian with English summary].
Hassanzadeh Gorttapeh, A., Fathollahzadeh, A., Nasrollahzadeh, A., Akhondi, N., 2008. Agronomic nitrogen efficiency in different wheat genotypes in west Azerbijan province. Electronic Journal of Crop Production. 1, 82-100. [In Persian with English summary].
Jafari, A., Mahloji, M., 2010 Comparison of yield of cold resistant barley varieties in Fereidan, Isfahan province. Journal of Crops Improvement (Journal of Agriculture). 1, 27-21. [In Persian with English summary].
Kafi, M., Zand, E., Kamkar, B., Sharifi, H.R., Goldani, M., 2000. Plant Physiology. Jihad-e- Daneshgahi of Mashhad Publications. [In Persian].
Karami, E., Ghannadha, M.R., Naghavi, M.R., Mardi, M., 2005. An evaluation of drought resistance in barley. Iranian Journal of Agricultural Science. 36, 547-560. [In Persian with English summary].
Koocheki, A., 1994. Crop Production in Dry Region: Cereals, Legumes, Industrial and Forage Crops. Jihad-e- Daneshgahi of Mashhad Publications. 202p. [In Persian with English summary].
Koocheki, A. R., Yazdansepas, A., Nikkhah, H. R., 2007. Effect of terminal drought stress on grain yield and some morphological traits in wheat genotypes. Iranian Journal of Crop Sciences. 8 (1), 14-29. [In Persian with English summary].
Mohammadi, M., Talei, A., Zeinali, H., Naghavi, M.R., Baum, M., 2008. Mapping some QTLs controlling drought tolerance in a doubled haploid population of barley. Seed and Plant. 24(1), 1-15. [In Persian with English summary].
Mojirsheybani, E., Peyghambari, S.A., Yazdi Samadi, B., Naghavi, M.R., Ghadrdan, K., 2013. Evaluation of genetic diversity of barley (Hordeum vulgare L.) cultivars and relationship among traits using agronomic characteristics and molecular markers. Iranian Journal of Crop Sciences. 15(1), 46-59. [In Persian with English summary].
Moosavi, S. M., Zahedi-No, M., Chaichi Abdollahi, M., 2014. Assessment of diversity and identifying of effective traits on grain yield of barley (Hordeum vulgare L.) under non-stress and terminal moisture stress conditions. Cereal Research. 4(2), 155-173.
Najeeb, S., Wani, S.A., 2004. Correlation and path analysis studies in barley (Hordeum vulgare L.). National Journal of Plant Improvement. 6, 124-125.
Nazari, L., Pakniyat, H., 2008. Genetic diversity of wild and cultivated barley genotypes under drought stress using RAPD markers. Biotechnology. 7, 745-750.
Niazifard, A., 2017. Effect of terminal drought stress on agronomic traits of irrigated barley lines and cultivars. Agroecology Journal. 13(1), 69-77. [In Persian with English summary].
Oelke, E.A., Oplinger, E.S., Teynor, T.M., 2004. Safflower. University of Minnesota.
Paknejad, F., Majidi, E., Noor-Mohammadi, Gh., Siadat, A., Vazan, S., 2007. Evaluation of drought stress on effective traits at accumulative assimilate of grain in different cultivars of wheat. Journal of Agricultural Sciences. 13(1), 137-149. [In Persian with English summary].
Richard, R.A., Condon, A.G., Rebetzke, G.J., 2001. Traits to improve yield in dry environments. In: M.P., Reynolds, Ortiz-Monasterio, J.U., McNab, A., (eds.), Application of Physiology in Wheat Breeding. Mexico: CIMMYT.
Sayyed Aqamiri, S.M.M., Mostafavi, Kh., Mohammadi, A., 2012..Relationship between grain yield and its components in new hybrids and cultivars of barley using Multivariate statistical methods. Iranian Journal of Field Crops Research. 10(2), 421-427. [In Persian with English summary].
Siddique, M.R.B., Hamid, A., Islam S., 1999. Drought stress effect on photosynthetic rate and leaf gas exchange of wheat. Botanical Bulletin-Academia Sinica Taipei. 40, 141-145.
Siosemardeh, A., Ahmadi, A., Poustini, K., Ebrahimzadeh, H., 2003. Stomatal and nonstomatal limitations to photosynthesis and their relationship with drought resistance in wheat cultivars. Iranian Journal of Agriculture Science. 34, 93-106. [In Persian with English summary].
Soleimani, A., Valizadeh, M., Darvishzadeh, R., Aharizad, S., Alipour, H., 2017. Evaluation of yield and yield component of spring barely genotypes under late season drought stress. Journal of Crop Breeding. 9(23), 105-106. [In Persian with English summary].
Tabatabaei, S.A., Ghasemi, A., Shakeri. S., 2011. Effect of water stress on yield, yield components and oil content of canola cultivars. Crops Physiology. 39(12), 53-41. [In Persian with English summary].
Yousefi Rad, M., Asghari, M., Mohammadi, M., Masoumi, A., 2016. Effect of drought stress on yield, yield components and some physiological characteristics of seven barley cultivars. Journal of Agricultural Research. 7(4), 297-308. [In Persian with English summary].