نویسندگان

• زهره بنی عباس شهری ¹
• غلامرضا زمانی ²
• محمد حسن سیاری زهان ²

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند

² عضو هیات علمی گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه بیرجند

چکیده

ایران جزء مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می‌رود و از نظر آب و هوایی تنوع زیادی دارد، شناخت ویژگی‌های مربوط به رشد و عملکرد و نیز سازگاری آفتابگردان، به خصوص در رابطه با تنش خشکی می‌تواند در گسترش سطح زیر کشت و نیز افزایش عملکرد آن تأثیر مهمی داشته باشد.به منظور بررسی اثرات تنش خشکی و محلول پاشی سولفات روی بر عملکرد و برخی از خصوصیات فیزیولوژیکی آفتابگردان، آزمایشی در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد بیرجند به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل تیمار آبیاری (انجام آبیاری کامل، مطابق نیاز آبی گیاه)، یک نوبت قطع آبیاری در دوره رویشی، یک نوبت قطع آبیاری در دوره زایشی، یک نوبت قطع آبیاری در دوره رویشی و زایشی) و فاکتور فرعی دارای سه سطح محلول پاشی روی (بدون محلول پاشی، محلول پاشی سولفات روی با غلظت 5/0 درصد (2 کیلوگرم سولفات روی در هکتار و یا معادل 659 گرم عنصر روی در هکتار)، و محلول پاشی سولفات روی با غلظت 1 درصد (4 کیلوگرم سولفات روی در هکتار و یا معادل 1319 گرم عنصر روی در هکتار) بودند. نتایج نشان داد که بر اثر قطع آبیاری صفات تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد روغن کاهش معنی­داری یافت، در حالی که درصد روغن تحت تأثیر قرار نگرفت. طبق نتایج، تنش خشکی در مرحله رویشی و زایشی باعث کاهش 20 درصدی در عملکرد دانه و کاهش 31 درصدی عملکرد روغن نسبت به شاهد شد. همچنین محلول‌پاشی سولفات روی با غلظت 1 درصد باعث افزایش وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه و درصد روغن نسبت به سایر تیمارها شد.در این مطالعه عملکرد دانه تحت تأثیر تنش خشکی کاهش معنی­داری یافت. تیمار آبیاری کامل (مطابق نیاز آبی گیاه) بیشترین عملکرد را نسبت به سایر تیمارها از خود نشان داد. بالاترین عملکرد دانه نیز از محلول پاشی با غلظت 1 درصد بدست آمد. همچنین کمترین عملکرد روغن از تیمار یک نوبت قطع آبیاری در دوره رویشی و زایشی حاصل شد. به طور کلی بر اساس نتایج حاصل از این آزمایش می‌توان گفت در شرایط کمبود آب، استفاده از سولفات روی یک راهکار مناسب برای کاهش اثرات نامطلوب تنش خشکی بر خصوصیات رشد و عملکرد آفتابگردان است.

کلیدواژه‌ها

• تعداد دانه در طبق
• درصد روغن
• عملکرد دانه
• وزن هزار دانه