زهره امامی بیستگانی؛ سید عطاءالله سیادت؛ عبدالمهدی بخشنده؛ عبدالله قاسمی پیربلوطی
چکیده
مقدمه آویشن دنایی (Thymus daenensis) گیاهی دارویی از خانواده نعناعیان میباشد که بهصورت خودرو بیشتر در بخشهای غربی و مرکزی ایران بهویژه رشتهکوههای زاگرس میروید و دارای تنوع وسیعی ازنظر ترکیبات اسانس میباشد (Ghasemi Pirbalouti et al., 2014). تنش خشکی عموماً باعث تخریب و شکسته شدن کلروپلاستها و کاهش میزان کلروفیل شده و مقدار فعالیت آنزیمها ...
بیشتر
مقدمه آویشن دنایی (Thymus daenensis) گیاهی دارویی از خانواده نعناعیان میباشد که بهصورت خودرو بیشتر در بخشهای غربی و مرکزی ایران بهویژه رشتهکوههای زاگرس میروید و دارای تنوع وسیعی ازنظر ترکیبات اسانس میباشد (Ghasemi Pirbalouti et al., 2014). تنش خشکی عموماً باعث تخریب و شکسته شدن کلروپلاستها و کاهش میزان کلروفیل شده و مقدار فعالیت آنزیمها را در چرخه کالوین در طی فرآیند فتوسنتز کاهش میدهد و در نهایت رشد سبزینه ای و عملکرد محصول کاهش مییابد (Monakhova and Chernyadev, 2002). کیتوزان به عنوان یک الیسیتور زیستی برای بهبود بخشیدن بیوسنتز متابولیتهای ثانویه با بیان ژن در گیاهان دارویی تأیید شده است، همچنین جهت افزایش تولید گیاه، تحریک ایمنی گیاه، محافظت گیاه در مقابل میکروارگانیسمها، تحریک جوانهزنی و رشد گیاه عمل میکند (Yin et al., 2011). تحقیق حاضر با هدف ارزیابی برخی پاسخهای فیزیولوژیکی شامل رنگیزه های فتوسنتزی، پرولین، قندهای محلول و پراکسیداسیون لیپید غشا گیاه آویشن دنایی نسبت به تنش خشکی و سطوح الیسیتور کیتوزان در شرایط آب و هوایی شهرکرد صورت گرفت. مواد و روشها این آزمایش در سال زراعی 1393 بهمنظور بررسی اثر سطوح مختلف تنش خشکی و کیتوزان بر رنگیزه های فتوسنتزی، پرولین، قندهای محلول، میزان پراکسیداسیون لیپیدی غشا و تراوایی غشای سلول در گیاه آویشن دنایی (Thymus deanensis Celak.) در شرایط آبوهوایی شهرکرد گردید. آزمایش با سه سطح S1 (شاهد تأمین نیاز صد درصد آبی) S2 (تأمین نیاز 50 درصد آبی) S3 (تأمین نیاز 25 درصد آبی) و کیتوزان در 3 سطح (0، 0.2 ، 0.4 گرم بر لیتر) و اسید استیک به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. نخست بذرهای موردنظربرای تهیه نشای موردنیازدراوایل بهار درگلخانه کشت شدند و سپس به بیرون گلخانه منتقل شدند. اعمال تیمارهای کیتوزان در دوره قبل از گلدهی، 50 درصد گلدهی و گلدهی کامل اعمال شد. سنجش رنگیزه های فتوسنتزی: میزان کلروفیل a، b و کاروتنوئید با روش آرنون (Arnon, 1967)با استفاده از اسپکتروفتومتر در طولموجهای 663 و 645 نانومتر اندازه گیری شد. اندازه گیری پرولین: مقدارپرولین براساس روش بیتس ((Bates et al., 1973در طول موج 520 نانومتر اندازه گیری شد. اندازه گیری قندهای محلول: کربوهیدراتهای محلول بااستفاده ازمعرف آنترون با دستگاه اسپکتروفتومتری در طولموج 625 نانومتر بر اساس روش (Fsles, 1951) اندازه گیری شد. مالون دی آلدئید (پراکسیداسیون لیپیدی غشا): اندازه گیری این شاخص بر اساس روش رابرت و همکاران (Robbert et al., 1980) با دستگاه اسپکتروفتومتر در طولموجهای 532 و 600 نانومتر قرائت شد. تراوایی غشای سلولی: با استفاده از دستگاه EC متر به روش لاتس et al., 1998)Lutts) محاسبه گردید. تجزیه های آماری و مقایسه میانگین ها به روش آزمون حداقل تفاوت معنی دار بااستفاده از نرمافزار SASو MSTATC در سطح احتمال پنج درصد صورت گرفت. نتایج و بحث رنگیزه های فتوسنتزی: اثر تنش خشکی بر کلروفیل a در سطح یک درصد معنیدار بوده است. با افزایش تنش خشکی از میزان کلروفیل a مقداری کاسته شد. به نظر میرسد با افزایش تنش و فعالیت انواع گونه های اکسیژن واکنشگر، فعالیت آنزیم کلروفیلاز میشود. کیتوزان تغییر قابل توجهی در رنگیزه های فتوسنتزی نداشت. پرولین: اثر سطوح مختلف تنش خشکی، الیسیتور کیتوزان و اثر برهمکنش آنها در سطح یک درصد بر محتوای پرولین برگ گیاه آویشن دنایی معنیدار بود. درواقع مقدار پرولین تحت شرایط تنش کمآبی شدید و متوسط افزایش می یابد، بهاینترتیب که بیشترین میزان پرولین (3.85) میکرو مول بر گرم از تنش خشکی شدید و کیتوزان 0.4 گرم بر لیتر به دست آمد. با کاهش پتانسیل آب، میزان سنتز پرولین از گلوتامیک اسید افزایش مییابد(Liang et al., 2013). محتوای قندهای محلول برگ: اثر بر هم کنش تنش خشکی و کیتوزان، بر قندهای محلول برگ معنیدار نبود، اما با افزایش تنش خشکی، مقدار قند محلول در اندام هوایی بهطور معنیداری نسبت به گیاه شاهد افزایش یافت. پراکسیداسیون لیپیدی غشا: اثر تنش خشکی، الیسیتور کیتوزان و اثر برهمکنش آنها بر پراکسیداسیون لیپیدی غشا گیاه آویشن دنایی در سطح یک درصد معنی دار شد. در مطالعه اثر تنش خشکی بر گیاهچه های سیب تولید فزاینده مالون دی آلدئید در برگ ناشی از تنش خشکی مشاهده شد ((Yang et al., 2009. در این بررسی نشان داده شد که محلول پاشی با کیتوزان 0.4 گرم بر لیتر توانست خسارت وارد شده را بر اثر تنش خشکی جبران کند. تراوایی غشای سلولی: اثر تنش خشکی، کیتوزان در سطح یک درصد بر تراوایی غشای سلول معنی دار بود، نتیجهگیری تنش خشکی باعث ایجاد تنش اکسیداتیو در گیاه آویشن شد، که محلولپاشی کیتوزان توانست خسارت ناشی از تنش خشکی را با افزایش تنظیمکننده های اسمزی مانند پرولین و کاهش پراکسیداسیون لیپیدی غشا را جبران نماید و تراوایی غشای سلول را کاهش دهد. در واقع کیتوزان با نقش حفاظتی خود میتواند باعث پایداری بیشتر غشاها گردد.
علی نخزری مقدم؛ احمد غلامی
چکیده
مقدمه راعی و همکاران (Raey et al., 2008) گزارش کردند که آبیاری بر صفاتی مثل تعداد غلاف در بوته، وزن 1000 دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت گیاه نخود تأثیر گذاشت. نیر و همکاران (Nayyer et al., 2006) معتقدند که گلدهی و تشکیل غلاف حساسترین مراحل نخود نسبت به تنش آب میباشند. تنش در مرحله گرده افشانی باعث کاهش شدید عملکرد و مقدار فسفر دانه نخود نسبت به ...
بیشتر
مقدمه راعی و همکاران (Raey et al., 2008) گزارش کردند که آبیاری بر صفاتی مثل تعداد غلاف در بوته، وزن 1000 دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت گیاه نخود تأثیر گذاشت. نیر و همکاران (Nayyer et al., 2006) معتقدند که گلدهی و تشکیل غلاف حساسترین مراحل نخود نسبت به تنش آب میباشند. تنش در مرحله گرده افشانی باعث کاهش شدید عملکرد و مقدار فسفر دانه نخود نسبت به تنش در مرحله رشد رویشی میشود (Gunes et al., 2006). یزدانی و همکاران (Yazdani et al., 2009) با بررسی تأثیر میکروارگانیزمهای حل کننده فسفات و رایزوباکتریهای محرک رشد گیاه بر گیاه ذرت گزارش کردند که استفاده از آنها باعث افزایش عملکرد و کاهش نیاز به فسفر تا 50 درصد شد. هدف از این بررسی تعیین تأثیر تلقیح با گونههای مختلف قارچ میکوریزا و مدیریت آبیاری بر خصوصیات کمی و کیفی نخود زراعی بود. مواد و روشها بهمنظور بررسی عکسالعمل نخود به تلقیح با گونههای مختلف قارچ میکوریزا تحت مدیریتهای مختلف آبیاری، آزمایشی در سال زراعی 1390 بهصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی شاهرود (عرض جغرافیایی 36 درجه و 30 دقیقه شمالی و 55 درجه طول شرقی و 1380 متر ارتفاع از سطح دریا) انجام شد. عامل مدیریت آبیاری (عامل اصلی) در چهار سطح شامل آبیاری کامل، عدم آبیاری در مرحله 50 درصد گلدهی، عدم آبیاری در مرحله 50 درصد غلافدهی، عدم آبیاری در مرحله 50 درصد پرشدن دانه و عامل تلقیح با قارچ مایکوریزا (عامل فرعی) در سه سطح شامل تلقیح با گونه Glumos intraradices، تلقیح با گونه G. mosseae و عدم تلقیح بود. کشت بذور در هفته چهارم فروردین ماه انجام شد. کشت با دست انجام شد. فاصله ردیف 30 و فاصله بوته روی ردیف 10 سانتیمتر (با تراکم 333000 بوته در هکتار) بود. هر کرت شامل 6 ردیف بود. در طول دوره رشد علفهای هرز با دست کنترل شد. عملکرد دانه با برداشت 4 ردیف وسط بعد از حذف دو ردیف حاشیه و 0/5 متر از دو طرف ردیفهای وسط در هفته چهارم تیر ماه تعیین شد. تجزیه و تحلیل آماری دادهها با استفاده از نرمافزار آماری SAS Ver 9.1 انجام شد. مقایسه میانگینها با استفاده از آزمون حداقل تفاوت معنیدار (LSD) در سطح پنج درصد انجام شد. نتایج و بحث نتایج نشان داد که اثر مدیریت آبیاری بر تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن 100 دانه، عملکرد دانه، شاخص برداشت، درصد پروتئین، عملکرد پروتئین، غلظت فسفر و عملکرد فسفر معنیدار بود و بیشترین مقدار صفات بجز درصد پروتئین از تیمار آبیاری کامل بهدست آمد. اختلاف بین آبیاری کامل و عدم آبیاری در مرحله پرشدن دانه در مورد صفات تعداد غلاف در گیاه و تعداد دانه در گیاه معنیدار نبود. اثر تلقیح با میکوریزا بر همه صفات بهجز تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته و درصد پروتئین دانه معنیدار بود و بیشترین مقدار صفات مربوط به تیمار تلقیح با گونه G. mosseae وکمترین مقدار مربوط به تیمار عدم تلقیح بود. اختلاف بین دو تیمار تلقیح با گونه G. mosseae و G. intraradices در مورد وزن 100 دانه معنیدار نبود. اثر متقابل تنش × تلقیح با میکوریزا بر هیچیک از صفات مورد مطالعه معنیدار نشد. در تیمار آبیاری کامل عملکرد دانه و پروتئین بهترتیب 2651 و 3/557 کیلوگرم و در تیمار عدم آبیاری در مرحله گلدهی 1472 و 337/3 کیلوگرم در هکتار بود. عملکرد دانه و پروتئین در تیمار تلقیح با گونه G. mosseae 2124 و 495/2 کیلوگرم و در تیمار عدم تلقیح 1677و 391/9 کیلوگرم در هکتار بود. نتیجهگیری صفات رویشی، زایشی و کیفی تحت تأثیر مدیریت آبیاری (قطع آبیاری) قرار گرفت. تنش آب باعث کاهش صفات مورد بررسی شد و تنش زودتر اثر بیشتری در کاهش عملکرد داشت. اثر تلقیح کمتر از تنش بود و تلقیح با G. mosseae اثر مثبت بیشتری از تلقیح با G. intraradicesبر صفات مورد بررسی داشت.
کوروش شجاعی نوفرست؛ حمید رضا خزاعی؛ محمد کافی؛ محسن خدادادی
چکیده
خشکی یکی از مهمترین تنش های محیطی است که تولید محصولات زراعی در ایران را تحت تاثیر قرار می دهد. سیب زمینی اغلب به عنوان محصولی حساس به خشکی در نظر گرفته شده که مواجهه با تنش آب حتی در دوره های کوتاه مدت از جوانه زنی تا رشد غده، می تواند باعث کاهش معنیدار عملکرد آن گردد. به منظور بررسی اثر تنش آب در مرحله رشد رویشی بر خصوصیات ریشه ...
بیشتر
خشکی یکی از مهمترین تنش های محیطی است که تولید محصولات زراعی در ایران را تحت تاثیر قرار می دهد. سیب زمینی اغلب به عنوان محصولی حساس به خشکی در نظر گرفته شده که مواجهه با تنش آب حتی در دوره های کوتاه مدت از جوانه زنی تا رشد غده، می تواند باعث کاهش معنیدار عملکرد آن گردد. به منظور بررسی اثر تنش آب در مرحله رشد رویشی بر خصوصیات ریشه و روابط آلومتریک میان آنها و اندامهای هوایی در ارقام دیررس و زودرس سیب زمینی، این مطالعه با استفاده از طرح کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سال 1390 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری با دو سطح تنش خشکی و عدم تنش به عنوان عامل اصلی و 20 رقم سیب زمینی در دو گروه دیررس و زودرس به عنوان عامل فرعی بودند. در تیمار تنش، آبیاری بر اساس 60 درصد آب مورد نیاز جهت رسیدن به ظرفیت زراعی انجام شد. درتیمار عدم تنش آبیاری کامل گلدانها به اندازه نیاز آبی بر مبنای میزان تخلیه از ظرفیت زراعی انجام شد. صفات مورد بررسی شامل عمق ریشه، وزن خشک ریشه، مجموع طول ریشهها، سطح ریشه، قطر ریشه، نسبت وزن ریشه به اندامهای هوایی، نسبت وزن ریشه به وزن برگ و نسبت سطح ریشه به سطح برگ بودند. نتایج نشان داد که تمامی صفات مورد بررسی تحت تاثیر تیمار تنش آب قرار گرفتند. همچنین پاسخ ارقام مختلف در گروههای رسیدگی دیررس و زودرس به صفات فوق متفاوت بود. تنش آب سبب افزایش انتقال مواد فتوسنتزی به ریشه ها شد که خود باعث افزایش صفات ریشه نظیر وزن خشک ریشه، عمق ریشه، سطح و مجموع طول ریشه گردید.