فرشته رضایی نسب؛ علیرضا پازکی؛ رضا منعم
چکیده
شوری خاک از عوامل محدودکننده عملکرد محصولات کشاورزی ازجمله گیاهان دارویی است و به عنوان یکی از اساسیترین مشکلات کشاورزی محسوب میشود. ازاین‌روی، به منظور بررسی اثر اسید سالیسیلیک و اسید جاسمونیک بر قندهای محلول، پرولین و فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان گیاه دارویی اسطوخودوس (Lavendula officinalis L.) در شرایط تنش شوری، ...
بیشتر
شوری خاک از عوامل محدودکننده عملکرد محصولات کشاورزی ازجمله گیاهان دارویی است و به عنوان یکی از اساسیترین مشکلات کشاورزی محسوب میشود. ازاین‌روی، به منظور بررسی اثر اسید سالیسیلیک و اسید جاسمونیک بر قندهای محلول، پرولین و فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان گیاه دارویی اسطوخودوس (Lavendula officinalis L.) در شرایط تنش شوری، آزمایشی گلدانی، در سال 1393 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری و گلخانه واقع در منطقه 4 به مرحله اجرا درآمد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید که در آن تنش شوری از منبع نمک طعام (NaCl)، در چهار سطح (0، 25، 50 و 75 میلی مولار)، اسید سالیسیلیک در دو سطح (0 و 0.7 میلی مولار) و اسید جاسمونیک در دو سطح (0 و 100 میکرومولار) در نظر گرفته شد. نتایج حاصل از مقایسه میانگین اثرات ساده شوری نشان داد که این عامل سبب افزایش قندهای محلول(%59) و پرولین (%76)، فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدان ازجمله؛ کاتالاز (%72)، سوپراکسید دیسموتاز (%67)، پراکسیداز (%63)، آسکوربات پراکسیداز (%60) و گلوتاتیون پراکسیداز (%72) شد. همچنین نتایج حاصل از پژوهش نشان داد، تنها اثر متقابل سه گانه عوامل آزمایشی بر صفات پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز معنی دار گردید. در این شرایط بیشترین میزان فعالیت پراکسیداز (50.27) میلیگرم پروتئین بر دقیقه و آسکوربات پراکسیداز (24.12) میلی گرم پروتئین بر دقیقه، در عامل شوری 75 میلی مولار و عدم حضور دو ترکیب مذکور حاصل گردید. به‌طورکلی، به نظر میرسد که استفاده از اسید سالیسیلیک و اسید جاسمونیک از طریق افزایش فعالیت قندهای محلول و پرولین باعث افزایش مقاومت گیاه در شرایط تنش شوری گردید.
علیرضا پازکی؛ الهام نیکی اسفهلان
چکیده
مقدمه مرزه تابستانه (Satureja hortensis L.) یکی از گونه های معطر خانواده نعناعیان است. تا کنون 30 گونه با نام مرزه شناخته شده اند که مرزه تابستانه و زمستانه متداولترین گونه های زراعی میباشند. گونه های Satureja بومی نواحی گرم بوده و ممکن است یک یا چندساله باشند (Hadian et al., 2008; Rechinger, ...
بیشتر
مقدمه مرزه تابستانه (Satureja hortensis L.) یکی از گونه های معطر خانواده نعناعیان است. تا کنون 30 گونه با نام مرزه شناخته شده اند که مرزه تابستانه و زمستانه متداولترین گونه های زراعی میباشند. گونه های Satureja بومی نواحی گرم بوده و ممکن است یک یا چندساله باشند (Hadian et al., 2008; Rechinger, 1982) . شوری خاک از جمله مهمترین تنشهای محیطی است که بر رشد و عملکرد گیاه اثر میگذارد (Allakhverdiev et al., 2000). انطباق گیاهان با تنشهای محیطی و از جمله شوری از طریق تجمع ترکیبات و متابولیتهایی نظیر کربوهیدراتها و پرولین صورت میگیرد (Sanito di Toppy and Gabbrielli, 1999). آسکوربیک اسید از جمله ترکیبات آنتی اکسیدانی قدرتمندی است که از طریق کاهش رادیکالهای آزاد اکسیژن از اثرات مخرب آنها میکاهد (Fecht Christoffers et al., 2003). جیبرلینها از فرآورده های طبیعی گیاهی تولید شده اند که عمدتا در گیاهان به کار میروند. امروزه 4 گونه از جیبرلینها شناخته شدهاند که معروفترین آنها اسید جیبرلیک است و اثرات مثبتی در ساخت متابولیتهای مرتبط با افزایش تحمل به شوری دارد (Hedden and Proebsting, 1999). مواد و روشها به‌منظور بررسی اثر تنش شوری و برهم‌کنش آن با آسکوربات و جیبرلین بر روی صفات فیزیولوژیکی گیاه دارویی مرزه (.Satureja hortensis L)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در سال 1392 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری اجرا شد. تیمارها عبارت بودند از: تنش شوری در چهار سطح (صفر، 25، 50 و 75 میلی مولار)، آسکوربات در دو سطح (صفر و 4 میلی مولار) و جیبرلین در دو سطح (صفر و 2 میلی مولار). گیاهان شاهد با آب مقطر محلول پاشی گردیدند و در تیمارهای تنش شوری نیز گیاهان هفته ای دوبار و به مدت 3 هفته تحت آبیاری قرار گرفتند. میزان پرولین با استفاده از روش بیتس (Bates et al., 1973)، پروتئین با روش برادفورد (Bradford, 1976) و قندهای محلول و نامحلول توسط روش کوچرت (Kochert, 1978) تعیین گردیدند. تجزیههای آماری با استفاده از نرمافزار SAS و مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد انجام پذیرفت. نتایج نتایج تحقیق نشان داد که به استثناء اثر آسکوربات بر میزان کربوهیدراتهای محلول اندام هوایی، اثر اصلی عوامل آزمایشی بر سایر سازوکارهای غیرآنزیمی مقاومت به تنش شوری در مرزه معنی دار بود. بنابراین در شرایط تنش شوری شدید، بیشترین کاهش در صفات فیزیولوژیکی پروتئین اندام هوایی و ریشه (93.304 و 71.147 میلی گرم در لیتر) و کربوهیدرات نامحلول اندام هوایی و ریشه (27.11 و 25.8 میلی گرم در لیتر) و بالاترین افزایش در محتوی پرولین اندام هوایی و ریشه (46.27 و 52.16 میلی گرم در لیتر) و کربوهیدراتهای محلول اندام هوایی و ریشه (49.18 و 32.16 میلی گرم در لیتر) ایجاد شد، تا از اثرات مضر تنش شوری بکاهند. نتایج تحقیق آشکار نمود که تنها اثر متقابل سه گانه عوامل آزمایشی بر قند محلول اندام هوایی و قند نامحلول و پروتئین ریشه و اندام هوایی معنی دار بود. بنابراین قند محلول اندام هوایی و پرولین ریشه و اندام هوایی در شرایط شوری 75 میلی مولار و محلول پاشی آسکوربات و جیبرلین نسبت به شاهد به ترتیب 23.8، 92.1 و 73.3 برابر افزایش یافت. همچنین میتوان نتیجه گرفت، قند محلول اندام هوایی، مهمترین مکانیزم غیرآنزیمی تحمل به شوری در مرزه به ویژه درشرایط مصرف آسکوربات و جیبرلین میباشد. برخی از گزارشها تایید نمودند که آسکوربات محتوی پرولین را در نخود (Alqrainy, 2007) و بامیه (Baghizadeh et al., 2009) افزایش داد که با نتایج این تحقیق منطبق است. هدا (Hoda et al., 2010) مشخص نمودند که جیبرلین، کربوهیدراتهای محلول و نامحلول را در ریشه و اندام هوایی افزایش داد که از این نظر به عنوان مناسبترین و سریعترین سازوکار مقابله با تنش در مرکبات تلقی می گردد.
