بررسی و مقایسه شاخص های مختلف ترکیبی در گزینش ژنوتیپ‌های متحمل به تنش گرمایی در جو بدون پوشینه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ژنتیک و به‌ نژادی گیاهی، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

2 استاد، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

3 استادیار، بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، داراب

چکیده

به‌منظور ارزیابی تحمل به تنش گرمایی 17 ژنوتیپ امیدبخش جو بدون پوشینه به‌همراه سه ژنوتیپ شاهد، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب، طی سال زراعی 1402-1401 اجرا شد. به‌منظور اعمال تنش گرما، کاشت ژنوتیپ‌های مورد نظر در دو تاریخ کاشت مناسب منطقه (15 آذر) و کشت دیرهنگام (19 دی) انجام شد. نتایج تجزیه واریانس عملکرد دانه نشان داد که اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد بین ژنوتیپ‌ها در هر دو شرایط تنش گرمایی و بدون‌تنش وجود دارد. تنش گرمایی باعث 8/24 درصد کاهش عملکرد دانه در ژنوتیپ‌های مورد بررسی شده بود. برمبنای بای‌پلات تجزیه به مولفه‌های اصلی که 8/99 درصد تغییرات ارتباط بین شاخص‌ها را بیان نموده است شاخص‌های مختلف در سه گروه و ژنوتیپ‌ها در چهار گروه قرار گرفتند. بر مبنای شاخص‌ انتخاب ژنوتیپ ایده‌آل (SIIG)، شاخص تحلیل عاملی و طراحی ایدئوتیپ (FAI-BLUP) و ترکیب شاخص‌های معنی‌دار (CSI)، ژنوتیپ‌های 10، 16 و 9 به‌ترتیب با بیشترین این شاخص‌ها و کمترین مقدار شاخص فاصله ژنوتیپ-ایدئوتیپ چند صفتی (MGIDI) جزء ژنوتیپ‌های متحمل به گرما بودند. در مجموع نتایج نشان داد با انتخاب شاخص‌هایی که همبستگی معنی‌داری با عملکرد دانه در هر دو شرایط تنش و بدون‌تنش دارند و ادغام آنها با استفاده از شاخص‌های ترکیبی، کارایی گزینش افزایش می‌یابد. از طرفی نتایج شاخص‌های ترکیبی FAI-BLUP، SIIG، MGIDI و CSI در انتخاب ژنوتیپ‌های برتر کاملاً مشابه بود و برتری خاصی نسبت به یکدیگر نداشتند. همچنین بر اساس نتایج شاخص‌های ترکیبی، به-ترتیب ژنوتیپ‌های 10، 16 و 9 جزء ژنوتیپ‌های جو برتر از نظر تحمل به تنش گرمای انتهای فصل بودند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

تنش‌های محیطی در علوم زراعی
دوره 18، شماره 3
1404
صفحه 483-500

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 فروردین 1403
  • تاریخ بازنگری: 21 فروردین 1403
  • تاریخ پذیرش: 01 اردیبهشت 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار