اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
حسین صبوری؛ محمدرضا جعفرزاده؛ مهناز کاتوزی؛ محمدرضا کریم؛ محمدجواد بهروزبه؛ محسن رضایی؛ احمدرضا دادرس؛ سمیه سنچولی
چکیده
برنج یکی از منابع غذایی مهم برای جمعیت جهان به شمار میرود، اما سازگاری کمی به شرایط محدودیت آبی دارد و به‌شدت به کمبود آب حساس است. ازاین‌رو، پایداری و بهبود عملکرد در شرایط تنش آبی از اهداف مهم در کشت برنج محسوب میشود. در این پژوهش، هشت لاین برنج به همراه رقم شاهد منطقه و رقم IR29 در طی سال‌های 1393 و 1394 به‌صورت اسپلیت‌پلات و در ...
بیشتر
برنج یکی از منابع غذایی مهم برای جمعیت جهان به شمار میرود، اما سازگاری کمی به شرایط محدودیت آبی دارد و به‌شدت به کمبود آب حساس است. ازاین‌رو، پایداری و بهبود عملکرد در شرایط تنش آبی از اهداف مهم در کشت برنج محسوب میشود. در این پژوهش، هشت لاین برنج به همراه رقم شاهد منطقه و رقم IR29 در طی سال‌های 1393 و 1394 به‌صورت اسپلیت‌پلات و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در دو منطقه گنبدکاووس و علی آباد کشت شدند. برای اعمال تنش خشکی، آبیاری از 40 روز پس از کشت و هم‌زمان با مرحله حداکثر پنجه-زنی تا برداشت، قطع شد. در این تحقیق، صفات زراعی و تعداد ریشههای کمتر از پنج، 7-6، 20-8، 30-21 و تعداد ریشههای بیشتر از 30 سانتیمتر، حجم ریشه و وزن خشک ریشه اندازهگیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اختلاف بین مدیریت آبیاری و اثر متقابل مدیریت آبیاری و سال برای عملکرد معنی دار بود. مقایسه میانگین عملکرد دانه نشان داد شرایط غرقاب میزان عملکرد بالاتری نسبت به شرایط تنش دارد. تفکیک اثر متقابل مکان × زمان کاشت × شرایط آبیاری با ارقام مختلف به روش بای پلات نشان داد که لاین 87.5.103 در شهرستان علی‌آباد در شرایط غرقاب و تنش بالاترین عملکرد دارد. در شرایط تنش کم‌آبیاری لاینهای IR55411، IR70360، 87.5.21، IR66424 و 87.110 اختلاف عملکرد کمی با هم داشتند، در شرایط غرقاب نیز به ترتیب لاینهای IR55411، IR70360، 87.5.21، IR66424 و 87.110 دارای بالاترین عملکرد بودند. نظر به عملکرد بالای لاین 87.110 در شرایط خشکی و لاین 87.5.103 در غرقاب، این لاین‌ها برای کشت در مناطق مشابه توصیه میشوند.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
محمدرضا کریم؛ حسین صبوری؛ محمدعلی ابراهیمی؛ سمیه سنچولی
چکیده
امکان بررسی اولیه ژن‌های کنترل‌کننده صفات کمی توسط روش تجزیه ارتباطی وجود دارد. در این پژوهش ارتباط بین صفات زراعی و نشانگرهای مولکولی در برنج با استفاده از 21 صفت زراعی و 189 مکان ژنی حاصل از 36 جفت نشانگر ریزماهواره بر روی 59 ژنوتیپ برنج در شرایط غرقاب و تنش خشکی مورد مطالعه قرار گرفت. محتوای اصلاعات چند شکل (PIC) با میانگین 0.58 برآورد ...
بیشتر
امکان بررسی اولیه ژن‌های کنترل‌کننده صفات کمی توسط روش تجزیه ارتباطی وجود دارد. در این پژوهش ارتباط بین صفات زراعی و نشانگرهای مولکولی در برنج با استفاده از 21 صفت زراعی و 189 مکان ژنی حاصل از 36 جفت نشانگر ریزماهواره بر روی 59 ژنوتیپ برنج در شرایط غرقاب و تنش خشکی مورد مطالعه قرار گرفت. محتوای اصلاعات چند شکل (PIC) با میانگین 0.58 برآورد شد که نشانگر RM6022 با 0.32 کمترین چندشکلی و RM5647 با 0.81 بیشترین چندشکلی را نشان دادند. نتایج حاصل از تجزیه رگرسیون گام به گام برای صفات مرفولوژیکی نشان داد 90 نشانگر در شرایط نرمال و در شرایط تنش خشکی 69 نشانگر شناسایی شد. اکثر نشانگرهای مثبت در شرایط نرمال برای تعداد خوشه و تعداد روز تا گلدهی با 9 نشانگر و در شرایط تنش خشکی وزن خوشه با 9 نشانگر مشاهده شد. بیشترین توجیه تغییرات در شرایط نرمال مربوط به صفت تعداد دانه کل خوشه (0.83) توسط مکان‌های ژنی RM6324-E، RM5652-E، RM6179-F، RM549-B، RM5761-D، RM7420-D و RM462-B تبیین شد. در شرایط تنش خشکی بیشترین توجیه تغییرات مربوط به صفت وزن خوشه (0.70) توسط مکان‌های ژنی RM7118-G، RM3525-B، RM5761-B، RM519-D، RM7545-A، RM38-C، RM7091-A، RM5647-B و RM6179-E تبیین شد. نتایج نشان دهنده ارتباط برخی از نشانگرها با بیش از یک صفت است که خود نشان دهنده پیوستگی نزدیک این صفات با یکدیگر است که احتمالا تحت تاثیر ژن‌های چند اثره قرار دارند. تهیه نسل‌های در حال تفرق و نقشه‌های پیوستگی برای درک این موضوع ضروری میباشد.
تنش شوری
سمیه مختوم؛ حسین صبوری؛ عبدالطیف قلیزاده؛ لیلا آهنگر؛ مهناز کاتوزی؛ ابراهیم غلامعلی پور علمداری
چکیده
به منظور ردیابی مکان‌های ژنی کنترل کننده متابولیت‌های ثانویه گیاه جو در مرحله زایشی تحت تنش شوری از 106 خانواده F8 حاصل از تلاقی دو رقم بادیا×کویر در سال 98-1397 استفاده شد. برای شناسایی QTLهای کنترل کننده و برآورد اندازه اثر یک ازآن‌ها، از چهار روش نقشه‌یابی CIM، ICIM، STMIM و STPLM استفاده شد. نقشه پیوستگی با استفاده از 152 نشانگر چند شکل ...
بیشتر
به منظور ردیابی مکان‌های ژنی کنترل کننده متابولیت‌های ثانویه گیاه جو در مرحله زایشی تحت تنش شوری از 106 خانواده F8 حاصل از تلاقی دو رقم بادیا×کویر در سال 98-1397 استفاده شد. برای شناسایی QTLهای کنترل کننده و برآورد اندازه اثر یک ازآن‌ها، از چهار روش نقشه‌یابی CIM، ICIM، STMIM و STPLM استفاده شد. نقشه پیوستگی با استفاده از 152 نشانگر چند شکل SSR، 72 آلل ISSR ، 7 آلل IRAP، 29 آلل CAAT ، 27 آلل Scot و 15 آلل iPBS تهیه شد. نشانگرهای مولکولی استفاده شده روی 7 کروموزوم جو جایابی شدند. نقشه حاصل 999.2 سانتیمورگان طول ژنوم جو را پوشش داد و میانگین فاصله بین دو نشانگر مجاور از یکدیگر 3.387 سانتیمورگان شد. سه ناحیه مهم (کروموزوم یک در مکان 26 سانتیمورگان، کروموزوم 3 در مکان 44 سانتیمورگان و در کروموزوم 4 مکان 118 سانتیمورگان از تلومر انتهایی کروموزوم‌ها) با کلیه روش‌های مکانیابی برای صفات ارزیابی شده حاوی ژن‌های کمی مهم تشخیص داده شدند. از بین QTLهای شناسایی شده qSUG-4 (برای محتوی قند روی کروموزوم 4) با ضریب تبیین 2/20 و QTLهای qPHE-1 و qPHE-2 (برای محتوای فنول روی کروموزومهای 1 و2) به ترتیب با ضریب تبیین 3/21، 1/29 و qPER-1، qPER-4b، qPER-5، qPER-7 (برای پروکسیداز روی کروموزوم های 1، 4، 5 و 7) با اثرات تاثرگذار شناسائی شدند و پس از تایید اعتبار، کاندید مناسبی برای برنامه‌های اصلاحی انتخاب به کمک نشانگر در جمعیت‌های جو خواهند بود.
مهناز کاتوزی؛ سعید نواب پور؛ حسین صبوری؛ علی اکبر عبادی
چکیده
به منظور بررسی واکنش 352 خانواده برنج حاصل از آمیزش طارم بومی و موتانت در شرایط غرقاب و تنش کم آبی، دو آزمایش جداگانه در قالب طرح لاتیس در شرایط نرمال و کم آبی در سه تکرار در شهرستان بابل در سال زراعی 1397 ارزیابی شدند. تعداد روز تا گلدهی و رسیدگی، زیست توده، ارتفاع گیاه، تعداد پنجه بارور، تعداد کل پنجه در بوته، طول و عرض برگ پرچم، طول ...
بیشتر
به منظور بررسی واکنش 352 خانواده برنج حاصل از آمیزش طارم بومی و موتانت در شرایط غرقاب و تنش کم آبی، دو آزمایش جداگانه در قالب طرح لاتیس در شرایط نرمال و کم آبی در سه تکرار در شهرستان بابل در سال زراعی 1397 ارزیابی شدند. تعداد روز تا گلدهی و رسیدگی، زیست توده، ارتفاع گیاه، تعداد پنجه بارور، تعداد کل پنجه در بوته، طول و عرض برگ پرچم، طول خروج از غلاف، قطر ساقه، طول خوشه، وزن خوشه‌ها، وزن خوشه اصلی، وزن ساقه، وزن دانه‌های پر، وزن دانه‌های پوک، تعداد دانه پر، تعداد دانه پوک، تعداد خوشچه اولیه، تعداد خوشچه ثانویه و میزان لوله شدن و سوختگی برگ‌ها ثبت شدند. کاهش عملکرد در شرایط تنش کم آبی به کاهش اجزاء عملکرد دانه به ویژه باروری مرتبط بود. رگرسیون مرحله‌ای نشان داد که در شرایط غرقاب وزن صد دانه، تعداد پنجه، باروری و ضخامت ساقه و در شرایط خشکی لوله شدن برگ و میزان سوختگی مهمترین صفات تاثیر گذار در عملکرد دانه بودند. تجزیه به عامل‌ها تنوع و تغییرات عملکرد را در شرایط غرقاب و کم آبی در 5 عامل خلاصه نمود. در شرایط غرقاب عامل اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم به ترتیب تعداد، عملکرد و میزان باروری، طول، ابعاد دانه و زمان و در شرایط کم آبی عامل اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم به ترتیب فیزیولوژی، تعداد، طول، ابعاد دانه و زمان نامگذاری شدند. تجزیه خوشه‌ای این بررسی خانواده‌هایی را در شرایط کم آبی شناسایی نمود که با حداقل سوختگی برگ و حداکثر تعداد دانه، وزن دانه و تعداد خوشه تحمل مناسبی را از خود نشان دادند. از این خانواده می‌توان به عنوان منبع بسیار مناسبی برای سایر برنامه‌های اصلاحی استفاده نمود. این بررسی نشان داد که می‌توان از موتاسیون به عنوان روشی بسیار مناسب برای ایجاد تنوع و تولید ارقام متحمل به تنش خشکی استفاده نمود.
سعید یاراحمدی؛ قربانعلی نعمت زاده؛ حسین صبوری؛ حمید نجفی زرینی
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی ارتباط بین صفات زراعی و عملکرد دانه در شرایط دیم با استفاده از 132 ژنوتیپ گندم بهاره انجام شد. ژنوتیپها در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد کاووس کشت شدند. عملکرد بیشترین همبستگی را به ترتیب با سرعت پرشدن دانه (0.84)، شاخص برداشت (0.84)، بیوماس (0.59)، وزن هزار دانه (0.58)، ...
بیشتر
این تحقیق به منظور بررسی ارتباط بین صفات زراعی و عملکرد دانه در شرایط دیم با استفاده از 132 ژنوتیپ گندم بهاره انجام شد. ژنوتیپها در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد کاووس کشت شدند. عملکرد بیشترین همبستگی را به ترتیب با سرعت پرشدن دانه (0.84)، شاخص برداشت (0.84)، بیوماس (0.59)، وزن هزار دانه (0.58)، وزن دانه در سنبله (0.44) و وزن سنبله (0.41) داشت. عملکرد در شرایط دیم با صفات روز تا رسیدگی (0.57-) و روز تا سنبلهدهی (0.46-) همبستگی منفی و معنی داری داشت. صفات سرعت پر شدن دانه و روز تا سنبلهدهی وارد مدل رگرسیون گام به گام شدند و در مجموع 78.1 درصد از تغییرات عملکرد را توجیه کردند. صفات سرعت پر شدن دانه و روز تا سنبلهدهی به ترتیب اثرات مستقیمی برابر با 0.773 و 0.285- بر عملکرد دانه داشتند. از صفات سرعت پرشدن دانه و روز تا سنبلهدهی می‌توان به عنوان شاخصهای انتخاب در شرایط دیم استفاده کرد. نتایج تجزیه کلاستر به روش حداقل واریانس وارد نشان داد که ژنوتیپهای 38(آفتاب)، 39 و 52(شوش) در گروه 7 قرار گرفتند. این گروه از نظر میانگین همه صفات مورد مطالعه از سایر گروهها برتر بود. از ژنوتیپهای واقع در گروه 5 و 7 می‌توان برای تجمیع صفات مرتبط با عملکرد استفاده کرد.
فهیمه حسینی راد؛ عیسی جرجانی؛ حسین صبوری؛ ابراهیم غلامعلی پور علمداری
چکیده
برنج یکی از مهمترین گیاهان زراعی است و شوری یک محدودیت عمده در توسعه کشت آن است. بهبود بخشیدن به تحمل به شوری در برنج از نظر ژنتیکی، یک مسئله بسیار مهم در برنامه‌های تولید برنج است. این پژوهش به‌منظور بررسی 96 لاین F8 حاصل از تلاقی رقم اهلمی‌طارم (مقاوم به تنش شوری) و رقم ندا (حساس به تنش شوری) به تنش شوری در دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبدکاووس ...
بیشتر
برنج یکی از مهمترین گیاهان زراعی است و شوری یک محدودیت عمده در توسعه کشت آن است. بهبود بخشیدن به تحمل به شوری در برنج از نظر ژنتیکی، یک مسئله بسیار مهم در برنامه‌های تولید برنج است. این پژوهش به‌منظور بررسی 96 لاین F8 حاصل از تلاقی رقم اهلمی‌طارم (مقاوم به تنش شوری) و رقم ندا (حساس به تنش شوری) به تنش شوری در دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبدکاووس در سال 1393 به صورت هیدروپونیک انجام شد. نقشه پیوستگی مبتنی بر 96 فرد F8 با استفاده از 30 نشانگر SSR و 15 نشانگر ISSR تهیه شد که 1411.3 سانتی مورگان از ژنوم برنج را پوشش داد. میانگین فاصله بین دو نشانگر مجاور 15.34 سانتی مورگان بود. برای درجه تحمل به شوری یک QTL روی کروموزوم 7 ردیابی شد که توانست 9.3 درصد از تغییرات فنوتیپی صفت را توجیه کند. برای میزان نشاسته یک مکان ژنی روی کروموزوم 4 شناسایی شد که دارای LOD برابر با 2.799 بود. اثر افزایشی برای این QTL برابر با 6.576 بود و 12.6 درصد از تغییرات فنوتیپی صفت را توجیه کرد. برای میزان فنل یک مکان ژنی روی کروموزوم 7 ردیابی شد که 15.2 درصد از واریانس فنوتیپی صفت را توجیه کرد و به ترتیب دارای اثر افزایشی و LOD برابر با 2.728 و 3.438 بود. آلل‌های والد اهلمی‌طارم باعث افزایش این صفت شدند. برای میزان کلروفیل یک QTL روی کروموزوم 5 ردیابی شد که LOD آن برابر با 2.02 بود. این QTL به ترتیب دارای اثر افزایشی و ضریب تبیین 9.7 و 9.2 بود بنابراین می‌توان QTLهای شناسایی شده را بعد از تعیین اعتبار ژنوتیپهای برتر از نظر صفات بررسی شده برای برنامه‌های انتخاب به کمک نشانگر استفاده نمود.
سمیه سنچولی؛ محمود قربانزاده نقاب؛ حسین صبوری؛ محمد زارع مهرجردی
چکیده
به‌منظور مکان یابی QTLهای مرتبط با تنشهای اسمزی در مرحله جوانه زنی و تعیین سهم هر QTL در تنوع فنوتیپی صفات 74 لاین نسل هشتم تلاقی اهلمی طارم × ندا در دانشگاه گنبدکاووس در سال 1396 موردمطالعه قرار گرفتند. نقشه پیوستگی بر اساس 40 نشانگر SSR، 16 نشانگر ISSR (با 76 آلل تکثیرشده چند شکل)، دو نشانگر IRAP (7 آلل تکثیرشده چند شکل) و یک ...
بیشتر
به‌منظور مکان یابی QTLهای مرتبط با تنشهای اسمزی در مرحله جوانه زنی و تعیین سهم هر QTL در تنوع فنوتیپی صفات 74 لاین نسل هشتم تلاقی اهلمی طارم × ندا در دانشگاه گنبدکاووس در سال 1396 موردمطالعه قرار گرفتند. نقشه پیوستگی بر اساس 40 نشانگر SSR، 16 نشانگر ISSR (با 76 آلل تکثیرشده چند شکل)، دو نشانگر IRAP (7 آلل تکثیرشده چند شکل) و یک نشانگر iPBS (با 3 آلل تکثیرشده چند شکل) روی 74 فرد جمعیت F8، نشانگرها را به 12 گروه پیوستگی متعلق به 12 کروموزوم برنج با طول نقشه برابر با 1491 سانتی مورگان و فاصله بین دو نشانگر مجاور برابر با 13.07 سانتی مورگان منتسب کرد. مؤلفه‌های جوانه زنی شامل درصد جوانه زنی، طول کلئوپتیل، طول ریشه چه و طول ساقه چه ثبت شد. در شرایط نرمال 9 مکان ژنی ردیابی شد. برای طول ریشه چه پنج مکان ژنی روی کروموزومهای 3، 5، 6 و 7 و برای طول ساقه چه چهار مکان ژنی شناسایی شد که روی کروموزومهای 1، 5 و 7 قرار داشتند. دو مکان ژنی در شرایط وجود مانیتول برای طول کلئوپتیل روی کروموزوم 6 ردیابی شد. برای طول ریشه چه هفت QTL ردیابی شد که روی کروموزومهای 3، 4، 6 و 7 قرار داشتند. برای طول ساقه چه چهار مکان ژنی روی کروموزومهای 4 و 6 ردیابی شد که بین 8 تا 11 درصد از تنوع فنوتیپی صفت را توجیه کردند. دو مکان ژنی برای طول ریشه چه روی کروموزومهای 5 و 8 ردیابی شد دراین‌بین qRASA-8 توانست 14.9 درصد از تغییرات فنوتیپی صفت را توجیه کند. برای طول ساقه چه نیز شش مکان ژنی ردیابی شد که روی کروموزومهای 5، 7 و 8 قرار داشتند و به ترتیب 8.75، 9.15، 11.25، 9.8، 13.6 و 15.7 درصد از تغییرات فنوتیپی صفت را توجیه کردند. در تنش حاصل خشکی حاصل از پلی اتیلن گلایکول نیز یک مکان ژنی برای درصد جوانه زنی روی کروموزوم 2 و در موقعیت 78 سانتی مورگان از ابتدای کروموزوم ردیابی شد که 10.3 درصد از تنوع فنوتیپی صفت را توجیه کرد.
سمیه میری؛ حسین صبوری؛ علی اکبر عبادی؛ جواد سجادی
چکیده
برنج منبع غذایی اصلی بیش از نیمی از جمعیت جهان بوده و نقش مهمی در تغذیه این جمعیت دارد. از آنجایی‌که برنج به‌صورت دانه کامل مصرف میشود کیفیت آن اهمیت ویژه‌ای دارد. در راستای بررسی کیفیت فیزیکی و شیمیایی دانه برنج، در سال زراعی 95-1394، 90 ژنوتیپ برنج در قالب طرح لاتیس در شرایط نرمال و تنش خشکی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس کاشته ...
بیشتر
برنج منبع غذایی اصلی بیش از نیمی از جمعیت جهان بوده و نقش مهمی در تغذیه این جمعیت دارد. از آنجایی‌که برنج به‌صورت دانه کامل مصرف میشود کیفیت آن اهمیت ویژه‌ای دارد. در راستای بررسی کیفیت فیزیکی و شیمیایی دانه برنج، در سال زراعی 95-1394، 90 ژنوتیپ برنج در قالب طرح لاتیس در شرایط نرمال و تنش خشکی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس کاشته شدند. دراین تحقیق صفات طول دانه، عرض دانه، محیط دانه، مساحت دانه، قطر معادل، خروج از مرکز، میزان آمیلوز، درصد پروتئین و درجه حرارت ژلاتینه شدن اندازهگیری شدند. نتایج سودمندی نشانگر-های ریزماهواره بیانگر وجود 54 آلل چند شکل و همچنین به طور میانگین 4.9 آلل برای هر نشانگر بود که بیشترین تعداد آنها مربوط به نشانگرهای RM333 وRM589 با 7 آلل بود. تجزیه به مختصات اصلی نشانگرهای SSR نشان داد که 10 مولفه اول توانستند 55.58 درصد از تغییرات را توجیه نمایند. تعیین الگو‌ی باندی ژنوتیپهای مورد مطالعه نشان داد که در شرایط نرمال برای صفات کیفی، ژنوتیپهای 216L،IR59673-93-2-3 و AZUCENA.BALA.225 دارای بیشترین میزان آمیلوز (به ترتیب با 25.8، 25.2 و 24.5) درصد بودند. نتایج حاصل از بررسی تجزیه ارتباط بین صفات اندازه-گیری شده با نشانگرهای به کار رفته در این آزمایش نشان داد از میان 104 آلل موثر بر صفات مورد ارزیابی، درجه حرارت ژلاتینه شدن در شرایط نرمال تحت تأثیر سه آلل میباشد و صفات مقدار آمیلوز و میزان پروتئین هر دو تحت تأثیر دو آلل میباشد. آلل RM587-B کنترل کننده دو صفت درجه حرارت ژلاتینه شدن و میزان پروتئین در شرایط نرمال میباشد و معنی دار میباشد. در میان صفت‌های مرتبط با کیفیت دانه برنج در شرایط نرمال آلل RM587-B در کنترل صفات درجه حرارت ژلاتینه شدن و میزان پروتئین موثر بود. با توجه به نتایج بدست آمده از این ارزیابی می-توان از این صفات در برنامه‌های به‌نژادی استفاده کرد.
سمیه سنچولی؛ محمود قربانزاده نقاب؛ حسین صبوری؛ محمد زارع مهرجردی
چکیده
شوری یک محدودیت عمده در توسعه کشت برنج میباشد. بهبود بخشیدن به تحمل به شوری در برنج ازنظر ژنتیکی یک مسئله بسیار مهم در برنامه‌های اصلاحی است. به‌منظور مکان یابی ژن های کنترل کننده محتوای کلروفیل، 96 لاین خالص نوترکیب برنج ایرانی حاصل تلاقی ارقام ندا × اهلمی-طارم تحت تنش شوری در مرحله گیاهچهای آزمایشی به‌صورت مرکب در قالب طرح ...
بیشتر
شوری یک محدودیت عمده در توسعه کشت برنج میباشد. بهبود بخشیدن به تحمل به شوری در برنج ازنظر ژنتیکی یک مسئله بسیار مهم در برنامه‌های اصلاحی است. به‌منظور مکان یابی ژن های کنترل کننده محتوای کلروفیل، 96 لاین خالص نوترکیب برنج ایرانی حاصل تلاقی ارقام ندا × اهلمی-طارم تحت تنش شوری در مرحله گیاهچهای آزمایشی به‌صورت مرکب در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و دو شرایط کشت نرمال و تنش شوری در دانشگاه گنبدکاووس در سال 1395 در شرایط گیاهچه کشت شدند. مکانیابی ژن‌های کنترل‌کننده محتوای کلروفیل با استفاده از روش‌های مختلف مکانیابی شامل SIM-MEL، SIM، CIM، MIM، PMLE، ICIM و STSIM انجام گرفت و با استفاده از هر کدام از این روشها QTLهای مشابه و متفاوتی ردیابی شد. 40 نشانگر SSR و 16 نشانگر ISSR (76 آلل تکثیرشده چند شکل)، 2 نشانگر IRAP (7 آلل تکثیرشده چند شکل) و یک نشانگر iPBS (3 آلل تکثیرشده چند شکل) بر روی 12 کروموزوم برنج توزیع شدند. روش ICIM، CIM و SIM در شرایط نرمال و تنش شوری بیشترین تشابه مکان‌های ژنی ردیابی شده را دارا بودند. qCHL-6 در شش روش مکانیابی در موقعیت 52 سانتیمورگان از کروموزوم 6 شناسایی شد. بنابراین با استفاده از QTLهای شناسایی شده می‌توان پس از تعیین اعتبار QTLها، ژنوتیپهای برتر از نظر محتوای کلروفیل برای برنامه‌های انتخاب به کمک نشانگر را شناسایی کرد.
رمضان قلی زاده سرستی؛ حسین صبوری؛ علی راحمی کاریزکی؛ حسین علی فلاحی؛ محسن رضایی
چکیده
به منظورشناسایی ژنوتیپهای متحمل و حساس برنج به تنش خشکی، آزمایشی با 48ژنوتیپ برنج درقالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط بدون تنش (غرقاب) و تنش خشکی درسال زراعی 1395در شهرستان بابل مورد مطالعه قرار گرفت. بیشترین میانگین عملکرد در شرایط نرمال متعلق به ژنوتیپهای Azucena.Bala.91 و AH.NA.45 به ترتیب با 7.67 و 7.48 تن در هکتار بود. در شرایط ...
بیشتر
به منظورشناسایی ژنوتیپهای متحمل و حساس برنج به تنش خشکی، آزمایشی با 48ژنوتیپ برنج درقالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط بدون تنش (غرقاب) و تنش خشکی درسال زراعی 1395در شهرستان بابل مورد مطالعه قرار گرفت. بیشترین میانگین عملکرد در شرایط نرمال متعلق به ژنوتیپهای Azucena.Bala.91 و AH.NA.45 به ترتیب با 7.67 و 7.48 تن در هکتار بود. در شرایط تنش بیشترین میانگین متعلق به ژنوتیپهای AH.NA.112 و AH.NA.45 و IR30 به ترتیب با 5.968 و 6.219 و 5.524 تن در هکتار بود. برای بررسی تنوع مولکولی از 9 نشانگر ریزماهواره استفاده شد در مجموع 31 آلل با میانگین 3.44 آلل در هر مکان ژنی مشاهده گردید. میانگین محتوای اطلاعات چند شکل (PIC) 0.51 برآورد شد که نشانگرهای RM22 و RM12093 با 0.68 بیشترین و RM324 با 0.14 کمترین مقدار را برای این شاخص نشان دادند. نشانگر RM324 با 0.15 کمترین تنوع ژنی و نشانگرRM12093 با 0.73 بیشترین تنوع ژنی را داشتند از 9 نشانگر ریزماهواره نشانگرهای RM22 و RM12093 با دارا بودن بیشترین میزان محتوای اطلاعات چندشکل و تنوع ژنی و تعداد آلل در این مطالعه به عنوان بهترین نشانگر جهت بررسی تنوع ژنی روی برنج شناسایی شد. در شرایط نرمال تعداد خوشه و تعداد روز تا گلدهی و در شرایط تنش خشکی وزن خوشه با بیشترین نشانگرهای مثبت را نشان دادند. در شرایط نرمال تعداد خوشه با 7 نشانگر و در شرایط تنش خشکی طول خوشه، طول ساقه، طول برگ پرچم، طول دانه 4 نشانگر بیشترین نشانگرهای مثبت را نشان دادند. همچنین تجزیه هاپلوتایپی ژنوتیپهای به دست آمده را در 25 گروه تقسیم بندی نمود. از نتایج این تحقیق می‌توان در برنامه‌های اصلاحی برای ایجاد جمعیتی با هتروزیگوسیتی بالا برای تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپهای برنج استفاده شود.
ساناز غفاری مقدم؛ حسین صبوری؛ عبدالطیف قلیزاده؛ حسین علی فلاحی
چکیده
به منظور مکانیابی ژن‌های کنترل کننده مرتبط با صفات اگرومورفولوژیک درگیاه جو در مرحله رویشی و زایشی تحت شرایط نرمال و تنش خشکی، 100 خانواده F3 حاصل از تلاقی دو رقم بادیا × کومینو در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار ارزیابی شدند. این تحقیق در سال‌های زراعی 1396- 1395 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس انجام شد. از صفات برتر والد بادیا ...
بیشتر
به منظور مکانیابی ژن‌های کنترل کننده مرتبط با صفات اگرومورفولوژیک درگیاه جو در مرحله رویشی و زایشی تحت شرایط نرمال و تنش خشکی، 100 خانواده F3 حاصل از تلاقی دو رقم بادیا × کومینو در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار ارزیابی شدند. این تحقیق در سال‌های زراعی 1396- 1395 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس انجام شد. از صفات برتر والد بادیا می‌توان عملکرد بالاتر و حساس به ورس و تنش و والد کومینو عملکرد پایین‌تر و تحمل به ورس و تنش اشاره کرد. نقشه پیوستگی با استفاده از 49 جفت نشانگر ریز ماهواره SSR، 10 آلل ISSR و 90 آلل IPBS تهیه شد. در این پژوهش فواصل نشانگری iPBS2077-4 – iPBS2074-1 و iPBS2231-1 – iPBS2274-5 که بر روی کروموزومهای شماره‌ی 5 و 7 قرار داشتند، به دلیل دارا بودن بیشترین تعداد QTLهای کنترل کننده صفات مورد بررسی در مرحله رویشی و زایشی به عنوان مهمترین نواحی ژنومی شناسایی شدند و استفاده از آنها در برنامه‌های به‌نژادی پس از تعیین اعتبار در مکان‌ها و جمعیت‌های مختلف به عنوان مناظق مهم، پیشنهاد میشود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تمامی صفات ارزیابی شده در مرحله رویشی و زایشی در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی‌دار داشتند. از این رو می‌توان خاطر نشان کرد، تنوع ژنتیکی مطلوبی در بین ژنوتیپها وجود دارد. بررسی مقایسه میانگین صفات در نتاج تلاقی بادیا × کومینو نشان داد برای کلیه صفات مورد ارزیابی در مرحله رویشی و زایشی ارزش‌های بیشتر از والد دارای حداکثر مقدار صفت و کمتر از والد دارای حداقل صفت دیده شد که مبین تفکیک متجاوز برای صفات مورد مطالعه بود.
حال بی بی بادیردست؛ سید یحیی صالحی؛ حسین صبوری؛ علی موافقی؛ ابراهیم غلامعلی پور علمداری
چکیده
خشکی یکی از تنشهای محیطی است که رشد، نمو و عملکرد برنج را محدود می‌سازد. پیچیدگی روابط بین صفات از مسائلی است که فرآیند اصلاح واریته‌های متحمل به تنش خشکی را مشکل می‌نماید. امروزه از تکنیک‌های گرافیکی جدیدی برای بررسی اثر صفات با در نظر گرفتن اثرات متقابل آنها استفاده میشود یکی از این روشها GGE biplot است. این تحقیق برای بررسی تأثیر ...
بیشتر
خشکی یکی از تنشهای محیطی است که رشد، نمو و عملکرد برنج را محدود می‌سازد. پیچیدگی روابط بین صفات از مسائلی است که فرآیند اصلاح واریته‌های متحمل به تنش خشکی را مشکل می‌نماید. امروزه از تکنیک‌های گرافیکی جدیدی برای بررسی اثر صفات با در نظر گرفتن اثرات متقابل آنها استفاده میشود یکی از این روشها GGE biplot است. این تحقیق برای بررسی تأثیر تنش خشکی بر صفات زراعی و مورفولوژیکی ۲۶۳ ژنوتیپ برنج بر اساس طرح لاتیس در دو شرایط بدون تنش و تنش آبی در طول فصل زراعی سال ۱۳۹۴ انجام شد. داده‌ها با روش آماری تجزیه واریانس و GGE biplot موردبررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که سه عامل محیط، ژنوتیپ و اثر متقابل محیط × ژنوتیپ در اکثر صفات موردبررسی بسیار معنی‌دار بود. تجزیه GGE biplot نیز نشان داد که در شرایط بدون تنش و تنش خشکی عملکرد دانه رابطه مثبتی با وزن دانه پر، تعداد دانه پر، وزن خوشه اصلی، وزن کل خوشه‌ها، قطر ساقه، تعداد خوشهچه ثانویه، تعداد خوشهچه اولیه، بیوماس، شاخص برداشت و باروری داشت. همبستگی مثبت و معنی‌دار بین اکثر صفات نشان می‌دهد که یکی از این صفات می‌تواند به‌عنوان معیار انتخاب مورداستفاده قرار گیرد. ژنوتیپ HHZ 10-DT5-LI1-LI1 در شرایط بدون تنش با دارا بودن بالاترین میزان عملکرد دانه (146.69 گرم)، دانه پر (224.83)، وزن دانه پر (4.66 گرم) و شاخص برداشت (1.25) برترین ژنوتیپ در این محیط بود و ژنوتیپ HHZ 18-Y3-Y1-Y1 با بالاترین میزان وزن کل خوشه‌ها (46.5 گرم)، وزن خوشه اصلی (3.80 گرم)، تعداد دانه پر (207.5) و وزن دانه پر (3.42 گرم) و عملکرد (71.82 گرم) به‌عنوان ژنوتیپ متحمل شناسایی شد. از این ژنوتیپها می‌توان در برنامه‌های اصلاحی برای بهبود تحمل به تنش خشکی به‌خصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک استفاده نمود.
محسن رضایی؛ حسین صبوری؛ عبدالطیف قلیزاده؛ رحمت الله محمدی گنبد
چکیده
تنش خشکی ناشی از کم آبی و گرمای آخر دوره رشد، از مشکل‌های مهم در کشاورزی به شمار رفته و یکی از مهمترین عوامل کا هش عملکرد گیاهان زراعی می باشد. از همین‌رو به منظور بررسی آلل‌های مرتبط با تحمل به خشکی در گیاه جو و همچنین گروه‌های هاپلوتایپ اثر‌گذار بر آن این پژوهش به انجام رسید. برای این منظور، آزمایش جهت تعیین فنوتیپ در ایستگاه تحقیقات ...
بیشتر
تنش خشکی ناشی از کم آبی و گرمای آخر دوره رشد، از مشکل‌های مهم در کشاورزی به شمار رفته و یکی از مهمترین عوامل کا هش عملکرد گیاهان زراعی می باشد. از همین‌رو به منظور بررسی آلل‌های مرتبط با تحمل به خشکی در گیاه جو و همچنین گروه‌های هاپلوتایپ اثر‌گذار بر آن این پژوهش به انجام رسید. برای این منظور، آزمایش جهت تعیین فنوتیپ در ایستگاه تحقیقات گنبدکاووس و در قالب طرح اگمنت با 96 ژنوتیپ و 4 شاهد اجرا شد و 18 صفت بر روی بوته‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. سپس برای بررسی تنوع آللی و هاپلوتایپی، ژنوتیپهای مورد آزمایش به وسیله 5 نشانگر ریز-ماهواره مرتبط با تحمل به خشکی آزمون گردیدند. بررسی تنوع آللی میانگین تعداد آلل، محتوی اطلاعات چند شکل و تنوع ژنی را به ترتیب 5.2، 0.6267 و 0.6807 نشان داد که در هر سه بخش آلل GBMS180 دارای بیشترین و آلل Bmag0782 دارای کمترین مقدار بود. همچنین نتایج بررسی هاپلوتایپی 58 گروه هاپلوتایپ را نشان داد. گروه نوزده که شامل ژنوتیپ صد و سی و پنج بود با عملکرد 5183.333 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد و مقاومت در برابر خشکی را داشت. تجزیه ارتباط بین داده‌های مولکولی و فنوتیپی بیانگر این موضوع بود که از میان 16 آلل موثر بر صفت‌های مورد ارزیابی آلل GMBS183-D با اثر‌گذاری بر روی سه صفت تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله (در هکتار) و عملکرد (در هکتار) دارای بیشترین اثر‌گذاری بر روی عملکرد و اجزای آن بود. آلل GMBS183-C نیز با R2 برابر با 23.3 برای صفت تعداد سنبله (در هکتار) بالاترین مقدار ضریب تبیین را در بین آلل‌های دخیل در صفت‌های مربوط به عملکرد و اجزا عملکرد دارا بود. در صورت تایید نتایج می‌توان از نشانگرها و ژنوتیپهای حاضر در تحقیقات و برنامه‌های به‌نژادی استفاده نمود.
حسین شیرازی؛ عباس بیابانی؛ حسین صبوری؛ معصومه نعیمی
چکیده
آب یکی از منابعی است که در تولید محصولات کشاورزی نقش مهمی ایفا میکند به همین منظور بررسی تأثیر مدیریت‌های آبیاری بر صفات مورفولوژیک و عملکرد ارقام برنج، چهار آزمایش جداگانه هر کدام در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس در سال 1395 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار آزمایش به طور جداگانه در شرایط غرقابی ...
بیشتر
آب یکی از منابعی است که در تولید محصولات کشاورزی نقش مهمی ایفا میکند به همین منظور بررسی تأثیر مدیریت‌های آبیاری بر صفات مورفولوژیک و عملکرد ارقام برنج، چهار آزمایش جداگانه هر کدام در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبد کاووس در سال 1395 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار آزمایش به طور جداگانه در شرایط غرقابی و دورهای آبیاری 5، 10 و 15 بودند. تیمارهای آبیاری چهل روز پس از انتقال نشای ارقام برنج به مزرعه در مرحله حداکثر پنجه‌زنی اعمال گردید. ارقام کشت شده نیز شامل شش رقم برنج (یک رقم ایرانی دم سیاه و سه رقم IR66424–1-2–1-5،IR70360–38–1-B-1 ، IR 55411-50 و دو لاین در حال معرفی 87.110 و 87.5.103) بود. نتایج تجزیه واریانس و مقایسات میانگین نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین سطوح تیمارهای آزمایشی وجود دارد. اعمال تنش، عملکرد دانه را به طور معنی‌داری کاهش داد. نتایج مقایسه میانگین در شرایط غرقاب نشان داد، رقم 87.110، کمترین زمان تا رسیدگی و میزان عملکرد دانه را دارد و عملکرد دانه آن اختلاف معنی‌داری نسبت به رقم بومی دمسیاه نداشت. در دور آبیاری 5 روزه بیشترین میزان عملکرد دانه و کمترین تعداد روز تا رسیدگی در رقم 87.5.103 ملاحظه شد. عملکرد دانه در دور آبیاری 10 روزه رقم IR 55411-50 اختلاف معنی‌داری را نسبت به سایر ارقام نشان داد، همچنین نتایج نشان داد که رقم 87.5.103 زودرس‌تر بود. در دور آبیاری 15 روزه با اینکه از رقم 87.110 بالاترین عملکرد دانه حاصل نشد، با رقم دمسیاه نیز اختلاف معنی‌داری نداشته است، در جمع‌بندی نتایج حاصل، رقم 87.110 در شرایط دور آبیاری 15 روز زودرس‌ترین رقم و مناسب کشت در منطقه تعیین شد.
شریفه محمد آلق؛ حسین صبوری؛ علی ستاریان؛ عباس بیابانی؛ عبدالطیف قلیزاده
چکیده
برنج، در چرخه غذایی جهان نقش مهمی دارد به‌طوری‌که غذای اصلی بیش از 50 درصد مردم جهان را تأمین میکند. به‌منظور مکان یابی QTLهای مرتبط با تحمل به کمبود فسفر در مرحله گیاهچهای 96 لاین که از نسلهشتمتلاقیارقام اهلمی‌طارم و ندا بهدستآمدهبودنددرآزمایشگاههایگیاه‌شناسیوژنتیکدانشگاهگنبدکاووسدرسال 1393 تحت شرایط نرمال و تنش کمبود ...
بیشتر
برنج، در چرخه غذایی جهان نقش مهمی دارد به‌طوری‌که غذای اصلی بیش از 50 درصد مردم جهان را تأمین میکند. به‌منظور مکان یابی QTLهای مرتبط با تحمل به کمبود فسفر در مرحله گیاهچهای 96 لاین که از نسلهشتمتلاقیارقام اهلمی‌طارم و ندا بهدستآمدهبودنددرآزمایشگاههایگیاه‌شناسیوژنتیکدانشگاهگنبدکاووسدرسال 1393 تحت شرایط نرمال و تنش کمبود فسفر موردمطالعهقرارگرفتند. صفات موردبررسی عبارت بودند از محتوای کلروفیل برگ، تعداد ریشه، طول ساقه و ریشه، طول و عرض برگ برحسب سانتیمتر، حجم ریشه، وزن خشک ساقه و ریشه، میزان فسفر، سطح ریشه، سطح برگ، قطر ریشه و چگالی سطح ریشه و محاسبه شدند. نقشه پیوستگی تهیه‌شده بر اساس 30 نشانگر SSR و 60 آلل تکثیرشده چند شکل از 15 نشانگر ISSR با استفاده از 96 فرد جمعیت F8 اهلمی طارم و ندا، نشانگرها را به 12 گروه پیوستگی متعلق به 12 کروموزوم برنج با طول نقشه بر اساس تابع کوزامبی را برابر با 1411.3 سانتی مورگان و فاصله در بین دو نشانگر مجاور برابر با 15.34 سانتیمورگان منتسب کرد. با توجه به نتایج حاصل از مکانیابی ژنی در شرایط نرمال درمجموع 43 QTL برای صفات ارزیابی‌شده در شرایط نرمال شناسایی شد. qRN-6b، qRW-5b، qRW-5c، qLA-7 و qNP-6b به ترتیب در جهت افزایش تعداد ریشه، وزن ریشه، سطح برگ و میزان فسفر در شرایط نرمال بزرگ اثر بودند. در شرایط کمبود فسفر 13 QTL مکانیابی شد. برای میزان فسفر در شرایط کمبود فسفر دو QTL روی کروموزومهای 9 و 10 شناسایی شدند. qCHL-2a و qCHL-2b در جهت افزایش کلروفیل در شرایط کمبود فسفر بزرگ اثر بودند. در این پژوهش QTLهای بزرگ اثر مؤثر در بالا رفتن نمود گیاه در شرایط نرمال و کمبود فسفر ردیابی شد که پس از تعیین اعتبار می‌توان از نشانگرهای پیوسته مذکور می‌توان در برنامه‌های انتخاب به کمک نشانگر استفاده نمود.
علی نخ‌زری مقدم؛ نادیا پارسا؛ حسین صبوری؛ سعید بختیاری
چکیده
مقدمه حبوبات از منابع مهم غذایی سرشار از پروتئین برای تغذیه انسان و دام هستند. دانه حبوبات با دارا بودن 32-18 درصد پروتئین در رژیم غذایی مردم به‌ویژه در تغذیه افراد کم‌درآمد، اهمیت بسیار دارند (Majnoun Hosseini, 2008). نایار و همکاران (Nayyar et al., 2006) معتقدند که زمان گلدهی و تشکیل غلاف حساس‌ترین مراحل دوران رشد گیاه نخود نسبت به خشکی می‌باشند و ...
بیشتر
مقدمه حبوبات از منابع مهم غذایی سرشار از پروتئین برای تغذیه انسان و دام هستند. دانه حبوبات با دارا بودن 32-18 درصد پروتئین در رژیم غذایی مردم به‌ویژه در تغذیه افراد کم‌درآمد، اهمیت بسیار دارند (Majnoun Hosseini, 2008). نایار و همکاران (Nayyar et al., 2006) معتقدند که زمان گلدهی و تشکیل غلاف حساس‌ترین مراحل دوران رشد گیاه نخود نسبت به خشکی می‌باشند و تنش خشکی در مرحله گلدهی با کاهش باروری گل‌ها باعث کاهش تعداد دانه در بوته میشود. گد و همکاران (Gad et al., 2012) گزارش دادند که با محلول‌پاشی اسید هیومیک عملکرد دانه، وزن 1000 دانه و درصد پروتئین دانه افزایش یافت. هدف از این بررسی تعیین اثر تراکم، آبیاری تکمیلی و اسید هیومیک بر صفات کمی و کیفی نخود محلی نیشابور بود. مواد و روشها به‌منظور بررسی تأثیر اسید هیومیک، تراکم و آبیاری تکمیلی بر عملکرد، اجزای عملکرد دانه، درصد پروتئین و عملکرد پروتئین نخود محلی نیشابور، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشگاه آزاد اسلامی نیشابور در سال زراعی 92- 1391 اجرا شد. عامل‌های موردبررسی مشتمل بر اسید هیومیک در دو سطح شامل عدم مصرف و مصرف اسید هیومیک، تراکم در سه سطح شامل 20، 30 و 40 بوته در مترمربع و آبیاری تکمیلی در سه سطح شامل عدم آبیاری، آبیاری در مرحله گلدهی و آبیاری در مرحله تشکیل غلاف بود. در این بررسی بذرها با دست کشت شدند. هر کرت شامل پنج خط با چهار متر طول، فاصله ردیف 25 سانتیمتر، فاصله بوته روی ردیف 20، 13.3 و 10 سانتیمتر بر توجه به تراکم 20، 30 و 40 بوته در متر مربع بود. برای تعیین تعداد غلاف در بوته، دانه در بوته، وزن دانه، عملکرد بوته و درصد پروتئین 10 بوته به‌طور تصادفی انتخاب شد. برای تعیین عملکرد دانه، دو ردیف حاشیه و 0.5 متر از دو طرف ردیف‌های وسط حذف و بقیه برداشت و در دمای 70 درجه سانتی‌گراد بهمدت 48 ساعت در اون گذاشته شد و سپس توزین شد. برای تجزیه واریانس داده‌ها از نرم‌افزار SAS Ver. 9.1.3 و برای مقایسه میانگین‌ها از آزمون حداقل تفاوت معنی‌دار در سطح احتمال پنج درصد استفاده شد. یافته‌ها اثر اسید هیومیک و تراکم بر همه صفات به‌جز وزن 100 دانه و درصد پروتئین و اثر آبیاری تکمیلی بر همه صفات معنی‌دار شد. اثر متقابل اسید هیومیک × آبیاری تکمیلی بر تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، عملکرد بوته، عملکرد دانه و پروتئین در هکتار و اثر متقابل تراکم× آبیاری تکمیلی بر تعداد دانه در بوته و عملکرد بوته معنی‌دار به دست آمد. مصرف اسید هیومیکهمه صفات را افزایش داد. عملکرد دانه در تیمار مصرف و عدم مصرف اسید هیومیک به ترتیب 2234 و 1752 کیلوگرم در هکتار بود. افزایش تراکم اجزای عملکرد را کاهش اما عملکرد دانه و پروتئین را افزایش داد. عملکرد دانه و پروتئین در تراکم 40 بوته در مترمربع به ترتیب 2264 و 521.4 کیلوگرم در هکتار بود. آبیاری همه صفات به‌جز درصد پروتئین را افزایش داد. عملکرد دانه در تیمارهای آبیاری در مراحل گلدهی و تشکیل غلاف به ترتیب 2417 و 2330 و عملکرد پروتئین 561 و 531.9 کیلوگرم در هکتار بود. در این بررسی بیشترین عملکرد دانه و پروتئین با مصرف اسید هیومیک و آبیاری در مرحله گلدهی با 2697 و 638.2 کیلوگرم در هکتار به دست آمد که تفاوت معنی‌داری با تیمار مصرف اسید هیومیک و آبیاری در مرحله غلاف‌دهی با 2648 و 615.3 کیلوگرم در هکتار نداشت. در تراکم 40 بوته در مربع بیشترین عملکرد دانه و پروتئین به ترتیب با 2264 و 521.4 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. نتیجه‌گیری اسید هیومیک و مخصوصا تراکم و آبیاری تکمیلی عملکرد دانه و پروتئین نخود را تحت تأثیر قرار دادند. اگرچه با افزایش تراکم اجزای عملکرد کاهش یافتند اما عملکرد دانه افزایش یافت. آبیاری در مرحله گلدهی بیشترین تأثیر را بر صفات داشت. عدم آبیاری درصد پروتئین را افزایش داد اما عملکرد پروتئین در این تیمار بهعلت پایین بودن عملکرد دانه کمتر از تیمارهای دیگر بود.
طیبه رئیسی؛ عاطفه صبوری؛ حسین صبوری
چکیده
مقدمه یکی از مهمترین متغیرهای مؤثر در استقرار مناسب گیاهچه برنج در محیطهای تحت تنش، قدرت جوانهزنی بالا میباشد. در این راستا پژوهشی با هدف بررسی تنوع بین ژنوتیپهای برنجهای هوازی و ایرانی از نظر تحمل به تنش اسمزی، انجام شد. مواد و روشها آزمون استاندارد جوانهزنی بذور در سه سطح از تنش اسمزی در (آب مقطر به عنوان ...
بیشتر
مقدمه یکی از مهمترین متغیرهای مؤثر در استقرار مناسب گیاهچه برنج در محیطهای تحت تنش، قدرت جوانهزنی بالا میباشد. در این راستا پژوهشی با هدف بررسی تنوع بین ژنوتیپهای برنجهای هوازی و ایرانی از نظر تحمل به تنش اسمزی، انجام شد. مواد و روشها آزمون استاندارد جوانهزنی بذور در سه سطح از تنش اسمزی در (آب مقطر به عنوان شاهد، 8- و 16- بار حاصل از مانیتول) بر روی 52 ژنوتیپ برنج به صورت اسپلیت پلات در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. ژنوتیپ های مورد استفاده شامل 31 ژنوتیپ از برنج های هوازی و خارجی و 21 رقم از برنجهای ایرانی بودند. یافته ها نتایج حاصل نشان داد اختلاف معنی داری بین سطوح اسمزی، ژنوتیپها و اثر متقابل بین سطوح اسمزی و ژنوتیپها از نظر کلیه صفات مختلف جوانهزنی وجود دارد. با در نظر گرفتن کلیه شرایط، بالاترین رتبه در مقایسه میانگین کلی به روش آروناچالام، به ژنوتیپهای هوازی AE8، AE6، AE18، AE16 و AE29 و همچنین کمترین رتبه به ارقام ایرانی قصرالدشتی، رشتی سرد، عنبربو، علی کاظمی، چمپا بودار، هاشمی و دمسیاه اختصاص یافت. نتیجه گیری بر اساس نتایج، ارقام خارجی و ژنوتیپهای هوازی برتری نسبی بیشتری را نسبت به ارقام ایرانی از لحاظ خصوصیات و شاخصهای مختلف جوانه زنی نشان دادند و با افزایش سطح تنش اسمزی ژنوتیپهای هوازی تحمل بیشتری را نشان دادند.
مسعود گلسرخی؛ عباس بیابانی؛ حسین صبوری؛ مجید محمد اسمعیلی
چکیده
به‌منظور بررسی روابط بین صفات زراعی برنج در شرایط غرقاب و تنش خشکی ژنوتیپهای برنج (6 رقم متحمل به تنش خشکی و 1 رقم بومی) در دو آزمایش جداگانه (غرقاب و خشکی) به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبدکاووس در سال 1389 در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. فاکتور ...
بیشتر
به‌منظور بررسی روابط بین صفات زراعی برنج در شرایط غرقاب و تنش خشکی ژنوتیپهای برنج (6 رقم متحمل به تنش خشکی و 1 رقم بومی) در دو آزمایش جداگانه (غرقاب و خشکی) به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبدکاووس در سال 1389 در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. فاکتور اصلی و فرعی به‌ترتیب تیمار کنترل علف‌های هرز در سه سطح (کنترل علف‌های هرز تا مرحله حداکثر پنجه‌زنی، کنترل علف‌های هرز از حداکثر پنجه‌زنی تا رسیدگی و بدون کنترل علف‌های هرز) و رقم در هفت سطح شیرودی، دمسیاه، IR70358-84-1-1، IR70358-84-1-2، IR83757-B-B-12-3، WAB56-125وKORAL بودند. ارقام از لحاظ عملکرد و اجزای عملکرد در دو شرایط غرقاب و خشکی با یکدیگر اختلاف معنی‌داری داشتند. همچنین تفاوت عملکرد و اجزای عملکرد هر رقم در دو محیط معنی‌دار بود. مطالعه‌ی ضرایب همبستگی بین صفات در دو محیط غرقاب و خشکی نشان داد که در هر یک از شرایط متفاوت رطوبتی همبستگی عملکرد دانه با عملکرد کاه و کلش، شاخص برداشت، تعداد دانهی پر در خوشه و تعداد پنجهی بارور مثبت و معنی‌دار بود. نتایج رگرسیون مرحله‌ای نشان داد که در شرایط غرقاب به‌ترتیب صفات وزن خشک کاه و کلش و شاخص برداشت و در شرایط خشکی به‌ترتیب صفاتی نظیر شاخص برداشت و عملکرد کاه و کلش به‌عنوان ویژگیهای مهم و تأثیرگذار بر عملکرد دانه وارد مدل نهایی رگرسیون چند متغیره شدند. ارزیابی میزان آثار مستقیم و غیرمستقیم اجزای عملکرد بر عملکرد دانه از روش تجزیه علیت نشان داد که در هر یک از شرایط متفاوت رطوبتی، تعداد دانه پر به‌دلیل اثر مستقیم مثبت و بالا و تعداد پنجهی بارور به‌دلیل اثر غیرمستقیم از طریق تعداد دانه پر می‌تواند به‌عنوان مهمترین صفات جهت افزایش عملکرد دانه موردتوجه قرار گیرد.
پرهام نیک‌سیر؛ سعید نواب‌پور؛ حسین صبوری؛ حسن سلطانلو
چکیده
برنج از مهمترین محصولات کشاورزی ایران و جهان است و خشکییک عامل محدودکننده مهم در تولید این محصول است. اصلاح برای تحمل به خشکی می‌تواندیک روش مؤثر برای بهبود و پایداری عملکرد در مناطق کم‌آب باشد. به‌منظور بررسی تحمل به خشکی، آزمایشی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و به‌صورت فاکتوریل با سه تکرار در شرایط کشت هیدروپونیک در آزمایشگاه ...
بیشتر
برنج از مهمترین محصولات کشاورزی ایران و جهان است و خشکییک عامل محدودکننده مهم در تولید این محصول است. اصلاح برای تحمل به خشکی می‌تواندیک روش مؤثر برای بهبود و پایداری عملکرد در مناطق کم‌آب باشد. به‌منظور بررسی تحمل به خشکی، آزمایشی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و به‌صورت فاکتوریل با سه تکرار در شرایط کشت هیدروپونیک در آزمایشگاه اصلاح نباتات دانشگاه گنبدکاووس در سال 1391 به اجرا درآمد. ترکیب 22 ژنوتیپ برنج به همراه دو تیمار خشکی (شاهد و 5- بار) به‌صورت فاکتوریلبه‌عنوان تیمارهایموردبررسی در نظر گرفته شدند. خصوصیاتموردمطالعه شامل قطر ریشه، وزن ریشه، تعداد ریشه، طول ریشه، وزن ساقه، طول ساقه، زیست‌توده و کد ژنوتیپی (میزان تحمل نسبی ژنوتیپها به خشکی) بود. تجزیه واریانس نشان داد تفاوت بسیار معنی‌داری (0/01) بین ژنوتیپها ازنظر کلیه صفات وجود داشت. وجود اختلاف معنی‌دار میانگین صفات بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپهای موردمطالعه بود. در تجزیه خوشه‌ایبر اساس صفات گیاهچهای، ژنوتیپ‌هایی که با رقم متحمل Bala در یک گروه قرار گرفتند گروه متحمل و ژنوتیپ‌هایی که با رقم نسبتاً حساس Azucena دسته‌بندی شدند، گروه حساس نامیده شدند. رگرسیون مرحله‌ای با در نظر گرفتن زیست‌توده به‌عنوان متغیر وابسته و سایر صفات به‌عنوان متغیرهای مستقل نشان داد که در شرایط تنش خشکی صفات وزن ساقه ووزن ریشه (0/61=R2) به ترتیب بیشترین تأثیر را بر صفت زیست‌توده داشتند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که با توجه به وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپهای موردمطالعه، می‌توان از آنها در جهت افزایش تحمل به خشکی در ارقام پر محصول برنج استفاده نمود.
عباس بیابانی؛ حسین صبوری؛ موسی‌الرضا وفایی‌تبار
چکیده
این مطالعه با استفاده از بذور دو ژنوتیپ برنج (Oryza sativa) داخلی به نام‌های گیل و دمسیاه و دو ژنوتیپ برنج خارجی به نام‌های IR54447-3B-10-2 و IR58443-6B-10-3 در 4 سطح شوری (کنترل و شوری‌های 4، 8 و 12 دسی‌زیمنس بر متر کلرید سدیم) به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی در سال 1389 در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبد کاووس اجرا شد. بعد از این که ...
بیشتر
این مطالعه با استفاده از بذور دو ژنوتیپ برنج (Oryza sativa) داخلی به نام‌های گیل و دمسیاه و دو ژنوتیپ برنج خارجی به نام‌های IR54447-3B-10-2 و IR58443-6B-10-3 در 4 سطح شوری (کنترل و شوری‌های 4، 8 و 12 دسی‌زیمنس بر متر کلرید سدیم) به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی در سال 1389 در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبد کاووس اجرا شد. بعد از این که بذور در شرایط آزمایشگاه جوانهدار شدند، بر اساس دستورالعمل ارزیابی ژنوتیپهای برنج برای تنش شوری در مرحله رویشی موسسه بینالمللی تحقیقات برنج کشت شده و واکنش آنها نسبت به تنش شوری مورد بررسی قرار گرفت. وزن کاه، وزن کل خوشه، وزن کل بوته، ارتفاع، طول خوشه اصلی، طول و عرض برگ پرچمی ثبت شدند. اثر شوری، ژنوتیپ و اثر متقابل آنها بر کلیه صفات مورد اندازه گیری بسیار معنی‌دار بود. در بین ارقام به جز بومی دم سیاه تفاوت معنی‌داری از نظر وزن کل خوشه معنی‌داری مشاهده نشد. اثر تیمار شوری بر صفات وزن کاه و وزن کل خوشه روند مشابهای داشت.
