تنش شوری
روح الله نیک فکر؛ سید کمال کاظمی تبار؛ غلامعلی رنجبر؛ سید حمیدرضا هاشمی پطرودی؛ پویان مهربان جوبنی
چکیده
کنجد یکی از قدیمی‌ترین محصولاتی است که بشر تا به امروز شناخته است. کنجد در جهان باستان به‌دلیل مقاومت به خشکی، سهولت استخراج روغن از بذرها و پایداری روغن محصول باارزشی بوده است. ایران به‌لحاظ اقلیمی در زمره مناطق خشک و نیمه‌خشک دنیا قرار دارد. در این مناطق معمولا بارندگی کم و پراکنده و تبخیر زیاد سبب تجمع املاح در لایه سطحی خاک می‌شود. ...
بیشتر
کنجد یکی از قدیمی‌ترین محصولاتی است که بشر تا به امروز شناخته است. کنجد در جهان باستان به‌دلیل مقاومت به خشکی، سهولت استخراج روغن از بذرها و پایداری روغن محصول باارزشی بوده است. ایران به‌لحاظ اقلیمی در زمره مناطق خشک و نیمه‌خشک دنیا قرار دارد. در این مناطق معمولا بارندگی کم و پراکنده و تبخیر زیاد سبب تجمع املاح در لایه سطحی خاک می‌شود. ازاین‌رو شوری خاک و آب آبیاری سبب بروز تغییرات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و شیمیایی مهمی می‌شود. نمک بیش از حد یعنی بیش از آنچه گیاهان به آن نیاز دارند، رشد و تولید محصول را محدود می‌کند و می‌تواند منجر به مرگ گیاه شود. در این آزمایش تعداد ۲۰ ژنوتیپ کنجد در گلخانه کشت شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. ۷۵ میلی‌مولار سدیم کلرید در هر لیتر آب حل و گلدان‌ها با آب شور آبیاری می‌شد. بر اساس نتیجه تجزیه واریانس و مقایسه میانگین اثر متقابل ژنوتیپ × تنش در همه صفات مورد بررسی معنیدار گردید. ژنوتیپها آمریکایی و یلووایت به‌ترتیب با 17.927 و 14.07 گرم بیشترین و 714 و دزفول به‌ترتیب با 2.43 و 2.07 گرم کمترین مقدار وزن دانه در بوته در شرایط نرمال و ژنوتیپها اولتان و آمریکایی به‌ترتیب با میانگین 0.8963 و 0.734 گرم بیشترین و داراب 1 و دزفول به‌ترتیب 0.92 و 0.71 گرم کمترین مقدار وزن دانه در بوته در شرایط تنش شوری را داشتند. در این آزمایش بهترین لاینهای متحمل به تنش شوری، ژنوتیپهای اولتان، آمریکایی، چینی، دشتستان 2، 369 و 418 بودند. شایان ذکر است ژنوتیپهای مذکور از عملکرد پایداری‌تری نسبت به سایرین در هر دو شرایط برخوردار بودند، بنابراین دارای ژن های تحمل به تنش هستند و در مطالعات آینده می‌توانند مورد توجه قرار گیرند. همچنین ژنوتیپهای داراب 1، 730 و دزفول حساس-ترین ژنوتیپها به تنش شوری در این آزمایش بودند.
تنش خشکی
زهره حاجی برات؛ عباس سعیدی؛ احمد موسی پور گرجی؛ محمدرضا غفاری؛ مهرشاد زین العابدینی
چکیده
تنش خشکی ناشی از کمبود آب، محدودیت اساسی برای کشت سیبزمینی به عنوان گیاه زراعی حساس به خشکی است. در این مطالعه، 20 ژنوتیپ سیبزمینی در دو سطح آب (شرایط نرمال و شرایط تنش کم آبیاری) مورد بررسی قرار گرفتند. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، ایران در ...
بیشتر
تنش خشکی ناشی از کمبود آب، محدودیت اساسی برای کشت سیبزمینی به عنوان گیاه زراعی حساس به خشکی است. در این مطالعه، 20 ژنوتیپ سیبزمینی در دو سطح آب (شرایط نرمال و شرایط تنش کم آبیاری) مورد بررسی قرار گرفتند. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، ایران در سال 1398 انجام شد. تجزیه واریانس صفات تعداد ساقه، مقدار کلروفیل، قطر ساقه، ارتفاع بوته، وزن خشک برگ (LDW)، عملکرد کل، عملکرد خوراکی براساس قطر (عملکرد غده > 55 میلی متر)، عملکرد بذری (عملکرد بین 35-55 میلی متر)، عملکرد غیر قابل فروش (عملکرد <35 میلی متر) و عملکرد قابل فروش (خوراکی و بذری) از نظر ژنوتیپ و خشکی و اثر متقابل بین ژنوتیپ و خشکی به طور معنیداری تفاوت داشتند. همچنین همبستگی مثبت و معنیداری در سطح احتمال یک درصد بین تعداد ساقه و ارتفاع بوته وجود داشت. تجزیه مولفه اصلی PCA و صفات اندازه گیری شده نشان داد که ژنوتیپهای 2، 5، 7 و 13 می‌توانند عملکرد بالایی در محیط تحت تنش مورد مطالعه از خود نشان دهند. پارامترهای مربوط به عملکرد و محتوای رنگدانه فتوسنتزی برگ (محتوای کلروفیل) برای رتبه‌بندی کلون‌ها و ارقام آزمایش شده برای تجزیه و تحلیل مقایسه‌ای استفاده شد. براساس نتایج بدست آمده، ژنوتیپ 7 بهترین پاسخ به تنش خشکی و آبیاری نرمال را نشان داد. همچنین تعداد ساقه با ارتفاع بوته، ضخامت ساقه وLDW و مقدار کلروفیل همبستگی معنیداری داشت.
تنش گرما
خدیجه قمی؛ بابک ربیعی؛ حسین صبوری؛ ابراهیم غلامعلی پورعلمداری
چکیده
با توجه به اینکه تنش گرما به‌ویژه گرمای پایان فصل گسترده‌ترین نوع تنش گرمایی در جهان، مخصوصا در مناطق نیمه‌گرمسیری به‌شمار می‌رود و به‌عنوان یک محدودیت بزرگ در تولید عملکرد پایدار محصولات زراعی از جمله جو است، از این‌رو شناسایی ژنوتیپهای متحمل به گرما، راهکار ارزشمندی در مقابله با این تنش است. این تحقیق بهمنظور ارزیابی تحمل ...
بیشتر
با توجه به اینکه تنش گرما به‌ویژه گرمای پایان فصل گسترده‌ترین نوع تنش گرمایی در جهان، مخصوصا در مناطق نیمه‌گرمسیری به‌شمار می‌رود و به‌عنوان یک محدودیت بزرگ در تولید عملکرد پایدار محصولات زراعی از جمله جو است، از این‌رو شناسایی ژنوتیپهای متحمل به گرما، راهکار ارزشمندی در مقابله با این تنش است. این تحقیق بهمنظور ارزیابی تحمل به گرمای پایان فصل و شناسایی ژنوتیپهای متحمل جو با استفاده از شاخصهای تحمل به تنش در سال زراعی 95-1394 در مزرعه پژوهشی دانشگاه گنبد کاووس انجام شد. مواد گیاهی آزمایش، 120 ژنوتیپ جو بودند که در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو تکرار در دو شرایط بدون تنش و تنش گرما ارزیابی شدند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که بیشترین میانگین عملکرد در شرایط بدون تنش مربوط به ژنوتیپ Torsh و در شرایط تنش مربوط به ژنوتیپ Line143-2 بود. مقایسه شاخصها نیز نشان داد که شاخصهای YI، STI، GMP و MP بیشترین همبستگی معنیدار با عملکرد در شرایط بدون تنش و تنش را داشتند و شاخصهای برتر این آزمایش برای غربال ژنوتیپهای متحمل به گرما بودند. تجزیه خوشهای بر اساس شاخصها و عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش، ژنوتیپهای مورد بررسی را به سه گروه تقسیم کرد. در مجموع، نتایج حاصل از تجزیه خوشهای و تجزیه به مولفه‌های اصلی نشان داد که ژنوتیپهای Torsh، Zarjo و Shori4 بیشترین تحمل و ژنوتیپهای Line105-2، Nosrat، Line98-2 و Fajr30 کمترین تحمل به تنش گرما را داشتند.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
اکبر عبدالهی حصار؛ امید سفالیان؛ بهرام علیزاده؛ علی اصغری؛ حسن زالی
چکیده
تنش سرما و یخ‌زدگی یکی از عوامل محیطی است که بر میزان تولید محصول و سایر صفات مهم آگرونومیکی در بسیاری از گونه‌های گیاهی تاثیرگذار است. کلزا به تنش یخ‌زدگی حساس است و تا 70 درصد کاهش عملکرد نشان می‌دهد. این پژوهش به منظور شناسایی ژنوتیپهای مقاوم به تنش یخ-زدگی، ارزیابی اثرات تنش یخ‌زدگی بر روی عملکرد و اجزاء عملکرد و همچنین صفات ...
بیشتر
تنش سرما و یخ‌زدگی یکی از عوامل محیطی است که بر میزان تولید محصول و سایر صفات مهم آگرونومیکی در بسیاری از گونه‌های گیاهی تاثیرگذار است. کلزا به تنش یخ‌زدگی حساس است و تا 70 درصد کاهش عملکرد نشان می‌دهد. این پژوهش به منظور شناسایی ژنوتیپهای مقاوم به تنش یخ-زدگی، ارزیابی اثرات تنش یخ‌زدگی بر روی عملکرد و اجزاء عملکرد و همچنین صفات فیزیولوژیک به منظور شناسایی و اصلاح صفات متاثر از تنش مذکور طراحی و اجرا گردید. آزمایش بر روی 24 ژنوتیپ کلزای زمستانه و دو تاریخ کشت متفاوت به صورت کشت نرمال و کشت تاخیری در قالب طرح کرتهای خرد شده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 98- 1397 در اراضی کشاورزی شهر تیکمه داش از توابع استان آذربایجان شرقی اجرا شد. اثرات تنش یخ‌زدگی برای سه صفت تعداد غلاف در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد در سطح احتمال 1% معنیدار شد. میانگین مربعات ژنوتیپها برای دو صفت تعداد دانه در غلاف و عملکرد در سطح احتمال 1% معنیدار شده است. میانگین مربعات تنش از نظر میزان کلروفیل b، پرولین، قندهای محلول، نشت الکترولیت، مالون‌دی‌آلدهید و سوپراکسید دیسموتاز در سطح احتمال یک درصد معنیدار شد. همچنین در بین ژنوتیپها نیز از نظر صفات فوق الذکر در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنیدار وجود داشت. لاین KS7 دارای بیشترین میانگین عملکرد و کمترین آن مربوط به لاین L62 میباشد. هم در شرایط تنش و هم در شرایط بدون تنش میزان عملکرد کل همبستگی مثبت و معنیداری با تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه به عامل‌ها 4 عامل برای هر یک از شرایط بدون تنش و تنش یخ‌زدگی شناسایی شد که در حالت بدون تنش 77.52 درصد از کل واریانس و در حالت تنش یخ‌زدگی 81.06 درصد از کل واریانس را توجیه نمودند.
تنش شوری
سمیه کامروا؛ نادعلی باباییان جلودار؛ نادعلی باقری
چکیده
تنش شوری تهدید بسیار جدی برای اکثر محصولات کشاورزی در سطح جهان است بنابراین بررسی سطح تحمل به شوری ارقام یکی از اولویت های بسیار مهم در تولید گیاهان زراعی است. بهمنظور بررسی اثر تنش شوری بر صفات رنگیزه کلروفیل، اسیدآمینه پرولین و یونهای سدیم و پتاسیم در گیاهچه چند رقم برنج در محیط هیدروپونیک، تحقیقی با آزمایش فاکتوریل در قالب ...
بیشتر
تنش شوری تهدید بسیار جدی برای اکثر محصولات کشاورزی در سطح جهان است بنابراین بررسی سطح تحمل به شوری ارقام یکی از اولویت های بسیار مهم در تولید گیاهان زراعی است. بهمنظور بررسی اثر تنش شوری بر صفات رنگیزه کلروفیل، اسیدآمینه پرولین و یونهای سدیم و پتاسیم در گیاهچه چند رقم برنج در محیط هیدروپونیک، تحقیقی با آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول 71 رقم برنج و فاکتور دوم تنش شوری با 4 سطح صفر (آب مقطر)، 3، 6 و 9 دسی زیمنس بر متر بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات نشان داد که اثر رقم، شوری و اثر متقابل آن‌ها در تمام صفات اندازه گیری شده در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود و نتایج نشان داد صفات مقدار اسیدآمینه پرولین و محتوای یون سدیم با افزایش سطح شوری تا سطح شوری dS/m 9 افزایش و صفات مقدار رنگیزه کلروفیل (a، b و کل) و محتوای پتاسیم با افزایش سطح شوری تا سطح شوری dS/m 9 کاهش یافتند. مقایسه میانگین اثرات متقابل ارقام و سطوح شوری نشان داد که ارقام شصتک محمدی، نعمت و طارم محلی متحملترین ارقام به تنش شوری در سطح شوری dS/m 9 بودند و ارقام صالح، رشتی سرد، R3 و IR20 حساسترین ارقام به تنش شوری بودند که در سطح شوری dS/m 3 از بین رفتند. نتایج حاصل از تجزیه کلاستر نشان داد در شرایط نرمال ارقام در سه خوشه و در شرایط تنش شوری ارقام در چهار خوشه دسته بندی میشوند که بیانگر این است ارقام هر خوشه بیشترین شباهت و با ارقام خوشه های دیگر شباهت کمتری دارند. نتایج آنالیز همبستگی داده ها نشان داد در شرایط نرمال بین محتوای سدیم و پتاسیم همبستگی مثبت و معنی دار (0.259 =r) و بین کلروفیل a و کلروفیل b همبستگی منفی و معنیدار (0.236 -=r) وجود دارد. در شرایط تنش شوری بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار بین صفات کلروفیل کل و محتوای پتاسیم (0.989 =r) بود همبستگی سدیم با همه صفات منفی و معنیدار بود و بیشترین همبستگی منفی و معنی دار بین محتوای سدیم و محتوای پتاسیم (0.986-=r) مشاهده شد
پروین جریده؛ رضا امیری فهلیانی؛ اسد معصومی اصل؛ علی مرادی؛ مریم حسینی چالشتری
چکیده
تنش شوری موجب کاهش عملکرد گیاه برنج (Oryza sativa)؛ غذای نیمی از مردم جهان، می‌گردد. بهمنظور ارزیابی پارامترهای ژنتیکی برخی از ویژگی‌های گیاه برنج در مرحله جوانه‌زنی به‌عنوان عاملی مهم در استقرار مطمئن گیاهان، تعداد 117 لاین F2:4 به همراه والدین تلاقی (موسی‌طارم و 304)، در دو آزمایش تنش شوری (8 دسی‌زیمنس بر متر) و بدون تنش، به‌صورت جداگانه ...
بیشتر
تنش شوری موجب کاهش عملکرد گیاه برنج (Oryza sativa)؛ غذای نیمی از مردم جهان، می‌گردد. بهمنظور ارزیابی پارامترهای ژنتیکی برخی از ویژگی‌های گیاه برنج در مرحله جوانه‌زنی به‌عنوان عاملی مهم در استقرار مطمئن گیاهان، تعداد 117 لاین F2:4 به همراه والدین تلاقی (موسی‌طارم و 304)، در دو آزمایش تنش شوری (8 دسی‌زیمنس بر متر) و بدون تنش، به‌صورت جداگانه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه یاسوج در سال 1395 کشت گردیدند. پرولین محلول ساقه‌چه بیشترین تنوع ژنتیکی را در هر دو حالت تنش و بدون تنش داشت و پروتئین و قندهای محلول در رده‌های بعدی بودند. ژنوتیپها کمترین ضریب تنوع ژنتیکی را در هر دو حالت تنش و بدون تنش برای درصد جوانه‌زنی نشان دادند. بالاترین میزان وراثت‌پذیری در شرایط تنش و بدون‌تنش به ویژگی‌های پرولین، پروتئین و قندهای محلول تعلق داشت. بیشترین همبستگی فنوتیپی در شرایط بدون تنش، مربوط به طول ریشه‌چه با شاخص بنیه طولی گیاهچه (0.75) و وزن خشک ساقه‌چه با شاخص بنیه وزنی گیاهچه (0.75) و در شرایط تنش بین سرعت جوانه‌زنی با شاخص بنیه طولی گیاهچه (0.80) دیده شد. بر اساس چرخش واریمکس در شرایط بدون تنش، پنج عامل بخش هوایی گیاهچه، بخش زیرزمینی گیاهچه، شاخصهای جوانه‌زنی، خصوصیات فیزیولوژیکی و پروتئین کل با 74 درصد مجموع واریانس توجیهی و در شرایط تنش شش عامل مؤثر بر ویژگی‌های مورفولوژیکی، ریشه‌چه، وزن گیاهچه، قندهای محلول، پرولین و پروتئین کل با 78 درصد مجموع واریانس توجیهی شناسایی شدند. به‌طورکلی نتایج این پژوهش نشان داد که میتوان ویژگی‌های پرولین و قندهای محلول گیاهچه و همچنین طول ساقه‌چه، وزن تر و خشک ساقه‌چه و درصد و سرعت جوانه‌زنی را به‌عنوان شاخصهای مؤثر در گزینش ژنوتیپهای متحمل شوری برنج در مرحله جوانه‌زنی مورداستفاده قرارداد.
تورج میر محمودی؛ کیوان فتوحی؛ حمزه حمزه؛ حیدر عزیزی
چکیده
به منظور ارزیابی خصوصیات کمی و کیفی و ارتباط بین صفات در ژنوتیپهای چغندرقند آزمایشی در دو شرایط نرمال و تنش شوری در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب در دو سال زراعی 96-1395اجرا شد. نتایج نشان داد بین دو محیط نرمال و شوری از نظر صفات کمی و کیفی مورد بررسی اختلاف معنی دار وجود نداشت، ...
بیشتر
به منظور ارزیابی خصوصیات کمی و کیفی و ارتباط بین صفات در ژنوتیپهای چغندرقند آزمایشی در دو شرایط نرمال و تنش شوری در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب در دو سال زراعی 96-1395اجرا شد. نتایج نشان داد بین دو محیط نرمال و شوری از نظر صفات کمی و کیفی مورد بررسی اختلاف معنی دار وجود نداشت، همچنین تفاوت بین ژنوتیپهای از نظر کلیه صفات مورد بررسی به غیر از درصد قند خالص معنیدار بود. اثر متقابل ژنوتیپ در محیط نیز بر کلیه صفات به غیر از درصد قند خالص معنیدار بود. بالاترین عملکرد ریشه، عملکرد قند ناخالص وعملکرد قند خالص در هر دو شرایط نرمال و تنش شوری به ژنوتیپهای شماره 14 و 15 اختصاص داشت. بر اساس نتایج همبستگی بین صفات در هر دو شرایط محیطی عملکرد قند خالص با با عملکرد ریشه، درصد قند خالص و عملکرد قند ناخالص همبستگی مثبت و معنیدار داشت. بر اساس نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام عملکرد ریشه، ضریب استحصال قند و درصد قند ناخالص در شرایط نرمال با تیبن93 درصد از تغییرات عملکرد قند خالص و در شرایط تنش شوری با تبین بین 84 درصد از تغییرات به عنوان مؤثرترین صفات بر عملکرد قند خالص شناسایی شدند. بنابراین گزینش ژنوتیپ ها بر اساس صفات مذکور می‌تواند در دستیابی به ژنوتیپهای پر محصول مثمر ثمر باشد.
احمد مجیدی مهر؛ رضا امیری فهلیانی
چکیده
برنج از مهمترین محصولات کشاورزی ایران و جهان است و شوری یک عامل محدودکننده مهم در تولید این محصول است. در این آزمایش 11 ژنوتیپ برنج به‌صورت کرتهای خرده شده در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در تابستان 1391 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج، انجام گرفت. کرت اصلی تنش شوری در 4 سطح (0، 44، 88 و 132 میلی مولار) و کرت ...
بیشتر
برنج از مهمترین محصولات کشاورزی ایران و جهان است و شوری یک عامل محدودکننده مهم در تولید این محصول است. در این آزمایش 11 ژنوتیپ برنج به‌صورت کرتهای خرده شده در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در تابستان 1391 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج، انجام گرفت. کرت اصلی تنش شوری در 4 سطح (0، 44، 88 و 132 میلی مولار) و کرت فرعی شامل 11 ژنوتیپ برنج (غریب، محلی یاسوج، چمپا و شهری لوداب، 304، لنجان عسکری، کامفیروز، دمسیاه ممسنی، موسی طارم، حسن سرایی و دولار) بود. صفات مورد ارزیابی شامل شاخص های فلورسانس کلروفیل (به ترتیب F0 ، Fm ، Fv و Fv/Fm)، سبزینگی، قندهای محلول، پرولین و پروتئین برگ و عملکرد دانه بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که صفات شاخصهای فلورسانس کلروفیل (به ترتیب F0 ، Fm ، Fv و Fv/Fm)، سبزینگی، قندهای محلول، پرولین و پروتئین برگ تحت تأثیر اثر متقابل شوری و ژنوتیپ قرار گرفتند. با افزایش شدت تنش، تجمع پرولین، پروتئین و قندهای محلول برگ در گیاهان تحت سطوح شوری افزایش یافت، ولی ژنوتیپها از این نظر با هم اختلاف داشتند. افزایش سطح تنش شوری سبب کاهش محتوای نسبی کلروفیل و عملکرد دانه گردید. مقایسه میانگین های ژنوتیپ های برنج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه مربوط به ژنوتیپ لنجان عسکری و کمترین آن به ژنوتیپ دولار تعلق داشت. در تجزیه خوشه ای با روش حداقل واریانس وارد در شرایط تنش شوری، ژنوتیپها در 4 گروه قرار گرفتند و بالاترین فاصله ژنتیکی بین خوشه اول و چهارم مشاهده شد که میتوان از ژنوتیپهای این دو خوشه برای برنامه اصلاحی مثل هتروزیس و تفکیک متجاوز استفاده کرد.
فاطمه درویش نیا؛ محمد هادی پهلوانی؛ خلیل زینلی نژاد؛ خسرو عزیزی
چکیده
این تحقیق بهمنظور بررسی شاخص تحمل به کم‌آبی، برآورد تنوع ژنتیکی برای طول کلئوپتیل و بررسی نقش طول کلئوپتیل در نحوه واکنش به تنش انجام شد. مقایسه میزان عملکرد و اجزای آن در ژنوتیپهای گندم نان مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران انجام گرفت. در این تحقیق 50 ژنوتیپ در شرایط تنش آبی و عادی بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار موردمطالعه ...
بیشتر
این تحقیق بهمنظور بررسی شاخص تحمل به کم‌آبی، برآورد تنوع ژنتیکی برای طول کلئوپتیل و بررسی نقش طول کلئوپتیل در نحوه واکنش به تنش انجام شد. مقایسه میزان عملکرد و اجزای آن در ژنوتیپهای گندم نان مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران انجام گرفت. در این تحقیق 50 ژنوتیپ در شرایط تنش آبی و عادی بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار موردمطالعه قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپها در هر دو شرایط محیطی ازلحاظ کلیه صفات به‌جز صفت تعداد سنبله در واحد سطح اختلاف معنیداری وجود داشت و دامنه تغییرات برای کلیه صفات دارای طیف نسبتاً بالایی بود که نشان‌دهنده تنوع بالا بین ژنوتیپهای موردمطالعه بود. میانگین تمام صفات به‌جز وزن سنبله اصلی و طول ریشک، در شرایط معمولی بیشتر از شرایط تنش رطوبتی بود. طول کلئوپتیل ژنوتیپها بین 2.41 تا 4.91 سانتی‌متر بود. در بین نه صفت موردمطالعه، تعداد شش صفت دچار کاهش رشد ناشی از اعمال تنش خشکی گردیدند و از این میان کاهش تعداد سنبله، عملکرد دانه در سطح و وزن سنبله از همه قابل‌توجه‌تر بود. سه ژنوتیپ شیرودی، اروم و پاستور متحملترین و ژنوتیپ استار دارای کمترین مقدار STI نسبت به تنش کم‌آبی بود. برای بررسی ارتباط صفات و شاخص مقاومت به خشکی با طول کلئوپتیل، ضریب همبستگی محاسبه گردید. بیشترین همبستگی مثبت در هر دو شرایط محیطی (تنش و بدون تنش) میان صفات ارتفاع بوته با طول کلئوپتیل به ترتیب به میزان 0.56 و 0.43 و تعداد سنبله با طول کلئوپتیل به ترتیب به میزان 0.16 و 0.165 بود. همبستگی طول کلئوپتیل تحت شرایط تنش و بدون تنش با شاخص STI منفی بود. بین عملکرد دانه و طول کلئوپتیل همبستگی منفی و غیر معنیداری وجود داشت. ضریب همبستگی طول کلئوپتیل با برخی صفات کمیتی در شرایط تنش نسبت به شرایط عدم تنش کم‌آبی ازنظر اندازه و جهت تغییر نمود که ناشی از نقش مؤثر طول کلئوپتیل در موازنه گیاه و شرایط رطوبتی است
رقیه فاطمی؛ مهرداد یارنیا؛ سلیمان محمدی؛ ابراهیم خلیل وند؛ یهرام میرشکاری
چکیده
بهمنظور ارزیابی سازگاری و پتانسیل عملکرد دانه، فصل با 12 رقم و لاین جو بهاره، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای 93 و 94 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی در شرایط آبیاری نرمال و تنش کم‌آبی انتهای فصل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد تنش کم‌آبی ارتفاع بوته، طول پدانکل، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار ...
بیشتر
بهمنظور ارزیابی سازگاری و پتانسیل عملکرد دانه، فصل با 12 رقم و لاین جو بهاره، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای 93 و 94 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی در شرایط آبیاری نرمال و تنش کم‌آبی انتهای فصل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد تنش کم‌آبی ارتفاع بوته، طول پدانکل، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت را به ترتیب 8.39، 2.10، 7.03، 46.63، 37.18، 42.79 و 5.71 درصد در مقایسه با شرایط آبیاری نرمال کاهش داد. در بین لاینهای موردمطالعه رقم جنوب، لاین M-88-2 و MD-88-15 در شرایط آبیاری نرمال به ترتیب با متوسط 4.42، 4.33 و 4.93 و در شرایط تنش کم‌آبی با 3.44، 3.75 و 3.66 تن در هکتار، بالاترین عملکرد دانه را تولید کردند.در هر دو شرایط آبیاری نرمال و تنش کم‌آبی، همبستگی عملکرد دانه با وزن سنبله، تعداد دانه در سنبله، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت مثبت و معنیدار بود. بر اساس تجزیه رگرسیون گام‌به‌گام در شرایط نرمال تعداد دانه در سنبله، وزن سنبله و تعداد سنبله در مترمربع (0.76=R2) و در شرایط تنش کم آبی صفات تعداد دانه، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه (0.60=R2) در توجیه تغییرات عملکرد دانه سهم داشتند. تجزیه خوشهای ارقام و لاینهای جو را در شرایط آبیاری نرمال به دو و در شرایط تنش کم‌آبی به سه گروه دسته‌بندی کرد. در این تحقیق تعداد دانه در سنبله به‌عنوان مؤثرترین صفت بر عملکرد دانه در هر دو شرایط و رقم جنوب، لاین M-88-2 و MD-88-15 به‌عنوان رقم و لاینهای مناسب و قابل توصیه برای کشت در شرایط استان آذربایجان غربی شناسایی شدند.
مهدی کاکایی
چکیده
از بین تنشهای محیطی، تنش خشکی مهمترین عامل کاهش تولیدات گیاهان در سراسر جهان است. جهت مطالعه تنوع ژنتیکی و ارتباط بین صفات مختلف با عملکرد دانه در 17 ژنوتیپ (شامل ارقام و لاینهای مختلف) گندم نان، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار تحت دو شرایط عدم تنش خشکی و شرایط دیم در سال زراعی 90-1389 در مزرعه آموزشی-پژوهشی دانشگاه ...
بیشتر
از بین تنشهای محیطی، تنش خشکی مهمترین عامل کاهش تولیدات گیاهان در سراسر جهان است. جهت مطالعه تنوع ژنتیکی و ارتباط بین صفات مختلف با عملکرد دانه در 17 ژنوتیپ (شامل ارقام و لاینهای مختلف) گندم نان، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار تحت دو شرایط عدم تنش خشکی و شرایط دیم در سال زراعی 90-1389 در مزرعه آموزشی-پژوهشی دانشگاه پیام‌نور اسدآباد اجرا گردید. در این آزمایش صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، طول سنبله، طول برگ پرچم، عرض برگ پرچم، وزن صد دانه، ارتفاع بوته، محتوی نسبی آب برگ، میزان نسبی آب ازدست‌رفته، درصد سبزینگی برگ (میزان کلروفیل) و مساحت برگ پرچم اندازه‌گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس ساده تنوع بالا و معنیداری را در هر دو شرایط رطوبتی (مکان) نشان داد. نتایج تجزیه واریانس مرکب اثر ژنوتیپ را برای اکثر صفات معنیدار نشان داد. نتایج تجزیه همبستگی نیز بیانگر این بود که بین عملکرد دانه و درصد سبزینگی برگ (اسپاد) در شرایط دیم و بین عملکرد دانه و میزان آب ازدست‌رفته برگ در شرایط عدم تنش خشکی همبستگی مثبت و معنیداری (P<0.05) مشاهده گردید. نتایج تجزیه خوشهای ژنوتیپهای موردمطالعه را در هر دو شرایط محیطی در سه گروه مجزا و متفاوت قرار داد. به‌طوری‌که بیشترین فاصله ژنتیکی در هر دو شرایط رطوبتی بین خوشه اول و سوم مشاهده گردید. تجزیه به مؤلفه‌های اصلی در شرایط عدم تنش خشکی و شرایط دیم به ترتیب 71% و 76% از تنوع موجود را توجیه نمودند. با توجه به مقایسه میانگین عملکرد دانه، ژنوتیپهای 7 (3790 کیلوگرم در هکتار)، 8 (3525 کیلوگرم در هکتار) و 13 (3305 کیلوگرم در هکتار) در شرایط عدم تنش خشکی و ژنوتیپهای 13 (2147 کیلوگرم در هکتار)، 14 (2440 کیلوگرم در هکتار) و 17 (2254 کیلوگرم در هکتار) در شرایط دیم بیشترین عملکرد دانه را تولید کردند.
حمزه حمزه؛ علی اصغری؛ سید ابولقاسم محمدی؛ امید سفالیان؛ سلیمان محمدی
چکیده
بهمنظور بررسی اثر تغییرات صفات فنولوژیک و تخصیص مواد فتوسنتزی در شرایط متفاوت رطوبتی بر عملکرد دانه گندم نان، 148 لاین اینبرد نوترکیب گندم نان به همراه والدین (Yecora Rojo و No. 49) در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و در شرایط آبیاری کامل و قطع آبیاری در مرحله سنبله دهی در دو سال زراعی 93 و 94 در دو مکان مورد ارزیابی قرار گرفتند. تحت شرایط نرمال ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر تغییرات صفات فنولوژیک و تخصیص مواد فتوسنتزی در شرایط متفاوت رطوبتی بر عملکرد دانه گندم نان، 148 لاین اینبرد نوترکیب گندم نان به همراه والدین (Yecora Rojo و No. 49) در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و در شرایط آبیاری کامل و قطع آبیاری در مرحله سنبله دهی در دو سال زراعی 93 و 94 در دو مکان مورد ارزیابی قرار گرفتند. تحت شرایط نرمال رطوبتی بالاترین مقدار وراثت‌پذیری عمومی و خصوصی برای تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه به ترتیب با مقادیر 84.61 و 42.30 درصد و در شرایط قطع آبیاری برای روز تا سنبله دهی با مقادیر وراثت‌پذیری عمومی و خصوصی 90.86 و 45.43 درصد برآورد شد. بالاترین بازده گزینشی در هر دو شرایط مربوط به صفات عملکرد دانه، روز تا سنبله دهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، طول دوره پر شدن دانه، تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی بود. تحت شرایط نرمال رطوبتی و قطع آبیاری عملکرد دانه با روز تا سنبله دهی تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه و سنبله و میزان انتقال مجدد همبستگی مثبت و معنیدار و با نسبت تخصیص مواد فتوسنتزی به سنبله و ساقه همبستگی منفی و معنیدار نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه رگرسیون و علیت در شرایط نرمال صفات تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه، سهم انتقال مجدد در عملکرد دانه، میزان انتقال مجدد، نسبت تخصیص ساقه به سنبله و تخصیص مواد فتوسنتزی به سنبله (0.87=R2) و در شرایط قطع آبیاری صفات سهم انتقال مجدد در عملکرد دانه و انتقال مجدد (0.86=R2) در توجیه تغییرات عملکرد دانه اثر معنیدار داشتند.
علیرضا حسن فرد؛ احمد نظامی؛ محمد کافی؛ جعفر نباتی
چکیده
هرچند کشت پاییزه باقلا موجب بهره گیری مؤثر از نزولات آسمانی، نیاز کمتر به آبیاری و بهبود عملکرد دانه آن نسبت به کشت بهاره می‌شود، اما وجود تنش سرما در این فصل به‌عنوان یکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد در این گیاه محسوب می‌شود. به همین منظور آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در دو توده باقلا (بروجرد ...
بیشتر
هرچند کشت پاییزه باقلا موجب بهره گیری مؤثر از نزولات آسمانی، نیاز کمتر به آبیاری و بهبود عملکرد دانه آن نسبت به کشت بهاره می‌شود، اما وجود تنش سرما در این فصل به‌عنوان یکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد در این گیاه محسوب می‌شود. به همین منظور آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در دو توده باقلا (بروجرد و نیشابور) در دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. گیاهان در مرحله چهار تا شش برگی به مدت یک ساعت در هریک از دماهای موردنظر (صفر، 4-، 8-، 12-، 16-، 20-، 24- درجه سانتی‌گراد) توسط فریزر ترموگرادیان تحت تنش قرار گرفتند. بیست‌و‌یک روز بعد، درصد بقاء و برخی از خصوصیات مربوط به رشد مجدد مانند ارتفاع ساقه، تعداد برگ، سطح برگ، وزن خشک برگ، ساقه، مجموع اندام‌های هوایی و ریشه مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر دما بر درصد بقاء و سایر صفات رشد مجدد گیاه پس از اعمال تنش معنیدار بود؛ اما اثر توده و برهمکنش توده و دما بر درصد بقاء معنیدار نبود. به‌طوری‌که با کاهش دما درصد بقاء و سایر صفات رشد مجدد گیاه کاهش یافتند. این کاهش از دمای 12- درجه سانتی‌گراد شدیدتر بود و در دمای 16- درجه سانتی‌گراد منجربه مرگ تمام گیاهان شد. توده نیشابور تقریباً در تمام صفات رشد مجدد در محدوده دمایی صفر تا 12- درجه سانتی‌گراد با کاهش بیشتری نسبت به توده بروجرد مواجه شد. به این صورت که سطح برگ در بوته 24 سانتی‌متر مربع و وزن خشک برگ، ساقه، اندام‌های هوایی و ریشه به ترتیب 25، 30، 27 و 23 درصد کاهش داشت که مبین حساسیت بیشتر آن است. بین ارتفاع ساقه و سطح برگ گیاه با وزن خشک اندام‌های هوایی (به ترتیب **0.98 =r و ** 0.96 =r) و ریشه (به ترتیب **0.96 =r و ** 0.91 =r) همبستگی مثبت و معنیداری مشاهده شد؛ که نشان‌دهنده تغییرات همسو و هماهنگ بین دو صفت مذکور با وزن خشک گیاه است.
رسول احمدزاده؛ حسن پاک نیت؛ الهه توکل؛ صادق شهراسبی
چکیده
بهمنظور مقایسه صفات مورفوفیزیولوژیک هشت ژنوتیپ خارجی و دو رقم ایرانی جو در شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی و تعیین ارتباط این صفات با عملکرد دانه، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 93-1392 در دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در هر دو شرایط مطلوب و تنش خشکی بین ژنوتیپها ...
بیشتر
بهمنظور مقایسه صفات مورفوفیزیولوژیک هشت ژنوتیپ خارجی و دو رقم ایرانی جو در شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی و تعیین ارتباط این صفات با عملکرد دانه، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 93-1392 در دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در هر دو شرایط مطلوب و تنش خشکی بین ژنوتیپها ازنظر طول سنبله، ارتفاع، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در مترمربع، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت تفاوت معنیداری وجود دارد. بیشترین میانگین عملکرد دانه در شرایط مطلوب مربوط به ژنوتیپهای 79، 95، 120 و رقم یوسف (با میانگین 935.3 گرم در مترمربع) و در شرایط تنش مربوط به ژنوتیپهای 95 و 120 (با میانگین 834.27گرم در مترمربع) بود. در شرایط آبیاری مطلوب، عملکرد بیولوژیک (0.94)، تعداد سنبله(0.51) و تعداد دانه (0.51) و در شرایط تنش عملکرد بیولوژیک (0.96)، وزن هزار دانه (0.65) و تعداد دانه در سنبله (0.63) بیشترین همبستگی مثبت و معنیدار را با عملکرد دانه داشتند.بر اساس مدل رگرسیونی، مهمترین صفات مؤثر بر عملکرد دانه در شرایط آبیاری مطلوب شامل طول سنبله، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت به ترتیب با ضرایب تبیین 0.998، 0.920 و 0.995 و در شرایط تنش شامل عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت به ترتیب با ضرایب تبیین 0.935 و 0.995 بودند.درمجموع ژنوتیپهای 95 و 120 به ترتیب با میانگین عملکرد دانه 8809.7 و 8925 کیلوگرم در هکتار به عنوان ژنوتیپهای برتر در هر دو شرایط مطلوب و تنش خشکی شناخته شدند.
علیرضا بهشتی
چکیده
مقدمه خشکی یکی از مهمترین و رایج‌ترین تنشهای محیطی است که تولیدات کشاورزی را با محدودیت روبه‌رو ساخته است. تحقیقات متعددی در زمینه خشکی انجام گرفته است. اصلاح گیاهان برای تحمل به خشکی به دلیل غیرقابل‌پیش‌بینی بودن شرایط محیطی و نیز تغیرات تحمل ارقام در محیط‌های ...
بیشتر
مقدمه خشکی یکی از مهمترین و رایج‌ترین تنشهای محیطی است که تولیدات کشاورزی را با محدودیت روبه‌رو ساخته است. تحقیقات متعددی در زمینه خشکی انجام گرفته است. اصلاح گیاهان برای تحمل به خشکی به دلیل غیرقابل‌پیش‌بینی بودن شرایط محیطی و نیز تغیرات تحمل ارقام در محیط‌های متفاوت تحت تنش، پیچیده و دشوار است. تولیدیونجه به دلیل سازگاری با دورههای خشکی و وجود ژرمپلاسم متحمل به تنش خشکی در مناطق با دورههای خشکی از اهمیت ویژهای برخوردار است. دارا بودن صفات مورفوفیزیولوژیک خاص یونجه و سازگاری این صفات با تنشهای محیطی به‌ویژه تنش خشکی باعث شده است این گیاه پتانسیل تولید بالایی در چنین مناطقی داشته باشد. سهم عمده‌ای از مناطق سردسیر کشور و حتی مناطق نسبتاً معتدل کشور جمعیت‌های غیر اصلاح‌شده و یا عمدتاً اکوتیپهای محلی یونجه همدانی را مورد کشت قرار میدهند. مواد و روشها بذور اکوتیپهای بکار رفته در این مطالعه از محل جغرافیایی این مناطق تهیه‌شده است. این مطالعه بهمنظور ارزیابی تحمل به خشکی در 11 اکوتیپ یونجه همدانی با استفاده از شاخصهای تحمل به خشکی در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در قالب دو آزمایش مزرعه‌ای جداگانه به مدت سه سال زراعی به اجرا درآمد. آزمایش اول، آبیاری کامل (عدم محدودیت رطوبتی) و به روال معمول ایستگاه طرق، با دور آبیاری 7 روز بود. در آزمایش دوم، تیمار تنش بر اساس تغییر در دور آبیاری با اعمال محدودیت رطوبتی در اکوتیپها از طریق دورهای آبیاری متناوب 10 و 14 روز در طول فصل رشداعمال شد. شاخصهای تحمل به تنش شامل (STI)، حساسیت به تنش (SSI)، میانگین هندسی تولید (GMP) و میانگین حسابی تولید (MP)، با استفاده از عملکرد علوفه خشک اکوتیپهای یونجه در شرایط تنش (Ys) و بدون تنش (Yp) محاسبه و نحوه پراکنش اکوتیپها بر اساس این شاخصها در نمودارهای سه‌بعدی رسم شد. یافته ها همبستگی مثبت و معنیدار بین عملکرد علوفه خشک در شرایط تنش و عدم تنش و شاخصهای MP،GMP و STI نشان داد که در شرایط تنش شاخصهای مذکور، مناسبترین شاخصها بودند. اکوتیپهای چالشتر و فامنین یونجه در هر دو شرایط محیطی تنش و عدم تنش خشکی بالاترین پتانسیل تولید علوفه خشک را داشته و ازنظر شاخص STI رتبه‌های اول و دوم را به خود اختصاص دادند. شاخص STI برآورد کننده بهتری برای عملکرد ژنوتیپها در دو محیط YP و YS نسبت به سایر شاخص‌هابود، چون قادر است در مقایسه با شاخصهای دیگر، ژنوتیپهای گروه A را از سایر گروه‌ها تفکیک کند. نتایج حاصل از STI نشان داد که در بین ژنوتیپهای موردبررسی، اکوتیپهای قهاوند، چالشتر، صدیقان و فامنین با مقادیر 9.0 متحملترین و ارقام قارقولوق و همدانی با مقادیر 7.0= STI، حساسترین ژنوتیپهای موردبررسی شناخته شدند. مقدار بالای STI برای یک ژنوتیپ، نشان‌دهنده تحمل به تنش رطوبتی بیشتر و پتانسیل عملکرد بالاتر آن در هر دو محیط تنش ومعمولی میباشد. اکوتیپهای فامنین و چالشتر به ترتیب با 8.8 و 7.8 بیشترین میزان MP و رقم قارقولوق با 6.7، کمترین میزان MP را داشتند. ارقام فامنین و چالشتر با 7.8 = GMP و رقم قارقولوق با 6.7 =GMP به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار GMP را دارا بودند. مقدار بالای TOL نشانه حساسیت ژنوتیپ به تنش بوده و انتخاب ژنوتیپها جهت تحمل به تنش خشکی بر اساس مقادیر کم TOL میباشد. رقم اردوباد با 5.3 =TOL و رقم ملک کندی با 9.0=TOL به ترتیب کمترین و بیشترین تحمل به تنش رطوبتی را داشتند. بر اساس شاخص SSI نیز اکوتیپ اردوباد با 9.1=SSI و رقم ملک کندی با 5.0=SSI به ترتیب حساسترین و متحملترین ژنوتیپها به تنش بودند . اگرچه رقم ملک کندی با داشتن کمترین مقادیر SSI اکوتیپی نسبتاً متحمل به خشکی میباشد ولی با ارجاع به عملکرد پایین این اکوتیپ میتوان دریافت که به‌تنهایی انتخاب بر اساس مقادیر پایین این شاخص مطلوب نیست. اکوتیپهای چالشتر و فامنین یونجه در هر دو شرایط محیطی تنش و عدم تنش خشکی بالاترین پتانسیل تولید علوفه خشک را داشته و متحملترین اکوتیپها در این بررسی شناسایی شدند. گروه‌بندی اکوتیپها در هر دو شرایط تنش و عدم تنش نشان داد که آن‌ها در 4 گروه مجزا ازنظر عملکرد در شرایط رطوبتی معمولی و تنش خشکی قرار گرفتند.
خالد عیدی زاده؛ فرشاد ابراهیم پور؛ محمدعلی ابراهیمی
چکیده
امروزه با افزایش روزافزون جمعیت و نیاز به غذا و محدودیت منابع آب، افزایش عملکرد گیاهان زراعی در واحد حجم آب مصرفی اهمیت به‌سزایی دارد. محدودیت منابع آب با هدف افزایش تولید محصولات زراعی، اهمیت دستیابی به ارقام متحمل به شرایط محیطی دشوار با راندمان مصرف آب بالا را آشکار می‌سازد. در این راستا یک مطالعه مزرعه‌ای در خصوص اثر سطوح ...
بیشتر
امروزه با افزایش روزافزون جمعیت و نیاز به غذا و محدودیت منابع آب، افزایش عملکرد گیاهان زراعی در واحد حجم آب مصرفی اهمیت به‌سزایی دارد. محدودیت منابع آب با هدف افزایش تولید محصولات زراعی، اهمیت دستیابی به ارقام متحمل به شرایط محیطی دشوار با راندمان مصرف آب بالا را آشکار می‌سازد. در این راستا یک مطالعه مزرعه‌ای در خصوص اثر سطوح مختلف آبیاری بر روی عملکرد و اجزای عملکرد رقم‌های مختلف گندم طی سالهای 90-89 در منطقه تحقیقاتی زراعی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان به اجرا درآمد. آزمایش به‌صورت کرتهای یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل 3 رقم گندم (چمران، افلاک و وریناک) و پنج سطح آبیاری I1 (آبیاری در مرحله 2برگی)، I2 (آبیاری در مراحل 2برگی + پنجه‌زنی)، I3 (آبیاری در مراحل 2برگی + پنجه‌زنی + آبستنی)، I4 (آبیاری در مراحل 2برگی + پنجه‌زنی + آبستنی + گل‌انگیزی) و I5 (آبیاری در مراحل 2برگی + پنجه‌زنی+ آبستنی + گل‌انگیزی + شیری شدن دانه‌ها) بودند. رقم چمران به‌طور معنیداری بیشترین عملکرد دانه (4822/5 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با رقم افلاک و وریناک داشت. بعلاوه در بررسی کلیه سطوح آبیاری، نتایج نشان داد که رقم چمران بیشترین عملکرد دانه را در مقایسه با دو رقم دیگر به خود اختصاص داد. در بین سطوح مختلف آبیاری بیشترین و کمترین عملکرد به ترتیب در تیمار I5 وI2به دست آمد.به طور کلیدر این آزمایش مشاهده گردید که تنش رطوبتی خاک، عملکرد دانه گندم را از طریق کاهش وزن هزار دانه، تعداد پنجه در مترمربع و تعداد سنبلچه در سنبله در مترمربع کاهش می‌دهد.بنابراین، عملکرد گندم در شرایط کمبود آب در هرکدام از مراحل بحرانی رشد که اتفاق بیافتد کاهش عملکرد را به دنبال خواهد داشت.
مسعود گلسرخی؛ عباس بیابانی؛ حسین صبوری؛ مجید محمد اسمعیلی
چکیده
بهمنظور بررسی روابط بین صفات زراعی برنج در شرایط غرقاب و تنش خشکی ژنوتیپهای برنج (6 رقم متحمل به تنش خشکی و 1 رقم بومی) در دو آزمایش جداگانه (غرقاب و خشکی) به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبدکاووس در سال 1389 در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. فاکتور ...
بیشتر
بهمنظور بررسی روابط بین صفات زراعی برنج در شرایط غرقاب و تنش خشکی ژنوتیپهای برنج (6 رقم متحمل به تنش خشکی و 1 رقم بومی) در دو آزمایش جداگانه (غرقاب و خشکی) به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبدکاووس در سال 1389 در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. فاکتور اصلی و فرعی به‌ترتیب تیمار کنترل علف‌های هرز در سه سطح (کنترل علف‌های هرز تا مرحله حداکثر پنجه‌زنی، کنترل علف‌های هرز از حداکثر پنجه‌زنی تا رسیدگی و بدون کنترل علف‌های هرز) و رقم در هفت سطح شیرودی، دمسیاه، IR70358-84-1-1، IR70358-84-1-2، IR83757-B-B-12-3، WAB56-125وKORAL بودند. ارقام از لحاظ عملکرد و اجزای عملکرد در دو شرایط غرقاب و خشکی با یکدیگر اختلاف معنیداری داشتند. همچنین تفاوت عملکرد و اجزای عملکرد هر رقم در دو محیط معنیدار بود. مطالعه‌ی ضرایب همبستگی بین صفات در دو محیط غرقاب و خشکی نشان داد که در هر یک از شرایط متفاوت رطوبتی همبستگی عملکرد دانه با عملکرد کاه و کلش، شاخص برداشت، تعداد دانهی پر در خوشه و تعداد پنجهی بارور مثبت و معنیدار بود. نتایج رگرسیون مرحلهای نشان داد که در شرایط غرقاب به‌ترتیب صفات وزن خشک کاه و کلش و شاخص برداشت و در شرایط خشکی به‌ترتیب صفاتی نظیر شاخص برداشت و عملکرد کاه و کلش به‌عنوان ویژگی‌های مهم و تأثیرگذار بر عملکرد دانه وارد مدل نهایی رگرسیون چند متغیره شدند. ارزیابی میزان آثار مستقیم و غیرمستقیم اجزای عملکرد بر عملکرد دانه از روش تجزیه علیت نشان داد که در هر یک از شرایط متفاوت رطوبتی، تعداد دانه پر به‌دلیل اثر مستقیم مثبت و بالا و تعداد پنجهی بارور به‌دلیل اثر غیرمستقیم از طریق تعداد دانه پر می‌تواند به‌عنوان مهمترین صفات جهت افزایش عملکرد دانه موردتوجه قرار گیرد.
محمود باصفا؛ مجید طاهریان
چکیده
خشکی از تنشهای محیطی مهم در کاهش رشد و تولید گیاهان میباشد. این بررسی به منظور ارزیابی تحمل به خشکی اکوتیپهای یونجه با استفاده از شاخصهای تحمل به خشکی طی سالهای زراعی 88-1387، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی نیشابور اجرا شد. آزمایش به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. ...
بیشتر
خشکی از تنشهای محیطی مهم در کاهش رشد و تولید گیاهان میباشد. این بررسی به منظور ارزیابی تحمل به خشکی اکوتیپهای یونجه با استفاده از شاخصهای تحمل به خشکی طی سالهای زراعی 88-1387، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی نیشابور اجرا شد. آزمایش به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. کرتهای اصلی به سه تیمار عدم تنش، تنش ملایم و تنش شدید (دور آبیاری 7، 10 و 14 روز) و کرتهای فرعی به 11 اکوتیپ یونجه اختصاص داشتند. شاخصهای تحمل به تنش (STI)، تحمل به خشکی (TOL)، حساسیت به تنش (SSI)، میانگین هندسی تولید (GMP)، میانگین حسابی تولید (MP) و میانگین هارمونیک (HARM)، با استفاده از عملکرد علوفه خشک در شرایط تنش (Ys) و بدون تنش(Yp) محاسبه شدند. همبستگی مثبت و معنیدار بین عملکرد علوفه خشک در شرایط تنش و عدم تنش و شاخصها نشان داد که در تنش ملایم و شدید، شاخصهای GMP، MP، HARM و STI مناسبترین شاخصها هستند (r2 = 0.97, p ≤ 0.01). با توجه به این شاخصها و مقادیر Ys و Yp بالا و همچنین نمودار چند متغیره بای پلات مشخص شد که اکوتیپهای قارقلوق و ملک کندی در تنش ملایم و فامنین در تنش شدید متحملترین اکوتیپها بودند. گروه بندی اکوتیپها نشان داد که بر اساس عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش و مقادیر شاخصهای انتخابی، آن‌ها در سه گروه حساس، متحمل و نیمه حساس به تنش قرار میگیرند.
سید مصطفی صادقی؛ فاطمه جاوید
چکیده
به منظور مطالعه روابط بین عملکرد برگ خشک و برخی از صفات مهم زراعی توتون در دو شرایط تنش خشکی و بدون تنش خشکی، 15 هیبرید توتون، شامل 10 هیبرید ایرانی و 5 هیبرید معرفی شده از مراکز تحقیقاتی سایر کشورها، در دو آزمایش جداگانه (تنش خشکی و بدون تنش خشکی) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و در سه تکرار، در مرکز تحقیقات توتون رشت در سال زراعی 88-87 کشت ...
بیشتر
به منظور مطالعه روابط بین عملکرد برگ خشک و برخی از صفات مهم زراعی توتون در دو شرایط تنش خشکی و بدون تنش خشکی، 15 هیبرید توتون، شامل 10 هیبرید ایرانی و 5 هیبرید معرفی شده از مراکز تحقیقاتی سایر کشورها، در دو آزمایش جداگانه (تنش خشکی و بدون تنش خشکی) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و در سه تکرار، در مرکز تحقیقات توتون رشت در سال زراعی 88-87 کشت گردیدند. نتایج بدست آمده از برآورد ضرایب همبستگی در شرایط بدون تنش نشان داد که بین عملکرد برگ خشک با روز تا شروع گلدهی، مدت دوره گلدهی، قطر ساقه و شاخص سطح برگ همبستگی مثبت و معنی دار و با ارتفاع ساقه همبستگی منفی و معنی دار وجود دارد در حالیکه در شرایط تنش خشکی بین عملکرد برگ خشک با روز تا شروع گلدهی، عرض برگ و شاخص سطح برگ همبستگی مثبت و معنی دار مشاهده و هیچ همبستگی منفی و معنی داری بین عملکرد برگ خشک و سایر صفات مشاهده نگردید. انجام تجزیه علیت روی همبستگی بین عملکرد برگ خشک به عنوان متغیر وابسته و سایر صفات به عنوان متغیرهای مستقل نشان داد که در شرایط بدون تنش، صفات روز تا شروع گلدهی، قطر ساقه و طول برگ دارای اثر مستقیم و بالا روی عملکرد برگ خشک بوده در حالیکه در شرایط تنش خشکی ، صفات تعداد برگ، عرض برگ و روز تا شروع گلدهی بیشترین اثر مستقیم و مثبت را نشان دادند. تجزیه علیت هم چنین نشان داد که در شرایط تنش خشکی، بخش عمده همبستگی روز تا شروع گلدهی با عملکرد برگ خشک مربوط به اثر غیر مستقیم تعداد برگ در بوته می باشد. بطور کلی نتایج نشان می‌دهد که برای اصلاح عملکرد برگ خشک در شرایط بدون تنش میتوان گزینشهای غیرمستقیمی را از طریق روز تا شروع گلدهی، قطر ساقه و طول برگ انجام داد در حالیکه در شرایط تنش خشکی بایستی گزینش غیر مستقیم از طریق تعداد برگ در هر بوته و عرض برگ برای عملکرد برگ خشک انجام گیرد.
