تنش خشکی
ساناز پورعلی؛ فیاض آقایاری؛ محمدرضا اردکانی؛ فرزاد پاک نژاد؛ فرید گل زردی
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر کشت مخلوط جایگزینی و افزایشی سورگوم با شبدر قرمز در سطوح مختلف آبیاری بر پتانسیل تولید علوفه، آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده طی سال‌های زراعی 1396 و 1397 در مزرعه پژوهشی اداره منابع طبیعی دماوند اجرا شد. رژیمهای مختلف آبیاری در سه سطح شامل آبیاری بر اساس 100، 75 و 50 درصد ظرفیت زراعی (آبیاری کامل، تنش خشکی متوسط و ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر کشت مخلوط جایگزینی و افزایشی سورگوم با شبدر قرمز در سطوح مختلف آبیاری بر پتانسیل تولید علوفه، آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده طی سال‌های زراعی 1396 و 1397 در مزرعه پژوهشی اداره منابع طبیعی دماوند اجرا شد. رژیمهای مختلف آبیاری در سه سطح شامل آبیاری بر اساس 100، 75 و 50 درصد ظرفیت زراعی (آبیاری کامل، تنش خشکی متوسط و تنش خشکی شدید) بهعنوان عامل اصلی و الگوهای مختلف کشت مخلوط در هشت سطح (شامل: 75% سورگوم +25% شبدر، 50% سورگوم +50% شبدر و 25% سورگوم +75% شبدر بهعنوان نظام‌های کشت مخلوط جایگزینی؛ 100% سورگوم +50% شبدر، 50% سورگوم +100% شبدر و 100% سورگوم +100% شبدر بهعنوان نظام‌های کشت مخلوط افزایشی و کشت خالص سورگوم و شبدر قرمز بهعنوان شاهد) بهعنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تأثیر سال، رژیم آبیاری و کشت مخلوط و اثر متقابل رژیم آبیاری و کشت مخلوط بر عملکرد علوفه تر و خشکِ شبدر، سورگوم و عملکرد کل معنیدار بود. بیشترین عملکرد علوفه تر و خشک (به‌ترتیب 65.169 و 14.059 تن در هکتار) در کشت مخلوط افزایشی 100% سورگوم +100% شبدر تحت رژیم آبیاری کامل حاصل شد، درحالی‌که حداقل عملکرد علوفه تر و خشک (به‌ترتیب 4.191 و 0.920 تن در هکتار) در کشت خالص شبدر تحت تنش خشکی شدید ثبت شد. تحت تنش خشکی متوسط و شدید، حداکثر عملکرد علوفه تر و خشک، در کشت خالص سورگوم و پس از آن در کشت مخلوط افزایشی 100% سورگوم+100% شبدر حاصل شد. بیشترین نسبت برابری زمین برای تولید علوفه تر و خشک (به‌ترتیب 1.719 و 1.723) نیز در تیمار کشت مخلوط 100% سورگوم+100% شبدر و آبیاری کامل حاصل شد. بر اساس نتایج این مطالعه، کشت مخلوط افزایشی 100% سورگوم +100% شبدر بهعنوان تیمار برتر در تمام رژیمهای آبیاری و کشت خالص سورگوم فقط در رژیمهای تنش خشکی متوسط و شدید قابل‌توصیه می‌باشند.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
فهیمه جی دار؛ رسول اصغری زکریا؛ ناصر زارع؛ داوود حسن‌پناه؛ لیلا غفارزاده نمازی
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد هورمون بتا-استرادیول در افزایش تحمل به تنش خشکی ژنوتیپهای مختلف سیبزمینی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه شرکت فناوری زرع گستر آرتا در شهرستان اردبیل در سال 1398 انجام شد. تیمارهای تنش کم‌آبی در سه سطح (آبیاری با تأمین 100، 60 و 40 درصد آب قابل‌استفاده) ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر کاربرد هورمون بتا-استرادیول در افزایش تحمل به تنش خشکی ژنوتیپهای مختلف سیبزمینی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه شرکت فناوری زرع گستر آرتا در شهرستان اردبیل در سال 1398 انجام شد. تیمارهای تنش کم‌آبی در سه سطح (آبیاری با تأمین 100، 60 و 40 درصد آب قابل‌استفاده) و بتا-استرادیول در سه سطح صفر (شاهد)، 12-10 و 6-10 مولار، به‌صورت فاکتوریل در کرتهای اصلی و 10 ژنوتیپ سیبزمینی در کرتهای فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در بین ژنوتیپهای موردبررسی در هر سه سطح خشکی بالاترین تعداد غدهچه در بوته به دو ژنوتیپ G3 و G6، بالاترین محتوی آب نسبی برگ به ژنوتیپ G6، بالاترین درصد قند محلول و درصد ماده خشک به ژنوتیپ G3 و بالاترین ارتفاع بوته، درصد نشاسته و درصد پروتئین به ژنوتیپ G4 اختصاص داشت. در شرایط نرمال رطوبتی ژنوتیپهای G6، G4 و G3 به ترتیب با متوسط 96.90، 93.77 و 92.04 گرم در بوته بالاترین وزن غدهچه در بوته را به خود اختصاص دادند. در تیمار خشکی تأمین 60 درصد آب قابل‌استفاده نیز اگرچه بالاترین وزن غدهچه به ژنوتیپ G1 اختصاص داشت، اما بین ژنوتیپ مذکور و ژنوتیپهای G2، G3، G5 و G6 اختلاف معنیدار وجود نداشت. همچنین در تیمار خشکی تأمین 40 درصد آب قابل‌استفاده نیز تنها اختلاف معنیدار بین ژنوتیپ G6 و G9 دیده شد. کاربرد بتا-استرادیول (به‌خصوص 12-10 مولار) در هر سه سطح خشکی سبب افزایش معنیدار ارتفاع بوته، متوسط وزن غده چه، محتوی آب نسبی برگ، درصد ماده خشک، درصد نشاسته، محتوی پرولین، محتوی آنزیم کاتالاز و پلی‌فنل‌اکسیداز شد. درنهایت، در بین ژنوتیپهای موردبررسی G4 در سطح 12-10 (با متوسط 62.21 گرم در بوته) بیشترین وزن غده چه در بوته را به خود اختصاص داد.
عبدالله درپور سرخ سرائی؛ مجید جامی الاحمدی؛ محمد حسن سیاری زهان؛ محمد جواد بابائی زارچ
چکیده
بسیاری از اراضی کشاورزی در مناطق خشک و نیمه‌خشک، با کمبود آب و عناصر غذائی مخصوصاً عناصر غذائی کم نیاز مواجه هستند. در این راستا، این تحقیق با هدف بررسی اثرات کاربرد خاکی سولفات آهن در شرایط رطوبتی مختلف بر روی خصوصیات رشدی گندم رقم روشن، به‌صورت آزمایش فاکتوریل دوعاملی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار در گلخانه تحقیقاتی ...
بیشتر
بسیاری از اراضی کشاورزی در مناطق خشک و نیمه‌خشک، با کمبود آب و عناصر غذائی مخصوصاً عناصر غذائی کم نیاز مواجه هستند. در این راستا، این تحقیق با هدف بررسی اثرات کاربرد خاکی سولفات آهن در شرایط رطوبتی مختلف بر روی خصوصیات رشدی گندم رقم روشن، به‌صورت آزمایش فاکتوریل دوعاملی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 1391 انجام شد. عامل اول شامل چهار سطح سولفات آهن (صفر، 50، 100 و 150 میلی گرم بر کیلوگرم خاک) و عامل دوم نیز شامل دو سطح مختلف رطوبتی (50 و 100 درصد رطوبت ظرفیت زراعی خاک) بود که از طریق توزین روزانه گلدانها کنترل میشد. برداشت اندام هوائی گیاه بعد از گذشت 8 هفته صورت گرفت و صفاتی چون ارتفاع بوته، تعداد برگ، سطح برگ، شاخص سبزینگی و محتوای نسبی آب برگ، درصد نیتروژن، درصد پروتئین، درصد پتاسیم و محتوای آهن برگ اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که مصرف سولفات آهن روی درصد نیتروژن برگ و محتوای آهن برگ تأثیر معنی داری داشت. کاهش سطح تأمین رطوبت منجر به کاهش 31 درصدی ماده خشک تولیدی، 5.8 درصدی ارتفاع بوته، 37 درصدی تعداد برگ، 22 درصدی تعداد ساقه در بوته، 33 درصدی سطح برگ، 16.8 درصدی محتوی نسبی آب برگ، 5.45 درصدی شاخص سبزینگی و همچنین افزایش 18.2 درصدی نیتروژن برگ، 17.9 درصدی پتاسیم برگ و 23.7 درصدی پروتئین برگ شد. افزایش کاربرد 100 میلیگرم سولفات آهن بر کیلوگرم خاک نیز محتوای آهن برگ را در حدود 100 درصد افزایش داد. به‌طورکلی کاربرد کود سولفات آهن منجر به بهبود رشد گندم تحت تنش خشکی شد.
هادی چم حیدر؛ روزبه فرهودی
چکیده
شوری یکی از عوامل محدودکننده رشد و تولید عملکرد گیاهان است. این پژوهش به‌منظور تأثیر تنش شوری بر جوانه زنی، واکنش فیزیولوژیکی ارقام کلزا به تنش شوری در مرحله جوانه‌زنی و استقرار گیاه در دو آزمایش انجام شد. در دو آزمایش جداگانه، فاکتور اول چهار رقم کلزا شامل ارقام هایولا 320، هایولا 401، هایولا 330 و ساری گل و فاکتور دوم شامل سطح شوری ...
بیشتر
شوری یکی از عوامل محدودکننده رشد و تولید عملکرد گیاهان است. این پژوهش به‌منظور تأثیر تنش شوری بر جوانه زنی، واکنش فیزیولوژیکی ارقام کلزا به تنش شوری در مرحله جوانه‌زنی و استقرار گیاه در دو آزمایش انجام شد. در دو آزمایش جداگانه، فاکتور اول چهار رقم کلزا شامل ارقام هایولا 320، هایولا 401، هایولا 330 و ساری گل و فاکتور دوم شامل سطح شوری (محلول صفر، 30، 60 و 90 میلی مولار نمک (کلرید سدیم) بود. تنش شوری سبب کاهش درصد جوانه‌زنی، طول ریشهچه، طول ساقهچه و فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز گیاهچههای کلزا شد. در سطح شوری 90 میلی مولار کلرید سدیم رقم هایولا 330 بیشترین درصد جوانه‌زنی (66 درصد)، فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز (6.2 نانومول بر بذر بر دقیقه)، طول ریشهچه (51 میلیمتر) را به خود اختصاص داد. در شرایط تنش شوری 90 میلی مولار نمک کلرید سدیم بیشترین وزن خشک اندام هوایی در ارقام هایولا 330 به میزان 1.72 گرم مشاهده گردید. تنش شوری سبب افزایش غلظت سدیم، برگ کلزا شد اما غلظت پتاسیم کاهش یافت. ارقام هایولا 330 و هایولا 320 بیشترین نسبت پتاسیم به سدیم برگ را در مقایسه با سایر ارقام در شرایط تنش شوری داشتند. در شرایط تنش شوری میزان فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان کاتالاز و پراکسیداز در ارقام هایولا 320 و هایولا 330 به میزان معنی‌داری بیش از دو رقم دیگر بود. در شرایط تنش شوری 90 میلی مولار کلرید سدیم میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز ارقام هایولا 330، هایولا 320، هایولا 401 و ساریگل در مقایسه با شرایط نرمال به ترتیب 84، 77، 70 و 27 درصد افزایش یافت. بررسی تغییرات غلظت کربوهیدراتهای محلول برگ در ارقام هایولا 320، هایولا 330، هایولا 401 و ساریگل در سطح شوری 90 میلی مولار کلرید سدیم حاکی از افزایش غلظت کربوهیدراتهای محلول برگ به میزان 66، 62، 54 و 42 درصد در این ارقام در مقایسه با شرایط نرمال بود. ارقام هایولا 320 و هایولا 330 با توجه به درصد جوانه زنی و وزن اندام هوایی بیشتر، شرایط تنش شوری را بهتر تحمل نمودند که این موضوع به دلیل نسبت پتاسیم به سدیم بیشتر، فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان بیشتر و غلظت پرولین و کربوهیدراتهای محلول بیشتر در مقایسه با ساریگل و هایولا 401 بود. نتایج نشان میدهد هایولا 330 و هایولا 320 دارای ظرفیت مناسب برای تولید ارقام متحمل به شوری می‌باشند.
محمد جواد بابائی زارچ؛ سهراب محمودی؛ سیدوحید اسلامی؛ غلام رضا زمانی
چکیده
به منظور ارزیابی رقابت تاج‌خروس‌سفید، خرفه و ارزن معمولی تحت تنش شوری خاک آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل دو سطح تنش شوری خاک (3 و 10 دسی‌زیمنس‌بر‌متر)، نسبت‌های مختلف تداخل علف‌هرز‌های با ارزن معمولی (تاج‌خروس سفید-خرفه-ارزن) شامل (0-0-100، 0-25-75، 12.5-12.5-75، و ...
بیشتر
به منظور ارزیابی رقابت تاج‌خروس‌سفید، خرفه و ارزن معمولی تحت تنش شوری خاک آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل دو سطح تنش شوری خاک (3 و 10 دسی‌زیمنس‌بر‌متر)، نسبت‌های مختلف تداخل علف‌هرز‌های با ارزن معمولی (تاج‌خروس سفید-خرفه-ارزن) شامل (0-0-100، 0-25-75، 12.5-12.5-75، و 25-0-75، 50-0-50، 25-25-50، 0-50-50، 75-0-25، 37.5-37.5-25، 0-75-25، 0-100-0 و 50-50-0 و 100-0-0 درصد) بود. تراکم مورد نظر در هر گلدان ثابت و برابر با 8 بوته بود. در انتهای آزمایش، از هر گلدان کلیه بوته برای هر گیاه انتخاب و به صورت جداگانه برداشت شد و پس از خشک کردن و با دقت توزین شدند. در نهایت برای تحلیل نتایج آزمایش از شاخص‌های عملکرد نسبی، عملکرد نسبی کل (نسبت برابری زمین) و شاخص تهاجم نسبی و شاخص غالبیت استفاده شد. نتایج نشان داد که با افزایش شوری خاک از 3 به 10 دسی‌زیمنس‌بر‌متر ماده خشک تولیدی ارزن معمولی، تاج‌خروس‌سفید و خرفه به ترتیب 19.5، 4.7 و 27.8 درصد کاهش یافت. همچنین نتایج نشان داد که در شرایط شوری 3 و 10 دسی-زیمنس‌بر‌متر ارزن معمولی از قدرت رقابی بیشتری نسبت به دو علف‌هرز دیگر برخوردار بود است، اما با افزایش تنش شوری از قدرت رقابتی ارزن معمولی کاسته می‌گردد و بر قدرت رقابتی علف‌های هرز افزوده می‌شود. بنابراین در تراکم‌های بالای علف‌های‌هرز به خصوص خرفه انتظار خسارت زیاد را در تحت تنش شوری می‌توان انتظار داشت.
محمود عطارزاده؛ حمیدرضا بلوچی؛ مجید رجایی؛ فرزانه پولادی
چکیده
اسید آبسیزیک یکی از هورمونهای گیاهی است که نقش عمدهای در چرخه زندگی گیاه داشته و بسیاری از فرایندهای مهم فیزیولوژیکی ازجمله نمو و سازگاری گیاه به تنش‌های محیطی را تنظیم مینماید.اسید آبسیزیکاز طریق کنترل وضعیت آبی گیاه تحت تنش، اثرات زیانبار خسارت تنش گرما را به‌طور چشمگیری کاهش میدهد. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل ...
بیشتر
اسید آبسیزیک یکی از هورمونهای گیاهی است که نقش عمدهای در چرخه زندگی گیاه داشته و بسیاری از فرایندهای مهم فیزیولوژیکی ازجمله نمو و سازگاری گیاه به تنش‌های محیطی را تنظیم مینماید.اسید آبسیزیکاز طریق کنترل وضعیت آبی گیاه تحت تنش، اثرات زیانبار خسارت تنش گرما را به‌طور چشمگیری کاهش میدهد. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه ولی‌عصر رفسنجان در سال 1392 انجام گرفت. فاکتور اول شامل پیش‌تیمار هورمون اسید آبسیزیک در 4 سطح صفر، 50، 100 و 200 میکرومولار و فاکتور دوم شامل اعمال تنش گرما با درجه‌حرارت 40 درجه سانتیگراد در 4 بازهی زمانی صفر، 8، 16 و 24 ساعت بود که به گیاهچههای ذرت، هیبرید سینگل‌کراس 704 اعمال شدند. گیاهچههای ذرت قادر به تحمل تنش گرمایی 8 ساعت بودند و تأثیر منفی گرما با افزایش مدت‌زمان آن افزایش یافت که منجر به کاهش تولید ماده خشک اندام هوایی در تنش گرمایی 16 و 24 ساعته گردید. افزایش غلظت اسید آبسیزیک و تنش گرما باعث کاهش معنی‌داری در کلروفیل a ذرت گردید، به‌طوری‌که در شرایط گرمای 24 ساعته و غلظت 200 میکرومولار اسید آبسیزیک، با کاهش 9/36 درصدی نسبت به شاهد به دست آمد. همچنین تنش گرمای 24 ساعت سبب کاهش کارتنوئید به میزان 17 درصد نسبت به شاهد گردید. غلظت 50 و 100 میکرومولار اسید آبسیزیک، تا حدودی توانسته سبب کاهش نشت یونی برگ، افزایش محتوای نسبی آب و شاخص سبزینگی برگ ذرت شود، که درنتیجه سبب افزایش وزن خشک اندام هوایی ذرت در شرایط تنش گرما می‌گردد.
حمیدرضا باقری؛ محمد حسین قرینه؛ عبدالمهدی بخشنده؛ جواد طایی؛ عبدالمحمد محنت‌کش؛ بهرام اندرزیان
چکیده
به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف تنش کم‌آبی و کود نیتروژن بر عملکرد و سایر صفات زراعی سیبزمینی رقم بورن، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 با سه سطح تنش کم‌آبی S1، S2 و S3 (به ترتیب تأمین 100، 75 و 50 درصد نیاز آبی سیبزمینی پس از سبز شدن تا پایان دوره رشد) بهعنوان فاکتورهای اصلی و 4 تیمار کود نیتروژن N1، N2، N3 و N4 (به ترتیب تأمین 100، 66، 33 و صفر درصد نیاز ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف تنش کم‌آبی و کود نیتروژن بر عملکرد و سایر صفات زراعی سیبزمینی رقم بورن، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 با سه سطح تنش کم‌آبی S1، S2 و S3 (به ترتیب تأمین 100، 75 و 50 درصد نیاز آبی سیبزمینی پس از سبز شدن تا پایان دوره رشد) بهعنوان فاکتورهای اصلی و 4 تیمار کود نیتروژن N1، N2، N3 و N4 (به ترتیب تأمین 100، 66، 33 و صفر درصد نیاز کودی) بهعنوان فاکتورهای فرعی به‌صورت کرتهای خردشده، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری به اجرا درآمد. در این آزمایش، تنش کم‌آبی درصد ماده خشک غده‌ها را افزایش داد، اما مقادیر نیتروژن روند مشخصی در تغییرات این صفت ایجاد نکرد. با اعمال تنش خشکی و کاهش مصرف کود نیتروژن تعداد غده در بوته و وزن غده‌ها کاهش یافت. عملکرد غده قابل‌فروش در تیمارهای S1 و S2 اختلاف معنیدار نداشت اما تنش آبی (S3) منجر به افت شدید عملکرد شد. تیمارهای N1، N2 و N3 باعث افزایش عملکرد غده قابل‌فروش به ترتیب به میزان 30، 36 و 11 درصد نسبت به شاهد (N4) شدند. به علت کاهش عملکرد غده در تیمارهای S2 و S3 در بالاترین سطح مصرف نیتروژن (N1)، اثر متقابل تنش خشکی و نیتروژن بر عملکرد غده، معنیدار شد. تیمار N2 در شرایط تنش شدید کم‌آبی و تنش متوسط دارای بالاترین و تیمار N4 در شرایط بدون تنش دارای کمترین کارآیی مصرف آب بود. بر اساس تجزیه رگرسیون مرحله‌ای، صفت میانگین وزن غده قابل‌فروش به‌تنهایی بیشتر تغییرات عملکرد غده در واحد سطح را توجیه کرد.
