تنش‌های محیطی در علوم زراعی

پاسخ‌های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی سیاهدانه به بیوچار در رژیم‌های مختلف آبیاری

هاوری کیانی؛ شیوا خالص رو؛ زاهد شریفی؛ علی مختصی- بیدگلی

دوره 17، شماره 1 ، فروردین 1403، ، صفحه 73-86

https://doi.org/10.22077/escs.2023.5430.2148

چکیده

تخریب منابع آب و خاک در سیستم‌های کشاورزی رایج، ضرورت استفاده از نهاده‌های طبیعی را به ویژه در شرایط کم آبی بیش از پیش آشکار می‌سازد. بیوچار با افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک، محققان را امیدوار نموده که می‌تواند علاوه بر بهبود رشد گیاه با تنش خشکی مقابله نماید. در همین راستا به‌منظور بررسی اثر رژیم‌های آبیاری و کاربرد بیوچار بر ... بیشتر تخریب منابع آب و خاک در سیستم‌های کشاورزی رایج، ضرورت استفاده از نهاده‌های طبیعی را به ویژه در شرایط کم آبی بیش از پیش آشکار می‌سازد. بیوچار با افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک، محققان را امیدوار نموده که می‌تواند علاوه بر بهبود رشد گیاه با تنش خشکی مقابله نماید. در همین راستا به‌منظور بررسی اثر رژیم‌های آبیاری و کاربرد بیوچار بر گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان در سال 1397 به‌اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش شامل آبیاری در سه سطح 100 (آبیاری کامل)، 70 (تنش ملایم خشکی) و 40 (تنش شدید خشکی) درصد ظرفیت زراعی و دو سطح مصرف بیوچار (0 و 15 تن در هکتار) بودند. نتـایج نشـان داد افـزایش شدت تنش خشکی (کاهش آبیاری) منجر به کاهش محتوای نسبی آب برگ، محتوای کلروفیل کل، کارایی فتوسیستم II، ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی و گل‌دهنده، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه گردید. از سوی دیگر کاربرد بیوچار سبب تقلیل اثرات منفی تنش خشکی گردید، به‌طوری که با حفظ و نگهداشت میزان آب خاک، صفات مورفوفیزیولوژیک را بهبود بخشید. علاوه بر این بیوچار در سطوح آبیاری 40، 70 و 100 عملکرد دانه را به ترتیب 51.33، 12.34 و 72.10 درصد نسبت به شرایط عدم کاربرد بیوچار افزایش داد. بنابراین می‌توان گفت بیوچار در کاهش اثرات خشکی موثر می‌باشد.

تنش خشکی

تأثیر رژیم‌ آبیاری و تراکم کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود (.Cicer arietinum L)

ناصر مجنون حسینی؛ محمد باقر غلامی؛ اسماعیل افشون؛ محمدرضا جهانسوز؛ احسان ربیعیان

دوره 15، شماره 1 ، فروردین 1401، ، صفحه 67-78

https://doi.org/10.22077/escs.2020.3714.1892

چکیده

به‌منظور بررسی رژیم آبیاری و تراکم کاشت بر برخی از ویژگی‌های زراعی نخود، آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آموزشی پژوهشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران (کرج)، در سال زراعی 95-1394 اجرا شد. رژیم آبیاری بهعنوان عامل اصلی در هشت سطح شامل A1: آبیاری کامل در تمام مرحله رشدی، A2: آبیاری ... بیشتر به‌منظور بررسی رژیم آبیاری و تراکم کاشت بر برخی از ویژگی‌های زراعی نخود، آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آموزشی پژوهشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران (کرج)، در سال زراعی 95-1394 اجرا شد. رژیم آبیاری بهعنوان عامل اصلی در هشت سطح شامل A1: آبیاری کامل در تمام مرحله رشدی، A2: آبیاری کامل تا مرحله دانه بندی و سپس قطع آبیاری، A3: آبیاری کامل تا مرحله غلاف دهی و سپس قطع آبیاری، A4: آبیاری کامل تا مرحله گلدهی و سپس قطع آبیاری، A5: کم‌آبیاری (50 درصد آبیاری کامل) در تمام مرحله رشدی، A6: کم‌آبیاری تا مرحله دانه بندی و سپس قطع آبیاری، A7: کم‌آبیاری تا مرحله غلاف دهی و سپس قطع آبیاری، A8: کم‌آبیاری تا مرحله گلدهی و سپس قطع آبیاری و تراکم در سه سطح (30، 40 و 50 بوته در مترمربع) به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج کلی نشان داد که افزایش سطوح تنش خشکی منجر به کاهش صفات موردمطالعه و درنهایت عملکرد دانه نخود (رقم ILC 48) شد؛ همچنین افزایش تراکم تا 40 بوته در مترمربع، باعث افزایش مقدار ماده خشک تولیدی در واحد سطح و درنهایت بهبود اجزاء عملکرد و عملکرد دانه شد. بیشترین عملکرد دانه (2892 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (52 درصد) در تیمار آبیاری کامل در تمام مراحل رشدی و کمترین میزان آن‌ها (1075 کیلوگرم در هکتار و 40.043 درصد)، در تیمار کم‌آبیاری تا مرحله گلدهی و سپس قطع آبیاری به دست آمد.

بررسی اثر عناصر روی و آهن به فرم نانو بر رشد و عملکرد ارقام لوبیا تحت تنش کم‌آبی

مریم فتح اله پور گرنگاه؛ ورهرام رشیدی؛ بهرام میرشکاری؛ ابراهیم خلیلوند بهروزیار؛ فرهاد فرح وش

دوره 14، شماره 2 ، تیر 1400، ، صفحه 347-358

https://doi.org/10.22077/escs.2020.2392.1621

چکیده

به منظور بررسی تاثیر سطوح آبیاری و محلول‌پاشی عناصر روی و آهن به فرم نانو بر رشد و عملکرد لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris. L)، آزمایشی بصورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز طی دو سال زراعی 96-95 و 97-96 اجرا شد. شرایط آبیاری شامل: تنش کم‌آبی (در دو سطح: قطع آبیاری در 50 درصد ... بیشتر به منظور بررسی تاثیر سطوح آبیاری و محلول‌پاشی عناصر روی و آهن به فرم نانو بر رشد و عملکرد لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris. L)، آزمایشی بصورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز طی دو سال زراعی 96-95 و 97-96 اجرا شد. شرایط آبیاری شامل: تنش کم‌آبی (در دو سطح: قطع آبیاری در 50 درصد گلدهی و شاهد یا آبیاری متداول) در کرت‌های اصلی، محلول پاشی عناصر کم مصرف ( در چهار سطح: شاهد (بدون محلول پاشی)، محلول پاشی نانوذرات کود روی (با غلظت 1.5 در هزار)، نانوذرات کود آهن (با غلظت 2 در هزار) و ترکیب آن‌ها (با غلظت 2 در هزار برای نانوذرات کود آهن و 1.5 برای نانوذرات کود روی) و ارقام لوبیای چیتی مورد آزمایش (چهار رقم: صدری، غفار، Cos 16 و کوشا) به عنوان فاکتورهای آزمایش بودند که در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. اعمال تنش کم‌آبی باعث کاهش ارزش صفات عملکرد دانه، وزن صد دانه، تعداد دانه در غلاف و تعداد غلاف در بوته شد ولی محلول‌پاشی عناصر روی و آهن به فرم نانو توانست اثر سوء تنش کم‌آبی را تعدیل کند. بیشترین میزان وزن صد دانه در رقم صدری مشاهده شد که با رقم غفار تفاوت معنی‌داری نداشتند و بعد از آنها ارقام کوشا و Cos 16 قرار داشتند. در هر دو شرایط آبیاری عادی و تنش کم‌آبی بیشترین میزان عملکرد دانه، تعداد دانه در غلاف و تعداد غلاف بوته در رقم Cos 16 مشاهده شد.بررسی اثرات متقابل نشان داد که محلول‌پاشی توام آهن و روی در هر دو سال آزمایش بیشترین تاثیر در بهبود آثار تنش کم‌آبی بر عملکرد، تعداد دانه در غلاف و تعداد غلاف در بوته ارقام لوبیا داشت. مصرف توام عناصر آهن و روی برای محلول‌پاشی ارقام لوبیای تحت وضعیت تنش کم‌آبی مطلوب به نظر می‌رسد.

بررسی صفات مورفوفیزیولوژیک و عملکرد کمی و کیفی نعناع فلفلی (.Mentha piperita L) تحت رژیم‌های مختلف آبیاری و کاربرد انواع کود نیتروژن

حسین ابراهیمی اسبورزی؛ سید علی محمد مدرس ثانوی؛ ابوالفضل باغبانی آرانی

دوره 14، شماره 2 ، تیر 1400، ، صفحه 425-437

https://doi.org/10.22077/escs.2019.2893.1744

چکیده

به‌منظور بررسی اثرات تنش کم‌آبی و انواع کودهای نیتروژن بر صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک، عملکرد بیولوژیک و درصد اسانس گیاه نعناع فلفلی، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال 1397 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل سه رژیم آبیاری (آبیاری ... بیشتر به‌منظور بررسی اثرات تنش کم‌آبی و انواع کودهای نیتروژن بر صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک، عملکرد بیولوژیک و درصد اسانس گیاه نعناع فلفلی، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال 1397 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل سه رژیم آبیاری (آبیاری در حد ظرفیت مزرعه و به‌ترتیب بعد از تخلیه 25، 40 و 55 درصد آب قابل‌ استفاده در منطقه‌ ریشه) به‌عنوان عامل اصلی و شش تیمار کودی بر اساس نیتروژن موردنیاز گیاه (به‌ترتیب 100 درصد کود شیمیایی، بدون کود، 50 درصد شیمیایی + 50 درصد آزوکمپوست، 100 درصد ورمی‌کمپوست، 100 درصد آزوکمپوست و 50 درصد شیمیایی + 50 درصد ورمی‌کمپوست) به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تمامی تیمارهای آزمایشی و برهمکنش بین آن‌ها بر تمامی صفات مورد مطالعه معنی‌دار گردید. نتایج نشان داد به‌ترتیب تنش ملایم و شدید کم‌آبی، سبب کاهش (18.2 و 42.92 درصدی) ارتفاع و (15.11 و 51.98 درصدی) عملکرد بیولوژیک گیاه گردید درحالی‌که میزان رنگ‌دانه‌ها، کارتنوئید، آنتوسیانین، پرولین و درصد اسانس افزایش یافت. کاربرد کود نیتروژن، سبب افزایش تمامی صفات اندازه‌گیری شده گردید. در اکثر صفات اندازه‌گیری شده در این آزمایش، تیمار تلفیقی 50 درصد کود شیمیایی و 50 درصد کود ورمی‌کمپوست حتی در شرایط تنش شدید کم‌آبی مطلوب‌تر از بقیه تیمارها ارزیابی گردیدند. همچنین نتایج نشان داد که اگر هدف از کاشت گیاه دارویی نعناع فلفلی، عملکرد کیفی (درصد اسانس) گیاه باشد با اعمال تنش شدید کم‌آبی می‌توان ضمن تولید بالاترین درصد اسانس، بیش از 50 درصد در مصرف آب صرفه‌جویی کرد و همچنین در راستای تولید دارویی سالم و همگام با کشاورزی پایدار می‌توان، کود ورمی‌کمپوست را جایگزین کود شیمیایی نیتروژن کرد.

اثر پرایمینگ بذر و محلول‌پاشی برگی مواد ضد تنش بر عملکرد کمی و کیفی نخود (.Cicer arietinum L) رقم عادل تحت رژیم‌های مختلف آبیاری

ابراهیم زارعی؛ سید علی محمد مدرس ثانوی

دوره 14، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 99-108

https://doi.org/10.22077/escs.2019.2503.1660

چکیده

به منظور بررسی اثر پرایمینگ و محلول‌پاشی برگی مواد ضد تنش بر عملکرد کمی و کیفی رقم نخود عادل تحت رژیم‌های مختلف آبیاری، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. عوامل مورد برسی شامل رژیم‌های آبیاری درسه سطح: 1ـ آبیاری مطلوب 2- کم‌آبیاری ... بیشتر به منظور بررسی اثر پرایمینگ و محلول‌پاشی برگی مواد ضد تنش بر عملکرد کمی و کیفی رقم نخود عادل تحت رژیم‌های مختلف آبیاری، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. عوامل مورد برسی شامل رژیم‌های آبیاری درسه سطح: 1ـ آبیاری مطلوب 2- کم‌آبیاری متوسط 3ـ کم‌آبیاری شدید به ترتیب به صورت قطع آبیاری تا تخلیه 20، 45 و 70 درصد آب قابل استفاده خاک در منطقه توسعه ریشه و سپس آبیاری تا حد ظرفیت زراعی از زمان گلدهی تا برداشت گیاه به عنوان عامل اصلی و پرایمینگ و محلول‌پاشی مواد ضد تنش (اسیدهای آمینه پرولین، والین، آلانین، ترکیب تجاری و آب مقطر) همراه با تیمار عدم کاربرد مواد ضد تنش به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج این آزمایش نشان داد تنش‌کم‌آبی و مواد ضد تنش تأثیر معنی‌داری بر صفات مدت زمان رسیدگی، تعداد شاخه اولیه، وزن تر تک بوته، محتوی کلروفیلa ، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، عملکرد علوفه و عملکرد بیولوژیک داشت. برهمکنش آبیاری و مواد ضد تنش روی محتوی کلروفیل‌b معنی‌دار بود. هرچند که کم‌آبی باعث کاهش در صفات مورد مطالعه شد اما پرایمینگ و محلول‌پاشی مواد ضد تنش با ایجاد تحمل در گیاه باعث شد گیاه دیرتر با شرایط تنش رطوبتی مواجه شده و در نتیجه عملکرد بهتری تولید کند.

تأثیر محلول‌پاشی نانوذرات اکسید روی بر اجزای عملکرد، عملکرد و شاخص‌های کارآیی روی در برنج تحت شرایط تنش کم‌آبی

نوراله خیری؛ مریم عباسعلی‌پور

دوره 13، شماره 4 ، دی 1399، ، صفحه 1203-1218

https://doi.org/10.22077/escs.2020.2298.1591

چکیده

روی از طریق تنظیم روزنه و تعادل یونی در گیاهان زراعی نقش مهمی در کاهش اثرات منفی تنش خشکی ایفا می‌نماید. از طرفی کاربرد روی به فرم نانوذرات به دلیل کارایی جذب و انتقال بهتر نسبت به فرم معمولی می‌تواند در شرایط تنش خشکی اثرات بهتری بر رشد و عملکرد داشته باشد. به همین منظور، آزمایشی با هدف بررسی تأثیر محلول‌پاشی نانوذرات اکسید روی بر ... بیشتر روی از طریق تنظیم روزنه و تعادل یونی در گیاهان زراعی نقش مهمی در کاهش اثرات منفی تنش خشکی ایفا می‌نماید. از طرفی کاربرد روی به فرم نانوذرات به دلیل کارایی جذب و انتقال بهتر نسبت به فرم معمولی می‌تواند در شرایط تنش خشکی اثرات بهتری بر رشد و عملکرد داشته باشد. به همین منظور، آزمایشی با هدف بررسی تأثیر محلول‌پاشی نانوذرات اکسید روی بر اجزای عملکرد، عملکرد و شاخص‌های کارایی روی در برنج رقم طارم هاشمی در شرایط کم‌آبیاری به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در مزرعه‌ای واقع در شهرستان آمل اجرا گردید. آبیاری در چهار سطح (شاهد یا غرقاب دائم، تنش کم‌آبی در مرحله پنجه‌زنی به مدت 15 روز، تنش کم‌آبی در مرحله گلدهی به مدت 15 روز و تنش کم‌آبی در مرحله پر شدن دانه به مدت 15 روز به‌عنوان فاکتور اصلی و محلول‌پاشی نانوذرات اکسید روی در چهار سطح (صفر،25،50 و 75 میلی‌گرم اکسید روی در لیتر) به‌عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که عملکرد، اجزای عملکرد و هم‌چنین غلظت و جذب روی در دانه و کاه برنج در شرایط تنش کم‌آبی به‌خصوص در مرحله گلدهی به‌طور معنی‌داری کاهش یافتند. استفاده از مقادیر 50 و 75 میلی‌گرم بر لیتر نانوذرات اکسید روی منجر به بهبود طول خوشه (به‌ترتیب 2.7 و 3.6 درصد)، تعداد پنجه بارور در کپه (به‌ترتیب 10.4 و 12.9 درصد)، تعداد دانه پر در خوشه (به‌ترتیب 11.6 و 13.7 درصد)، غلظت (به‌ترتیب 44.2 و 51.8 درصد) و جذب (به‌ترتیب 51.6 و 59.6 درصد) روی در دانه و درنهایت عملکرد دانه (به‌ترتیب 13 و 16.3 درصد) در مقایسه با شاهد یا عدم مصرف نانوذرات اکسید روی گردید؛ بنابراین آبیاری غرقاب دائم همراه با مصرف 50 میلی‌گرم بر لیتر نانوذرات اکسید روی جهت بهبود عملکرد و جذب روی در دانه برنج مناسب است.

پاسخ خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی اسفرزه (.Plantago ovata Forssk) به محلول‌پاشی برگی اسید سالیسیلیک و اسپرمین تحت شرایط تنش خشکی

اعظم رومانی؛ عباس بیابانی؛ علی راحمی کاریزکی؛ ابراهیم غلامعلی پور علمداری؛ عبداللطیف قلی زاده

دوره 13، شماره 2 ، تیر 1399، ، صفحه 503-517

https://doi.org/10.22077/escs.2019.1948.1474

چکیده

به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی اسفرزه مطالعه‌ای به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 18 تیمار و سه تکرار در زمستان 1394 در مزرعه پژوهشی دانشگاه گنبدکاووس اجرا شد. در این آزمایش تیمارهای آبیاری (شاهد (بدون تنش)، قطع آبیاری در مرحله گل‌دهی و قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه) به‌عنوان ... بیشتر به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی اسفرزه مطالعه‌ای به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 18 تیمار و سه تکرار در زمستان 1394 در مزرعه پژوهشی دانشگاه گنبدکاووس اجرا شد. در این آزمایش تیمارهای آبیاری (شاهد (بدون تنش)، قطع آبیاری در مرحله گل‌دهی و قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه) به‌عنوان فاکتور اصلی و اسید سالیسیلیک (صفر، 0.4 و 0.8 میلی‌مولار) و اسپرمین (صفر و 0.02 میلی‌مولار) به‌عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. صفات مورد بررسی شامل؛ طول سنبله، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، درصد موسیلاژ، عملکرد موسیلاژ، فاکتور تورم بذر، میزان تورم در هر گرم موسیلاژ و درصد پوسته بودند. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که در اکثر صفات به‌جز تعداد پنجه در بوته، تعداد دانه در بوته و فاکتور تورم بذر بین اثرات تلفیقی قطع آبیاری، اسید سالیسیلیک و اسپرمین در سطح احتمال یک و پنج درصد اختلاف معنی‌داری وجود داشت. براساس نتایج حاصل بیش‌ترین میزان عملکرد دانه (8/540 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیک (2795 کیلوگرم در هکتار) از تیمار محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک با غلظت 0.8 میلی‌مولار در شرایط قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه به‌دست آمد. بیش‌ترین درصد موسیلاژ دانه معادل 19.7 و میزان تورم برای هر گرم موسیلاژ (105.7 میلی‌لیتر) به تیمار محلول‌پاشی برگی اسید سالیسیلیک با غلظت 0.4 میلی‌مولار و اسپرمین با غلظت 0.02 میلی‌مولار به‌ترتیب تحت شرایط آبیاری کامل و قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه اختصاص داشت. با توجه به یافته‌های آزمایش استنباط می‌شود که محلول‌پاشی برگی گیاه دارویی اسفرزه با اسید سالیسیلیک و اسپرمین به غلظت‌های مناسب بتواند گامی مؤثر در جهت کاهش اثرات سوء ناشی از تنش کم‌آبی باشد.

تغییرات مورفولوژیکی، زراعی، محتوی اسانس و روغن گیاه خرفه (.Portulaca oleracea L) تحت تأثیر خشکی، مایکوریزا و کود آلی/ شیمیایی نیتروژن

محمد هادی حسین‌زاده؛ امیر قلاوند؛ مسعود مشهدی اکبر بوجار؛ سید علی محمد مدرس ثانوی؛ علی مختصی بیدگلی

دوره 12، شماره 3 ، مهر 1398، ، صفحه 831-846

https://doi.org/10.22077/escs.2019.1578.1356

چکیده

بهمنظور بررسی تأثیر تلفیقی منابع کود نیتروژن (آلی و شیمیایی) و مایکوریزا تحت تنش کم‌آبی، بر صفات مورفولوژیکی، زراعی، محتوای اسانس و روغن برگ خرفه، آزمایشی در دو سال زراعی 95-1394 در استان قم به‌صورت فاکتوریل اسپلیتپلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای اصلی شامل دو سطح آبیاری (I1 بدون تنش: مقدار آب قابل‌استفاده ... بیشتر بهمنظور بررسی تأثیر تلفیقی منابع کود نیتروژن (آلی و شیمیایی) و مایکوریزا تحت تنش کم‌آبی، بر صفات مورفولوژیکی، زراعی، محتوای اسانس و روغن برگ خرفه، آزمایشی در دو سال زراعی 95-1394 در استان قم به‌صورت فاکتوریل اسپلیتپلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای اصلی شامل دو سطح آبیاری (I1 بدون تنش: مقدار آب قابل‌استفاده گیاه در سطح 70% ظرفیت زراعی، I2 تنش پس از استقرار گیاه: مقدار آب قابل‌استفاده گیاه در سطح 50% ظرفیت زراعی)، دو تیمار میکوریزا (M1 با تلقیح و M2 بدون تلقیح با قارچ) بهعنوان عوامل اصلی بودند. شش سطح کودی، تلفیقی از کود آلی (گوسفندی و مرغی) و کود شیمیایی اوره شامل: (F1 بدون استفاده از کود، F2 شامل 100 درصد کود آلی و بدون کود اوره، F3 شامل 75 درصد کود آلی و 25 درصد کود اوره، F4 شامل 50 درصد کود آلی و 50 درصد کود اوره، F5 شامل 25 درصد کود آلی و 75 درصد کود اوره، F6 بدون کود آلی و 100 درصد کود اوره) به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد.نتایج نشان دادبه ترتیب در سال اول و دوم آزمایش،تنش خشکی سبب کاهش ارتفاع (13.8 و 16.4%)، میزان کلونیزاسیون قارچ (30.3 و 15.3%)، میزان فسفر برگ (5.8 و 7.7%)، عملکرد بیولوژیک (21.3 و 17.7%) و دانه (22.5 و 21.1%) و ظرفیت کل آنتی‌اکسیدانی برگ (15.9 و 10.5%) خرفه گردید ولی تولید متابولیت‌های ثانویه اسانس (6.2 و 5.4%) و روغن (48.7 و 57.9%) در برگ خرفه افزایش یافت. کاربرد مایکوریزا به علت جذب بیشتر آب و مواد غذایی (به‌ویژه فسفر) و تعدیل اثرات منفی تنش کم‌آبی، سبب افزایش صفات موردبررسی گردید. درمجموع می‌توان گفت که بالاترین مقادیر در اکثر صفات موردبررسی در تیمار بدون تنش کم‌آبی به همراه کاربرد مایکوریزا و کود تلفیقی (دامی و شیمیایی) مشاهده شد.

واکنش صفات رویشی و کیفی دانه آفتابگردان به منابع مختلف نیتروژن (کود آلی و شیمیایی) و زئولیت تحت رژیم‌های مختلف آبیاری

محمد قاسم جامی؛ امیر قلاوند؛ سید علی محمد مدرس ثانوی؛ علی مختصی بیدگلی؛ ابوالفضل باغبانی آرانی؛ امین نامداری

دوره 12، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 141-152

https://doi.org/10.22077/escs.2018.1297.1265

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر تلفیقی منابع مختلف کود نیتروژن (کود آلی و اوره) و زئولیت تحت رژیم های متفاوت آبیاری، بر صفات کیفی دانه آفتابگردان (Helianthus annuus L.)، آزمایشی در سال‌های 1394-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی شامل رژیم‌های ... بیشتر به‌منظور بررسی تأثیر تلفیقی منابع مختلف کود نیتروژن (کود آلی و اوره) و زئولیت تحت رژیم های متفاوت آبیاری، بر صفات کیفی دانه آفتابگردان (Helianthus annuus L.)، آزمایشی در سال‌های 1394-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی شامل رژیم‌های آبیاری (آبیاری پس از تخلیه 40، 60 و 80 درصد رطوبت قابل‌استفاده خاک) بود. ترکیب عامل‌های فاکتوریل از سامانه‌های حاصلخیزی خاک و زئولیت شامل تلفیقی از کود آلی (35 درصد مرغی + 65 درصد کود گوسفندی) به‌عنوان تأمین‌کننده 100 درصد نیتروژن موردنیاز از طریق منبع آلی، تأمین 50 درصد نیتروژن موردنیاز از طریق منبع آلی + تأمین 50 درصد نیتروژن موردنیاز از طریق اوره، تأمین 100 درصد نیتروژن موردنیاز از طریق اوره و عدم کاربرد و کاربرد 5 و 10 تن در هکتار زئولیت بود. به ترتیب در سال اول و دوم، بیشترین قطر (2.2 و 2.26 میلی‌متر) و ارتفاع (186.7 و 186.3 سانتی‌متر) ساقه و همچنین عملکرد روغن و پروتئین در سال دوم (943.6 و 556.1 کیلوگرم در هکتار) در شرایط عدم تنش (آبیاری پس از تخلیه 40 درصد رطوبت قابل‌استفاده خاک) با کاربرد زئولیت حاصل شد. درمجموع می‌توان نتیجه گرفت که تنش رطوبتی شدید، باعث کاهش درصد اسیدهای چرب غیراشباع (به ترتیب اولئیک اسید و لینولئیک اسید در سال اول 22 و 7 درصد و در سال دوم 27 و 6.8 درصد) و استئاریک اسید (به ترتیب در سال اول و دوم 50 و 52 درصد)، ولی افزایش مقدار پالمتیک اسید (به ترتیب در سال اول و دوم 54.6 و 65.3 درصد) آفتابگردان شد و به ترتیب در سال اول و دوم، کاربرد سیستم حاصلخیزی آلی با افزایش میزان اسید چرب لینولئیک (9.2 و 9.7 درصد) و اولئیک (7.8 و 8.2 درصد) دانه، سبب افزایش کیفیت روغن دانه آفتابگردان گردید که در شرایط آبیاری مطلوب، کودهای آلی و در شرایط تنش کم‌آبی، کودهای آلی دارای زئولیت دارای مزیت بودند.نتایج این آزمایش نشان داد که در اکثر تیمارهای آبیـاری، مصـرف زئولیـت و کودهای آلی با افزایش دسترسی آب و عناصر غذایی، سبب افزایش عملکرد کمی و کیفی آفتابگردان گردید و نیز ایده مفیدی برای کاهش کاربرد کودهای شیمیایی در راستای کشاورزی پایدار است.

گزارش علمی کوتاه: ارزیابی تحمل خشکی ژنوتیپ‌های کلزا (Brassica napus L.) با استفاده از شاخص های مقاومت به خشکی

علیرضا زبرجدی؛ عسگر سرتیپ؛ عبداله نجفی؛ عباس رضایی زاد

دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1394، ، صفحه 348-345

https://doi.org/10.22077/escs.2016.248

چکیده

به‌منظور بررسی عملکرد پانزده ژنوتیپ کلزا در شرایط تنش خشکی و ارزیابی ژنوتیپها با استفاده از شاخصهای مقاومت به خشکی، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 بهصورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در شرایط آبی و دیم در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. شاخصهای حساسیت به تنش، تحمل، میانگین ... بیشتر به‌منظور بررسی عملکرد پانزده ژنوتیپ کلزا در شرایط تنش خشکی و ارزیابی ژنوتیپها با استفاده از شاخصهای مقاومت به خشکی، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 بهصورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در شرایط آبی و دیم در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. شاخصهای حساسیت به تنش، تحمل، میانگین هارمونیک، میانگین هندسی تولید، متوسط تولید، تحمل تنش، عملکرد و پایداری عملکرد بر اساس عملکرد دانه در هر دو شرایط محاسبه شدند. تجزیه مرکب عملکرد دانه نشان داد که محیط بهطور معنیداری بر روی عملکرد تأثیر گذاشته به‌طوری‌که میانگین عملکرد در محیط دیم کمتر از محیط آبی بود. بین ژنوتیپ‌های موردبررسی اختلاف معنیداری ازنظر شاخصها و عملکرد در هر دو شرایط وجود داشت. بررسی همبستگی شاخصها نشان داد که شاخصهای میانگین بهرهوری،میانگین بهرهوری هندسیوتحمل تنش با عملکرد در هر دو شرایط، همبستگی بالایی داشته و بر اساس نمودار سه‌بعدی این شاخصها، ژنوتیپ‌های HW113، L146 و L201 مناسبترین ژنوتیپها برای هر دو شرایط در نظر گرفته شدند. با توجه به نمودار بای‌پلات حاصل از دو مؤلفه اصلی اول و دوم نیز، ژنوتیپ‌های HW113، L146 و L201 نسبت به سایر ژنوتیپها دارای تحمل بیشتری به تنش خشکی بوده و ژنوتیپ‌های L72 و OPERA حساسترین ژنوتیپها به شرایط تنش خشکی شناخته شدند.

دوره 18 (1404)

دوره 17 (1403)

دوره 16 (1402)

دوره 15 (1401)

دوره 14 (1400)

دوره 13 (1399)

دوره 12 (1398)

دوره 11 (1397)

دوره 10 (1396)

دوره 9 (1395)

دوره 8 (1394)

دوره 7 (1393)

دوره 6 (1392)

دوره 5 (1391)

دوره 4 (1390)

دوره 3 (1389)

دوره 2 (1388)

دوره 1 (1387)

کلیدواژه‌ها = تنش کم‌آبی

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده