فیزیولوژی گیاهان در شرایط تنش
حامد رادمهدی؛ احمد نظامی؛ مهدی پارسا؛ ابراهیم ایزدی دربندی؛ علیرضا حسن فرد
چکیده
بهمنظور بررسی تحمل به سرما در اکوتیپهای بارهنگ برگپهن، آزمایشی بهصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 94-1393 انجام شد. عوامل آزمایش شامل شش اکوتیپ بارهنگ برگپهن (بجنورد، کلات، مشهد، قائن، تربتحیدریه و بیرجند) و چهار تاریخ کاشت (اواخر ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تحمل به سرما در اکوتیپهای بارهنگ برگپهن، آزمایشی بهصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 94-1393 انجام شد. عوامل آزمایش شامل شش اکوتیپ بارهنگ برگپهن (بجنورد، کلات، مشهد، قائن، تربتحیدریه و بیرجند) و چهار تاریخ کاشت (اواخر شهریور، اواخر مهر، اواخر اسفند و اواخر فروردینماه) بودند. نتایج نشان داد که تأخیر در کاشت پاییزه از شهریور به مهرماه سبب کاهش درصد بقا در تمام اکوتیپها شد. این در حالی است که تأخیر در کاشت بهاره از اسفند به فروردینماه باعث بهبود درصد بقا در اکوتیپهای بیرجند، قائن، مشهد و کلات به ترتیب به میزان 12، 8.9، 7.3 و 5 درصد شد. بیشترین درصد بقا در کاشت فروردین ماه و به اکوتیپهای مشهد، بیرجند، قائن و کلات و همچنین در کاشت اسفندماه به اکوتیپ بجنورد تعلق داشت. بیشترین عملکرد دانه در اکوتیپ قائن با 796.9 گرم در مترمربع و کمترین آن در اکوتیپهای تربتحیدریه، مشهد و کلات مشاهده شد. بهطوریکه عملکرد دانه در اکوتیپ قائن نسبت به اکوتیپهای مذکور به ترتیب 48، 46 و 59 درصد بیشتر بود. بیشترین زیست توده در کاشت شهریورماه در اکوتیپ بجنورد (2768 گرم در مترمربع) و کمترین آن در کاشت فروردینماه در اکوتیپ کلات (622 گرم در مترمربع) مشاهده شد. همچنین بیشترین شاخص برداشت را در تمام تاریخهای کاشت اکوتیپ قائن داشت. عدم تفاوت معنیدار عملکرد دانه ی اکوتیپهای بارهنگ پهنبرگ در کاشتهای پاییزه و بهاره نشاندهنده انعطافپذیری بالای این گیاه نسبت به تاریخ تاریخ کاشت می باشد. با توجه به وقوع تنش های گرما و خشکی در طول فصل رشد گیاهان بهاره و تولید زیست توده مناسب اغلب اکوتیپ ها در کاشت پاییزه، تداوم آزمایشات در شرایط مزرعه و کنترل شده برای ارزیابی موفقیت کشت پاییزه این گیاه ضروری به نظر می رسد.
عباس خرمی؛ عنایت الله توحیدی نژاد
چکیده
کمبود آب گرایش به سمت کاشت ژنوتیپهای مقاوم به خشکی را افزایش داده است. در نواحی خشک شبیه بیشتر مناطق ایران، اغلب اکوتیپها و گونههای محلی مقاومت بیشتری در برابر خشکی از خود نشان میدهند. این تحقیق بهصورت اسپلیت پلات و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی که در آن تنش خشکی (50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی) بهعنوان کرت اصلی و ژنوتیپ ...
بیشتر
کمبود آب گرایش به سمت کاشت ژنوتیپهای مقاوم به خشکی را افزایش داده است. در نواحی خشک شبیه بیشتر مناطق ایران، اغلب اکوتیپها و گونههای محلی مقاومت بیشتری در برابر خشکی از خود نشان میدهند. این تحقیق بهصورت اسپلیت پلات و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی که در آن تنش خشکی (50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی) بهعنوان کرت اصلی و ژنوتیپ (پیشاهنگ، رابر و گلباف) بهعنوان کرت فرعی در نظر گرفتهشده بود، اجرا گردید. نتایج نشان داد که صفات پتانسیل آب برگ، قندهای احیاء، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد تحت تاثیر تیمار تنش خشکی قرار گرفتند. اثر ساده ژنوتیپ نیز برای صفات مذکور و همچنین محتوای رنگیزههای فتوسنتزی معنیدار گردید. بر طبق نتایج تجزیه واریانس اثر متقابل ژنوتیپ×تنش تنها برای صفات نشت یونی و عملکرد بیولوژیک معنیدار شد. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که تنش خشکی بهطور معنیداری عملکرد بیولوژیک، محتوی نسبی آب برگ و عملکرد دانه را کاهش داد این در حالی بود که نشت یونی و محتوای قندهای احیاء بهطور معنیداری افزایش یافتند. بیشترین عملکرد بیولوژیک هم در شرایط نرمال و هم تنش مر بوط به رقم پیشاهنگ بود. همبستگی ساده بین صفات نشان داد که عملکرد بیولوژیک، محتوی نسبی آب برگ و قندهای احیاء بیشترین تأثیر را بر عملکرد دانه داشته اند. بهطورکلی نتایج این تحقیق نشان داد کهاکوتیپ گلباف بالاترین عملکرد دانه را در مقایسه با ژنوتیپهای پیشاهنگ و رابر در شرایط تنش خشکی داشت.
احمد نظامی؛ ابراهیم ایزدی دربندی؛ مریم جانعلی زاده قزوینی؛ روح الله حسن بیگی
چکیده
بهمنظور بررسی تحمل به یخزدگی خاکشیر، آزمایشی بهصورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1387 در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل اکوتیپ خاکشیر (در پنج سطح شامل اقلید، سبزوار، همدان، تربتجام و نیشابور) و دمای یخزدگی (در 10 سطح شامل صفر تا 18- با فواصل دو درجه سانتیگراد) بود. گیاهان خاکشیر در ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تحمل به یخزدگی خاکشیر، آزمایشی بهصورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1387 در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل اکوتیپ خاکشیر (در پنج سطح شامل اقلید، سبزوار، همدان، تربتجام و نیشابور) و دمای یخزدگی (در 10 سطح شامل صفر تا 18- با فواصل دو درجه سانتیگراد) بود. گیاهان خاکشیر در پاییز کشت و تا مرحله پنج تا هفت برگی در آب و هوای طبیعی رشد داده شدند. سپس برای اعمال دماهای یخ زدگی به یک فریزر ترموگرادیان منتقل شدند. سه هفته بعداز اعمال تنش، درصد بقاء، دمای پنجاهدرصد کشندگی بر اساس درصد بقاء (LT50su)، تعداد برگ، دمای کاهنده 50 درصد تعداد برگ (RNLT50)، تعداد گره، دمای کاهنده 50 درصد تعداد گره (RNNT50)، وزن خشک و دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک (RDMT50) آنها بررسی شد. نتایج نشان داد اکوتیپ همدان بیشترین درصد بقاء و اکوتیپ نیشابور کمترین درصد بقاء را دارند. در اکوتیپهای اقلید و نیشابور کاهش معنی دار درصد بقاء از دماهای بالاتری (10- درجه سانتیگراد) نسبت به اکوتیپهای همدان، سبزوار و تربتجام (12- درجه سانتیگراد) شروع شد. در دمای 12- درجه سانتیگراد، اکوتیپهای نیشابور و تربت جام کمترین تعداد برگ واکوتیپهای همدان و اقلید به ترتیب بیشترین و کمترین وزن خشک زیستتوده را بعد از دوره بازیافت دارا بودند. همچنین در دمای 12- درجه سانتیگراد، تعداد گره در اکوتیپ همدان تقریباً 30 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت، درحالیکه این کاهش در اکوتیپهای اقلید و نیشابور بسیار بیشتر بود. در این آزمایش LT50su بین 10.2- تا 12.1- درجه سانتیگراد متغیر بود. رتبهبندی اکوتیپهای خاکشیر بر اساس شاخصهای LT50su، RNLT50، RNNT50 و RDMT50 نشان داد که اکوتیپهای نیشابور و همدان به ترتیب حساسترین و متحملترین اکوتیپهای خاکشیر نسبت به تنش یخزدگی بودند
احمد نظامی؛ شهرام رضوان بیدختی؛ سارا سنجانی
چکیده
رشد و نمو گیاه زعفران عمدتاً منطبق بر فصلهای پاییز و زمستان است و گیاه در طی این مدت در معرض تنش سرما و یخزدگی قرار میگیرد. این مطالعه باهدف بررسی اثر تنش یخزدگی بر سه اکوتیپ زعفران (قائن، کاشمر و تربتحیدریه) در شرایط کنترلشده در آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، بهصورت فاکتوریل در قالب ...
بیشتر
رشد و نمو گیاه زعفران عمدتاً منطبق بر فصلهای پاییز و زمستان است و گیاه در طی این مدت در معرض تنش سرما و یخزدگی قرار میگیرد. این مطالعه باهدف بررسی اثر تنش یخزدگی بر سه اکوتیپ زعفران (قائن، کاشمر و تربتحیدریه) در شرایط کنترلشده در آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. بهمنظور ایجاد خوسرمایی گیاهان در محیط طبیعی رشد داده شده و سپس برای اعمال دماهای یخزدگی به فریزر ترموگرادیان منتقل شدند و در معرض شش دما (صفر، 4-، 8-، 12-، 16-، 20- درجه سانتیگراد) قرار گرفتند. میزان پایداری غشاء سیتوپلاسمی با استفاده از شاخص نشت الکترولیتها مورد ارزیابی قرار گرفت و دمای کشنده برای 50 درصد نمونهها بر اساس آن تعیین گردید. درصد بقاء گیاهان سه هفته پس از تیمارهای یخزدگی و رشد آنها در شاسی سرد از طریق شمارش تعداد بوتهها و تعیین نسبت آنها به تعداد بوته قبل از تیمار یخزدگی تعیین گردید. درصد نشت الکترولیتها، LT50el و درصد بقاء بهطور معنیداری تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار گرفتند. بیشترین و کمترین درصد نشت الکترولیتها در دمای 20- درجه سانتیگراد به ترتیب مربوط به اکوتیپ کاشمر و اکوتیپ تربتحیدریه بود. نتایج اثر متقابل دما و اندام نشان داد که بیشترین و کمترین درصد نشت الکترولیتها به ترتیب مربوط به اندام برگ در دمای 20- درجه سانتیگراد و بنه در دمای صفر درجه سانتیگراد بود. اکوتیپهای قائن و کاشمر بیشترین و اکوتیپ تربتحیدریه کمترین مقدار LT50el را داشتند. همبستگی معنیداری (**0/82 =r) بین درصد نشت الکترولیتها و LT50el بنه زعفران مشاهده شد، بهطوریکه با کاهش درصد نشت الکترولیتها، دمای 50 درصد کشندگی کاهش یافت. هر سه اکوتیپ زعفران تا دمای 12- درجه سانتیگراد 100 درصد بقاء داشتند و با کاهش بیشتر دما درصد بقاء کاهش یافت و کمترین درصد بقا در دمای 20- درجه سانتیگراد مشاهده شد. نتایج این آزمایش نشان داد که اکوتیپ تربتحیدریه از کمترین درصد نشت الکترولیتها، کمترین LT50elو بیشترین تحمل نسبت به تنش یخزدگیبرخوردار بود.
مریم جانعلی زاده قزوینی؛ احمد نظامی؛ ابراهیم ایزدی دربندی؛ مهدی پارسا
چکیده
بهمنظور بررسی تحمل به سرمای گیاه بارهنگ سرنیزهای آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار تحت شرایط کنترلشده در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. عوامل آزمایش شامل اکوتیپهای بارهنگ سرنیزهای (بجنورد، کلات، مشهد، قاین و بیرجند) و دماهای یخزدگی (0، 3-، 6-، 9-،12-، 15- ، 18- و 21- درجه سانتیگراد) بود. ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تحمل به سرمای گیاه بارهنگ سرنیزهای آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار تحت شرایط کنترلشده در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. عوامل آزمایش شامل اکوتیپهای بارهنگ سرنیزهای (بجنورد، کلات، مشهد، قاین و بیرجند) و دماهای یخزدگی (0، 3-، 6-، 9-،12-، 15- ، 18- و 21- درجه سانتیگراد) بود. گیاهان بارهنگ پس از سه ماه رشد و خوسرمایی در شرایط طبیعی، جهت اعمال دماهای یخزدگی در اواخر دیماه سال1390به فریزر ترموگرادیان منتقل شدند. جهت تعیین پایداری غشاء سیتوپلاسمی، درصد نشت الکترولیتها و دمای پنجاهدرصد کشندگی گیاهان بر اساس نشت الکترولیتها (LT50el) محاسبه شد. بقای گیاهان نیز چهار هفته پس از اعمال دماهای یخزدگی با اندازهگیری درصد بقاء و دمای پنجاهدرصد کشندگی گیاهان بر اساس درصد بقاء (LT50su) ارزیابی شد. نتایج نشان داد که به لحاظ LT50el اکوتیپ مشهد متحملترین و اکوتیپهای کلات و بیرجند حساسترین اکوتیپها بودند. اثرات متقابل اکوتیپ و دما بر درصد نشت الکترولیتها و درصد بقاء معنیدار بود، بطوریکه در دمای 12- درجه سانتیگراد اکوتیپهای بجنورد و بیرجند به ترتیب کمترین و بیشترین درصد نشت الکترولیت را دارا بودند. در همین تیمار اکوتیپ مشهد با 94/4 درصد بیشترین و اکوتیپ بیرجند با 25/4 درصد کمترین درصد بقاء را نشان دادند. میزان LT50su در اکوتیپ مشهد 5/3 درجه سانتیگراد کمتر از اکوتیپ بیرجند بود. در این آزمایش همبستگی منفی و معنیداری بین درصد نشت الکترولیتها و درصد بقاء (**0/70- r=) وجود داشت. همچنین همبستگی مثبت و معنیداری (*0/53=r) بین LT50el با LT50su دیده شد. بر طبق این نتایج، اکوتیپهای مشهد و بجنورد تحمل به یخزدگی بهتری نسبت به اکوتیپ بیرجند از خود نشان دادند.