تنش خشکی
عالیه علی پور؛ محمد مهدی رحیمی؛ سید ماشاله حسینی؛ عبدالله بحرانی
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر میکوریزا (Glomus mosseae) و باکتری محرک رشد (Azospirillum) در شرایط تنش خشکی بر خصوصیات زراعی و بیوشیمیایی گیاه رازیانه تحقیقی در سال زراعی 1399-1398 در دو منطقه کودیان و زرقان از توابع شیراز در استان فارس انجام گرفت. آزمایش به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی تنش خشکی در سه سطح ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر میکوریزا (Glomus mosseae) و باکتری محرک رشد (Azospirillum) در شرایط تنش خشکی بر خصوصیات زراعی و بیوشیمیایی گیاه رازیانه تحقیقی در سال زراعی 1399-1398 در دو منطقه کودیان و زرقان از توابع شیراز در استان فارس انجام گرفت. آزمایش به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی تنش خشکی در سه سطح 30 (شاهد)، 60 و 90 درصد ظرفیت زراعی و فاکتور فرعی میکوریزا Glomus mosseae در دو سطح عدم تلقیح و تلقیح با قارچ و فاکتور فرعی دیگر شامل باکتری محرک رشد Azospirillum در دو سطح عدم تلقیح و تلقیح بذر با باکتری بود. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد تلقیح بذر با میکوریزا Glomus mosseae و باکتری محرک رشد Azospirillum توانست در هر دو منطقه تأثیر معنیداری بر عملکرد دانه، عملکرد زیستی، عملکرد اسانس، میزان اسانس، ارتفاع بوته، تعداد چتر در بوته و وزن هزار دانه داشت و اثرات تنش خشکی را بهبود بخشید. بیشترین میزان عملکرد در هر دو مکان متعلق به تیمار 30% ظرفیت مزرعه در تلقیح با قارچ و باکتری محرک رشد بود. تیمار تلفیقی میکوریزا و باکتری محرک رشد در شرایط تنش خشکی نیز باعث افزایش عملکرد دانه در دو منطقه زرقان و کودیان به ترتیب 32.4% و 31.8% گردید. بر اساس یافته‌های تحقیق، تیمار تلفیقی میکوریزا و باکتری محرک رشد در شرایط بدون تنش و شرایط تنش ملایم برای نقاطی مشابه با شرایط آب و هوایی منطقه موردمطالعه می‌تواند موردتوجه قرار گیرد.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
امیر قلی‌ز اده؛ مصطفی خدادادی؛ آرام شریفی زاغه
چکیده
ارزیابی ژنوتیپ‌های گشنیز (Coriandrum sativum L.) تحت شرایط مختلف آبیاری می‌تواند در شناسایی ژنوتیپ‌های پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید باشد. به‌منظور بررسی برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای عملکرد اسانس در گشنیز، 21 ژنوتیپ گشنیز تحت سه شرایط مختلف آبیاری شامل آبیاری نرمال (E1)، تنش ملایم (E2) و تنش شدید (E3) به‌طور جداگانه در قالب طرح بلوک‌های ...
بیشتر
ارزیابی ژنوتیپ‌های گشنیز (Coriandrum sativum L.) تحت شرایط مختلف آبیاری می‌تواند در شناسایی ژنوتیپ‌های پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید باشد. به‌منظور بررسی برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای عملکرد اسانس در گشنیز، 21 ژنوتیپ گشنیز تحت سه شرایط مختلف آبیاری شامل آبیاری نرمال (E1)، تنش ملایم (E2) و تنش شدید (E3) به‌طور جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. از روش آماری GGE بای‌پلات با مدل اثر ژنوتیپ + برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای ارزیابی پایداری و سـازگاری ژنوتیپ‌ها در محیط‌های موردبررسی استفاده شد. نتایج تجزیه مرکب عملکرد اسانس نشان داد که اثر محیط، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط معنی‌دار بود. معنی‌دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ × محیط، بیانگر واکنش متفاوت ژنوتیپ‌ها در محیط‌های مختلف بود و ازاین‌رو، امکان تجزیه پایداری ژنوتیپ‌ها وجود داشت. نتایج تجزیه پایداری ژنوتیپ‌ها با روش GGE بای‌پلات نشان داد که دو مؤلفه اول و دوم GGE بای‌پلات، 4/96 درصد از تغییرات کل عملکرد اسانس را توجیه کردند. بر اساس بای‌پلات ژنوتیپ فرضی ایدهآل، ژنوتیپ G17 ازنظر هر دو عامل پایداری و میانگین عملکرد اسانس، بهتر از سایر ژنوتیپ‌ها بود و سازگاری عمومی بالایی در همه محیط‌های موردبررسی داشت. علاوه بر آن، ژنوتیپ G9 در محیط E1 و ژنوتیپ G18 در محیط‌های E2 و E3 ژنوتیپ‌های برتر و با سازگاری خصوصی بالا بودند. همچنین نتایج نشان داد که کلیه محیط‌ها دارای قابلیت تمایز بالایی بوده و توانستند تفاوت‌های بین ژنوتیپ‌ها را به‌خوبی آشکار کنند. محیط تنش ملایم نزدیک‌ترین محیط به محیط ایدهآل بود و بیشترین تمایز و بیانگری را نشان داد.
علی جلالوند؛ بابک عندلیبی؛ افشین توکلی؛ پرویز مرادی
چکیده
به‌منظور بررسی اثرات سالیسیلیک اسید و سایکوسل بر تبادلات گازی گیاه دارویی بادرشبویه در شرایط تنش کم‌آبی پژوهشی در بهار سال‌های 1393 و 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. آزمایش به‌صورت اسپلیت پلات با دو عامل سطوح رطوبتی و تنظیم کننده‌های رشد در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. عامل ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثرات سالیسیلیک اسید و سایکوسل بر تبادلات گازی گیاه دارویی بادرشبویه در شرایط تنش کم‌آبی پژوهشی در بهار سال‌های 1393 و 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. آزمایش به‌صورت اسپلیت پلات با دو عامل سطوح رطوبتی و تنظیم کننده‌های رشد در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. عامل اصلی سطوح رطوبتی در دو سطح بدون تنش (آبیاری کامل تا انتهای دوره رشد)، تنش کم‌آبی (آبیاری کامل تا قبل از شروع گلدهی و قطع آبیاری قبل از شروع گلدهی تا انتهای دوره رشد) اجراشد. عامل فرعی سطوح مختلف سالیسیلیک اسید (800 و 1600 میکرومولار)، سایکوسل (600 و 1200 میکرومولار) و شاهد (محلول‌پاشی با آب مقطر) که قبل ازگلدهی به‌صورت یک بار محلول‌پاشی اعمال شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب دوساله نشان داد که اثر متقابل مرحله نمونه‌برداری در سال در رطوبت برای صفات محتوای نسبی آب برگ، دمای کانوپی، درصد اسانس، عملکرد اسانس، وزن تر بوته و وزن خشک بوته در سطح احتمال یک درصد کاملاً معنی دار گردید. میانگین اثر متقابل تنظیم کننده رشد در زمان نمونه‌برداری نشان داد که تیمار سالیسیلیک اسید 800 میکرومولار در مرحله انتهای گلدهی (H3B1) بیشترین درصد اسانس (0.37) و کمترین درصد اسانس نیز مربوط به تیمار سایکوسل 600 میکرومولار (0.16) در مرحله شروع گلدهی (H1B2) است. درصد اسانس در مراحل نموی روند افزایشی دارد به‌طوری‌که بیشترین میزان درصد اسانس مربوط به مرحله انتهای گلدهی است. در شرایط تنش خشکی عملکرد اسانس کاهش می‌یابد. تیمار سایکوسل 1200 میکرومولار از طریق افزایش رشد ریشه و افزایش جذب آب از اعماق خاک موجب شد که گیاه نسبت به سایر تیمارها عملکرد اسانس بیشتری داشته باشد.
امیر قلی زاده؛ حمید دهقانی؛ مصطفی خدادادی
چکیده
گشنیز یکی از مهمترین گیاهانی است که در صنایع دارویی استفاده می‌شود. به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی، نسل‌های F2 حاصل از تلاقی‌های یکطرفه شش توده بومی گشنیز شامل اصفهان، همدان، بوشهر، مازندران، مرکزی و البرز به همراه والدین مربوطه در مجموع 21 ژنوتیپ در سه شرایط متفاوت آبیاری (آبیاری ...
بیشتر
گشنیز یکی از مهمترین گیاهانی است که در صنایع دارویی استفاده می‌شود. به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی، نسل‌های F2 حاصل از تلاقی‌های یکطرفه شش توده بومی گشنیز شامل اصفهان، همدان، بوشهر، مازندران، مرکزی و البرز به همراه والدین مربوطه در مجموع 21 ژنوتیپ در سه شرایط متفاوت آبیاری (آبیاری نرمال، تنش ملایم و تنش شدید) به طور جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در هر آزمایش در سال زراعی 95-1394 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات اندازهگیری شده در این آزمایش شامل، ارتفاع گیاه، تعداد برگ، تعداد شاخه در گیاه، تعداد چتر در گیاه، تعداد چتر بارور در گیاه، تعداد میوه در گیاه، وزن هزار میوه، وزن میوه در گیاه یا عملکرد میوه، عملکرد بیولوژیک، محتوای اسانس میوه، عملکرد اسانس، محتوای کلروفیل، محتوای رطوبت نسبی و شاخص پایداری غشا یا نشت یونی بودند. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین‌ها نشان داد که اثر تنش خشکی بر کلیه صفات مورد بررسی معنی‌دار بود. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی اکثر صفات مورد بررسی کاهش یافتند در حالی که محتوای اسانس به طور معنیداری افزایش یافت. بیشترین محتوای اسانس در شرایط تنش ملایم مشاهده شد. همچنین در این مطالعه از شاخص تحمل به تنش (STI) بعنوان مناسب‌ترین شاخص برای ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ‌های گشنیز استفاده شد. در بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی، ژنوتیپ مازندران و تلاقی‌های حاصل از این ژنوتیپ (البرز مازندران، مر کزی مازندران، اصفهان مازندران، مازندران همدان و مازندران بوشهر) متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ها به خشکی شناخته شدند. بر پایه نتایج این پژوهش، به نظر می‌رسد بتوان از این ژنوتیپ‌ها به عنوان منابع حاوی ژن‌های تحمل به خشکی برای اصلاح ژنوتیپ‌های با ظرفیت عملکرد اسانس و میوه بالا در مناطق خشک استفاده کرد.
میثم قائدی جشنی؛ سید محسن موسوی نیک
چکیده
خشکی یکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد گیاهان در سراسر جهان است که تقریباً تولید 25 درصد اراضی جهان را محدود ساخته است. به‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی و سطوح مختلف کود فسفر و روی، بر صفات کمی و عملکرد اسانس گیاه داروئی بابونه آلمانی (Matricaria recutita L.) رقم تتراپلوئید گورال، آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده فاکتوریل در قالب طرح بلوک ...
بیشتر
خشکی یکی از مهمترین عوامل محدودکننده رشد گیاهان در سراسر جهان است که تقریباً تولید 25 درصد اراضی جهان را محدود ساخته است. به‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی و سطوح مختلف کود فسفر و روی، بر صفات کمی و عملکرد اسانس گیاه داروئی بابونه آلمانی (Matricaria recutita L.) رقم تتراپلوئید گورال، آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل در سال زراعی 92-1391 اجرا گردید. رژیم آبیاری در سه سطح شامل 75% ظرفیت مزرعه (ملایم)، 50% ظرفیت مزرعه (تنش متوسط) و 25% ظرفیت مزرعه (تنش شدید)، به‌عنوان عامل اصلی و سطوح کود سوپر فسفات تریپل CaH4P2O8 در سه سطح شامل صفر، 150 و300 کیلوگرم در هکتار و در ترکیب فاکتوریل با سطوح کود سولفاتروی (ZnSO4(H2O در دو سطح شامل صفر و 30 کیلوگرم در هکتار به‌عنوان عامل فرعی لحاظ شد. صفات اندازهگیری شامل ارتفاع بوته، تعداد گل در بوته، قطر گل، عملکرد گل تازه، عملکرد گل خشک، طول ریشه و عملکرد اسانس بود. نتایج آزمایش نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش معنی‌دار میانگین تمام صفات مورفولوژیک به جز طول ریشه گیاه گردید. اما بااین‌حال عملکرد اسانس در شرایط تنش متوسط کاهش معنیداری نشان نداد. کاربرد کود فسفر تا میزان 150 کیلوگرم و کود روی به میزان 30 کیلوگرم در هکتار باعث افزایش مقادیر صفات مورفولوژیک و اسانس شد. مصرف زیاد کود فسفر (300 کیلوگرم در هکتار) اثرات منفی در عملکرد بابونه داشت. به‌طورکلی نتایج این آزمایش نشان داد که اعمال تنش متوسط (50 درصد ظرفیت مزرعه) به همراه مصرف 150 کیلوگرم کود فسفر و 30 کیلوگرم کود روی در هکتار، می‌تواند باعث بهبود عملکرد اسانس بابونه آلمانی گردد.
