لیلا فروغی؛ سرالله گالشی
چکیده
تنش غرقاب یکی از مهم‌ترین تنش‌ها در رابطه با گیاهان پاییزه به‌خصوص در مناطق شمال کشور می‌باشد. با صرفه‌ترین و مطمئن‌ترین روش برای کاهش اثرات تنش‌های محیطی بر گیاهان زراعی انتخاب رقم مقاوم می‌باشد، از این رو این آزمایش با هدف بررسی تحمل به تنش غرقاب در ژنوتیپ‌های گندم با استفاده از برخی ویژگی‌های مورفولوژیک و فیزیولوژیک و رابطه ...
بیشتر
تنش غرقاب یکی از مهم‌ترین تنش‌ها در رابطه با گیاهان پاییزه به‌خصوص در مناطق شمال کشور می‌باشد. با صرفه‌ترین و مطمئن‌ترین روش برای کاهش اثرات تنش‌های محیطی بر گیاهان زراعی انتخاب رقم مقاوم می‌باشد، از این رو این آزمایش با هدف بررسی تحمل به تنش غرقاب در ژنوتیپ‌های گندم با استفاده از برخی ویژگی‌های مورفولوژیک و فیزیولوژیک و رابطه آن با عملکرد دانه انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار و دو فاکتور 1) تنش غرقاب (عدم غرقاب و 15 روز غرقاب) و 2) رقم (20 رقم) در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 96-1395 به انجام شد. بر اساس نتایج این آزمایش بیشترین عملکرد دانه در شرایط عدم تنش در رقم‌های N-80-19، N-87-20 و N-91-14 مشاهده شد که به‌ترتیب برابر 1.95 و 1.88 گرم در بوته بود، در شرایط غرقاب بیشترین عملکرد دانه در رقم‌های N-80-19 (1.02 گرم در بوته) و کوهدشت (0.96 گرم در بوته) بدست آمد. نتایج این آزمایش نشان داد سطح برگ، وزن خشک برگ، کلروفیل a و b، حجم و وزن خشک ریشه، کارتنوئید و عدد SPAD تحت تاثیر، اثر مخرب تنش غرقاب قرار گرفتند و نسبت به شرایط عدم تنش افت شدیدی داشتند. سطح برگ بیشترین همبستگی (0.89) را با عملکرد دانه داشت، پس از سطح برگ ،کلروفیل a و عدد SPAD بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه داشتند. بر اساس نتایج این آزمایش می‌توان بیان کرد سطح برگ، رنگیزه‌های فتوسنتزی، عدد SPAD و حجم ریشه در ژنوتیپ‌های گندم دارای همبستگی بالایی تحت شرایط تنش غرقاب با عملکرد دانه گندم می‌باشد، از این‌رو می‌توان ژنوتیپ‌های که دارای سطح برگ ورنگیزه‌های فتوسنتزی بیشتری در مرحله رویشی هستند را به عنوان ژنوتیپ‌های مقاوم گندم به تنش غرقاب معرفی کرد.
تنش خشکی
مجتبی صلاحی استاد؛ بهرام عابدی؛ یحیی سلاح ورزی
چکیده
به منظور ارزیابی اثر کاربرد قارچ تریکودرما در شرایط سطوح مختلف آبیاری بر خصوصیات رشدی و جذب برخی عناصر در گیاه ریحان آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1397 در گلخانه اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی شامل 3 سطح آبیاری (50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی) به عنوان فاکتور اول و مایه‌زنی با قارچ تریکودرما (غلظت 108 ) و عدم ...
بیشتر
به منظور ارزیابی اثر کاربرد قارچ تریکودرما در شرایط سطوح مختلف آبیاری بر خصوصیات رشدی و جذب برخی عناصر در گیاه ریحان آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1397 در گلخانه اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی شامل 3 سطح آبیاری (50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی) به عنوان فاکتور اول و مایه‌زنی با قارچ تریکودرما (غلظت 108 ) و عدم مایه‌زنی با قارچ تریکودرما به عنوان فاکتور دوم بودند. نتایج نشان داد کاربرد قارچ T. harzianum در سطوح مختلف آبیاری اثر معنی‌داری بر صفات رشدی و جذب عناصر در گیاه ریحان داشت. بیشترین میزان وزن تر (39.27 گرم در بوته) و خشک اندام هوایی (5.916 گرم در بوته) و وزن تر (5.365 گرم در بوته) و خشک ریشه (2.129 گرم در بوته) و سطح برگ (11.828 سانتیمتر مربع) در تیمار سطح آبیاری 100 درصد ظرفیت زراعی همراه با کاربرد قارچ تریکودرما مشاهده شد. همچنین بیشترین میزان جذب عنصرهای فسفر(0.0038 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک)، پتاسیم (0199/0 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) و نیتروژن (0.01637 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک) در تیمار سطح آبیاری 100 درصد ظرفیت زراعی همراه با کاربرد قارچ تریکودرما مشاهده شد. بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش به طور کلی می‌توان بیان کرد کاربرد قارچ T. harzianum همراه با گیاه ریحان در شرایط سطوح مختلف آبیاری قابلیت بهبود رشد گیاه را داشته و منجر به افزایش کارایی گیاه و جذب مواد غذایی می‌شود.
تنش شوری
محمد حسین بناکار؛ حمزه امیری؛ غلامحسن رنجبر؛ محمد رضا سرافراز اردکانی
چکیده
این تحقیق به منظور ارزیابی اثرات آب شور بر عملکرد شنبلیله و تعیین حد آستانه تحمل به شوری آن در مرحله رشد رویشی انجام شد. تیمارهای مورد نظر شامل هفت سطح شوری (dS/m 12، 10، 8، 6، 4، 2، 0.5) بود. طرح آماری مورد استفاده به صورت بلوک کامل تصادفی با سه تکرار بود. در این تحقیق، از مدل‌های مختلف تجربی برای تعیین حد آستانه تحمل به شوری، شیب کاهش عملکرد ...
بیشتر
این تحقیق به منظور ارزیابی اثرات آب شور بر عملکرد شنبلیله و تعیین حد آستانه تحمل به شوری آن در مرحله رشد رویشی انجام شد. تیمارهای مورد نظر شامل هفت سطح شوری (dS/m 12، 10، 8، 6، 4، 2، 0.5) بود. طرح آماری مورد استفاده به صورت بلوک کامل تصادفی با سه تکرار بود. در این تحقیق، از مدل‌های مختلف تجربی برای تعیین حد آستانه تحمل به شوری، شیب کاهش عملکرد (وزن خشک اندام هوایی)، مقدار شوری که در آن عملکرد به اندازه 50 درصد کاهش می‌یابد و نیز شاخص تحمل به شوری استفاده شد. نتایج نشان داد که از نظر آماری تفاوت معنی‌داری بین سطوح مختلف شوری وجود داشت. بر اساس نتایج حاصله، اعمال شوری موجب کاهش ارتفاع بوته، تعداد برگ، تعداد انشعاب، تعداد گره، قطر ساقه، طول میانگره، میانگین سطح برگ‌های گسترش یافته، نسبت ریشه به اندام هوایی، محتوای آبی، کارایی مصرف آب و افزایش ضخامت برگ و عدد SPAD گردید، لیکن، تاثیر معنی‌داری بر سطح ویژه برگ نداشت. اگرچه تنش شوری بر اغلب صفات مورد مطالعه اثر بازدارنده داشت، لیکن روند این تاثیر بسته به نوع صفت متفاوت بود. بر اساس مدل خطی، حد آستانه تحمل به شوری شنبلیله dS/m 1.28 و شیب کاهش عملکرد آن 4.91 درصد برآورد گردید. این در حالی است که مطابق با مدل‌های غیر خطی، کاهش 10 و 25 درصدی در عملکرد به ترتیب در شوری عصاره اشباع خاک 3.38 و dS/m 6.28 اتفاق افتاد. بر اساس نتایج این تحقیق، مقدار شوری که در آن عملکرد به میزان 50 درصد کاهش یافت در شوری خاک dS/m 11.67 مشاهده گردید. در این تحقیق، شاخص تحمل به شوری شنبلیله 12.24 محاسبه شد. بنابراین، بر اساس اعداد حد آستانه تحمل به شوری، شیب کاهش عملکرد و شاخص تحمل به شوری، می‌توان شنبلیله را از نظر در مرحله رشد رویشی در گروه گیاهان نسبتا حساس به شوری طبقه‌بندی کرد.
تنش شوری
عاطفه رشیدی فرد؛ مصطفی چرم؛ مجتبی نوروزی مصیر؛ حبیب اله روشنفکر
چکیده
هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر پیش‌تیمار بذر ذرت با هیومیک اسید و عنصر روی بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک گیاهچه ذرت تحت تنش‌شوری خاک بود. بدین منظور آزمایشی به صورت کرت‌های خرد-شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل شوری خاک (خاک غیرشور و شور به‌ترتیب با هدایت الکتریکی 2.2 و 8 دسیزیمنس ...
بیشتر
هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر پیش‌تیمار بذر ذرت با هیومیک اسید و عنصر روی بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک گیاهچه ذرت تحت تنش‌شوری خاک بود. بدین منظور آزمایشی به صورت کرت‌های خرد-شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل شوری خاک (خاک غیرشور و شور به‌ترتیب با هدایت الکتریکی 2.2 و 8 دسیزیمنس بر متر) به عنوان فاکتور اصلی و پیش‌تیمار بذر در 4 سطح (شامل محلول‌های 250 میلی‌گرم برلیتر هیومیک اسید [HA]، 4 میلی‌مولار سولفات روی [Zn]، محلول 250 میلی‌گرم برلیتر هیومیک اسید+4 میلی‌مولار سولفات روی [HA+Zn] و عدم پیش‌تیمار بذر به عنوان شاهد [Co]) به عنوان فاکتور فرعی بودند. بعد از عمل آغشته‌سازی بذرها با تیمارهای مورد‌نظر، بذور در خاک‌ها کشت شدند و پس از گذشت شش هفته، کلیه گیاهچه‌ها به‌صورت تخریبی برداشت و برخی صفات مورفوفیزیولوژیک آنها اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که شوری باعث کاهش معنیدار طول و وزن خشک اندام‌هوایی و ریشه، سطح‌برگ، کلروفیل a، b و افزایش مقدار آنزیم‌های کاتالاز و سوپراکسیددیسموتاز و مقدار پرولین در گیاهچه‌ذرت شد اما پیش‌تیمار بذور با هیومیک اسید و روی باعث افزایش معنیدار این صفات شد. در بین تیمارهای مورد بررسی، تیمار HA+Zn بیشترین تأثیر را در بهبود شاخص‌های رشد گیاهچه ذرت در هر دو خاک شور و غیرشور داشت. بیشترین میزان فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و سوپراکسیددیسموتاز و نیز مقدار پرولین در شرایط تنش‌شوری و استفاده از تیمار [HA+Zn] نسبت به سایر تیمارها مشاهده شد و همچنین تأثیر پیش‌تیمار بذور با هیومیک اسید نیز بیشتر از تأثیر پیش‌تیمار بذور با استفاده از سولفات روی بود.
رویا قربانی؛ علی موافقی؛ علی گنجعلی؛ جعفر نباتی
چکیده
خشکی از مهم‌ترین تنش‌های محیطی است که رشد و عملکرد گیاهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. استفاده از نانو ذرات می‌تواند به‌عنوان راه‌کاری در تعدیل اثرات تنش خشکی مؤثر واقع شود. در همین راستا، تأثیر محلول‌پاشی نانو ذرات دی‌اکسید تیتانیوم در شرایط تنش خشکی روی نخود به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه ...
بیشتر
خشکی از مهم‌ترین تنش‌های محیطی است که رشد و عملکرد گیاهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. استفاده از نانو ذرات می‌تواند به‌عنوان راه‌کاری در تعدیل اثرات تنش خشکی مؤثر واقع شود. در همین راستا، تأثیر محلول‌پاشی نانو ذرات دی‌اکسید تیتانیوم در شرایط تنش خشکی روی نخود به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1396 مورد بررسی قرار گرفت. سطوح مختلف تنش خشکی شامل ۴۰، ۶۰ و ۹۰ (به عنوان شاهد) درصد ظرفیت زراعی و محلول‌پاشی نانو ذرات دی‌اکسید تیتانیوم در پنج سطح صفر، ۵، 10، 20 و ۴۰ میلی‌گرم در لیتر بود. افزایش غلظت نانوذره دی‌اکسید تیتانیوم تا ۲۰ میلی‌گرم در لیتر در هر سه سطح تنش خشکی، موجب افزایش شاخص کلروفیل، هدایت روزنه‌ای، تعداد برگ، سطح برگ، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، وزن خشک کل اندام هوایی، مجموع طول ریشه، متوسط قطر ریشه، سطح ریشه و حجم ریشه نخود شد و با افزایش بیشتر غلظت نانو ذرات این ویژگی‌ها روند کاهشی نشان دادند. در سطوح تنش خشکی مصرف نانو ذرات دی‌اکسید تیتانیوم سبب افزایش مقدار پتانسیل اسمزی برگ در مقایسه با 90 درصد ظرفیت زراعی شد. در سه سطح 40، 60 و 90 درصد ظرفیت زراعی با افزایش غلظت نانو ذرات دی‌اکسید تیتانیوم از تیمار شاهد به 20 میلی‌گرم در لیتر به ترتیب 46، 27 و 68 درصد وزن خشک کل اندام هوایی و 23، 49 و 54 درصد وزن خشک ریشه افزایش یافت. به‌طورکلی نتایج نشان داد که در شرایط تنش خشکی، کاربرد نانو ذرات دی‌اکسید تیتانیوم با غلظت ۲۰ میلی‌گرم در لیتر می‌تواند اثرات منفی ناشی از تنش خشکی در گیاه نخود به صورت چشمگیری کاهش دهد.
سیاوش حشمتی؛ غلامعباس اکبری؛ الیاس سلطانی؛ مجید امینی دهقی
چکیده
به منظور بررسی تأثیر پرایمینگ بذور زوال یافته طبیعی با ماده ملاتونین بر سبز شدن و خصوصیات رشدی گیاهچه گلرنگ، آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر، گلخانه و مزرعه پژوهشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران انجام گرفت. هر سه آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی (آزمایشگاه) و طرح بلوک‌های کامل تصادفی (مزرعه و ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر پرایمینگ بذور زوال یافته طبیعی با ماده ملاتونین بر سبز شدن و خصوصیات رشدی گیاهچه گلرنگ، آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر، گلخانه و مزرعه پژوهشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران انجام گرفت. هر سه آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی (آزمایشگاه) و طرح بلوک‌های کامل تصادفی (مزرعه و گلخانه ) در 4 تکرار، انجام گرفتند. تیمارهای اصلی که در هر سه آزمایش مشترک هستند عبارت بودند از کیفیت بذر (1-بذور زوال یافته طبیعی و 2-بذور جدید) و پرایمینگ بذر (1- عدم کاربرد پرایمینگ بذر 2-هیدروپرایمینگ 3- پرایمینگ با ملاتونین 0.1 میلی مولار 4- پرایمینگ با ملاتونین 0.5 میلی مولار). نتایج این آزمایش نشان داد که تحت شرایط مزرعه، در بذور زوالیافته طبیعی، بیشترین درصد سبز شدن با استفاده از هیدروپرایمینگ و ملاتونین در غلظت 0.1 میلی مولار به ترتیب با 54.50 و 57.50 درصد حاصل شد که در مقایسه با شاهد، به ترتیب 39.74 و 47 درصد افزایش نشان دادند. همچنین نتایج نشان داد در شرایط گلخانه تحت تنش خشکی، بیشترین درصد سبز شدن متعلق به پرایمینگ با ملاتونین در غلظت 0.1 میلی مولار بود که در مقایسه با شاهد، درصد ظهور گیاهچه را تا 154 درصد افزایش داد. نتایج این آزمایش نشان داد که در شرایط شوری و ترکیب تنش شوری و خشکی نیز بیشترین سرعت و مقدار سبزشدن با پرایمینگ با ملاتونین در غلظت 0.1 میلی مولار حاصل شد اما غلظت بیشتر ملاتونین باعث کاهش سرعت سبز شدن شد. به طورکلی، استفاده از روش مقرون به صرفه پرایمینگ بذر و همچنین هیدروپرایمینگ و پرایمینگ با ماده ملاتونین، می‌تواند کیفیت بذور را جهت رشد در شرایط خشکی و شوری، افزایش دهد.
سید فاضل فاضلی کاخکی؛ محمد غیاث آبادی؛ مرتضی گلدانی
چکیده
سالیسیلیک اسید در کاهش اثرات تنش اکسیداتیوبه عنوان یک تنش ثانویه درشرایط خشکی موثر است. به منظور بررسی تاثیر سالیسیلیک اسید در کاهش اثرات تنش خشکی بر گیاه خردل (Brassica compestris var. parkland)، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1391 انجام شد، که در آن فاکتور اول سالیسیلیک ...
بیشتر
سالیسیلیک اسید در کاهش اثرات تنش اکسیداتیوبه عنوان یک تنش ثانویه درشرایط خشکی موثر است. به منظور بررسی تاثیر سالیسیلیک اسید در کاهش اثرات تنش خشکی بر گیاه خردل (Brassica compestris var. parkland)، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1391 انجام شد، که در آن فاکتور اول سالیسیلیک اسید در سه سطح (صفر، 100 و ppm 200) و فاکتور دوم تنش خشکی در سه سطح (75، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی) بود. محلول پاشی برگی با سالیسیلیک اسید یک هفته قبل از آغاز تنش خشکی شروع شد و با فاصله هفت روز، تا سه هفته بعد از اعمال تنش خشکی ادامه یافت. نتایج نشان داد که اثر سالیسیلیک اسید و تنش خشکی بر تمام صفات مورفوفیزیولوژیک، وزن دانه در بوته و اجزای آن معنی دار بود. بیشترین ارتفاع بوته از اعمال تیمار ppm 200سالیسیلیک اسید و تیمار تنش خشکی FC75% به دست آمد. بیشترین مقدار فتوسنتز و شاخص پایداری غشاء از اعمال تیمار ppm 100 سالیسیلیک اسید در تیمار تنش خشکی FC75% به دست آمد. بیشترین وزن دانه در بوته نیز از اعمال غلظت ppm 100 سالیسیلیک اسید در تیمار تنش خشکی FC75% با مقدار 1/43 گرم به دست آمد. نتایج ضرایب همبستگی نشان داد که بیشترین همبستگی مثبت و معنیدار بین وزن دانه در بوته با تعداد دانه در غلاف (**0/93= r)، با تعداد غلاف در بوته (**0/84=r) و وزن 100 دانه (**0/84=r) وجود داشت. در بین صفات فیزیولوژیک نیز بیشترین همبستگی مثبت و معنیدار (**0/53=r) بین فتوسنتز و وزن دانه در بوته مشاهده شد. به طور کلی به نظر میرسد اعمال تیمار ppm 100 سالیسیلیک اسید از طریق بهبود برخی صفات فیزیولوژیک به کاهش اثرات مضر کمبود آب کمک کرده و سبب بهبود رشد و تولید در گیاه خردل شده است.
مرتضی گلدانی؛ محمد علی فرجیان مشهدی
چکیده
شوری ناشی ازکلریدسدیمتعادلیونیووضعیتموادغذاییرادرگیاهتغییرمی‌دهد. لذا به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف شوری در مراحل جوانه‌زنی و گیاهچه‌ای آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی در شرایط گلخانه‌ای انجام شد. اعمال شوری در مرحله جوانه‌زنی شامل پنج سطح 0، 2/5، 5، 7/5 و 10 دسیزیمنس بر متر با چهار تکرار انجام شد. شاخص‌های جوانه‌زنی با افزایش ...
بیشتر
شوری ناشی ازکلریدسدیمتعادلیونیووضعیتموادغذاییرادرگیاهتغییرمی‌دهد. لذا به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف شوری در مراحل جوانه‌زنی و گیاهچه‌ای آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی در شرایط گلخانه‌ای انجام شد. اعمال شوری در مرحله جوانه‌زنی شامل پنج سطح 0، 2/5، 5، 7/5 و 10 دسیزیمنس بر متر با چهار تکرار انجام شد. شاخص‌های جوانه‌زنی با افزایش شوری کاهش یافت به طوری که در 2/5 دسی زیمنس‌بر متر افت شدید مشاهده شد (درصد جوانه‌زنی نسبت به شاهد 47 درصد کاهش یافت) و در غلظت شوری 10 دسی زیمنس بر متر به حداقل خود (89 درصد کاهش نسبت به شاهد) رسید. آزمایش در مرحله گیاهچه‌ای نیز در پنج سطح 0، 2/5، 5، 7/5 و 10 دسیزیمنس بر متر با سه تکرار انجام شد، که شامل سه بخش: 1- اعمال تیمارهای شوری تا قبل از سبز شدن 2- اعمال تیمارهای شوری پس از سبز شدن و 3- اعمال تیمارهای شوری از ابتدا تا پایان آزمایش (4 برگی) بود. در این مرحله از آزمایش سطح برگ، وزن خشک ریشه و ساقه و نسبت ریشه به ساقه تحت تاثیر شوری معنیدار شد. در بخش دوم آزمایش دوم در شوری 5 دسی زیمنس بر متر نسبت ریشه به ساقه افزایش نشان داد (یعنی 0/62 ولی در شاهد 0/44 بود). به طور کلی نتایج نشان داد که گیاه ارزن پادزهری در مرحله جوانه‌زنی به تنش شوری نسبت به مرحله گیاهچه‌ای حساستر است.
