سعید صادق زاده حمایتی؛ داریوش طالقانی؛ پرویز فصاحت
چکیده
تنش آبی یکی از محدودیت‌های گسترده در تولید محصولات و پایداری عملکرد میباشد. در چغندرقند، تنش آبی باعث کاهش عملکرد به میزان 10 تا 30 درصد شده که میزان آن در مناطق خشک و نیمه‌خشک افزایش می‌یابد. به‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر صفات کیفی 36 ژنوتیپ چغندرقند، آزمایشی به‌صورت کرتهای یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با ...
بیشتر
تنش آبی یکی از محدودیت‌های گسترده در تولید محصولات و پایداری عملکرد میباشد. در چغندرقند، تنش آبی باعث کاهش عملکرد به میزان 10 تا 30 درصد شده که میزان آن در مناطق خشک و نیمه‌خشک افزایش می‌یابد. به‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر صفات کیفی 36 ژنوتیپ چغندرقند، آزمایشی به‌صورت کرتهای یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در بهار 1391 در ایستگاه تحقیقات کمال‌آباد کرج وابسته به موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند اجرا شد. کرت اصلی شامل دو سطح آبیاری نرمال و اعمال تنش و کرتهای فرعی شامل 36 لاین و رقم موردمطالعه بود. برای تعیین زمان آبیاری، از تشتک تبخیر کلاس A استفاده گردید. در شرایط بدون تنش، آبیاری‌ها بعد از 90- 80 میلی‌متر و در شرایط تنش، بعد از 270 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر صورت گرفت. صفات پوشش سطح خاک، پژمردگی و پیری در سه مرحله اندازه‌گیری شد. در هنگام برداشت پس از حذف حاشیه، ریشه‌ها برداشت و جهت تعیین صفات کیفی آن‌ها خمیر مخلوط تهیه شد. تنش خشکی و ژنوتیپ در سطح احتمال یک درصد بر پوشش سطح خاک توسط سایه‌انداز تأثیر معنیداری گذاشتند. با افزایش دور آبیاری از 90 به 270 میلی‌متر تبخیر، میانگین پوشش سطح خاک از حدود 57 به 38 درصد کاهش نشان داد و همچنین، تسریع در کاهش سطح سبز در مزرعه از 81 به 67 روز پس از کاشت مشاهده شد. نمره پژمردگی بوته‌ها در شرایط نرمال باگذشت 116 روز از کاشت (2.035) نسبت به نمره‌دهی طی 87 روز پس از کاشت (1.035) حدود 97 درصد افزایش یافت اما در شرایط تنش، نمره پژمردگی بوته‌ها در 87 روز پس از کاشت (2.528) تنها با 51 درصد افزایش در 116 روز پس از کاشت به 3.813 افزایش یافت. تنش خشکی موجب افزایش نمره پیری بوته‌ها (1.90) نسبت به شرایط نرمال (به ترتیب معادل 1.54 و 1.501) شد. همچنین میانگین عیار قند ناخالص و خالص در واکنش نسبت به تنش، به ترتیب معادل 33 و 43 درصد کاهش و میزان سدیم محتوی ریشه و قند ملاس به ترتیب معادل 23 و 13 درصد افزایش معنیداری یافت. با در نظر گرفتن کلیه شاخصهای کیفی محصول (شامل عیار قند ناخالص و خالص، میزان ناخالصی‌های ریشه، ضریب قلیائیت و قند ملاس)، ژنوتیپهای 1 و 30 در هر شش صفت، ژنوتیپهای 10، 28، 31 و 33 در پنج صفت و ژنوتیپهای 8، 12، 27، 34 و 35 در چهار صفت از شرایط مناسب‌تر نسبت به سایر مواد ژنتیکی موردمطالعه برخوردار بودند.
احمد رضا دهقانی تفتی؛ حسین شمسی؛ ابوالفضل مروتی؛ محمد جواد بابائی زارچ؛ محمدحسن دهقانی تفتی
چکیده
مقدمه تنش خشکی یکی از مهم‌ترین تنشهای محیطی است که نه‌تنها در ایران بلکه در سراسر جهان منجر به کاهش عملکرد گیاهان زراعی به‌خصوص غلات شده است. یکی از راه‌کارهای افزایش مقاومت گیاهان زراعی به تنشهای محیطی همچون تنش خشکی استفاده از مواد مغذی، به‌خصوص پتاسیم است. پتاسیم یکی از عناصر ضروری برای رشد گیاه میباشد. این عنصر یک ماده ...
بیشتر
مقدمه تنش خشکی یکی از مهم‌ترین تنشهای محیطی است که نه‌تنها در ایران بلکه در سراسر جهان منجر به کاهش عملکرد گیاهان زراعی به‌خصوص غلات شده است. یکی از راه‌کارهای افزایش مقاومت گیاهان زراعی به تنشهای محیطی همچون تنش خشکی استفاده از مواد مغذی، به‌خصوص پتاسیم است. پتاسیم یکی از عناصر ضروری برای رشد گیاه میباشد. این عنصر یک ماده غذایی چندکاره در گیاه بوده که فرآیندهای متابولیکی مثل فعال کردن آنزیم، کنترل اسمزی، تولید و تقسیم کربوهیدراتها و تعادل آنیونها با کاتیون‌ها را بر عهده دارد. مواد و روش ها با هدف بررسی اثرات دورهای مختلف آبیاری و کاربرد مقادیر مختلف کود پتاسیم در خاک، بر عملکرد و اجزای عملکرد جو بدون پوشینه، آزمایشی با کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد میبد استاد یزد در سال 1388 انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل سه دور مختلف آبیاری شامل 7، 14 و 21 روز یک‌بار (کرته ای اصلی) و چهار سطح کاربرد کود سولفات پتاسیم شامل صفر، 100، 200، 300 کیلوگرم در هکتار (کرتهای فرعی) بود. در پایان فصل رشد، عملکرد دانه، کاه و کلش و بیولوژیک و همچنین اجزای عملکرد دانه شامل تعداد پنجه بارور و تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه جو بدون پوشینه اندازهگیریشد. یافته ها نتایج نشان داد بیشترین عملکرد و اجزای آن در تیمار 7 روز یک‌بار آبیاری بهمیزان 3147 کیلوگرم در هکتار حاصل‌شده که با افزایش دور آبیاری به 14 و 21 روز یک‌بار به ترتیب با کاهش 12 و 43 درصدی بهمیزان 2761 و 1792 کیلوگرم در هکتار رسیده است. همچنین کاربرد کودهای پتاسیمی‌توانست خصوصیات زراعی گیاه را از جنبههای مختلف بهبود بخشد و اثرات منفی تنش خشکی را کاهش دهد. نتایج مقایسه میانگین سطوح مختلف سولفات پتاسیم نشان داد که افزایش کاربرد کود پتاسه از صفر به 300 کیلوگرم در هکتار تأثیر مثبتی بر عملکرد داشته است؛ اما بین کاربرد 200 و 300 کیلوگرم در هکتار پتاسیم تفاوت معنیداری در عملکرد دانه مشاهده نشد. در تیمار کاربرد 200 کیلوگرم در هکتار پتاسیم بیشترین شاخص برداشت جو حاصل شد (1/36 درصد) که با عدم کاربرد کود پتاسیم شاخص برداشت به 32 درصد کاهش یافت. بیشترین تعداد پنجه بارور در ترکیب تیماری 7 روز یک‌بار آبیاری + 200 کیلوگرم پتاسیم (3.9 عدد) و کمترین تعداد پنجه بارور در ترکیب 21 روز یک‌بار آبیاری + عدم کاربرد پتاسیم (1.2 عدد) حاصل شد. مقایسه میانگین دورهای مختلف آبیاری نشان داد بیشترین و کمترین وزن هزار دانه جو به ترتیب در دورهای آبیاری 7 و 21 روز یک‌بار آبیاری و برابر با 36.7 و 38.7 گرم به دست آمده است. این نتایج نشان داد تنش خشکی اثرات منفی بسیار معنیداری بر وزن هزار دانه دارد. در میان سطوح مختلف کاربرد سولفات پتاسیم تیمار عدم کاربرد پتاسیم کمترین (9/30 گرم) و تیمار 300 کیلوگرم در هکتار بیشترین (34 گرم) وزن هزار دانه را به دست آمد. نتیجه گیری بررسی نتایج نشان داد در صورت عدم محدودیت آبی میتوان 7 روز یک‌بار آبیاری را برای حصول به حداکثر عملکرد این گیاه زراعی توصیه نمود. نتایج نشان داد، جو بدون پوشینه می‌تواند تنش خفیف آبی را با کاهش عملکرد نسبتاً اندک تحمل نماید، لذا در مناطق کویری و خشک که با محدودیت شدید منابع آبی روبرو است میتوان با 14 روز یک‌بار آبیاری عملکرد قابل قبولی نسبت به شرایط بدون تنش به دست آورد. همچنین کاربرد کودهای پتاسیمی توانست خصوصیات زراعی گیاه را از جنبههای مختلف بهبود بخشد و اثرات منفی تنش خشکی را کاهش دهد. ازآنجاکه ازنظر آماری تفاوت معنیداری بین تیمار 200 و 300 کیلوگرم سولفات پتاسیم مشاهده نشد به منظور کاهش اثرات منفی زیست محیطی کاربرد کودهای شیمیایی کاربرد 200 کیلوگرم در هکتار پتاسیم را میتوان برای حصول به حداکثر عملکرد این گیاه زراعی توصیه نمود.
احمد رضا کوچکی؛ اشکبوس امینی؛ محمد شریف الحسینی؛ حمید رضا کمیلی
چکیده
دستیابی به ارقام جو که با حداقل آبیاری دربهار بتوانند عملکرد دانه قابل قبولی تولیدکرده و دارای عملکرد بالا و پایدار در محیطهای متفاوت باشند از جایگاه ویژهای در برنامههای به نژادی برخورداراست. به منظور تعیین مناسبترین شاخصهای تحمل به تنش خشکی و شناسائی ژنوتیپهای مقاوم به خشکی، تعداد171 ژنوتیب بین المللی جو دریافتی ...
بیشتر
دستیابی به ارقام جو که با حداقل آبیاری دربهار بتوانند عملکرد دانه قابل قبولی تولیدکرده و دارای عملکرد بالا و پایدار در محیطهای متفاوت باشند از جایگاه ویژهای در برنامههای به نژادی برخورداراست. به منظور تعیین مناسبترین شاخصهای تحمل به تنش خشکی و شناسائی ژنوتیپهای مقاوم به خشکی، تعداد171 ژنوتیب بین المللی جو دریافتی از ایکاردا به همراه شاهد ریحان03 در دو شرایط تنش خشکی (قطع آبیاری از مرحله گلدهی) و بدون تنش درسال زراعی 1385-1384 درایستگاههای تحقیقاتی کرج و مشهد کشت و ارزیابی ژنوتیپها از نظر تحمل به خشکی با استفاده از شاخصهای تحمل به تنش(STI)، حساسیت به تنش (SSI)، تحمل (TOL)، میانگین بهرهوری (MP) و میانگین هندسی (GMP) انجام گردید. بطور کلی براساس نتایج ایستگاههای کرج و مشهد و درنظر گرفتن تمام شاخصهای حساسیت و تحمل به خشکی و همچنین عملکرد در دو شرایط نرمال وخشکی لاینهای شماره 159، 160، 162، 116، 104 و 106 به عنوان لاینهای برتر و متحمل به تنش خشکی و ژنوتیپهای 131، 64، 24، 26، 130، 63، 30 و 118 به عنوان ژنوتیپهای حساس به خشکی شناسایی و جهت استفاده در برنامههای بهنژادی جو و آزمایشات مقایسه عملکرد یکنواخت سراسری در نظر گرفته شدند. برای تعیین روابط بین عملکرد دانه و شاخصها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید و مشخص شد که شاخصهای STI ، GMP و MP در هر دو شرایط دارای همبستگی مثبت و معنیداری با عملکرد دانه میباشند و میتوانند جهت شناسایی ژنوتیپهای متحمل به خشکی و پر محصول در هر دو شرایط محیطی بکار روند.
