تنش خشکی
فاطمه پیرمرادی؛ عبدالمهدی بخشنده؛ سید امیر موسوی؛ محمد حسین قرینه؛ علی مشتطی
چکیده
گیاه کنار رملیک (Ziziphus nummularia L.) گیاهی با ارزش و مستعد کاشت در مناطق خشک و نیمه خشک است. این مطالعه با هدف بررسی اثر همزمان دما و تنش خشکی بر جوانه‌زنی بذر کنار رملیک انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل دماهای جوانه‌زنی (5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سلسیوس) و سطوح تنش خشکی (0.2-، 0.4-، 0.6-، 0.8-، 1-، 1.2-، 1.4- مگاپاسکال) ...
بیشتر
گیاه کنار رملیک (Ziziphus nummularia L.) گیاهی با ارزش و مستعد کاشت در مناطق خشک و نیمه خشک است. این مطالعه با هدف بررسی اثر همزمان دما و تنش خشکی بر جوانه‌زنی بذر کنار رملیک انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل دماهای جوانه‌زنی (5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سلسیوس) و سطوح تنش خشکی (0.2-، 0.4-، 0.6-، 0.8-، 1-، 1.2-، 1.4- مگاپاسکال) بودند. نتایج بدست آمده نشان داد که در شرایط بدون تنش خشکی، جوانه‌زنی بذرها در دمای 15 درجه سلسیوس آغاز شد و با افزایش تنش خشکی به 0.6- مگاپاسگال، دیگر بذرها قادر به جوانه‌زنی نبودند. حداکثر جوانه‌زنی در دمای 25 درجه سلسیوس (54.66 درصد) مشاهده شد. در سطح تنش خشکی 2/0- مگاپاسگال، جوانه‌زنی بذر رملیک در دماهای 20، 25، 30 و 35 درجه به ترتیب، 28.66، 48.66، 44.66 و 41.33 درصد بدست آمد. بیشترین سرعت جوانه‌زنی (42.24 بذر در روز) در شرایط بدون تنش خشکی و دمای 25 درجه سلسیوس مشاهده شد. بیشترین مقدار بنیه بذر کنار رملیک در شرایط عدم تنش خشکی و دمای 25 درجه سلسیوس مشاهده شد (172.8). جوانه‌زنی بذر کنار رملیک به تنش خشکی و دما به طور متفاوتی حساس است. تنش خشکی فراتر از 0.2- مگاپاسکال باعث کاهش معنیدار اکثر شاخصهای جوانه‌زنی می‌شود.
تنش شوری
جعفر نباتی؛ مرتضی گلدانی؛ محمد محمدی؛ محبوبه میر میران؛ علی اسدی
چکیده
انتخاب ارقام متحمل به شوری از راهکارهای جلوگیری از کاهش عملکرد در شرایط تنش است. این پژوهش به‌منظور ارزیابی میزان تحمل به شوری 24 ژنوتیپ عدس به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1398 اجرا شد. تنش شوری در سه سطح 0.5، 12 و dS.m-1 16 در کرت‌های اصلی و ژنوتیپهای ...
بیشتر
انتخاب ارقام متحمل به شوری از راهکارهای جلوگیری از کاهش عملکرد در شرایط تنش است. این پژوهش به‌منظور ارزیابی میزان تحمل به شوری 24 ژنوتیپ عدس به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1398 اجرا شد. تنش شوری در سه سطح 0.5، 12 و dS.m-1 16 در کرت‌های اصلی و ژنوتیپهای عدس در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد در تنش dS.m-1 12 ژنوتیپهای MLC6، MLC12، MLC26، MLC120 و MLC178 دارای بقای بالای 60 درصد بودند. در سطح شوری dS.m-1 16 به‌جز ژنوتیپهای MLC57، MLC73، MLC94، MLC104 و MLC108 سایر ژنوتیپ‌ها در شوری dS.m-1 16 دارای بقاء بودند و ژنوتیپهای MLC178 و MLC26 به ترتیب با 30 و 25 درصد، بیشترین بقاء را دارا بودند. با افزایش سطح تنش شوری محتوای کلروفیل a، رنگ‌دانه‌های فتوسنتزی و فنل در تمامی ژنوتیپ‌ها روندی کاهشی داشت. با افزایش شوری محتوای کلروفیل a در تیمار شاهد از 724/0 به 220/0 میلی‌گرم در گرم ماده تر در شوری dS.m-1 16 رسید. افزایش شوری از 0.5 به dS.m-1 16 سبب افزایش مهار فعالیت رادیکال آزاد DPPH، کاتالاز، پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز در ژنوتیپهای MLC117 و MLC178 شد. با افزایش شوری پتانسیل اسمزی منفی‌تر گردید و در شوری dS.m-1 16 دو ژنوتیپ MLC178 و MLC26 که بقای بالای داشتند کمترین پتانسیل اسمزی را به ترتیب با 3.91- و 5.62- مگاپاسکال نشان دادند. تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA) نشان داد که مؤلفه اول 41/50 درصد از تغییرات و ویژگیهای مربوط به رنگ‌دانه‌های فتوسنتزی و پتانسیل اسمزی و مؤلفه دوم نیز 12.66 درصد ویژگیهای آنتی‌اکسیدانی، متابولیت‌ها و درصد بقاء را توضیح میدهد. نتایج حاصل از تجزیه خوشه‌ای نشان داد که ژنوتیپهای MLC6، MLC12، MLC26، MLC117، MLC120 و MLC178 در بیشتر صفات مورد بررسی برتر بودند؛ بنابراین انجام آزمایش‌های تکمیلی جهت بررسی تحمل به شوری روی این ژنوتیپ‌ها در شرایط مزرعه توصیه می‌شود.
فیزیولوژی گیاهان در شرایط تنش
جعفر نباتی؛ علی اکبر محمودی؛ سیده محبوبه میر میران؛ سعید فیض آبادی؛ محمد محمدی؛ احمد نظامی
چکیده
در این مطالعه ویژگیهای فیزیولوژیک مؤثر در تحمل به یخ‌زدگی ژنوتیپهای عدس، به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط کنترل‌شده در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1397 بررسی شد. عوامل موردمطالعه شامل 20 ژنوتیپ عدس و سه دمای یخ‌زدگی (صفر، 18- و 20- درجه سانتی‌گراد) بودند. نتایج نشان داد که 14 ژنوتیپ در دمای 18- درجه سانتی‌گراد ...
بیشتر
در این مطالعه ویژگیهای فیزیولوژیک مؤثر در تحمل به یخ‌زدگی ژنوتیپهای عدس، به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط کنترل‌شده در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1397 بررسی شد. عوامل موردمطالعه شامل 20 ژنوتیپ عدس و سه دمای یخ‌زدگی (صفر، 18- و 20- درجه سانتی‌گراد) بودند. نتایج نشان داد که 14 ژنوتیپ در دمای 18- درجه سانتی‌گراد دارای 100 درصد بقاء بودند و در دمای 20- درجه سانتی‌گراد تمامی ژنوتیپ‌ها از بین رفتند. تجزیه خوشه‌ای براساس صفات مورد مطالعه ژنوتیپ‌ها را به چهار گروه تقسیم نمود. درصد بقاء در گروه‌های اول، دوم و چهارم نسبت به میانگین کل برتری داشت. ژنوتیپهای متعلق به گروه‌های اول (MLC84، MLC407،MLC454 ) و دوم (MLC38،MLC303 ،MLC74 ،MLC334 ) ازنظر فعالیت آنتی‌اکسیدانی، غلظت متابولیت‌ها، رنگ‌دانه‌ها، ارتفاع بوته، سطح برگ و وزن خشک دارای برتری نسبی در مقایسه با سایر گروه‌ها بودند. تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA) نشان داد که مؤلفه اول 32.77 درصد از تغییرات صفات شامل کارایی مصرف آب، کاروتنوئیدها، کلروفیل a/b، هدایت مزوفیلی، فتوسنتز، درصد بقاء، ارتفاع بوته، سطح برگ و وزن خشک را دارا بود و مؤلفه دوم تغییرات غلظت کلروفیل‌های a و b، کل رنگ‌دانه‌ها، کربوهیدرات‌های محلول، مهار فعالیت رادیکال آزاد DPPH، فنول، آنتوسیانین، پتانسیل اسمزی، تبخیر و تعرق و هدایت روزنه‌ای را با 16.31 درصد توضیح داد. ژنوتیپهای MLC74، MLC334، MLC11، MLC84، MLC454 و MLC407 ازنظر ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و متابولیت‌ها و ژنوتیپهای MLC303، MLC17، MLC38، MLC286 و MLC469 ازنظر درصد بقاء و رشد مجدد از وضعیت مطلوبی برخوردار بودند. بهطورکلی بر اساس نتایج تجزیه خوشه‌ای و PCA، این ژنوتیپ‌ها دارای برتری نسبی در اکثر صفات موردمطالعه بوده و برای بررسی تکمیلی تحمل به یخ‌زدگی در شرایط مزرعه در مناطق سرد توصیه می‌گردند.
تنش شوری
زهرا نصیری؛ جعفر نباتی؛ احمد نظامی؛ محمد کافی
چکیده
تنش شوری یکی از مهمترین تنش‌های محیطی است که تاثیر منفی بر کمیت و کیفیت تولید محصولات زراعی دارد. بنابراین شناسایی جنبه‌های فیزیولوژیک در شرایط تنش برای مدیریت کاهش خسارت دارای اهمیت زیادی است. در همین راستا مطالعه‌ای به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 97-1396 اجرا شد. ...
بیشتر
تنش شوری یکی از مهمترین تنش‌های محیطی است که تاثیر منفی بر کمیت و کیفیت تولید محصولات زراعی دارد. بنابراین شناسایی جنبه‌های فیزیولوژیک در شرایط تنش برای مدیریت کاهش خسارت دارای اهمیت زیادی است. در همین راستا مطالعه‌ای به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 97-1396 اجرا شد. هدایت الکتریکی نیم (شاهد) و هشت دسی زیمنس بر متر (کلرید سدیم) در کرت‌های اصلی و 17 ژنوتیپ نخود کابلی در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. بیشترین میزان افزایش در کربوهیدرات‌های محلول و پرولین درسه ژنوتیپ MCC65، MCC92 و MCC95 و کمترین میزان افزایش در ژنوتیپ MCC12 مشاهده‌شد. اعمال تنش شوری افزایش 24، 19 و 19 درصدی را در میزان پتانسیل اسمزی، مالون‌دی‌آلدئید و میزان مهار فعالیت رادیکال DPPH نشان داد. محتوی نسبی‌آب برگ و پایداری غشاء به ترتیب کاهش 10 و 13 درصدی را نشان دادند. میزان کاهش درصد بقاء، تعداد شاخه‌های جانبی و ارتفاع بوته به‌ترتیب 6، 22 و 57 درصد بود. عملکرد دانه 72 درصد کاهش یافت. بیشترین میزان عملکرد دانه مربوط به سه ژنوتیپ MCC65، MCC92 و MCC95 با 0.183، 0.193 و 0.181 کیلوگرم در مترمربع بود و در مقابل ژنوتیپهای MCC298 و MCC98 بیشترین میزان کاهش در عملکرد دانه را داشتند. بیشترین و کمترین میزان سدیم به ترتیب مربوط به ژنوتیپ MCC95 با 53/9 و ژنوتیپ MCC65 با 5.8 میلی‌گرم بر گرم وزن خشک بود. بیشترین میزان پتاسیم در شرایط بدون تنش و تنش شوری به‌ترتیب متعلق به ژنوتیپهای MCC65 و MCC95 بود. ژنوتیپهایMCC65 ، MCC95 و MCC92 دارای برتری صفات در شرایط تنش نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها بودند. درنهایت مطالعه بیشتر در ارتباط با سه ژنوتیپ برتر در شرایط تنش شوری در جهت شناسایی مکانیسم‌های تحمل به تنش و همچنین به‌عنوان زیرساخت در جهت برنامه‌های به‌نژادی پیشنهاد می‌گردد.
نعیمه بیاتیان؛ سپیده نیکومرام؛ امید انصاری
چکیده
این تحقیق به‌منظور تعیین دمای کاردینال جوانه‌زنی (دمای پایه، مطلوب و بیشینه جوانه‌زنی) بذر گلرنگ رقم صفه تحت شرایط تنش اسمزی (تنش خشکی) و زوال بذر (پیری تسریع شده) به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف پتانسیل اسمزی (0، ، 0.4- و 0.8- مگاپاسکال)، دماهای مختلف (5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سانتی‌گراد) و زوال بذر (برای مدت زمان صفر و ...
بیشتر
این تحقیق به‌منظور تعیین دمای کاردینال جوانه‌زنی (دمای پایه، مطلوب و بیشینه جوانه‌زنی) بذر گلرنگ رقم صفه تحت شرایط تنش اسمزی (تنش خشکی) و زوال بذر (پیری تسریع شده) به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف پتانسیل اسمزی (0، ، 0.4- و 0.8- مگاپاسکال)، دماهای مختلف (5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سانتی‌گراد) و زوال بذر (برای مدت زمان صفر و 5 روز) بود. با استفاده از مدل سیگموئیدی 3 پارامتره جوانه‌زنی بذر گلرنگ در دماها و پتانسیلهای اسمزی مختلف برای بذرهای زوال یافته و بدون زوال کمی‌سازی شد و درصد و زمان رسیدن به 50 درصد جوانه‌زنی به‌دست آمد و در نهایت با استفاده از مدل‌های دوتکه‌ای، بتا و دندان‌مانند دماهای کاردینال برای بذرهای بدون زوال و زوال یافته گلرنگ برآورد شدند. نتایج نشان داد که برای بذرهای بدون زوال و زوال یافته؛ دما و پتانسیل اسمزی علاوه بر درصد جوانه‌زنی بر سرعت جوانه‌زنی بذر گلرنگ نیز اثر گذار بود. در مقایسه 3 مدل استفاده شده جهت تعیین دمای کاردینال و با توجه به پارامترهای RMSE، CV، R2، SE مناسب‌ترین مدل جهت تخمین دماهای کاردینال بذر گلرنگ برای بذرهای بدون زوال پتانسیلهای صفر، 0.4- و 0.8- مگاپاسکال به‌ترتیب مدل دندان مانند، دوتکه‌ای و دوتکه‌ای بود ولی برای بذرهای زوال یافته گلرنگ در تمامی سطوح پتانسیل اسمزی مناسب‌ترین مدل، مدل دوتکه‌ای بود. نتایج به‌دست آمده نشان داد که در بذرهای زوال یافته دامنه دمایی جوانه‌زنی کاهش می‌یابد. استفاده از مدل‌های رگرسیون غیرخطی جهت کمی‌سازی پاسخ جوانه‌زنی بذرهای گلرنگ بدون زوال و زوال یافته به سطوح مختلف پتانسیل اسمزی در دماهای مختلف دارای نتایج قابل قبولی بود. بنابراین با استفاده از خروجی این مدل‌ها در دماهای مختلف می‌توان سرعت جوانه‌زنی را در پتانسیلهای مختلف برای بذر گلرنگ پیش‌بینی نمود.
ثمین لطفی؛ مختار قبادی؛ سعید جلالی-هنرمند؛ محمد اقبال قبادی
چکیده
برای ارزیابی قابلیت آزمون تنش اسمزی در پیش‌بینی وضعیت سبز شدن گیاهچه های عدس در مزرعه، آزمایشی در سال زراعی 94-1393 در قالب دو آزمایش جداگانه در آزمایشگاه و مزرعه در دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. در آزمایشگاه، آزمون تنش اسمزی به‌صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل هشت توده بذر عدس (محلی ...
بیشتر
برای ارزیابی قابلیت آزمون تنش اسمزی در پیش‌بینی وضعیت سبز شدن گیاهچه های عدس در مزرعه، آزمایشی در سال زراعی 94-1393 در قالب دو آزمایش جداگانه در آزمایشگاه و مزرعه در دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. در آزمایشگاه، آزمون تنش اسمزی به‌صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل هشت توده بذر عدس (محلی 1389، محلی 1393، قزوین 1389، قزوین 1393، بیله سوار 1389، بیلهسوار 1393، کیمیا 1389 و کیمیا 1393) و چهار سطح تنش اسمزی (صفر، 3-، 6- و 9- بار) بودند. در مزرعه نیز هشت توده بذر عدس در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار کشت شدند و خصوصیات درصد سبز شدن نهایی، میانگین سبز شدن روزانه، متوسط زمان لازم برای سبز شدن و سرعت سبز شدن گیاهچه اندازهگیری شدند. نتایج آزمون اسمزی نشان داد که با کاهش پتانسیل اسمزی، ویژگیهای مرتبط با درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول و وزن خشک ریشه چه و ساقه چه کاهش یافتند. همبستگی بین صفات اندازه گیری شده در دو آزمون مزرعه ای و تنش اسمزی نشان داد که درصد سبز شدن گیاهچه در مزرعه بالاترین همبستگی را با صفت های متوسط جوانه زنی روزانه و درصد گیاهچه نرمال در آزمون تنش اسمزی در پتانسیل 6- بار (به ترتیب با ضرایب 0.634 و 0.689) داشت. سرعت سبز شدن گیاهچه در مزرعه نیز بالاترین همبستگی را با صفات متوسط جوانه زنی روزانه، سرعت جوانه‌زنی و درصد گیاهچه نرمال در آزمون تنش اسمزی با پتانسیل 6- بار (به ترتیب با ضرایب همبستگی 0.753، 0.765 و 0.667) داشتند. بر اساس نتایج حاصل از این آزمایش به نظر میرسد که از آزمون تنش اسمزی در پتانسیل اسمزی 6- بار می‌توان برای پیش‌بینی سبز شدن گیاهچه عدس در مزرعه استفاده نمود.
امید انصاری؛ جاوید قرخلو؛ فرشید قادری فر؛ بهنام کامکار
چکیده
دما و پتانسیل آب دو عامل اولیه مهم کنترل‌کننده جوانه‌زنی می‌باشند.با استفاده از مدل‌های رگرسیون غیرخطی می‌توان پاسخ جوانه‌زنی بذر به پتانسیل اسمزی و دما را کمی‌سازی کرد؛ بنابراین این تحقیق به‌منظور بررسی اثر پتانسیل اسمزی و دماهای مختلف بر جوانه‌زنی و تعیین دمای کاردینال جوانه‌زنی (دمای پایه، مطلوب و بیشینه جوانه‌زنی) پنیرک ...
بیشتر
دما و پتانسیل آب دو عامل اولیه مهم کنترل‌کننده جوانه‌زنی می‌باشند.با استفاده از مدل‌های رگرسیون غیرخطی می‌توان پاسخ جوانه‌زنی بذر به پتانسیل اسمزی و دما را کمی‌سازی کرد؛ بنابراین این تحقیق به‌منظور بررسی اثر پتانسیل اسمزی و دماهای مختلف بر جوانه‌زنی و تعیین دمای کاردینال جوانه‌زنی (دمای پایه، مطلوب و بیشینه جوانه‌زنی) پنیرک تحت شرایط تنش اسمزی به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف پتانسیل اسمزی (صفر، 0.2-، 0.4-، 0.6- و 0.8- مگاپاسکال) و دماهای مختلف (5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سانتی‌گراد) بود. با استفاده از مدل سیگموئیدی 3 پارامتره جوانه‌زنی بذر پنیرک به سطوح مختلف پتانسیل اسمزی برای دماها و پتانسیلهای اسمزی مختلف کمی‌سازی شد و درصد و زمان رسیدن به 50 درصد جوانه‌زنی به‌دست آمد. نتایج نشان داد که دما و پتانسیل اسمزی علاوه بر درصد جوانه‌زنی بر سرعت جوانه‌زنی نیز اثرگذار بود. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش دما، درصد و سرعت جوانه‌زنی افزایش یافت و با افزایش پتانسیل آب، درصد جوانه‌زنی و سرعت جوانه‌زنی کاهش یافت.در مقایسه 3 مدل استفاده‌شده با توجه به پارامترهای RMSE، CV، R2، SE مناسب‌ترین مدل جهت تخمین دماهای کاردینال بذر پنیرک تا پتانسیل 0.6- مگاپاسکال مدل دندان مانند و برای پتانسیل 0.8- مگاپاسکال مدل دوتکه‌ای بود. استفاده از مدل‌های رگرسیون غیرخطی جهت کمی‌سازی پاسخ جوانه‌زنی بذر پنیرک به سطوح مختلف پتانسیل آب در دماهای مختلف دارای نتایج قابل قبولی بود؛ بنابراین با استفاده از خروجی این مدل‌ها در دماهای مختلف می‌توان سرعت جوانه‌زنی را در پتانسیلهای مختلف پیش‌بینی نمود.
جعفر نباتی؛ محمد کافی؛ علی معصومی؛ محمد زارع مهرجردی؛ الهه برومند رضازاده؛ سعید خانی نزاد
چکیده
بررسی روابط فیزیولوژیک گیاهان شورپسند به عنوان ابزاری مناسب جهت انتخاب و انتقال این صفات به گیاهان زراعی حائز اهمیت است. به همین منظور روابط فیزیولوژیک گیاه کوشیا در سطوح مختلف شوری، در قالب طرح کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. عامل شوری با دو سطح 5.2 و 16.5 دسی‌زیمنس بر متر در کرت‌های اصلی ...
بیشتر
بررسی روابط فیزیولوژیک گیاهان شورپسند به عنوان ابزاری مناسب جهت انتخاب و انتقال این صفات به گیاهان زراعی حائز اهمیت است. به همین منظور روابط فیزیولوژیک گیاه کوشیا در سطوح مختلف شوری، در قالب طرح کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. عامل شوری با دو سطح 5.2 و 16.5 دسی‌زیمنس بر متر در کرت‌های اصلی و پنج توده بومی کوشیا شامل ارومیه، اصفهان، بروجرد، بیرجند و سبزوار در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش شوری از 5.2 و dSm-116.5، غلظت کربوهیدرات‌ها و فنل کل در توده سبزوار، پرولین در توده‌های ارومیه، بروجرد و سبزوار، مهار فعالیت رادیکال DPPH در توده‌های اصفهان و سبزوار، محتوای نسبی آب برگ در توده‌های سبزواز، بروجرد و ارومیه، پتانسیل اسمزی در توده‌های بیرجند، بروجرد و سبزوار، سدیم برگ در تمامی توده‌ها، پتاسیم برگ در توده ارومیه، زیست‌توده تولیدی در توده‌های بیرجند، اصفهان و ارومیه، عملکرد بذر و شاخص برداشت در توده اصفهان افزایش یافت. بیشترین افزایش محتوای نسبی آب برگ با افزایش تنش شوری در توده سبزوار، پتانسیل اسمزی و زیست‌توده، در توده بیرجند و کمترین افزایش تجمع سدیم برگ با افزایش تنش شوری در توده بیرجند مشاهده شد. بیشترین کاهش عملکرد بذر با افزایش تنش شوری در توده سبزوار مشاهده شد. در مجموع توده سبزوار در سطح شوری dSm-15.2 بیشترین زیست‌توده و عملکرد بذر و توده‌های ارومیه و اصفهان در سطح شوری dSm-116.5 به ترتیب بیشترین زیست‌توده و عملکرد بذر را دارا بودند.
مجتبی حسینی؛ مهدی مجاب؛ غلامرضا زمانی
چکیده
تنش شوری و خشکی یکی از عوامل محدودکننده در مراحل مختلف رشد و نمو گیاهان هستند. به‌منظور ارزیابی جوانه زنی، رشد اولیه گندم و جودره به تنش شوری و خشکی چهار آزمایش جداگانه در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار در تابستان سال 1386 در آزمایشگاه تحقیقاتی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا گردید. سطوح مختلف ...
بیشتر
تنش شوری و خشکی یکی از عوامل محدودکننده در مراحل مختلف رشد و نمو گیاهان هستند. به‌منظور ارزیابی جوانه زنی، رشد اولیه گندم و جودره به تنش شوری و خشکی چهار آزمایش جداگانه در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار در تابستان سال 1386 در آزمایشگاه تحقیقاتی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا گردید. سطوح مختلف تنش شوری و خشکی عبارت بودند از: پتانسیلهای اسمزی صفر، 0.3 -، 5- ، 10- و 15- بار. نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش سطوح مختلف شوری و خشکی درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، وزن‌تر دانه رست، وزن تر ریشه چه، وزن تر ساقه چه، طول ریشه چه هر دو گیاه کاهش یافت. نتایج مقایسه گروهی مستقل بین دو گیاه نیز نشان داد که درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه در جودره براثر تنش شوری و خشکی نسبت به گندم کاهش بیشتری داشت. در تنش شوری برازش مدل لجستیک سه پارامتری رابطه بین سطوح مختلف تنش و درصد جوانه زنی گندم و جودره را به‌خوبی توجیه نمود. پارامتر X50 مدل مذکور حاکی از کاهش 50 درصدی حداکثر جوانه زنی گندم و جودره به ترتیب در پتانسیلهای اسمزی 10.82- و 6.40- بار بود. پارامتر X50 در تنش خشکی برای گندم و جودره به ترتیب 12.63- و 5.20- بار به دست آمد. بهطورکلی با مقایسه پارامتر X50 و کمتر بودن آن در گیاه جودره نسبت به گندم و سایر نتایج این آزمایش می‌توان گفت جودره به تنش شوری و خشکی حساسیت بیشتری نسبت به گندم دارد.
پروین بیات؛ مختار قبادی؛ محمد اقبال قبادی؛ غلامرضا محمدی
چکیده
مقدمه نخود (Cicer arietinum L.) مهمترین حبوبات در سیستمهای زراعی دیم محسوب می‌شود که در تناوب با گندم و جو در غرب ایران کشت می‌شود. از آنجایی که بذر مهمترین نهاده کشاورزی است و روی افزایش یا کاهش عملکرد گیاه زراعی بیشترین تأثیر را دارد، بنابراین استفاده از بذرهای با کیفیت بالا از اهمیت زیادی برخوردار است. بذرهای قوی میتوانند بهتر جوانه ...
بیشتر
مقدمه نخود (Cicer arietinum L.) مهمترین حبوبات در سیستمهای زراعی دیم محسوب می‌شود که در تناوب با گندم و جو در غرب ایران کشت می‌شود. از آنجایی که بذر مهمترین نهاده کشاورزی است و روی افزایش یا کاهش عملکرد گیاه زراعی بیشترین تأثیر را دارد، بنابراین استفاده از بذرهای با کیفیت بالا از اهمیت زیادی برخوردار است. بذرهای قوی میتوانند بهتر جوانه بزنند و در مواجهه با تنش های محیطی از درصد جوانه زنی و سبز شدن بیشتری برخوردار باشند که متعاقباً گیاهچه های قویتری هم تشکیل میدهند (Salehian, 1996). سرعت و درصد ظهور گیاهچه مهمترین عواملی هستند که روی تراکم بوته، سرعت رشد گیاه و نهایتاً عملکرد گیاه زراعی در مزرعه اثر میگذارند (Hussain et al., 2006; Begnamy and Cortelazz, 1996). آزمون های آزمایشگاهی مختلفی برای تعیین قدرت بذر پیشنهاد شده است از قبیل آزمون پیری تسریع شده (Hampton et al., 2004)، آزمون هدایت الکتریکی (Khavari et al., 2009)، آزمون سرما (Noli et al., 2008)، آزمون تنش اسمزی (Hampton and TeKrony, 1995) و غیره. در آزمون تنش اسمزی، بذر در معرض پتانسیلهای اسمزی فراهم شده با پلی اتیلن گلیکول (PEG) یا مانیتول جوانه میزند (Hampton and TeKrony, 1995). PEG یک پلیمر خنثی است که دارای جرم های مولکولی متنوع، حلالیت بالا در آب و سمیت پایین میباشد (Slama et al., 2007). به همین دلیل، PEG با کاهش پتانسیل آب، توسط محققین متعددی برای بوجود آوردن تنش آبی در گیاهان مورد استفاده قرار گرفته است. در این آزمایش، قابلیت آزمون تنش اسمزی فراهم شده با PEG ، به عنوان یک آزمون آزمایشگاهی قدرت بذر، برای پیش بینی ظهور و استقرار گیاهچه‌های نخود در مزرعه مطالعه گردید. مواد و روشها آزمایش در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران و در سال 1391 انجام شد. تحقیق در دو شرایط آزمایشگاهی و مزرعه اجرا گردید. در تحقیق آزمایشگاهی، 13 توده بذر در معرض پتانسیل اسمزی 6- بار فراهم شده با PEG-6000 جوانه زدند. ویژگیهای متفاوت مربوط به جوانه زنی شامل درصد جوانه زنی نهایی، سرعت جوانه زنی، شاخص جوانه زنی، طول ریشهچه و ساقهچه، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه، و شاخص بنیه گیاهچه اندازه گیری شدند. در آزمایش مزرعه ای، این 13 توده بذر کشت شدند و ویژگیهای گیاهچه مثل درصد سبز شدن نهایی گیاهچه، میانگین سبز شدن روزانه، سرعت سبز شدن گیاهچه و شاخص سبز شدن گیاهچه مورد اندازهگیری قرار گرفتند. همبستگی بین ویژگیهای جوانه زنی در آزمون آزمایشگاهی با درصد و سرعت سبز شدن گیاهچه در مزرعه محاسبه گردید. نتایج و بحث نتایج نشان داد که در هر دو شرایط آزمایشگاه و مزرعه، از نظر ویژگیهای جوانه زنی بذر و سبز شدن گیاهچه، توده های بذر نخود دارای اختلاف بودند. تجزیه اورتوگونال مشخص نمود که در هر دو شرایط، توده های بذر جدید نسبت به توده های بذر قدیمی از خصوصیات جوانه زنی و سبز شدن برتری برخوردار بودند. همچنین، توده های بذر متعلق به تیپ دسی نسبت به کابلی دارای خصوصیات جوانه زنی و سبز شدن بالاتری بودند. تجزیه همبستگی حاکی از آن بود که درصد سبز شدن گیاهچه در مزرعه با صفتهای طول ریشه چه و وزن خشک ساقه چه در آزمون آزمایشگاهی واجد بالاترین همبستگی مثبت بود. همچنین، همبستگی مثبت و معنی داری بین سرعت سبز شدن گیاهچه در مزرعه با صفتهای طول ساقه چه و ریشه چه، وزن خشک ساقه چه و شاخص بنیه گیاهچه در آزمون آزمایشگاهی مشاهده گردید. نتیجه گیری همبستگی بین برخی صفتها در آزمون آزمایشگاهی با مزرعه نشان می دهد که آزمون تنش اسمزی قابلیت پیش بینی درصد و سرعت سبزشدن گیاهچه در مزرعه را تا حداکثر 30 درصد دارد.
مهدی مجاب؛ مجتبی حسینی؛ غلامرضا زمانی؛ اردشیر کهنسال؛ اسماعیل ابراهیمی
چکیده
رکود بذر از مهمترین موانع در بررسی تأثیر عوامل مختلف محیطی بر ویژگیهای جوانه زنی بذور علف‌های هرز میباشد. بدین منظور آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 12 تیمار و 4 تکرار بر روی بذور علف هرز کهورک اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل 6 زمان مختلف (10، 20، 30، 40، 50 و 60 دقیقه) نگهداری بذوردر اسید سولفوریک 95 تا 98 درصد، خراش دهی مکانیکی ...
بیشتر
رکود بذر از مهمترین موانع در بررسی تأثیر عوامل مختلف محیطی بر ویژگیهای جوانه زنی بذور علف‌های هرز میباشد. بدین منظور آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 12 تیمار و 4 تکرار بر روی بذور علف هرز کهورک اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل 6 زمان مختلف (10، 20، 30، 40، 50 و 60 دقیقه) نگهداری بذوردر اسید سولفوریک 95 تا 98 درصد، خراش دهی مکانیکی توسط سنباده به مدت 5 دقیقه، خیساندن بذور در آب مقطر به مدت 24 و 48 ساعت و جوشاندن بذور در آب 95 تا 98 درجه سانتی‌گراد به مدت 5 و 10 دقیقه به همراه تیمار شاهد بودند. نتایج نشان داد که، تیمارهای خراش دهی شیمیایی و فیزیکی باعث جوانه زنی این علف هرز شده بودند و بیشترین سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن تر ریشه چه و ساقه چه در زمان 60 دقیقه نگهداری بذور در اسید سولفوریک حاصل شد. جهت بررسی تأثیر تنش شوری و خشکی دو آزمایش جداگانه به‌صورت طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح مختلف پتانسیل اسمزی و ماتریک در چهار سطح( 3/.-، 5-، 10- و 15- بار) و شاهد بودند. نتایج نشان داد که، با منفی تر شدن پتانسیل اسمزی و ماتریک درصد و سرعت جوانه زنی به طور معنی داری نسبت به شاهد کاهش یافت (0/001>p) و این کاهش در تنش خشکی بیشتر بود. پارامتر X50مدل لجستیک سه پارامتری حاکی از کاهش 50 درصدی حداکثر جوانه زنی کهورک در پتانسیلهای اسمزی 16/23- بار و ماتریک 6/26- بار میباشد که این امر حساسیت بیشتر کهورک را به تنش خشکی نشان میدهد.
مجتبی حسینی؛ غلامرضا زمانی؛ مسعود خزاعی
چکیده
به منظور بررسی واکنش جوانه زنی بذر جودره (Hordeum spontaneum Koch.) به تنش شوری و خشکی ناشی از کلرید سدیم و پلی اتیلن گلایکول 6000، دو آزمایش جداگانه در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در محیط کنترل شده اجرا شد. سطوح پتانسیل اسمزی و ماتریک ناشی از تنش شوری و خشکی عبارت از صفر، 0/03-، 0/5-، 1- و 1/5- مگاپاسکال بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که با منفی ...
بیشتر
به منظور بررسی واکنش جوانه زنی بذر جودره (Hordeum spontaneum Koch.) به تنش شوری و خشکی ناشی از کلرید سدیم و پلی اتیلن گلایکول 6000، دو آزمایش جداگانه در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در محیط کنترل شده اجرا شد. سطوح پتانسیل اسمزی و ماتریک ناشی از تنش شوری و خشکی عبارت از صفر، 0/03-، 0/5-، 1- و 1/5- مگاپاسکال بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که با منفی تر شدن پتانسیل اسمزی و ماتریک، سرعت و درصد جوانه زنی، وزن تر ریشه چه، وزن تر ساقه چه، وزن تر گیاهچه، نسبت وزن تر ریشه چه به وزن تر ساقه چه، طول ریشه چه، طول ساقه چه و نسبت طول ریشه چه به ساقه چه کاهش یافت. تنش خشکی نسبت به تنش شوری تأثیر منفی شدیدتری بر سرعت و درصد جوانه زنی داشت، به طوری که در پتانسیل 1/5- مگاپاسکال خشکی هیچ گونه جوانه زنی مشاهده نشد. مقایسه گروهی بین تیمارهای ناشی از PEG و NaCl نشان داد که طول ریشه چه، طول ساقه چه و وزن ساقه چه در شرایط تنش ناشی از PEGبه طور معنی داری کمتر از تنش ناشی از NaClبود، ولی وزن ریشه چه تفاوت معنی داری نداشت. در هر دو آزمایش، میزان کاهش طول و وزن ساقه چه نسبت به ریشه چه بیشتر بود که نشان دهنده حساسیت بیشتر این صفت است.
