تنش خشکی
اسماعیل فیاض؛ علی سروش زاده؛ علی حیدرزاده
چکیده
کلزا همانند بسیاری از گیاهان زراعی تحت تأثیر تنش خشکی قرار میگیرد. هدف تحقیق مطالعه پاسخ خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی کلزا رقم نیما به محلول پاشی اسید های آمینه در شرایط تنش خشکی است. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل رژیمهای آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، قطع آبیاری از ...
بیشتر
کلزا همانند بسیاری از گیاهان زراعی تحت تأثیر تنش خشکی قرار میگیرد. هدف تحقیق مطالعه پاسخ خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی کلزا رقم نیما به محلول پاشی اسید های آمینه در شرایط تنش خشکی است. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل رژیمهای آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله 50 درصدگلدهی و قطع آبیاری از مرحله خورجیندهی) و محلولپاشی در پنج سطح (بدون محلولپاشی، محلولپاشی صفر (آب مقطر)، یک، دو و سه گرم اسیدهای آمینه تجاری پروآمین در لیتر ) در سه مرحله طویل شدن ساقه، مرحله ظهور گلآذین و مرحله گلدهی بود. نتایج نشان داد برهمکنش تنش خشکی و محلولپاشی روی درصد و عملکرد روغن، کلروفیل کل، آنتوسیانین، فلاونوئید، پرولین، فنل کل، شاخص سطح برگ، SPAD و عملکرد بیولوژیک تأثیر معنیداری گذاشت. بیشترین شاخص سطح برگ (52/3)، عملکرد بیولوژیک (25955 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (4514 کیلوگرم در هکتار) و درصد روغن (3/43%) در شرایط آبیاری کامل و محلولپاشی دو گرم اسیدآمینه در لیتر بدست آمد. همچنین، بیشترین مقدار آنتوسیانین (093/0 میکرومول بر گرم وزن تر برگ)، فلاونوئید (64/1 میکرومول بر گرم وزن تر برگ) و پرولین (2/238 میکرومول بر گرم وزن تر برگ) در شرایط قطع آبیاری از مرحله گلدهی و محلولپاشی دو گرم اسیدهای آمینه در لیتر بدست آمد. همچنین، کاربرد دو گرم اسید آمینه در لیتر بیشترین عملکرد روغن (1925 کیلوگرم در هکتار) را تولید کرد. با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق تأثیر مثبت کاربرد برگی اسیدهای آمینه، روی صفات بیوشیمایی و عملکرد دانه و روغن با محلولپاشی دو گرم اسیدآمینه در لیتر در هر سه رژیم آبیاری (آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله گلدهی و قطع آبیاری از مرحله خورجیندهی) مشاهده شد. لذا محلولپاشی دو گرم اسیدآمینه در لیتر برای افزایش عملکرد روغن و دانه در زراعت کلزا توصیه میشود.
تنش خشکی
سجاد نصیری؛ بابک عندلیبی؛ افشین توکلی؛ محمدامیر دلاور؛ لوکاس ون زویتن
چکیده
آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با پنج تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در دو سال زراعی متوالی 1399 و 1400 بر روی گیاه جو رقم جلگه انجام شد. در این آزمایش دو سطح آبیاری (آبیاری کامل بهعنوان شاهد و قطع آبیاری در مرحله گلدهی)، چهار سطح بیوچار (بدون بیوچار به عنوان شاهد، 0.25، 0.5 و یک درصد وزن ...
بیشتر
آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با پنج تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در دو سال زراعی متوالی 1399 و 1400 بر روی گیاه جو رقم جلگه انجام شد. در این آزمایش دو سطح آبیاری (آبیاری کامل بهعنوان شاهد و قطع آبیاری در مرحله گلدهی)، چهار سطح بیوچار (بدون بیوچار به عنوان شاهد، 0.25، 0.5 و یک درصد وزن خاک) و سه سطح هورمون متیل جاسمونات همزمان با گلدهی و اعمال تنش (بدون محلول پاشی به عنوان شاهد، 50 و 100 میکرومول در لیتر متیل جاسمونات) مورد استفاده قرار گرفت. بر این اساس تنش، بیوچار و متیل جاسمونات بر محتوای پرولین، کربوهیدرات، نشت الکترولیتها، غلظت رنگدانههای فتوسنتزی، وزن خشک کل، تعداد سنبله بارور، وزن هزاردانه و همچنین عملکرد اقتصادی جو تاثیر معنیدار گذاشتند. علیرغم اینکه غلظت پرولین و کربوهیدرات و میزان نشت الکترولیت در اثر تنش خشکی افزایش و غلظت رنگدانههای فتوسنتزی کاهش یافت، اما استفاده از بیوچار به میزان 0.25 وزن خاک و محلولپاشی متیل جاسمونات به غلظت 50 میکرومول در لیتر در بسیاری از صفات مورد مطالعه باعث تعدیل اثرات تنش خشکی شده و در نهایت منجر به بهبود رشد و عملکرد جو شدند. از نتایج به دست آمده در آزمایش مشخص شد که استفاده از سطوح بالای این مواد ضد تنش در بعضی از موارد نه تنها نمیتوانند اثرات مطلوبی در جلوگیری از اثرات مخرب تنش خشکی داشته باشند، بلکه در مواردی منجر به تشدید این اثرات شده و باعث کاهش رشد و عملکرد گیاه میشوند.
فیزیولوژی گیاهان در شرایط تنش
سید مسعود ضیائی؛ خالد سلیمی؛ سید رضا امیری؛ محمد رضا ریگی
چکیده
گلرنگ از قدیمالایام در بخشهای مختلف سیستان و بلوچستان کشت شده و نسبتاً متحمل به خشکی است، مصارف دارویی و غذایی متعددی برای مردم این منطقه دارد. سراوان نیز جزو مناطق خشک کشور محسوب میشود، ازاینرو کشت گیاهان سازگار با این مناطق میتواند جهت بهبود کشاورزی این منطقه مؤثر باشد؛ لذا این آزمایش با هدف بررسی سطوح مختلف آبیاری و ...
بیشتر
گلرنگ از قدیمالایام در بخشهای مختلف سیستان و بلوچستان کشت شده و نسبتاً متحمل به خشکی است، مصارف دارویی و غذایی متعددی برای مردم این منطقه دارد. سراوان نیز جزو مناطق خشک کشور محسوب میشود، ازاینرو کشت گیاهان سازگار با این مناطق میتواند جهت بهبود کشاورزی این منطقه مؤثر باشد؛ لذا این آزمایش با هدف بررسی سطوح مختلف آبیاری و محلولپاشی با سولفات روی و منگنز در آبان سال 1399 در مزرعه تحقیقاتی مجتمع آموزش عالی سراوان بهصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی شامل: آبیاری کامل، قطع آبیاری در مرحله ابتدای ساقه رفتن و قطع آبیاری در مرحله گلدهی و فاکتور فرعی شامل سه سطح محلولپاشی با سولفات روی (سه در هزار)، سولفات منگنز (سه در هزار) و عدم محلولپاشی (شاهد) در کرت فرعی قرار گرفتند، نتایج نشان داد که اثرات متقابل آبیاری و محلولپاشی در صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه، تعداد طبق، وزن هزار دانه، وزن دانه در بوته، وزن طبق در بوته، عملکرد زیستی، عملکرد دانه، شاخص برداشت و عدد کلروفیل متر (اسپد) معنیدار شد (P≤ %1). محلولپاشی با سولفات روی سبب افزایش بیش از سه برابری عملکرد دانه در تمام تیمارهای آبیاری گردید، همچنین عملکرد دانه در محلولپاشی با سولفات روی در تیمار عدم قطع آبیاری (693 کیلوگرم در هکتار) نسبت به شرایط قطع آبیاری در مرحله ساقهدهی و عدم محلولپاشی (100 کیلوگرم در هکتار) هفتبرابر بیشتر بود. محلولپاشی با سولفات روی در شرایط عدم قطع آبیاری سبب افزایش سه برابری تعداد طبق نسبت به قطع آبیاری در مرحله ساقه رفتن و عدم محلولپاشی گردید. در تمام تیمارهای آبیاری محلولپاشی، با سولفات روی نسبت به سولفات منگنز و عدم محلولپاشی از برتری نسبی برخوردار بود. بیشترین ضرایب همبستگی عملکرد دانه با اجزای عملکرد به ترتیب مربوط به وزن طبق (**0.88=r) و وزن دانه در بوته (**0.73=r) مشاهده شد. بهطورکلی میتوان از محلولپاشی با سولفات روی بهعنوان یک راهکار زراعی در افزایش عملکرد و کاهش اثرات ناشی از قطع آبیاری انتهای فصل رشد در گیاه گلرنگ در شرایط آبوهوایی سراوان استفاده کرد.
تنش خشکی
معصومه عربی؛ سهیل پارسا؛ مجید جامی الاحمدی؛ سهراب محمودی
چکیده
به منظور بررسی تأثیر سوپرجاذب، سولفات پتاسیم و کم آبیاری بر رشد و عملکرد کنجد آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 1397 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، آبیاری تا 50 درصد گلدهی و آبیاری تا 50 درصد ظهور کپسولها)، سه سطح ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر سوپرجاذب، سولفات پتاسیم و کم آبیاری بر رشد و عملکرد کنجد آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال 1397 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، آبیاری تا 50 درصد گلدهی و آبیاری تا 50 درصد ظهور کپسولها)، سه سطح کود پتاسیم (عدم مصرف، مصرف براساس توصیه کودی و 1.5 برابر توصیه کودی) و دو سطح سوپرجاذب (صفر و 100 کیلوگرم در هکتار) بود. آبیاری بر کلیه صفات غیر از شاخه جانبی معنیدار بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب در تیمار آبیاری کامل و مصرف سوپرجاذب (2650.77 کیلوگرم در هکتار) و تیمار آبیاری تا گلدهی و عدم مصرف سوپرجاذب (510.44 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. پتاسیم بر کلیه صفات غیر از تعداد دانه در کپسول، تعداد کپسول در بوته و روز تا رسیدگی معنیدار شد. کاربرد پتاسیم باعث کاهش اثرات منفی کمآبی بر عملکرد شد. با کاربرد پتاسیم از هر سطح کمآبیاری، اثرات سوء تنش آبی تعدیل شد. از آنجا که در بیشتر موارد کاربرد پتاسیم برابر توصیه کودی تفاوت معنیداری با تیمار 1.5 برابر توصیه کودی نداشت، میتوان با کاربرد کود پتاسه بر اساس آزمون خاک تنش آبی را تا حد قابل قبولی تعدیل کرد. لذا با توجه به نقش پتاسیم و اثرات مثبت پلیمرهای سوپرجاذب در شرایط کمآبی، وجود این مواد می-تواند در تحملپذیری و افزایش عملکرد در شرایط کمآبی موثر باشد.
تنش خشکی
فاطمه بهادری؛ احسان بیژن زاده؛ علی بهپوری
چکیده
به منظور بررسی کشت تاخیری و رژیم آبیاری بر صفات بیوشیمیایی، محتوای نسبی آب و عملکرد دانه گلرنگ، پژوهشی مزرعهای در سال زراعی 98-1397 اجرا شد. دو رقم گلرنگ (گلدشت و محلی اصفهان) در یک آزمایش اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی تحت سه رژیم آبیاری (آبیاری مطلوب، قطع آبیاری در دو مرحلهی گلدهی و پر شدن دانه) و در سه تاریخ کاشت (15 ...
بیشتر
به منظور بررسی کشت تاخیری و رژیم آبیاری بر صفات بیوشیمیایی، محتوای نسبی آب و عملکرد دانه گلرنگ، پژوهشی مزرعهای در سال زراعی 98-1397 اجرا شد. دو رقم گلرنگ (گلدشت و محلی اصفهان) در یک آزمایش اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی تحت سه رژیم آبیاری (آبیاری مطلوب، قطع آبیاری در دو مرحلهی گلدهی و پر شدن دانه) و در سه تاریخ کاشت (15 آذر، 5 دی و25 دی) ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که برهمکنش سهگانه رژیم آبیاری درتاریخ کاشت در رقم بر محتوای کلروفیل a و b، کاروتنوئید، فعالیت آنزیم کاتالاز، پراکسیداز، محتوای نسبی آب، دمای سایهانداز، عملکرد زیست توده و عملکرد دانه اثر معنیداری داشت. قطع آبیاری در گلدهی باعث کاهش محتوای کلروفیلa و b، محتوای نسبی آب و عملکرد دانه ارقام گلرنگ به ترتیب به میزان 25، 15.38، 16.36 و 33.74 درصد نسبت به آبیاری مطلوب شد درحالیکه محتوای کاروتنوئید، آنزیم کاتالاز، پراکسیداز و دمای سایهانداز را به ترتیب به میزان 14.70، 22، 29.31 و 21.75 افزایش داد. تنش آبی در مرحله گلدهی و پر شدن دانه باعث کاهش به ترتیب 52.32 و 34.54 درصد عملکرد دانه در رقم محلی اصفهان در تاریخ کاشت دوم (5 دی) نسبت به تیمار آبیاری مطلوب شد. به نظر میرسد گیاه با انجام فعالیتهای بیوشیمیایی و آنزیمی در زمان وقوع تنش در مرحله پر شدن دانه قادر به جبران بیشتر کاهش عملکرد نسبت به تنش گلدهی شده است. با توجه به اینکه در تاریخ کاشت دوم (5 دی) افزایش محتوای کلروفیلa و b، کاروتنوئید، محتوای نسبی آب و دمای سایهانداز و به دنبال آن عملکرد بیشتری نسبت به دو تاریخ کاشت دیگر مشاهده شد. بنابرین انتخاب تاریخ کاشت بهینه (5 دی) و رقم زودرس گلدشت می تواند نقش مهمی در بهبود عملکرد دانه گلرنگ در شرایط تنش آبی آخر فصل در مناطق نیمه خشک داشته باشد.
علی خوشنام؛ ابراهیم ممنوعی
چکیده
به منظور بررسی اثر تراکم بوته و تنش کم آبی بر عملکرد و اجزایی عملکرد گلرنگ رقم محلی اصفهان آزمایشی به صورت کرتهای نواری (استریپ پلات) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 92 -1391 در اراضی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی جیرفت اجرا شد. عاملهای آزمایش شامل تنش کم آبی به عنوان عامل عمودی در چهار سطح آبیاری کامل ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر تراکم بوته و تنش کم آبی بر عملکرد و اجزایی عملکرد گلرنگ رقم محلی اصفهان آزمایشی به صورت کرتهای نواری (استریپ پلات) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 92 -1391 در اراضی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی جیرفت اجرا شد. عاملهای آزمایش شامل تنش کم آبی به عنوان عامل عمودی در چهار سطح آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری در مرحله ظهور تکمهدهی، قطع آبیاری در مرحله 50 درصد گلدهی و قطع آبیاری در مرحله دانهبندی بود و تراکم بوته به عنوان عامل افقی در چهار سطح شامل تراکم 30، 35، 40 و 45 بوته در هر مترمربع بود. نتایج نشان داد که اثر تنش کم آبی و تراکم بوته بر عملکرد و اجزایی عملکرد دانه معنی دار بود. به طوری که با کاربرد تنش کم آبی ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، تعداد طبق، دانه در طبق، عملکرد دانه و مقدار روغن به طور معنی دار کاهش یافت. قطع آبیاری در مرحله ظهور تکمهدهی و دانهبندی به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر در کاهش عملکرد دانه و روغن داشتند. بیشترین عملکرد دانه و روغن در شرایط تنش کم آبی از تیمار قطع آبیاری در زمان دانهبندی با تراکم 40 بوته در متر مربع به ترتیب 2852 و 884 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. در مقابل کمترین مقدار عملکرد دانه و روغن از تیمار قطع آبیاری در زمان ظهور تکمهدهی با تراکم 45 بوته در متر مربع به ترتیب 718 و 204 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. همچنین، بیشترین عملکرد دانه و روغن در شرایط بدون تنش (شاهد) با تراکم 40 بوته در متر مربع به ترتیب با مقادیر 4101 و 1239 کیلوگرم در هکتار بود.
لعیا مرادبیگی؛ احمد غلامی؛ امیرحسین شیرانی راد؛ حمید عباس دخت؛ حمید رضا اصغری
چکیده
به منظور بررسی اثر کاشت تأخیری و تنش خشکی آخر فصل بر صفات عملکرد و اجزای عملکرد، اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع، به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تنش خشکی بر صفات عملکرد و اجزای عملکرد، اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع، میزان روغن و گلوکوزینولات دانه و محتوای پرولین کلزا آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیتپلات در قالب طرح بلوکهای کامل ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر کاشت تأخیری و تنش خشکی آخر فصل بر صفات عملکرد و اجزای عملکرد، اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع، به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تنش خشکی بر صفات عملکرد و اجزای عملکرد، اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع، میزان روغن و گلوکوزینولات دانه و محتوای پرولین کلزا آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیتپلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 95-1393 در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی شامل تاریخ کاشت در دو سطح شامل: 20 مهر (کشت معمول) و 5 آبان (کشت تأخیری)، آبیاری در دو سطح شامل: آبیاری کامل (شاهد) و تنش خشکی (قطع آبیاری از مرحله خورجیندهی) و نیز ارقام و هیبریدهای پاییزه کلزا شامل:Neptune, Elvise, Okapi, Tassilo, GKH0224, GKH2624, GKH3705 بودند. نتایج آزمایش نشان داد، که تاریخ کاشت، آبیاری و رقم بر تمام صفات به غیر از اسید اکوزنوئیک معنیدار بود. به تأخیر انداختن تاریخ کاشت، تعداد خورجین در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، میزان روغن دانه، اکوزنوئیک اسید و پرولین را کاهش ولی میزان گلوکوزینولات دانه و اسید بهنیک را افزایش داد. بیشترین میزان روغن دانه (6/45 درصد) در حالت آبیاری کامل و کشت معمول و کمترین آن ( 42.2درصد) در شرایط قطع آبیاری در مرحله خورجیندهی و کشت تأخیری بهدست آمد. بالاترین میزان پرولین (21.59 میلیگرم بر گرم وزن تر) در کشت معمول و از رقم GKH3705 بهدست آمد. از نظر عملکرد و اجزای عملکرد، محتوای روغن دانه، اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع و میزان گلوکوزینولات، رقم GKH3705 مناسبترین بود. با توجه به نتایج، به نظر میرسد تاریخ کاشت 20 مهر و رقم GKH3705 در هر دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی میتواند به عنوان بهترین تیمار برای سودمندی تولید کلزا در منطقه کرج پیشنهاد گردد.
علی مشتطی؛ آیدین خدائی جوقان؛ سید عطاالله سیادت؛ سیدهاشم موسوی؛ محسن رضایی
چکیده
بهمنظور بررسی واکنش گندم به مصرف کود دامی و زئولیت در شرایط تنش کم آبی، آزمایشی مزرعهای بهصورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در پاییز سال زراعی 1396-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل سه زمان قطع آبیاری (آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری ...
بیشتر
بهمنظور بررسی واکنش گندم به مصرف کود دامی و زئولیت در شرایط تنش کم آبی، آزمایشی مزرعهای بهصورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در پاییز سال زراعی 1396-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل سه زمان قطع آبیاری (آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری از ابتدای مرحله شیری- خمیری تا رسیدگی فیزیولوژیک و قطع آبیاری از ابتدای مرحله گلدهی تا رسیدگی فیزیولوژیک) در کرتهای اصلی و سه مقدار کود دامی (صفر، 15 و 30 تن در هکتار) و سه مقدار زئولیت (صفر، 6 و 12 تن در هکتار) بهصورت فاکتوریل در کرتهای فرعی بودند. مقایسه میانگین اثر برهمکنش کود دامی و زئولیت نشان داد که در شرایط آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله شیری-خمیری تا رسیدگی فیزیولوژیک و قطع آبیاری از ابتدای مرحله گلدهی تا رسیدگی فیزیولوژیک، مصرف 30 تن در هکتار کود دامی و 12 تن در هکتار زئولیت نسبت به عدم مصرف آنها، باعث افزایش قابلتوجه عملکرد دانه شد. لذا در مناطق با کمبود آب آبیاری و یا عدم بارندگی از ابتدای مرحله گلدهی و یا مرحله شیری- خمیری دانه، میتوان مصرف 30 تن در هکتار کود دامی و 12 تن در هکتار زئولیت برای حفظ و یا افزایش عملکرد دانه توصیه کرد.
نادیا قره چائی؛ فرزاد پاکنژاد؛ امیر حسین شیرانی راد؛ قاسم توحیدلو؛ حمید جباری
چکیده
به منظور ارزیابی عکس العملهای ژنوتیپهای منتخب پاییزه کلزا به تنش رطوبتی آخر فصل در شرایط کشت تاخیری، آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال ( 95-94 و 96-95 ) در منطقه کرج اجرا شد. در این آزمایش عامل تاریخ کاشت در دو سطح شامل کشت به موقع (پانزدهم مهرماه) و کشت تأخیری (پنجم آبان ماه)، ...
بیشتر
به منظور ارزیابی عکس العملهای ژنوتیپهای منتخب پاییزه کلزا به تنش رطوبتی آخر فصل در شرایط کشت تاخیری، آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال ( 95-94 و 96-95 ) در منطقه کرج اجرا شد. در این آزمایش عامل تاریخ کاشت در دو سطح شامل کشت به موقع (پانزدهم مهرماه) و کشت تأخیری (پنجم آبان ماه)، عامل آبیاری شامل آبیاری معمول و قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به بعد به صورت فاکتوریل در کرتهای اصلی و چهار ژنوتیپ کلزا (L1030، L1204، L1110، L1114) و یک رقم تجاری (Okapi)در کرتهای فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر برهمکنش تاریخ کاشت و ژنوتیپ بر کلیه صفات مورد بررسی به استثنای شاخص برداشت معنی دار شد و بیشترین میانگین صفات در تاریخ کاشت پانزدهم مهرماه و از ژنوتیپ L1204 به دست آمد. در این تحقیق اعمال تنش رطوبتی بعد از مرحله خورجین دهی باعث کاهش عملکرد دانه شد و کمترین میانگین صفات در این شرایط متعلق به ژنوتیپ L1114 بود. در شرایط کشت تاخیری و قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی ژنوتیپ L1204 با بالاترین میزان عملکرد دانه (2460 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد روغن دانه (1017 کیلوگرم در هکتار) قابلیت کشت و توسعه در این تاریخ کشت و شرایط کم آبی آخر فصل را دارد.
علی آذری نصرآباد؛ سید محسن موسوی نیک؛ محمد گلوی؛ علیرضا سیروس مهر؛ سید علیرضا بهشتی
چکیده
مقدمه عملکرد گیاهان زراعی از جمله سورگوم تحت تاثیر تنش خشکی به عنوان یکی از مهمترین تنشهای غیر زنده محدود میشود. اگرچه سورگوم توانایی سازش با بسیاری از تنش ها مثل گرما، خشکی و شوری را دارد، اما در نواحی خشک و نیمه خشک این گیاه معمولا در مرحله زایشی و ...
بیشتر
مقدمه عملکرد گیاهان زراعی از جمله سورگوم تحت تاثیر تنش خشکی به عنوان یکی از مهمترین تنشهای غیر زنده محدود میشود. اگرچه سورگوم توانایی سازش با بسیاری از تنش ها مثل گرما، خشکی و شوری را دارد، اما در نواحی خشک و نیمه خشک این گیاه معمولا در مرحله زایشی و مرحله بعد از گلدهی تحت تاثیر تنش آبی قرار میگیرد و عملکرد آن کاهش مییابد. بین ژنوتیپهای سورگوم از نظر قابلیت تحمل دورههای خشکی و واکنش به این دورهها تفاوت قابل ملاحظهای وجود دارد. بعضی از محققین برروی ویژگی های برگ پرچم مخصوصا روابط آب برگ بخاطر اثر متقابل قابل توجه آن با مقاومت به خشکی تاکید کردهاند. در این تحقیق برخی از خصوصیات از جمله پایداری غشای سلول و محتوای نسبی آب برگ در ژنوتیپ های سورگوم دانهای در شرایط مزرعه ای بررسی شده و به پاسخ عملکرد و اجزاء عملکرد ژنوتیپهای سورگوم در شرایط تیمارهای تنش خشکی( قطع آبیاری در مرحله رشد رویشی، زایشی و آبیاری نرمال)پرداخته شده است. مواد و روشها به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد، اجزای عملکرد دانه، پایداری غشای سلول و محتوای رطوبت نسبی برگ ژنوتیپهای سورگوم دانهای، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 93 در مزرعه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی اجرا گردید. تیمارهای تنش خشکی شامل آبیاری نرمال(شاهد)، قطع آبیاری در مرحله رشد رویشی(مرحله رویت آخرین برگ به صورت لولهای) و قطع آبیاری در مرحله رشد زایشی(50 درصد بوته ها در مرحله آغاز گلدهی) به عنوان عامل اصلی و 10 ژنوتیپ سورگوم دانهای شاملKGS29،MGS2 ،KGS33 ، سپیده، KGFS27،MGS5 ،KGFS5 ،KGFS17، KGFS13 و KGFS30 به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. برای تعیین اجزای عملکرد دانه از هر کرت نیم متر طولی برداشت و تعداد بوته، تعداد پانیکول، تعداد دانه پانیکول، وزن هزار دانه، تعداد دانه در متر مربع تعیین گردیدند. برای تعیین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت پس از حذف 2 خط حاشیه و نیم متر ابتدا و انتهای هر کرت از سطح 3 متر مربع برداشت انجام شد و پس از خشک شدن کامل، کل نمونهها توزین و عملکرد بیولوژیک تعیین شد و سپس نمونهها با دست کوبیده شده و دانهها جدا و توزین گردیده و شاخص برداشت محاسبه شد. برای محاسبه محتوای نسبی آب برگ (RWC)، از هر کرت و از برگ پرچم نمونهگیری شد و محتوای نسبی آب برگ یا آماس نسبی از طریق فرمول وزرلی (weatherley) محاسبه گردید. برای محاسبه میزان خسارت به غشاء یا تراوایی غشاء، ابتدا سه بوته از هر کرت بطور تصادفی انتخاب و برگ پرچمی آنها جدا شد. سپس توسط دستگاه کاغذ سوراخ کن تعداد 4 عدد دیسک از این برگها تهیه و در داخل آب مقطر بمدت 24 ساعت در دمای یخچال (4 درجه سانتی گراد) قرار داده شد. هدایت الکتریکی آبی که برگها در آن گذاشته شده بود توسط دستگاه اندازه گیری هدایت الکتریکی(EC meter) هدایت الکتریکی آن اندازه گیری شده و از اعداد حاصل برای محاسبات استفاده شد. پس از جمع آوری دادههای مربوط به عملکرد و اجزاء آن با استفاده از نرم افزار SAS مورد تجزیه واریانس ساده قرار گرفت. میانگین دادهها با استفاده از آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد مقایسه گردیدند. نتایج نتایج نشان داد که تنش خشکی تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت، وزن هزار دانه، تعداد دانه در پانیکول، نفوذپذیری غشای سلول و محتوای نسبی آب برگ (RWC) داشته و سبب کاهش آنها گردید. میزان کاهش عملکرد دانه در بالاترین سطح تنش خشکی نسبت به تیمار شاهد معادل 42 درصد بود. ژنوتیپ ها نیز از نظر کلیه صفات فوق تفاوت معنی دار نشان دادند. ژنوتیپ KGFS13 دارای بالاترین عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت بذر بود. اثر متقابل تنش خشکی و ژنوتیپ در صفات فوق بجز وزن هزار دانه و نفوذپذیری غشاء تفاوت معنی دار نشان داد. بیشترین محتوای نسبی آب برگ مربوط به تیمار آبیاری نرمال و کمترین آن مربوط به تیمار تنش خشکی شدید بود. همچنین با افزایش تنش خشکی، تراوش غشای سلول افزایش یافت، بطوری که کمترین میزان تراوش غشاء و درنتیجه بیشترین پایداری غشاء مربوط به تیمار آبیاری نرمال و بیشترین میزان تراوش غشاء و در نتیجه کمترین پایداری غشاء مشترکا مربوط به تیمار های تنش خشکی متوسط و شدید بود. نتیجه گیری تفاوتهای قابل توجهی بین ژنوتیپهای سورگوم دانهای در مورد تحمل به دورههای تنش خشکی و واکنش به این دوره ها وجود دارد، همچنین عملکرد دانه و اجزای آن، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، محتوای آب نسبی و پایداری غشای سلول بین ژنوتیپها و تیمارهای تنش متفاوت بود. درمجموع، میتوان از ویژگیهای مربوط به روابط آبی برگ پرچم و نفوذپذیری غشاء سلول بهعنوان معیارهایی علاوه بر عملکرد دانه در ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ ها استفاده نمود.
آزیتا نخعی؛ الیاس آرزمجو؛ محمد رضا عباسی
چکیده
به منظور مقایسه واکنش 13 اکسشن ارزن مربوط به کلکسیون بانک ژن نسبت به تنش خشکی انتهای فصل در جهت تکمیل بانک اطلاعاتی ذخایر توارثی گیاهان و ارزیابی تخصصی و یافتن بهترین شاخصهای تحمل به تنش، دو آزمایش مجزا در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان جنوبی از سال زراعی 84-1383 به مدت دو سال اجرا گردید. آزمایش ...
بیشتر
به منظور مقایسه واکنش 13 اکسشن ارزن مربوط به کلکسیون بانک ژن نسبت به تنش خشکی انتهای فصل در جهت تکمیل بانک اطلاعاتی ذخایر توارثی گیاهان و ارزیابی تخصصی و یافتن بهترین شاخصهای تحمل به تنش، دو آزمایش مجزا در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان جنوبی از سال زراعی 84-1383 به مدت دو سال اجرا گردید. آزمایش اول در شرایط آبیاری نرمال و آزمایش دوم در شرایط تنش خشکی (قطع آبیاری در مرحله 10% ظهور پانیکول) انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 13 اکسشن ارزن بودند. نتایج نشان داد که اکسشنهای 143-15 (خراسان جنوبی) و 24-15 (یزد) دارای بیشترین میانگین دو ساله عملکرد دانه و علوفه خشک و اکسشن 132-15 (همدان) دارای کمترین عملکرد دانه در بین اکسشنهای مورد بررسی بودند. ارزیابی اکسشنها از نظر تحمل به خشکی با استفاده از شاخصهای MP، TOL، SSI، GMP، STI و HARM انجام شد. با توجه به میزان همبستگی این شاخصها با عملکردهای دانه و علوفه خشک در دو شرایط تنش و غیر تنش، شاخصهای HARM، GMP و STI، بهترین شاخصها در تفکیک اکسشن های متحمل به خشکی بودند. با استفاده از روش ترسیمی سه بعدی و وضع قرار گرفتن اکسشن ها در آن، اکسشن های 143-15 (خراسان جنوبی)، 131-15 (خراسان جنوبی) و 24-15 (یزد) به عنوان اکسشن های پرمحصول و متحمل به تنش شناسایی شدند.
سیفاله فلاح؛ منیر نظری
چکیده
تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل محدودکننده است که تولید محصولات زراعی در مناطق نیمهخشک را تحت تأثیر قرار میدهد. از این رو، به منظور بررسی تأثیر کاربرد جداگانه و تلفیقی ازتوباکتر، میکوریزا و سولفات روی بر رشد و عملکرد شنبلیله، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد ...
بیشتر
تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل محدودکننده است که تولید محصولات زراعی در مناطق نیمهخشک را تحت تأثیر قرار میدهد. از این رو، به منظور بررسی تأثیر کاربرد جداگانه و تلفیقی ازتوباکتر، میکوریزا و سولفات روی بر رشد و عملکرد شنبلیله، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی ۱۳۹۱ اجرا شد. دو سطح آبیاری (شامل آبیاری نرمال به عنوان بدون تنش و قطع آبیاری در اوایل گلدهی به مدت 12 روز به عنوان تنش خشکی) در کرتهای اصلی و تیمارهای کودی شامل سولفات روی، ازتوباکتر، میکوریزا، سولفات روی+ ازتوباکتر، سولفات روی+ میکوریزا، سولفات روی+ میکوریزا+ ازتوباکتر و شاهد (NPK)، در کرتهای فرعی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در شرایط آبیاری مطلوب، بیشترین شاخص سطح برگ شنبلیله با کاربرد سولفات روی و یا تیمارهای دارای میکوریزا بدست آمد. همچنین بیشترین تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه به ترتیب با تیمارهای سولفات روی+ ازتوباکتر، سولفات روی و سولفات روی+ میکوریزا حاصل شد. اگرچه در شرایط آبیاری مطلوب، تیمار سولفات روی+ میکوریزا دارای بیشترین عملکرد دانه (2245 کیلوگرم در هکتار) بود، ولی در شرایط تنش خشکی، اختلاف معنیداری بین تیمارهای کودی مشاهده نشد. به طور کلی کاربرد تلفیقی سولفات روی با میکوریزا به منظور بهبود عملکرد دانه شنبلیله در شرایط آبیاری نرمال و همچنین حفظ تولید مطلوب در شرایط تنش خشکی مهم میباشد.
حمید تجلی؛ سید غلامرضا موسوی؛ رضا برادران؛ محمد حسین صابری
چکیده
به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی انتهای فصل بر صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی 20 ژنوتیپ امیدبخش، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خراسان جنوبی در سال زراعی 87-86 به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در دو سطح شامل شاهد (آبیاری کامل) و قطع آبیاری در مرحله 50 درصد ظهور سنبله، ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی انتهای فصل بر صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی 20 ژنوتیپ امیدبخش، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خراسان جنوبی در سال زراعی 87-86 به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در دو سطح شامل شاهد (آبیاری کامل) و قطع آبیاری در مرحله 50 درصد ظهور سنبله، و 20 ژنوتیپ امیدبخش جو بودند. نتایج نشان داد قطع آبیاری باعث شد عملکرد دانه به میزان 14/64 درصد و عملکرد بیولوژیک به میزان 8/12 درصد در مقایسه با تیمار آبیاری کامل کاهش یابد. همچنین اعمال تنش خشکی منجر به افزایش شاخص کلروفیل و تراوایی غشاء سلول و کاهش محتوی نسبی آب برگ پرچم گردید. بین ژنوتیپهای مورد بررسی تفاوت معنی داری از لحاظ عملکرد بیولوژیک مشاهده نشد ولی از لحاظ عملکرد دانه، ژنوتیپ 18 بیشترین (5997/2 کیلوگرم در هکتار) و ژنوتیپ 16 کمترین عملکرد دانه (3420/8 کیلوگرم در هکتار) را به خود اختصاص دادند. ژنوتیپهای 5 و 13 بیشترین میزان کلروفیل، و ژنوتیپ 8 نیز بیشترین مقدار محتوای نسبی آب برگ (80/7 درصد) را به خود اختصاص دادند. بر اساس نتایج این آزمایش، ژنوتیپهای 18 و 20 در هر دو شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی عملکرد مطلوبی داشتند.
الناز مومنی؛ داوود افیونی؛ نیلی صفایی؛ گودرز نجفیان؛ غلامرضا زارعی
چکیده
به منظور ارزیابی تنوع لاینهای گندم نان از نظر ذخایر ساقه و راندمان انتقال این ذخایر در شرایط تنش خشکی انتهای فصل، آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار بر روی 16 لاین پیشرفته گندم نان از سری WS-87 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوترآباد اصفهان به اجرا در آمد. برای اعمال تنش خشکی، پس از مرحله سنبلهدهی ...
بیشتر
به منظور ارزیابی تنوع لاینهای گندم نان از نظر ذخایر ساقه و راندمان انتقال این ذخایر در شرایط تنش خشکی انتهای فصل، آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار بر روی 16 لاین پیشرفته گندم نان از سری WS-87 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوترآباد اصفهان به اجرا در آمد. برای اعمال تنش خشکی، پس از مرحله سنبلهدهی آبیاری قطع شد و از مرحله گردهافشانی تا رسیدگی فیزیولوژیک در طی پنج مرحله با فواصل 10 روز، طول و وزن اجزای ساقه شامل طول و وزن دمگلآذین، طول و وزن میانگره زیر دمگلآذین و وزن مجموع میانگرههای باقیمانده اندازهگیری گردید. سپس مقدار ماده خشک منتقل شده و راندمان پویا شدن و انتقال آن از هر یک از اجزای ساقه محاسبه و همبستگی آنها با عملکرد دانه بررسی شد. نتایج نشان داد که دامنه تغییرات مقدار ماده خشک منتقل شده از دمگلآذین بین 13 تا 122 ( به ترتیب لاینهای 9 و 1)، از میانگره زیر دمگلآذین بین 75 تا 225 ( به ترتیب لاینهای 6 و 1) و از مجموع میانگرههای باقیمانده بین 51 تا 206 (به ترتیب لاینهای 14 و 10) میلیگرم بود. مجموع ماده خشک منتقل شده از ساقه بین 186 تا 506 میلیگرم به ترتیب در لاینهای 16 و 1 مشاهده گردید. همچنین راندمان پویا شدن و انتقال ماده خشک از دمگلآذین بین 3/4 تا 26/8 (به ترتیب لاینهای 9 و 3)، از میانگره زیر دمگلآذین بین 25/9 تا 48/6 (به ترتیب لاینهای 6 و 8) و از مجموع میانگرههای باقیمانده بین 13/3 تا 42/8 (به ترتیب لاینهای 14 و 10) درصد اندازهگیری گردید. از بین سه جزء مورد بررسی، میانگره زیر دمگلآذین بیشترین اهمیت را در مقدار ماده خشک منتقل شده و راندمان انتقال ماده خشک دارا بود. عملکرد دانه همبستگی مثبت ومعنیداری با صفات طول دمگلآذین(*0/50=r) و طول میانگره زیر دمگلآذین(*0/53=r) داشت.
فرزاد پاکنژاد؛ مجید جامی الاحمدی؛ علیرضا پازوکی؛ محمد نصری
چکیده
به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم گندم در شرایط مزرعه، دو آزمایش مشابه و همزمان در سال زراعی 85-1384 در مزرعهی پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج و دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت جام اجرا شد. این آزمایشها به صورت فاکتوریل با چهار تکرار در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی اجرا شد. عامل اول شامل ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم گندم در شرایط مزرعه، دو آزمایش مشابه و همزمان در سال زراعی 85-1384 در مزرعهی پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج و دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت جام اجرا شد. این آزمایشها به صورت فاکتوریل با چهار تکرار در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی اجرا شد. عامل اول شامل 9 رژیم مختلف آبیاری بر مبنای درصد تخلیهی رطوبتی خاک در مراحل مختلف رشد بود ( شاهد (T1)، آبیاری در60 و 80 درصد تخلیهی رطوبتی از ابتدای طویل شدن ساقه ها تا پایان دورهی رشد (به ترتیب T2 و T3)، آبیاری در 60 و 80 درصد تخلیه رطوبتی در زمان گل دهی (به ترتیب T4 و T6)، آبیاری در 60 و 80 درصد تخلیه ی رطوبتی از زمان گل دهی تا پایان دورهی رشد (به ترتیب، T5 و T7)، قطع آبیاری ازگلدهی تاپایان دورهی رشد (T8) و قطع آبیاری در طول دورهی پر شدن دانه (T9)). عامل دوم شامل دو رقم چمران و مرودشت بود. نتایج حاصله حاکی از تفاوت بسیار معنی دار تیمارهای مختلف تنش خشکی نسبت به شاهد، از نظر عملکرد و اجزای عملکرد بود. قطع آبیاری از مرحلهی گلدهی به بعد با 64 درصد کاهش نسبت به تیمار شاهد، کمترین عملکرد دانه را سبب شد وکمترین افت عملکرد با 19% کاهش نسبت به شاهد مربوط به آبیاری در 60% تخلیه ی رطوبتی از ابتدای مرحله طویل شدن ساقه ها تا پایان دوره رشد بود. بر طبق این نتایج حساسترین مرحله رشد گیاه نسبت به تنش خشکی، مرحلهی گلدهی و پر شدن دانه ها است. رقم مرودشت با وجود داشتن عملکرد بالاتر در شرایط رطوبت کافی و حتی شرایط کم آبی در طول فصل رشد، نسبت به رقم چمران از قطع آبیاری آخر فصل خسارت بیشتری را متحمل شد. صفات تعداد دانه در سنبله و طول پدانکل در شرایط مطلوب رطوبتی به ترتیب بیشترین همبستگی را باعملکرد دانه نشان دادند. در تیمار قطع آبیاری از گلدهی تا پایان دوره ی رشد، وزن هزار دانه با عملکرد همبستگی مثبت و معنی داری را نشان داد. این نتیجه حاکی از آن است که تأثیر منفی تنش رطوبتی در این مرحله بر روی عملکرد، ناشی از کاهش وزن دانه بوده است.