اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
امیر قلی‌ز اده؛ مصطفی خدادادی
چکیده
گشنیز یکی از مهم‌ترین گیاهانی است که در صنایع دارویی استفاده می‌شود. بررسی ژنوتیپ‌های مختلف گشنیز تحت شرایط محیطی متفاوت به به‌نژادگران در شناسایی ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا و پایدار کمک می‌کند. در این راستا آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار تحت سه شرایط مختلف آبیاری شامل آبیاری نرمال (E1)، تنش ملایم (E2) و تنش شدید ...
بیشتر
گشنیز یکی از مهم‌ترین گیاهانی است که در صنایع دارویی استفاده می‌شود. بررسی ژنوتیپ‌های مختلف گشنیز تحت شرایط محیطی متفاوت به به‌نژادگران در شناسایی ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا و پایدار کمک می‌کند. در این راستا آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار تحت سه شرایط مختلف آبیاری شامل آبیاری نرمال (E1)، تنش ملایم (E2) و تنش شدید (E3) انجام گرفت. از روش GGE بایپلات برای بررسی 21 ژنوتیپ گشنیز در سه محیط استفاده شد. تجزیه مرکب عملکرد روغن نشان داد که اثر محیط، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط معنی‌دار بود. نتایج حاصل از روش بایپلات نشان داد که مولفه اول 71.9 و مولفه دوم 24 درصد (در مجموع 95.9 درصد) از کل تغییرات را توجیه نمودند. بر اساس بایپلات ژنوتیپ فرضی ایدهآل، ژنوتیپ‌های G17 و G4 از نظر هر دو عامل پایداری و میانگین عملکرد روغن، بهتر از سایر ژنوتیپ‌ها بودند و سازگاری عمومی بالایی در همه محیط‌های مورد بررسی داشتند. علاوه بر آن، ژنوتیپ G18 در محیط‌های E2 و E3 و ژنوتیپ G9 در محیط E1 ژنوتیپ‌های برتر و با سازگاری خصوصی بالا بودند. بررسی و مقایسه محیط‌ها نیز نشان داد که محیط‌های E2 و E3 از نظر رتبه بندی، گروه‌بندی و تعیین سازگاری ژنوتیپ‌ها، کاملاً مشابه هم عمل کردند، در صورتی که محیط E1 متفاوت از سایر محیط‌ها بود. در مجموع نتایج نشان داد که کلیه محیط‌ها دارای قابلیت تمایز بالایی بودند. محیط E2 نزدیک‌ترین محیط به محیط ایدهآل بود و بیشترین تمایز و بیانگری را نشان داد.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
امیر قلی‌ز اده؛ مصطفی خدادادی؛ آرام شریفی زاغه
چکیده
ارزیابی ژنوتیپ‌های گشنیز (Coriandrum sativum L.) تحت شرایط مختلف آبیاری می‌تواند در شناسایی ژنوتیپ‌های پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید باشد. به‌منظور بررسی برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای عملکرد اسانس در گشنیز، 21 ژنوتیپ گشنیز تحت سه شرایط مختلف آبیاری شامل آبیاری نرمال (E1)، تنش ملایم (E2) و تنش شدید (E3) به‌طور جداگانه در قالب طرح بلوک‌های ...
بیشتر
ارزیابی ژنوتیپ‌های گشنیز (Coriandrum sativum L.) تحت شرایط مختلف آبیاری می‌تواند در شناسایی ژنوتیپ‌های پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید باشد. به‌منظور بررسی برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای عملکرد اسانس در گشنیز، 21 ژنوتیپ گشنیز تحت سه شرایط مختلف آبیاری شامل آبیاری نرمال (E1)، تنش ملایم (E2) و تنش شدید (E3) به‌طور جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. از روش آماری GGE بایپلات با مدل اثر ژنوتیپ + برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای ارزیابی پایداری و سـازگاری ژنوتیپ‌ها در محیط‌های موردبررسی استفاده شد. نتایج تجزیه مرکب عملکرد اسانس نشان داد که اثر محیط، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط معنی‌دار بود. معنی‌دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ × محیط، بیانگر واکنش متفاوت ژنوتیپ‌ها در محیط‌های مختلف بود و ازاین‌رو، امکان تجزیه پایداری ژنوتیپ‌ها وجود داشت. نتایج تجزیه پایداری ژنوتیپ‌ها با روش GGE بایپلات نشان داد که دو مؤلفه اول و دوم GGE بایپلات، 4/96 درصد از تغییرات کل عملکرد اسانس را توجیه کردند. بر اساس بایپلات ژنوتیپ فرضی ایدهآل، ژنوتیپ G17 ازنظر هر دو عامل پایداری و میانگین عملکرد اسانس، بهتر از سایر ژنوتیپ‌ها بود و سازگاری عمومی بالایی در همه محیط‌های موردبررسی داشت. علاوه بر آن، ژنوتیپ G9 در محیط E1 و ژنوتیپ G18 در محیط‌های E2 و E3 ژنوتیپ‌های برتر و با سازگاری خصوصی بالا بودند. همچنین نتایج نشان داد که کلیه محیط‌ها دارای قابلیت تمایز بالایی بوده و توانستند تفاوت‌های بین ژنوتیپ‌ها را به‌خوبی آشکار کنند. محیط تنش ملایم نزدیک‌ترین محیط به محیط ایدهآل بود و بیشترین تمایز و بیانگری را نشان داد.
امیر قلی زاده؛ حمید دهقانی؛ مصطفی خدادادی
چکیده
برای بهبود صفت پیچیده‌ای مانند عملکرد، یکی از مؤثرترین روش‌ها در گزینش ژنوتیپ‌های مطلوب، استفاده از گزینش غیرمستقیم برای عملکرد از طریق اجزای عملکرد و صفات وابسته به عملکرد می‌باشد. در این مطالعه به‌منظور درک روابط ژنتیکی بین خصوصیات کمی و کیفی گشنیز و انتخاب شاخص‌های گزینش غیرمستقیم، نتاج حاصل از تلاقی دی‌آلل 6 ژنوتیپ گشنیز ...
بیشتر
برای بهبود صفت پیچیده‌ای مانند عملکرد، یکی از مؤثرترین روش‌ها در گزینش ژنوتیپ‌های مطلوب، استفاده از گزینش غیرمستقیم برای عملکرد از طریق اجزای عملکرد و صفات وابسته به عملکرد می‌باشد. در این مطالعه به‌منظور درک روابط ژنتیکی بین خصوصیات کمی و کیفی گشنیز و انتخاب شاخص‌های گزینش غیرمستقیم، نتاج حاصل از تلاقی دی‌آلل 6 ژنوتیپ گشنیز در نسل‌های F1 و F2 موردارزیابی قرار گرفتند. ژنوتیپ‌های موردبررسی در سه شرایط متفاوت آبیاری به‌طور جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در هر آزمایش در سال زراعی 95-1394 مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات ارتفاع گیاه، تعداد برگ، تعداد شاخه در گیاه، تعداد چتر در گیاه، تعداد چتر بارور در گیاه، تعداد دانه در گیاه، وزن هزار دانه، وزن دانه در گیاه یا عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، میزان اسانس دانه، میزان روغن دانه، عملکرد اسانس، عملکرد روغن، محتوای کلروفیل SPAD، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفبل کل، کارتنوئید، میزان رطوبت نسبی و نشت یونی مورد اندازه‌گیری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که صفات روز تا گلدهی، محتوای کلروفیل SPAD، میزان رطوبت نسبی، تعداد دانه و وزن هزار دانه با توجه به همبستگی ژنتیکی معنی‌دار با عملکرد دانه و داشتن کنترل ژنتیکی افزایشی و وراثت‌پذیری خصوصی بالا، می‌توانند به‌عنوان شاخص‌های مناسب در برنامه‌های اصلاحی برای انتخاب ژنوتیپ‌های با عملکرد دانه بالا در شرایط تنش خشکی در مزرعه مورد استفاده قرار گیرند. همچنین با توجه به همبستگی ژنتیکی مثبت بین عملکرد دانه با سایر صفات مهم اقتصادی (میزان اسانس دانه، میزان روغن دانه، عملکرد اسانس و عملکرد روغن) در شرایط بدون تنش و تنش خشکی می‌توان نتیجه گرفت که بهبود عملکرد دانه باعث بهبود همزمان صفات اقتصادی دیگر می‌شود.
امیر قلی زاده؛ حمید دهقانی؛ مصطفی خدادادی
چکیده
گشنیز یکی از مهم‌ترین گیاهانی است که در صنایع دارویی استفاده می‌شود. به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی، نسل‌های F2 حاصل از تلاقی‌های یکطرفه شش توده بومی گشنیز شامل اصفهان، همدان، بوشهر، مازندران، مرکزی و البرز به همراه والدین مربوطه در مجموع 21 ژنوتیپ در سه شرایط متفاوت آبیاری (آبیاری ...
بیشتر
گشنیز یکی از مهم‌ترین گیاهانی است که در صنایع دارویی استفاده می‌شود. به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی، نسل‌های F2 حاصل از تلاقی‌های یکطرفه شش توده بومی گشنیز شامل اصفهان، همدان، بوشهر، مازندران، مرکزی و البرز به همراه والدین مربوطه در مجموع 21 ژنوتیپ در سه شرایط متفاوت آبیاری (آبیاری نرمال، تنش ملایم و تنش شدید) به طور جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در هر آزمایش در سال زراعی 95-1394 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات اندازه‌گیری شده در این آزمایش شامل، ارتفاع گیاه، تعداد برگ، تعداد شاخه در گیاه، تعداد چتر در گیاه، تعداد چتر بارور در گیاه، تعداد میوه در گیاه، وزن هزار میوه، وزن میوه در گیاه یا عملکرد میوه، عملکرد بیولوژیک، محتوای اسانس میوه، عملکرد اسانس، محتوای کلروفیل، محتوای رطوبت نسبی و شاخص پایداری غشا یا نشت یونی بودند. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین‌ها نشان داد که اثر تنش خشکی بر کلیه صفات مورد بررسی معنی‌دار بود. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی اکثر صفات مورد بررسی کاهش یافتند در حالی که محتوای اسانس به طور معنی‌داری افزایش یافت. بیشترین محتوای اسانس در شرایط تنش ملایم مشاهده شد. همچنین در این مطالعه از شاخص تحمل به تنش (STI) بعنوان مناسب‌ترین شاخص برای ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ‌های گشنیز استفاده شد. در بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی، ژنوتیپ مازندران و تلاقی‌های حاصل از این ژنوتیپ (البرز مازندران، مر کزی مازندران، اصفهان مازندران، مازندران همدان و مازندران بوشهر) متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ها به خشکی شناخته شدند. بر پایه نتایج این پژوهش، به نظر می‌رسد بتوان از این ژنوتیپ‌ها به عنوان منابع حاوی ژن‌های تحمل به خشکی برای اصلاح ژنوتیپ‌های با ظرفیت عملکرد اسانس و میوه بالا در مناطق خشک استفاده کرد.
