تنش شوری
حمیدرضا عثمانی رودی؛ براتعلی فاخری؛ محمود سلوکی؛ سعید خاوری خراسانی؛ نفیسه مهدی نژاد
چکیده
عملکرد صفت پیچیده‌ای است که وراثت‌پذیری پایینی دارد به همین دلیل گزینش بر اساس شاخص انتخاب یکی از روش‌های مؤثر جهت گزینش غیرمستقیم برای بهبود عملکرد است. به‌منظور بررسی شاخص‌های انتخاب برای بهبود عملکرد ذرت، آزمایشی با 14 هیبرید سینگل‌کراس ذرت علوفه‌ای (شامل 12 هیبرید امیدبخش و 2 رقم هیبرید سینگل‌کراس تجاری 704 و 715 به‌عنوان شاهد) ...
بیشتر
عملکرد صفت پیچیده‌ای است که وراثت‌پذیری پایینی دارد به همین دلیل گزینش بر اساس شاخص انتخاب یکی از روش‌های مؤثر جهت گزینش غیرمستقیم برای بهبود عملکرد است. به‌منظور بررسی شاخص‌های انتخاب برای بهبود عملکرد ذرت، آزمایشی با 14 هیبرید سینگل‌کراس ذرت علوفه‌ای (شامل 12 هیبرید امیدبخش و 2 رقم هیبرید سینگل‌کراس تجاری 704 و 715 به‌عنوان شاهد) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار در دو شرایط شور و غیر شور و در ایستگاه‌های تحقیقات کشاورزی طرق مشهد و عباس‌آباد تنگلشور در سال 1396 اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس آماری مرکب حاکی از وجود تفاوت بسیار معنی‌دار بین دو محیط شور و غیر شور به لحاظ اغلب صفات موردبررسی بود (p≤0.01). از رگرسیون گام‌به‌گام برای کاهش داده‌های اندازهگیری شده و محاسبه شاخص‌های انتخاب استفاده شد. صفات عملکرد علوفه‌تر، عملکرد علوفه خشک، تعداد کل برگ، تعداد بلال، ارتفاع بوته و تعداد روز تا گرده‌افشانی از مدل رگرسیونی انتخاب شدند. بر اساس این نتایج، در شرایط بدون تنش جمعاً 77.84 درصد و در شرایط تنش شوری 76.90 درصد از تغییرات مربوط به عملکرد را توجیه و در محاسبه شاخص‌های گزینش مورداستفاده قرار گرفتند. کارایی نسبی گزینش و بهره مورد انتظار در شاخص‌های بهینه نسبت به پسک-بیکر بیشتر بود. بیشترین مقدار کارایی نسبی گزینش در شرایط بدون تنش در شاخص شماره 5 (هیبریدهای شماره 3، 5، 2، 8 و 6) و در شرایط تنش شوری در شاخص شماره 4 (هیبریدهای شماره 13، 3، 4، 10 و 8) برآورد شد. به‌علاوه در هر دو شرایط بدون تنش و تنش شوری ژنوتیپ شماره 2 توسط بیشتر شاخص‌های گزینشی موردمطالعه به‌عنوان برترین ژنوتیپ گزینش شد.
حامد دروگر؛ براتعلی فاخری؛ نفیسه مهدی نژاد؛ رحمت محمدی
چکیده
تنش خشکی یک تنش غیرزنده است که به عنوان یکی از عوامل مهم کاهش‌دهنده رشد محصولات کشاورزی در بیشتر نقاط جهان مخصوصاً ایران بوده و منجر به تنش اکسیداتیو میشود. به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف تنش خشکی بر برخی صفات ویژگی‌های بیوشیمیایی، پژوهشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی زابل بهصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی ...
بیشتر
تنش خشکی یک تنش غیرزنده است که به عنوان یکی از عوامل مهم کاهش‌دهنده رشد محصولات کشاورزی در بیشتر نقاط جهان مخصوصاً ایران بوده و منجر به تنش اکسیداتیو میشود. به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف تنش خشکی بر برخی صفات ویژگی‌های بیوشیمیایی، پژوهشی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی زابل بهصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1395-1396 انجام گرفت. فاکتور اول گونه‌های گندم (تائوشی، اسپلتوئیدز، اورارتو، شبرنگ، بهرنگ، سیستان، ارگ) و فاکتور دوم سطوح آبیاری (90، 70، 50 و 30 درصد ظرفیت زراعی) بودند. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی بر غلظت پروتئین، کلروفیل a، b، کاروتنوئید، آنزیم کاتالاز، سوپر اکسید دیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز و مالون دی‌آلدئید تأثیر معنیداری داشت. این در حالی است که با افزایش تنش میزان آسکوربات پراکسیداز متغیر بود به‌طوری‌که ابتدا افزایش و سپس کاهش یافت. این وضعیت نشان‌دهنده فعال شدن سیستم آنتی‌اکسیدانی در گونه‌های مختلف گندم برای افزایش تحمل به خشکی است. پروتئین، کلروفیل و کاروتنوئید با افزایش تنش خشکی تا سطح 50 درصد ظرفیت زراعی ابتدا افزایش و با شدیدتر شدن تنش باعث کاهش این مقادیر شد. احتمالا فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدانی مانع از تجزیه پروتیئن و سایر اجزاسلولی شده است. در این تحقیق رقم شبرنگ نسبت به دیگر ارقام برتری داشت در حالی که کمترین مقادیر مربوط به گونه هگزاپلوئید سیستان بود.
رقیه رئیسی؛ براتعلی فاخری؛ نفیسه مهدی نژاد
چکیده
به‌منظور بررسی اثر قارچ میکوریزا بر برخی خصوصیات مورفولوژیک، رنگیزه های نورساختی و ویژگی‌های آنتی‌اکسیدانی گیاه کاسنی تحت تنش خشکی آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل انجام شد. عوامل آزمایشی شامل تنش خشکی در چهار سطح 90، 70، 50 و 30 درصد ظرفیت زراعی به ترتیب به‌عنوان ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر قارچ میکوریزا بر برخی خصوصیات مورفولوژیک، رنگیزه های نورساختی و ویژگی‌های آنتی‌اکسیدانی گیاه کاسنی تحت تنش خشکی آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل انجام شد. عوامل آزمایشی شامل تنش خشکی در چهار سطح 90، 70، 50 و 30 درصد ظرفیت زراعی به ترتیب به‌عنوان شاهد، تنش ملایم، تنش متوسط و تنش شدید و تیمار با قارچ میکوریزا در دو سطح تلقیح با قارچ میکوریزا و عدم تلقیح با قارچ میکوریزا بود. در این بررسی وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، محتوای رنگیزه های فتوسنتزی و آنزیم کاتالاز، پلی فنل اکسیداز و گایاکول پراکسیداز مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین میزان وزن تر وخشک اندام هوایی متعلق به تنش 90 درصد و تلقیح با قارچ میکوریزا بود و بیشترین میزان کلروفیل a، b، کلروفیل کل و کارتنوئید متعلق به تنش 90 درصد و تلقیح با قارچ میکوریزا بود. حداکثر فعالیت آنزیم کاتالاز، پلی فنل اکسیداز و گایاکول پراکسیداز متعلق به تیمار تنش خشکی 30 درصد ظرفیت زراعی و تلقیح با قارچ میکوریزا و کمترین میزان آن در گیاه شاهد بود. از این آزمایش میتوان نتیجه گرفت قارچ میکوریزا آربوسکولار به دلیل افزایش فعالیت آنزیمهای آنتی اکسیدانی و افزایش رنگیزه‌های فتوسنتزی خطرات ناشی از تنش خشکی بر رشد و عملکرد گیاه کاسنی را کاهش می‌دهد.
نفیسه مهدی نژاد؛ حدیث موسوی؛ براتعلی فاخری؛ فروزان حیدری
چکیده
به منظور بررسی اثر نانو کلات آهن، سنتز شیمیایی و سنتز سبز نانو ذرات نقره بر فعالیت آنزیمی، پروتئین کل و درصد پارتنولید گیاه بابونه کبیر تحت تنش خشکی آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل اجرا شد. تیمارها شامل فاکتور اول یعنی تنش کم‌آبی در دو سطح (عدم تنش و تنش ملایم ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر نانو کلات آهن، سنتز شیمیایی و سنتز سبز نانو ذرات نقره بر فعالیت آنزیمی، پروتئین کل و درصد پارتنولید گیاه بابونه کبیر تحت تنش خشکی آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل اجرا شد. تیمارها شامل فاکتور اول یعنی تنش کم‌آبی در دو سطح (عدم تنش و تنش ملایم یعنی پنجاه‌درصد ظرفیت زراعی) و فاکتور دوم شامل محلول‌پاشی نانو ذرات در سه سطح نانو کلات آهن با نسبت دو در هزار میلی‌لیتر، نانو ذرات نقره سنتز شیمیایی و سنتز سبز با غلظت 30 پی پی ام و یک سطح محلول‌پاشی با آب مقطر به عنوان شاهد بود. جهت بررسی فعالیت آنزیمهای کاتالاز، پلی فنول اکسیداز، پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز و پروتئین کل بعد از اعمال آخرین محلول‌پاشی، نمونه‌برداری از برگهای کاملا جوان و گسترده انجام و موردسنجش قرار گرفت. برای اندازه گیری درصد پارتنولید عصاره گیاه از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC)استفاده شد. نتایج نشان داد که تغذیه برگی نانو ذرات و تنش کم‌آبی منجر به افزایش فعالیت آنزیمهای اکسیدانی، پروتئین کل و درصد پارتنولید در مقایسه با تیمار شاهد گردید.میتوان اظهار داشت محلول پاشی نانو نقره سنتز شیمیایی تحت تنش کم‌آبی باعث افزایش آنزیمهای اکسیدانی کاتالاز و پراکسیداز (به ترتیب 3.4266 و 0.28730 واحد در گرم وزن تر در دقیقه) و نانو کلات آهن در شرایط تنش کم‌آبی باعث افزایش آنزیم گایاکول پراکسیداز و آنزیم پلی فنل اکسیداز (به ترتیب 0.5452 و 1.2373 واحد در گرم وزن تر در دقیقه) شده است. همچنین میزان پروتئین کل با محلول پاشی نانو نقره سنتز شیمیایی و نانو کلات آهن بدون اعمال تنش کم‌آبی و عملکرد اقتصادی گیاه بابونه کبیر (مقدار پارتنولید) با محلول‌پاشی نانو نقره سبز تحت تنش کم‌آبی افزایش یافته است. به‌طورکلی میتوان بیان کرد که گیاه دارویی بابونه کبیر با دارا بودن سیستم آنزیمی قدرتمند و تولید آنزیمهای اکسیداتیو در سطوح بالا، میتواند رادیکالهای آزاد را از بین برده و شرایط ادامه حیات را در شرایط تنش رطوبتی فراهم کند.
بتول صابرتنها؛ براتعلی فاخری؛ نفیسه مهدی نژاد؛ زهره علیزاده
چکیده
این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر تنش کم‌آبی و نانو ذرات نقره بر صفات فیزیولوژی در گیاه زعفران انجام شد. آزمایش در دو سطح کم‌آبی و نرمال بر روی 10 اکوتیپ زعفران در سه سطح شاهد (آب مقطر)، 55و 110 پی پی ام نانو ذرات نقره پیاده شد. این بررسی بهصورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ...
بیشتر
این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر تنش کم‌آبی و نانو ذرات نقره بر صفات فیزیولوژی در گیاه زعفران انجام شد. آزمایش در دو سطح کم‌آبی و نرمال بر روی 10 اکوتیپ زعفران در سه سطح شاهد (آب مقطر)، 55و 110 پی پی ام نانو ذرات نقره پیاده شد. این بررسی بهصورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند و پژوهشکده زیست‌فناوری دانشگاه زابل انجام شد. بعد از تهیه نمونه های برگی از تمامی تیمارها، عصاره آنزیمی برای اندازه گیری میزان آنزیمها، کلروفیل a و b، کارتنوئید و پروتئین تهیه شد. داده ها با نسخه 9.2 نرم‌افزارSAS مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. اثرات اصلی تیمارهای اکوتیپ، نانوذره نقره، تنش خشکی و اثرات متقابل آن‌ها برای آنزیمهای کاتالاز، پلی فنل اکسیداز، فنیل آلانین آمونیالیاز، کلروفیل b وکارتنوئید در سطح احتمال یک درصد معنی دار شدند. بیشترین مقدار کلروفیل b، کارتنوئید و فنیل آلانین آمونیالیاز تحت تنش خشکی در غلظت 55 پیپیام نانوذره نقره نسبت به شاهد و سطح 110 پی پی ام مشاهده شد که میتوان استدلال کرد نانو ذرات به دلیل خاصیت آب‌دوستی و آنتی باکتریال توانسته عملکرد بالایی داشته باشد. بیشترین مقدار کلروفیل a، کاتالاز، پلی فنل اکسیداز و گایاکول پراکسیداز تحت تنش خشکی در تیمار آب مقطر (شاهد) مشاهده شد که میتوان استدلال کرد نانو نقره در این صفات سمیت ایجاد کرده و باعث کاهش عملکرد در سطوح نانو نقره نسبت به شاهد شده است. درنتیجه اکوتیپهای قاین و آرین شهر در شرایط تنش خشکی تحت نانو ذرات نقره با غلظت 55 پی پی ام بیشترین عملکرد داشتند.
مسعود خزاعی؛ محمد گلوی؛ مهدی دهمرده؛ سید محسن موسوی نیک؛ غلامرضا زمانی؛ نفیسه مهدی نژاد
چکیده
مقدمه تنش خشکی از مهم‌ترین فاکتورهای محدودکننده رشد و تولید گیاهان محسوب میشوند و منجر به کاهش بیش از 50 درصدی در میانگین تولید اکثر محصولات در سرتاسر جهان میشود. یک استراتژی سودمند به‌منظور اجتناب از وارد آمدن خسارات تنش خشکی به گیاهان کاشت گیاهان مقاوم به خشکی است. یک پیشنهاد مناسب و متداول استفاده از گیاهان چهارکربنه نظیر ...
بیشتر
مقدمه تنش خشکی از مهم‌ترین فاکتورهای محدودکننده رشد و تولید گیاهان محسوب میشوند و منجر به کاهش بیش از 50 درصدی در میانگین تولید اکثر محصولات در سرتاسر جهان میشود. یک استراتژی سودمند به‌منظور اجتناب از وارد آمدن خسارات تنش خشکی به گیاهان کاشت گیاهان مقاوم به خشکی است. یک پیشنهاد مناسب و متداول استفاده از گیاهان چهارکربنه نظیر ارزن است که مقاومت نسبتاً زیادی به کمبود آب دارد. تنش خشکی خصوصیات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی نظیر تنظیم‌کننده‌های اسمزی، محتوی کلروفیل، ارتفاع بوته و طول خوشه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. شناخت مبانی فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی مقاومت به تنش در این گیاه و ارتباط آن‌ها با عملکرد میتواند کمک زیاد به شناخت و توسعه کاشت گیاهان مقاوم به خشکی نماید. هدف از این آزمایش بررسی تأثیر تنش خشکی بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی در سه رقم ارزن است. مواد و روش‌ها این تحقیق در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال زراعی 93-92 بهصورت کرت‌های خردشده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. سطوح مختلف تنش خشکی شامل تأمین 50، 75 و 100 درصد نیاز آبی (به ترتیب تنش شدید، تنش متوسط و بدون تنش) به‌عنوان عامل اصلی و ارقام ارزن دمروباهی (شامل رقم باستان و لاینهای kfm5وkfm20) به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. اندازهگیری اسمولیتها و رنگ‌دانه‌های فتوسنتزی در 30 و 45 روز بعد از اعمال تنش انجام شد. خصوصیات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای آن در زمان رسیدگی و بلوغ اندازهگیری شد. تجزیه‌وتحلیل دادهها با استفاده از نرم‌افزار آماری SAS 9.1و مقایسه میانگین با استفاده از آزمون توکی در سطح معنیداری 5% انجام شد نتایج نتایج نشان داد که در مراحل مختلف رشد تنش خشکی منجر به افزایش پرولین، کربوهیدرات‌های محلول و کاهش رنگ‌دانه‌های فتوسنتزی و کارتنوئیدها در مقایسه با تیمار شاهد گردید. تنش خشکی باعث کاهش ارتفاع بوته، طول میانگره و طول خوشه، تعداد خوشه در مترمربع، تعداد دانه در خوشه و وزن هزار دانه و عملکرد را در مقایسه با تیمار شاهد کاهش داد ولی تأثیری بر تعداد گره نداشت. بالاترین و کمترین عملکرد دانه 461/88 و 171/08 گرم در مترمربع به ترتیب مربوط به تیمار بدون تنش و تنش شدید بود. این نتایج دلالت بر آن دارد که ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه تأثیر مثبت بر عملکرد دانه در ارزن دارد و افزایش آن‌ها باعث افزایش عملکرد دانه شد. بر طبق نتایج بدست آمده کاهش ارتفاع، اسمولیتهای سازگار و کارتنوئیدها مکانیزمهای سازگاری و مقاومت به خشکی محسوب میشوند.
