تنش خشکی
عاطفه هاشم آبادی؛ علی نخ زری مقدم؛ مهدی زارعی؛ زینب اورسجی
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر کود بیولوژیک آلکازت، آبیاری تکمیلی و نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و پروتئین گندم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آموزشی و تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس طی سال زراعی 96-1395 اجرا شد. عامل کود بیولوژیک آلکازت در دو سطح شامل عدم مصرف و مصرف 100 گرم در هکتار به‌صورت بذرمال، ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر کود بیولوژیک آلکازت، آبیاری تکمیلی و نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و پروتئین گندم، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آموزشی و تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس طی سال زراعی 96-1395 اجرا شد. عامل کود بیولوژیک آلکازت در دو سطح شامل عدم مصرف و مصرف 100 گرم در هکتار به‌صورت بذرمال، آبیاری تکمیلی در دو سطح عدم آبیاری و آبیاری در مرحله پر شدن دانه و مصرف نیتروژن در چهار سطح عدم مصرف و مصرف 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج نشان داد که کود بیولوژیک آلکازت باعث افزایش ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد و عملکرد پروتئین شد. آبیاری تکمیلی وزن 1000 دانه و عملکرد دانه را افزایش داد (به‌ترتیب به 37.35 گرم و 4881 کیلوگرم در هکتار رسیدند). آبیاری تکمیلی عملکرد پروتئین را افزایش داد اما درصد پروتئین را کاهش داد. نیتروژن نیز باعث افزایش ارتفاع بوته، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد پروتئین و عملکرد پروتئین شد. بیشترین عملکرد دانه به تیمار مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن با 5364 کیلوگرم در هکتار مربوط بود. بالاترین درصد پروتئین و عملکرد پروتئین به ترتیب با 15.45 درصد و 831.8 کیلوگرم در هکتار به تیمار 150 کیلوگرم نیتروژن تعلق داشت. درمجموع، آبیاری تکمیلی بر مراحل زایشی مؤثر بود. آلکازت تأثیر کمتری بر عملکرد دانه و عملکرد پروتئین نسبت به آبیاری داشت و مصرف نیتروژن هم بر اکثر صفات ازجمله عملکرد دانه، درصد پروتئین و عملکرد پروتئین مؤثر بود.
تنش خشکی
سمیه نوری؛ علی نخ زری مقدم؛ عباس بیابانی؛ سیدمرتضی سیدیان
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر سرزنی، نیتروژن و آبیاری تکمیلی بر برخی خصوصیات باقلا و کارآیی زراعی نیتروژن، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس در سال زراعی 96-1395 اجرا گردید. عامل سرزنی در سه سطح شامل عدم سرزنی، سرزنی در مرحله شروع گلدهی و سرزنی در مرحله شروع پرشدن دانه، ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر سرزنی، نیتروژن و آبیاری تکمیلی بر برخی خصوصیات باقلا و کارآیی زراعی نیتروژن، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس در سال زراعی 96-1395 اجرا گردید. عامل سرزنی در سه سطح شامل عدم سرزنی، سرزنی در مرحله شروع گلدهی و سرزنی در مرحله شروع پرشدن دانه، عامل نیتروژن در سه سطح شامل صفر، 50 و 100 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و عامل آبیاری تکمیلی در دو سطح شامل عدم آبیاری و آبیاری در مرحله شروع پرشدن دانه بود. نتایج نشان داد که تأثیر سرزنی بر عملکرد غلاف سبز، میزان پرولین و کارآیی زراعی نیتروژن معنی‌دار اما بر درصد پروتئین معنی‌دار نبود. اثر نیتروژن و آبیاری تکمیلی بر همه صفات معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد غلاف سبز با 29118 کیلوگرم در هکتار مربوط به مصرف 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و کم‌ترین آن مربوط به تیمار عدم مصرف نیتروژن با 22149 کیلوگرم در هکتار بود. عملکرد غلاف سبز در تیمار عدم سرزنی کمتر از تیمارهای سرزنی در مرحله شروع گلدهی و سرزنی در مرحله شروع پرشدن دانه بود. آبیاری تکمیلی عملکرد غلاف سبز را از 23554 به 28697 کیلوگرم در هکتار افزایش داد. کارآیی زراعی نیتروژن در تیمار سرزنی در مرحله شروع پرشدن دانه 89.85 و در تیمار سرزنی در مرحله شروع گلدهی 55.96 کیلوگرم دانه بر کیلوگرم نیتروژن بود. مصرف نیتروژن پروتئین دانه را افزایش داد به‌طوری‌که در تیمار مصرف 100 کیلوگرم نیتروژن درصد پروتئین به 22.65 درصد رسید. میزان پرولین و درصد پروتئین در تیمار عدم آبیاری بیش از تیمار آبیاری ولی عملکرد غلاف سبز و کارآیی زراعی نیتروژن کمتر بود. درمجموع، سرزنی، مصرف نیتروژن و آبیاری با بهبود شرایط رشد زایشی و تأمین نیاز گیاه به نیتروژن و آب، باعث عملکرد بیشتر غلاف سبز شد.
علی نخ زری مقدم؛ ناصر صمصامی؛ علی راحمی کاریزکی؛ اسماعیل قلی نژاد
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر تنش کم‌آبی و تلقیح با قارچ میکوریزا و باکتری ریزوبیوم بر صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه سویا، آزمایشی در سال زراعی 1396 در مزرعه هنرستان کشاورزی شهرستان ارومیه به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل تنش کم‌آبی در سه سطح شامل آبیاری مطلوب، تنش ملایم و تنش شدید کم‌آبی ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر تنش کم‌آبی و تلقیح با قارچ میکوریزا و باکتری ریزوبیوم بر صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه سویا، آزمایشی در سال زراعی 1396 در مزرعه هنرستان کشاورزی شهرستان ارومیه به‌صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل تنش کم‌آبی در سه سطح شامل آبیاری مطلوب، تنش ملایم و تنش شدید کم‌آبی (به‌ترتیب آبیاری بعد از 70، 110 و 159 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A)، عامل‌های فرعی قارچ میکوریزا در سه سطح شامل بدون میکوریزا، گونه Funneliformis mosseae و گونه Rhizophagus intraradices و باکتری ریزوبیوم در دو سطح شامل عدم تلقیح و Bradyrhizobium japonicum بود. در این بررسی دمای برگ، محتوای نسبی آب برگ، کلروفیل b، کلروفیل a، پرولین، نشت الکترولیت و عملکرد دانه مطالعه شد. تنش بیشتر کم‌آبی همراه با عدم تلقیح با میکوریزا دمای برگ را افزایش اما محتوی نسبی آب برگ و کلروفیل b را کاهش داد. افزایش تنش کم‌آبی همراه با عدم تلقیح با باکتری دمای برگ را افزایش اما کلروفیل b و عملکرد دانه را کاهش داد. تلقیح با باکتری با یا بدون تلقیح با قارچ دمای برگ را کاهش داد. این شرایط برای صفات محتوای نسبی آب برگ، محتوای کلروفیل b و a نیز وجود داشت. تلقیح با باکتری و میکوریزا بخصوص قارچ F. mosseae باعث شد حداکثر عملکرد دانه با 443.2 گرم در مترمربع به‌دست آید. میزان پرولین و درصد نشت الکترولیت در تیمار تنش کم‌آبی شدید و عدم تلقیح با میکوریزا و باکتری بیشتر از تیمارهای دیگر بود. حداقل میزان پرولین و درصد نشت الکترولیت نیز در تیمار آبیاری مطلوب همراه با تلقیح با باکتری و قارچ F. mosseae مشاهده شد. درمجموع، تنش کم‌آبی باعث ایجاد شرایط نامطلوب برای سویا شد که نتیجه آن کاهش عملکرد بود اما تلقیح با باکتری و قارچ باعث کاهش شرایط نامطلوب و رشد بهتر سویا شد.
ارازقلی خوجم‌لی؛ علی نخزری مقدم؛ مهدی ملاشاهی؛ لیلا آهنگر
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر نیتروژن و آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود رقم آزاد، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشگاه گنبدکاووس در سال زراعی 95-1394 اجرا گردید. عامل نیتروژن در سه سطح شامل عدم مصرف نیتروژن، مصرف 25 و 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و عامل آبیاری در سه سطح شامل بدون آبیاری، ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر نیتروژن و آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود رقم آزاد، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشگاه گنبدکاووس در سال زراعی 95-1394 اجرا گردید. عامل نیتروژن در سه سطح شامل عدم مصرف نیتروژن، مصرف 25 و 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و عامل آبیاری در سه سطح شامل بدون آبیاری، آبیاری تکمیلی در مرحله گلدهی و آبیاری تکمیلی در دو مرحله گلدهی و پر شدن دانه بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین عملکرد دانه و پروتئین از تیمار مصرف 50 کیلوگرم نیتروژن به ترتیب با 3346 و 793.8 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. حداقل عملکرد دانه و پروتئین نیز مربوط به تیمار عدم مصرف نیتروژن به ترتیب با 1880 و 412.9 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین عملکرد دانه و پروتئین از تیمار آبیاری در مرحله گلدهی + پر شدن دانه به ترتیب با 2923 و 649.7 کیلوگرم در هکتار و حداقل عملکرد دانه و پروتئین از تیمار عدم آبیاری به ترتیب با 2199 و 515.9 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. آبیاری در مرحله گلدهی + پر شدن دانه بیشترین مقدار اجزای عملکرد را تولید کرد. مصرف نیتروژن تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن 100 دانه، عملکرد دانه، وزن خشک بوته، درصد پروتئین و عملکرد پروتئین را افزایش داد. بیشترین درصد پروتئین با 23.72 درصد به تیمار مصرف 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار تعلق داشت. کم‌ترین درصد پروتئین با 22.03 درصد از تیمار عدم مصرف نیتروژن به دست آمد که با تیمار مصرف 25 کیلوگرم نیتروژن در هکتار اختلاف معنی‌داری نداشت.
عبدالحمید آقجه لی؛ علی نخزری مقدم؛ علی راحمی کاریزکی؛ ابراهیم غلامعلی پور علمداری
چکیده
ماش در جلوگیری از فرسایش خاک به‌صورت گیاه پوششی و به‌عنوان علوفه‌ی سبز در تغذیه دام استفاده می‌شود.به‌منظور بررسی تأثیر آبیاری تکمیلی و تقسیط نیتروژن بر کمیت و کیفیت ماش(Vigna radiata L.)،آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1395 در مزرعه دانشگاه گنبدکاووس انجام شد. عامل اصلی آبیاری تکمیلی ...
بیشتر
ماش در جلوگیری از فرسایش خاک به‌صورت گیاه پوششی و به‌عنوان علوفه‌ی سبز در تغذیه دام استفاده می‌شود.به‌منظور بررسی تأثیر آبیاری تکمیلی و تقسیط نیتروژن بر کمیت و کیفیت ماش(Vigna radiata L.)،آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1395 در مزرعه دانشگاه گنبدکاووس انجام شد. عامل اصلی آبیاری تکمیلی در چهار سطح شامل یک، دو، سه و چهار مرتبه آبیاری و عامل فرعی تقسیط نیتروژن در چهار سطح شامل عدم مصرف نیتروژن، مصرف 25 درصد به هنگام کاشت و 75 درصد قبل از گلدهی، 50 درصد به هنگام کاشت و 50 درصد قبل از گلدهی و 75 درصد به هنگام کاشت و 25 درصد قبل از گلدهی بود. میزان مصرف نیتروژن خالص 75 کیلوگرم در هکتار بود. عملکرد دانه در تیمار یک‌مرتبه آبیاری بسیار کم (568.6 کیلوگرم در هکتار) و با افزایش دفعات آبیاری به ترتیب 47.06، 80.79 و 105.6 درصد برای 2، 3 و 4 نوبت افزایش یافت. افزایش دفعات آبیاری درصد پروتئین را کاهش اما عملکرد پروتئین را افزایش داد. بیشترین عملکرد دانه مربوط به تیمار مصرف 25 درصد نیتروژن به هنگام کاشت و 75 درصد قبل از گلدهی بود درحالی‌که در تیمار عدم مصرف نیتروژن حداقل عملکرد به دست آمد. بیشترین درصد پتاسیم دانه مربوط به تیمارهای چهار و سه مرتبه آبیاری بود. درمجموع، چهار مرتبه آبیاری و سهم کمتر نیتروژن به هنگام کاشت(25 درصد) شرایط بهتری را برای تولید بیشتر دانه فراهم کرد.
علی نخزری مقدم؛ نادیا پارسا؛ حسین صبوری؛ سعید بختیاری
چکیده
مقدمه حبوبات از منابع مهم غذایی سرشار از پروتئین برای تغذیه انسان و دام هستند. دانه حبوبات با دارا بودن 32-18 درصد پروتئین در رژیم غذایی مردم به‌ویژه در تغذیه افراد کم‌درآمد، اهمیت بسیار دارند (Majnoun Hosseini, 2008). نایار و همکاران (Nayyar et al., 2006) معتقدند که زمان گلدهی و تشکیل غلاف حساس‌ترین مراحل دوران رشد گیاه نخود نسبت به خشکی می‌باشند و ...
بیشتر
مقدمه حبوبات از منابع مهم غذایی سرشار از پروتئین برای تغذیه انسان و دام هستند. دانه حبوبات با دارا بودن 32-18 درصد پروتئین در رژیم غذایی مردم به‌ویژه در تغذیه افراد کم‌درآمد، اهمیت بسیار دارند (Majnoun Hosseini, 2008). نایار و همکاران (Nayyar et al., 2006) معتقدند که زمان گلدهی و تشکیل غلاف حساس‌ترین مراحل دوران رشد گیاه نخود نسبت به خشکی می‌باشند و تنش خشکی در مرحله گلدهی با کاهش باروری گل‌ها باعث کاهش تعداد دانه در بوته می‌شود. گد و همکاران (Gad et al., 2012) گزارش دادند که با محلول‌پاشی اسید هیومیک عملکرد دانه، وزن 1000 دانه و درصد پروتئین دانه افزایش یافت. هدف از این بررسی تعیین اثر تراکم، آبیاری تکمیلی و اسید هیومیک بر صفات کمی و کیفی نخود محلی نیشابور بود. مواد و روشها به‌منظور بررسی تأثیر اسید هیومیک، تراکم و آبیاری تکمیلی بر عملکرد، اجزای عملکرد دانه، درصد پروتئین و عملکرد پروتئین نخود محلی نیشابور، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشگاه آزاد اسلامی نیشابور در سال زراعی 92- 1391 اجرا شد. عامل‌های موردبررسی مشتمل بر اسید هیومیک در دو سطح شامل عدم مصرف و مصرف اسید هیومیک، تراکم در سه سطح شامل 20، 30 و 40 بوته در مترمربع و آبیاری تکمیلی در سه سطح شامل عدم آبیاری، آبیاری در مرحله گلدهی و آبیاری در مرحله تشکیل غلاف بود. در این بررسی بذرها با دست کشت شدند. هر کرت شامل پنج خط با چهار متر طول، فاصله ردیف 25 سانتی‌متر، فاصله بوته روی ردیف 20، 13.3 و 10 سانتی‌متر بر توجه به تراکم 20، 30 و 40 بوته در متر مربع بود. برای تعیین تعداد غلاف در بوته، دانه در بوته، وزن دانه، عملکرد بوته و درصد پروتئین 10 بوته به‌طور تصادفی انتخاب شد. برای تعیین عملکرد دانه، دو ردیف حاشیه و 0.5 متر از دو طرف ردیف‌های وسط حذف و بقیه برداشت و در دمای 70 درجه سانتی‌گراد بهمدت 48 ساعت در اون گذاشته شد و سپس توزین شد. برای تجزیه واریانس داده‌ها از نرم‌افزار SAS Ver. 9.1.3 و برای مقایسه میانگین‌ها از آزمون حداقل تفاوت معنی‌دار در سطح احتمال پنج درصد استفاده شد. یافته‌ها اثر اسید هیومیک و تراکم بر همه صفات به‌جز وزن 100 دانه و درصد پروتئین و اثر آبیاری تکمیلی بر همه صفات معنی‌دار شد. اثر متقابل اسید هیومیک × آبیاری تکمیلی بر تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، عملکرد بوته، عملکرد دانه و پروتئین در هکتار و اثر متقابل تراکم× آبیاری تکمیلی بر تعداد دانه در بوته و عملکرد بوته معنی‌دار به دست آمد. مصرف اسید هیومیکهمه صفات را افزایش داد. عملکرد دانه در تیمار مصرف و عدم مصرف اسید هیومیک به ترتیب 2234 و 1752 کیلوگرم در هکتار بود. افزایش تراکم اجزای عملکرد را کاهش اما عملکرد دانه و پروتئین را افزایش داد. عملکرد دانه و پروتئین در تراکم 40 بوته در مترمربع به ترتیب 2264 و 521.4 کیلوگرم در هکتار بود. آبیاری همه صفات به‌جز درصد پروتئین را افزایش داد. عملکرد دانه در تیمارهای آبیاری در مراحل گلدهی و تشکیل غلاف به ترتیب 2417 و 2330 و عملکرد پروتئین 561 و 531.9 کیلوگرم در هکتار بود. در این بررسی بیشترین عملکرد دانه و پروتئین با مصرف اسید هیومیک و آبیاری در مرحله گلدهی با 2697 و 638.2 کیلوگرم در هکتار به دست آمد که تفاوت معنی‌داری با تیمار مصرف اسید هیومیک و آبیاری در مرحله غلاف‌دهی با 2648 و 615.3 کیلوگرم در هکتار نداشت. در تراکم 40 بوته در مربع بیشترین عملکرد دانه و پروتئین به ترتیب با 2264 و 521.4 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. نتیجه‌گیری اسید هیومیک و مخصوصا تراکم و آبیاری تکمیلی عملکرد دانه و پروتئین نخود را تحت تأثیر قرار دادند. اگرچه با افزایش تراکم اجزای عملکرد کاهش یافتند اما عملکرد دانه افزایش یافت. آبیاری در مرحله گلدهی بیشترین تأثیر را بر صفات داشت. عدم آبیاری درصد پروتئین را افزایش داد اما عملکرد پروتئین در این تیمار بهعلت پایین بودن عملکرد دانه کمتر از تیمارهای دیگر بود.
علی نخزری مقدم؛ احمد غلامی
چکیده
مقدمه راعی و همکاران (Raey et al., 2008) گزارش کردند که آبیاری بر صفاتی مثل تعداد غلاف در بوته، وزن 1000 دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت گیاه نخود تأثیر گذاشت. نیر و همکاران (Nayyer et al., 2006) معتقدند که گلدهی و تشکیل غلاف حساس‌ترین مراحل نخود نسبت به تنش آب می‌باشند. تنش در مرحله گرده افشانی باعث کاهش شدید عملکرد و مقدار فسفر دانه نخود نسبت به ...
بیشتر
مقدمه راعی و همکاران (Raey et al., 2008) گزارش کردند که آبیاری بر صفاتی مثل تعداد غلاف در بوته، وزن 1000 دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت گیاه نخود تأثیر گذاشت. نیر و همکاران (Nayyer et al., 2006) معتقدند که گلدهی و تشکیل غلاف حساس‌ترین مراحل نخود نسبت به تنش آب می‌باشند. تنش در مرحله گرده افشانی باعث کاهش شدید عملکرد و مقدار فسفر دانه نخود نسبت به تنش در مرحله رشد رویشی می‌شود (Gunes et al., 2006). یزدانی و همکاران (Yazdani et al., 2009) با بررسی تأثیر میکروارگانیزم‌های حل کننده فسفات و رایزوباکتری‌های محرک رشد گیاه بر گیاه ذرت گزارش کردند که استفاده از آنها باعث افزایش عملکرد و کاهش نیاز به فسفر تا 50 درصد شد. هدف از این بررسی تعیین تأثیر تلقیح با گونه‌های مختلف قارچ میکوریزا و مدیریت آبیاری بر خصوصیات کمی و کیفی نخود زراعی بود. مواد و روشها به‌منظور بررسی عکس‌العمل نخود به تلقیح با گونه‌های مختلف قارچ میکوریزا تحت مدیریت‌های مختلف آبیاری، آزمایشی در سال زراعی 1390 به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی شاهرود (عرض جغرافیایی 36 درجه و 30 دقیقه شمالی و 55 درجه طول شرقی و 1380 متر ارتفاع از سطح دریا) انجام شد. عامل مدیریت آبیاری (عامل اصلی) در چهار سطح شامل آبیاری کامل، عدم آبیاری در مرحله 50 درصد گلدهی، عدم آبیاری در مرحله 50 درصد غلاف‌دهی، عدم آبیاری در مرحله 50 درصد پرشدن دانه و عامل تلقیح با قارچ مایکوریزا (عامل فرعی) در سه سطح شامل تلقیح با گونه Glumos intraradices، تلقیح با گونه G. mosseae و عدم تلقیح بود. کشت بذور در هفته چهارم فروردین ماه انجام شد. کشت با دست انجام شد. فاصله ردیف 30 و فاصله بوته روی ردیف 10 سانتی‌متر (با تراکم 333000 بوته در هکتار) بود. هر کرت شامل 6 ردیف بود. در طول دوره رشد علف‌های هرز با دست کنترل شد. عملکرد دانه با برداشت 4 ردیف وسط بعد از حذف دو ردیف حاشیه و 0/5 متر از دو طرف ردیف‌های وسط در هفته چهارم تیر ماه تعیین شد. تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SAS Ver 9.1 انجام شد. مقایسه میانگین‌ها با استفاده از آزمون حداقل تفاوت معنی‌دار (LSD) در سطح پنج درصد انجام شد. نتایج و بحث نتایج نشان داد که اثر مدیریت آبیاری بر تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن 100 دانه، عملکرد دانه، شاخص برداشت، درصد پروتئین، عملکرد پروتئین، غلظت فسفر و عملکرد فسفر معنی‌دار بود و بیشترین مقدار صفات بجز درصد پروتئین از تیمار آبیاری کامل به‌دست آمد. اختلاف بین آبیاری کامل و عدم آبیاری در مرحله پرشدن دانه در مورد صفات تعداد غلاف در گیاه و تعداد دانه در گیاه معنی‌دار نبود. اثر تلقیح با میکوریزا بر همه صفات به‌جز تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته و درصد پروتئین دانه معنی‌دار بود و بیشترین مقدار صفات مربوط به تیمار تلقیح با گونه G. mosseae وکم‌ترین مقدار مربوط به تیمار عدم تلقیح بود. اختلاف بین دو تیمار تلقیح با گونه G. mosseae و G. intraradices در مورد وزن 100 دانه معنی‌دار نبود. اثر متقابل تنش × تلقیح با میکوریزا بر هیچیک از صفات مورد مطالعه معنی‌دار نشد. در تیمار آبیاری کامل عملکرد دانه و پروتئین به‌ترتیب 2651 و 3/557 کیلوگرم و در تیمار عدم آبیاری در مرحله گلدهی 1472 و 337/3 کیلوگرم در هکتار بود. عملکرد دانه و پروتئین در تیمار تلقیح با گونه G. mosseae 2124 و 495/2 کیلوگرم و در تیمار عدم تلقیح 1677و 391/9 کیلوگرم در هکتار بود. نتیجه‌گیری صفات رویشی، زایشی و کیفی تحت تأثیر مدیریت آبیاری (قطع آبیاری) قرار گرفت. تنش آب باعث کاهش صفات مورد بررسی شد و تنش زودتر اثر بیش‌تری در کاهش عملکرد داشت. اثر تلقیح کمتر از تنش بود و تلقیح با G. mosseae اثر مثبت بیش‌تری از تلقیح با G. intraradicesبر صفات مورد بررسی داشت.
