تنش خشکی
وفا طرفی؛ عبدالرزاق دانش شهرکی؛ مهدی قبادی نیا؛ کرامت‌الله سعیدی
چکیده
به‌منظور بررسی اثر تنش کمبود آب و تلقیح باکتریایی بر صفات اگرومورفولوژیک بادرنجبویه، آزمایشی گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در محوطه فضای آزاد دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی 99-1398 اجرا شد. فاکتورهای مورد آزمایش آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، 75 درصد و 50 درصد آبیاری) و تیمارهای تلقیح ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر تنش کمبود آب و تلقیح باکتریایی بر صفات اگرومورفولوژیک بادرنجبویه، آزمایشی گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در محوطه فضای آزاد دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی 99-1398 اجرا شد. فاکتورهای مورد آزمایش آبیاری در سه سطح (آبیاری کامل، 75 درصد و 50 درصد آبیاری) و تیمارهای تلقیح باکتریایی در هشت سطح (عدم تلقیح باکتریایی به‌عنوان تیمار شاهد، تلقیح جداگانه Bacillus licheniformis، Bacillus megaterium و Pseudomonas putida، تلقیح باکتریایی B. licheniformis × B. megaterium، P. putida × B. megaterium و B. licheniformis × P. putida به‌صورت تلقیح دوگانه و تلقیح باکتریایی P. putida × B. licheniformis × B. megaterium به‌عنوان ترکیب سه گانه) در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که اثر تلقیح باکتریایی بر ارتفاع بوته، سطح برگ، عملکرد بیولوژیک، وزن خشک ریشه و کارایی مصرف آب در سطح احتمال 1% و بر حجم ریشه در سطح احتمال 5% معنی دار بود. اثر سطوح آبیاری بر تمام صفات موردبررسی در سطح احتمال 1% معنیدار بود. اثرات متقابل تیمارهای تلقیح باکتریایی و سطوح مختلف تنش کمبود آب بر سطح برگ، وزن خشک ریشه، حجم ریشه و پرولین در سطح احتمال 1% و بر وزن خشک برگ، عملکرد بیولوژیک و کارایی مصرف آب در سطح احتمال 5% معنیدار بود و بر ارتفاع بوته، وزن خشک ساقه اثر معنیدار نداشتند. آبیاری کامل نسبت به سطح تنش 50 درصد آبیاری کامل عملکرد بیولوژیک و کارایی مصرف آب را به ترتیب 102% و 43% افزایش داد. تیمار تلقیح باکتریایی B. megaterium بیشترین تأثیر را بر رشد بادرنجبویه در شرایط کشت گلدانی داشت. بهطوریکه در تیمار آبیاری کامل، عملکرد بیولوژیک و کارایی مصرف آب را نسبت به تیمار شاهد به ترتیب 62.5% و 27.5% افزایش داد. با توجه به نتایج این پژوهش به‌منظور بهبود عملکرد بیولوژیک و کارایی مصرف آب در بادرنجبویه، در شرایط بدون تنش و شرایط تنش متوسط، به ترتیب تلقیح گیاه با باکتریهای B. megaterium و B. licheniformis پیشنهاد میشود.
تنش خشکی
نیلوفر نیکبخت؛ عبدالرزاق دانش شهرکی؛ مهرآنا کوهی دهکردی
چکیده
به منظور بررسی اثر تنش خشکی و تلقیح گیاه با باکتریهای ریزوسفری، بر خصوصیات اگرومرفولوژیک بادرنجبویه آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد در سال 1398 انجام شد. تنش کمبود آب در سه سطح (آبیاری کامل، 75 و 50 درصد آبیاری کامل) و تلقیح با باکتریهای محرک رشد در 5 سطح (شاهد ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر تنش خشکی و تلقیح گیاه با باکتریهای ریزوسفری، بر خصوصیات اگرومرفولوژیک بادرنجبویه آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد در سال 1398 انجام شد. تنش کمبود آب در سه سطح (آبیاری کامل، 75 و 50 درصد آبیاری کامل) و تلقیح با باکتریهای محرک رشد در 5 سطح (شاهد (عدم تلقیح باکتریایی)، تلقیح با باکتریهای Azospirillum lipoferum، Bacillus sp. strain A، Bacillus amyloliquefaciens و Streptomyces rimosus) به ترتیب به عنوان فاکتورهای اصلی و فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تحقیق نشان داد اثر باکتری و تنش خشکی بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه‌های اصلی، تعداد شاخه‌های فرعی، وزن‌خشک برگ، وزن‌خشک ساقه، سطح برگ، درصد اسانس، عملکرد بیولوژیک و عملکرد اسانس معنیدار بود. افزایش شدت تنش منجر به کاهش در تمام صفات مورد بررسی شد درحالی که تلقیح گیاهان با باکتری‌ها نقش مهمی در افزایش این صفات نسبت به شاهد نشان داد و کمترین مقادیر در تیمارهای بدون تلقیح مشاهده شد. با توجه به نتایج این آزمایش به منظور بهبود خصوصیات آگرومورفولوژیک و عملکرد کمی و کیفی بادرنجوبه در شرایط آبیاری کامل و روشهای کم آبیاری، تلقیح گیاه با باکتریهای B. amyloliquefaciens ، A. lipoferum و S. rimosus توصیه میشود.
ساناز رجبی خمسه؛ عبدالرزاق دانش شهرکی؛ محمد رفیعی الحسینی؛ کرامت‌اله سعیدی؛ مهدی قبادی‌نیا
چکیده
جهت بررسی تاثیر باکتریهای محرک رشد گیاهی بر برخی صفات آگرومورفولوژیک بذرک (.Linum usitatissimum L) تحت سطوح مختلف آبیاری، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد در سال 94-93 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل آبیاری در سه سطح (100 ، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه) و باکتریهای محرک ...
بیشتر
جهت بررسی تاثیر باکتریهای محرک رشد گیاهی بر برخی صفات آگرومورفولوژیک بذرک (.Linum usitatissimum L) تحت سطوح مختلف آبیاری، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد در سال 94-93 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل آبیاری در سه سطح (100 ، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه) و باکتریهای محرک رشد در هفت سطح (عدم تلقیح باکتریایی، تلقیح با شش باکتری Bacillus sp strain1، Bacillus sp strain2، Bacillus amyloliquefaciens، Azotobacter chroococcum، Pseudomonas putida وAzospirillium lipoferum) بودند. طبق نتایج حاصل، اثرات اصلی سطوح آبیاری و باکتریهای محرک رشد بر تمام صفات معنیدار بود. اثرات متقابل فاکتورهای مورد بررسی بر ارتفاع بوته، تعداد سرشاخه گلدار، تعداد کپسول در بوته، وزن 1000 دانه، عملکرد زیستی، عملکرد دانه و درصد روغن معنیدار ولی بر تعداد دانه در کپسول بی‌تاثیر بود. بیشترین عملکرد دانه و درصد روغن در تیمار 100 درصد نیاز آبی گیاه حاصل شد که به ترتیب از افزایش 88 و 28 درصدی نسبت به تیمار 50 درصد نیاز آبی گیاه برخوردار بودند. تیمارهای باکتریایی در هر سطح آبیاری سبب افزایش در مقادیر اندازه‌گیری‌شده نسبت به تیمار شاهد شدند. در بیشتر صفات مورد بررسی تیمارهای باسیلوس سویه1، باسیلوس آمیلولیکوفسینس و ازتوباکتر از تاثیر بیشتری در افزایش مقادیر اندازهگیری شده برخوردار بودند. بیشترین میزان عملکرد دانه و درصد روغن در هر سه سطح آبیاری متعلق به تیمار باسیلوس سویه1 بود. بنابراین پیش‌تیمار بذور با باکتریهای محرک رشد گیاهی سبب افزایش در عملکرد، اجزای عملکرد و درصد روغن گیاه بذرک تحت شرایط نرمال و تنش گردید. طبق نتایج حاصل از این بررسی استفاده از باکتریهای محرک رشد فوق جهت افزایش رشد و عملکرد گیاهان تحت شرایط کمبود آب پیشنهاد میگردد.
زینب بش؛ عبدالرزاق دانش شهرکی؛ مهدی قبادی نیا؛ کرامت‌اله سعیدی
چکیده
به منظور بررسی تأثیر باکتریهای محرک رشد گیاهی بر صفات آگرومورفولوژیک سیاهدانه تحت تنش کمبود آب آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی 94- 1393 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل سطوح مختلف تنش کمبود آب در سه سطح ۱۰۰، 75 و 50 درصد ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر باکتریهای محرک رشد گیاهی بر صفات آگرومورفولوژیک سیاهدانه تحت تنش کمبود آب آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی 94- 1393 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل سطوح مختلف تنش کمبود آب در سه سطح ۱۰۰، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه و باکتریهای محرک رشد گیاهی در هفت سطح شاهد و تلقیح با شش گونه باکتریایی شامل Bacillus sp. Strain A، Bacillus amyloliquefaciens، Bacillus sp. Strain B، Azotobacter chroococcum، Pseudomonas putida و Azospirillum lipoferum بودند. با توجه به نتایج حاصل از تجزیه واریانس تأثیر سطوح تنش کمبود آب، تیمارهای باکتریایی و اثر متقابل آن‌ها بر تعداد دانه در کپسول، تعداد کپسول در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت معنیدار بود. نتایج نشان داد افزایش تنش کمبود آب سبب کاهش عملکرد و اجزای عملکرد دانه گردید؛ بهطوریکه افزایش تنش کمبود آب (تیمار 50 درصد نیاز آبی گیاه) سبب کاهش ۱۸ درصدی عملکرد بیولوژیک و 28 درصدی عملکرد دانه شد. نتایج به‌دست‌آمده از اثر متقابل سطوح تنش کمبود آب و کاربرد باکتریهای محرک رشد گیاهی نشان داد، کاربرد باکتری Bacillus amyloliquefaciensتحت تیمار 100 درصد نیاز آبی گیاه بیشترین میزان عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه را به خود اختصاص داد که نسبت به تیمار شاهد (عدم تلقیح باکتریایی) به ترتیب به میزان ۸/۲۴ و ۲/۳۵ درصد افزایش یافتند. تلقیح بذرها با باکتریهای محرک رشد گیاهی سبب افزایش عملکرد و اجزای عملکرد سیاهدانه در مقایسه با شاهد (عدم تلقیح) در دو سطح تنش (۷۵ و ۵۰ درصد نیاز آبی گیاه) گردید. این افزایش در تیمارهای تلقیح شده با باکتریهای Bacillus amyloliquefaciens و Bacillus sp. Strain B چشمگیرتر بود. درمجموع با توجه به نتایج این پژوهش، تلقیح باکتریایی بذر با باکتریهای Bacillus amyloliquefaciens و Bacillus sp. Strain B به ویژه در روشهای کشت کم آبیاری جهت کاهش اثرات تنش توصیه میگردد.
ماندانا خسروی؛ عبدالرزاق دانش شهرکی؛ مهدی قبادی‌نیا؛ کرامت‌اله سعیدی
چکیده
با توجه به اهمیت گیاهان دارویی، عوارض جانبی تنش کمبود آب و اثرات مفید استفاده از باکتریهای محرک رشد به‌عنوان بیوپرایمینگ، این آزمایش گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. تیمارها شامل سه سطح تنش کمبود آب (100 درصد آبیاری کامل (به‌عنوان شاهد)، 75 و 50 درصد آبیاری کامل) و بیوپرایم با 8 سطح شامل عدم ...
بیشتر
با توجه به اهمیت گیاهان دارویی، عوارض جانبی تنش کمبود آب و اثرات مفید استفاده از باکتریهای محرک رشد به‌عنوان بیوپرایمینگ، این آزمایش گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. تیمارها شامل سه سطح تنش کمبود آب (100 درصد آبیاری کامل (به‌عنوان شاهد)، 75 و 50 درصد آبیاری کامل) و بیوپرایم با 8 سطح شامل عدم تلقیح باکتریایی (به‌عنوان شاهد) و تلقیح با باکتریهایی از جنسهای Mycobacterium sp.، Rhodococcus sp.، Pseudomonas putida، Bacillus sp.، Azotobacter sp.، Pseudomonas fluorescence وCorynebacterium sp. در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که اثر باکتری و تنش کمبود آب بر تمامی صفات موردبررسی و اثر متقابل آن‌ها بر سطح و وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، حجم و سطح ریشه معنیدار بود. با افزایش تنش کمبود آب ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد شاخه فرعی و فرعی گلدار، سطح و وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، حجم و سطح ریشه کاهش پیدا کرد، اما این کاهش در تیمارهای پرایم شده کمتر از شاهد بود. استفاده از تیمار باکتریایی بر وزن خشک و سطح برگ تحت تأثیر سطوح تنش کمبود آب قرار گرفت. بااین‌حال بیشترین سطح برگ در تیمار شاهد آبیاری مشاهده شد و تیمارهای 75 و 50 درصد آبیاری کامل به ترتیب 27.5 و 47.9 درصد نسبت به شاهد آبیاری کاهش نشان دادند. روند کاهشی سطح برگ با افزایش تنش کمبود آب در سایر تیمارهای تلقیحی باکتری نیز دیده شد با این تفاوت که تیمارهای باکتریایی نسبت به شاهد توانستند اثر تنش کمبود آب را تعدیل کنند. با توجه به نتایج این آزمایش، در شرایط تنش کمبود آب استفاده از باکتریهای مایکوباکتریوم، باسیلوس، ازتوباکتر و پسودوموناسفلورسنس به‌صورت بیوپرایمینگ میتواند شاخصهای مورفولوژیک گیاه دارویی بادرشبو را بهبود بخشد.
احمد نعمتی؛ محمد رفیعی الحسینی؛ عبدالرزاق دانش شهرکی
چکیده
مقدمه و هدف دانه حبوبات با برخورداری از درصد پروتئین بالا، مکمل کیفی دانه غلات میباشد. درمیان تنش های محیطی، کمبود آب مهمترین عاملی است که باعث محدودیت کاشت و کاهش عملکرد محصولات غذایی میگردد. کودهای آلی علاوه بر نقش تغذیه ای، در بهبود خواص فیزیکی و بیولوژیک خاک مؤثر هستند. با توجه به پیامدهای مثبت مصرف مایه های تلقیح ...
بیشتر
مقدمه و هدف دانه حبوبات با برخورداری از درصد پروتئین بالا، مکمل کیفی دانه غلات میباشد. درمیان تنش های محیطی، کمبود آب مهمترین عاملی است که باعث محدودیت کاشت و کاهش عملکرد محصولات غذایی میگردد. کودهای آلی علاوه بر نقش تغذیه ای، در بهبود خواص فیزیکی و بیولوژیک خاک مؤثر هستند. با توجه به پیامدهای مثبت مصرف مایه های تلقیح ریزوبیومی ازجمله، افزایش کمیت و کیفیت محصول، بهبود شاخصهای رشد، کاهش غلظت نیترات در محصولات کشاورزی و آبهای زیرزمینی و حفظ محیط‌زیست،این پژوهش به‌منظور بررسی اثرات تلقیح باکتری و کود گاوی بر برخی خصوصیات نخود رقم هاشم تحت شرایط تنش خشکی و ترویج مصرف کودهای سازگار با محیط‌زیست طراحی و اجرا شد. مواد و روش‌ها آزمایش در سال زراعی 1392- 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد به‌صورت اسپیلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. فاکتور اصلی شامل سطوح مختلف تنش خشکی در سه سطح (80، 100 و 120 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) و فاکتور فرعی، شامل کود گاوی در سه سطح 0، 50 و 100 درصد نیاز کامل گیاه (20 تن در هکتار) و تلقیح باکتریایی بذور (Mesorhizobium) در دو سطح (تلقیح و عدم تلقیح) بود که به‌صورت فاکتوریل در کرتهای فرعی قرار گرفت. به‌منظور تعیین زمان آبیاری، میزان تبخیر روزانه از تشتک تبخیر هر روز عصر اندازهگیری شد و پس از رسیدن به حد موردنظر، آبیاری به روش سیفونی صورت گرفت. یافته ها نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش خشکی از میزان سرعت رشد محصول و شاخص سطح برگ کاسته شد. سرعت رشد محصول و شاخص سطح برگ در تیمار تلقیح باکتری به‌طور معنیداری نسبت به عدم تلقیح افزایش یافت. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که با افزایش شدت تنش، تمامی اجزاء عملکرد کاهش معنیداری داشتند اما درصد پروتئین دانه افزایش پیدا کرد. افزایش مصرف کود گاوی و تلقیح باکتری باعث افزایش اجزاء عملکرد دانه و درصد پروتئین آن شد. مقایسه میانگین اثرات دوگانه تنش خشکی × تلقیح باکتری نشان داد تلقیح باکتریایی سبب افزایش معنیدار تعداد غلاف در بوته در تمامی سطوح تنش خشکی گردید. مقایسه میانگین اثرات دوگانه کود گاوی × تلقیح باکتری نشان داد که تلقیح باعث افزایش تعداد غلاف در بوته در تمامی سطوح کود گاوی گردید. بیشترین وزن صد دانه در تیمار 20 تن کود گاوی در هکتار و تلقیح باکتری به دست آمد. نتایج اثرات متقابل سه‌گانه نشان دادبیشترین وزن صد دانه در تیمار شاهد ×20 تن کود گاوی در هکتار × تلقیح باکتری به دست آمد. با افزایش شدت تنش خشکی عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک به‌طور معنیداری کاهش یافت. بیشترین و کمترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک براثر مصرف کود گاوی به ترتیب در تیمارهای 20 تن کود گاوی در هکتار و عدم استفاده از کود گاوی بود. تلقیح باکتریایی باعث افزایش معنیدار عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک گردید. نتایج مقایسه میانگین اثرات دوگانه کود گاوی × تلقیح باکتری بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت نشان داد که بیشترین میانگین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در تیمار عدم استفاده از کود گاوی × تلقیح باکتری به دست آمد. نتایج مقایسه میانگین اثرات سه‌گانه بر عملکرد دانه نشان داد که بیشترین عملکرد دانه در تیمار تلقیح باکتری × عدم استفاده از کود گاوی × شاهد به دست آمد. نتیجه‌گیری به‌طورکلی در این پژوهش میتوان بیان کرد که تیمارهای تنش خشکی و تلقیح باکتری تأثیر بیشتری بر شاخصهای فیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد دانه نخود میگذارند. تنش خشکی موجب کاهش منابع فتوسنتزی و محدودیت آسیمیلاتها میگردد و بنابراین منجر به کاهش وزن صد دانه و کاهش سطح برگ و درنتیجه کاهش سرعت رشد محصول میشود. در این آزمایش مشخص شد که کاربرد باکتری در شرایط تنش خشکی موجب تعدیل اثرات تنش میگردد بنابراین پیشنهاد میگردد که در مناطقی که احتمال وقوع تنش خشکی وجود دارد، از تلقیح بذور استفاده گردد.
