فاطمه محتشمی؛ محمودرضا تدین
چکیده
به منظور بررسی اثر تیمارهای کم آبیاری و محلول‌پاشی با اسید جاسمونیک و اسید آسکوربیک بر برخی از صفات رشدی و عملکردی ژنوتیپ‌های گلرنگ، آزمایشی به صورت اسپلیت- فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در بهار 1396 انجام شد. در این آزمایش تیمارهای کم آبیاری )100، 75 و 50 درصد ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر تیمارهای کم آبیاری و محلول‌پاشی با اسید جاسمونیک و اسید آسکوربیک بر برخی از صفات رشدی و عملکردی ژنوتیپ‌های گلرنگ، آزمایشی به صورت اسپلیت- فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در بهار 1396 انجام شد. در این آزمایش تیمارهای کم آبیاری )100، 75 و 50 درصد نیاز آبی گلرنگ) به عنوان عامل اصلی و سه ژنوتیپ گلرنگ )محلی اصفهان، فرامان و سینا) و محلول‌پاشی با سه سطح شامل (کنترل، محلول‌پاشی با اسید جاسمونیک با غلظت 0.5 میلی مولار و محلول‌پاشی با اسید آسکوربیک با غلظت 20 میلی مولار) به عنوان عامل فرعی انتخاب شدند. تنش کم آبیاری موجب کاهش معنی‌دار ارتفاع بوته، تعداد غوزه در بوته، تعداد دانه در غوزه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن، اسید‌های چرب غیر اشباع اسید اولئیک و اسید لینولئیک شد. کمترین عملکرد دانه (1382.22 کیلوگرم در هکتار) و درصد روغن (26.67) از تیمار تنش کم آبیاری 50 درصد نیاز آبیاری و بیشترین عملکرد دانه (1635.2 کیلوگرم در هکتار) و درصد روغن (27.21) از تیمار 100 درصد نیاز آبیاری به دست آمد. در بین ژنوتیپ‌های گلرنگ بیشترین عملکرد دانه (1676.3 کیلوگرم در هکتار) و درصد روغن (27.82) در ژنوتیپ سینا و کمترین عملکرد دانه (1341.2 کیلوگرم در هکتار) و درصد روغن (27.66) در ژنوتیپ محلی اصفهان مشاهده شد. محلول‌پاشی با اسید جاسمونیک و اسید آسکوربیک موجب افزایش عملکرد دانه، درصد روغن، محتوای اسید لینولئیک و اسید اولئیک و موجب کاهش اسید پالمتبک و اسید استئاریک شد. نتایج نشان داد که تفاوت در میزان برخی از صفات در بین ژنوتیپها ی آزمایشی و تیمارهای محلول‌پاشی، مانند افزایش محتوای اسید‌های چرب غیر اشباع می‌تواند در انتخاب ژنوتیپبرتر و تعیین مناسب‌ترین تیمار جهت تعدیل اثر نامطلوب تنش کم آبیاری به منظور دست‌یابی به افزایش تولید اقتصادی مورد استفاده قرار گیرد.
حمیده غفاری؛ محمودرضا تدین
چکیده
به‌منظور بررسی واکنش‌های جوانه‌زنی بذر چغندرقند تحت پتانسیل‌های آبی مختلف و بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی با اسید جاسمونیک، مطالعه‌ای در آزمایشگاه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملآ تصادفی با 4 تکرار در سال 1395 انجام گرفت. در این آزمایش تیمارها شامل پنج سطح پتانسیل آب (شاهد یا آب مقطر، 0.2- ، 0.6- ...
بیشتر
به‌منظور بررسی واکنش‌های جوانه‌زنی بذر چغندرقند تحت پتانسیل‌های آبی مختلف و بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی با اسید جاسمونیک، مطالعه‌ای در آزمایشگاه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملآ تصادفی با 4 تکرار در سال 1395 انجام گرفت. در این آزمایش تیمارها شامل پنج سطح پتانسیل آب (شاهد یا آب مقطر، 0.2- ، 0.6- ، 1- و 1.4- مگاپاسکال با پلی‌اتیلن گلایکول) و قرار گرفتن بذور در محلول‌های 5 و 10 میکرومولار اسید جاسمونیک و آب مقطر (شاهد) بودند. صفات درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ساقه‌چه و ریشه‌چه، وزن ساقه‌چه، متوسط زمان جوانه‌زنی، ضریب سرعت جوانه‌زنی، جوانه‌زنی نسبی، ضریب آلومتری، شاخص بنیه طولی و وزنی اندازه‌گیری شدند. مقایسه میانگین برهمکنش سطوح خشکی و اسید جاسمونیک بر درصد و سرعت جوانه‌زنی نشان داد که بالاترین میزان مربوط به تیمار شاهد (عدم تنش) و پیش تیمار با 5 میکرومولار اسید جاسمونیک به ترتیب با 100 درصد بذر جوانه‌زده و سرعت 24.83 بذر در روز بود و بیشترین طول ساقه‌چه و ریشه‌چه در تیمار برهمکنش بدون تنش و آب مقطر بود. تحت پتانسیل‌های آبی مختلف، پیش تیمار بذور با اسید جاسمونیک باعث شد ضریب سرعت جوانه‌زنی، جوانه‌زنی نسبی، ضریب آلومتری، شاخص بنیه طولی و وزنی نسبت به پیش تیمار بذرها فقط با آب مقطر بیشتر باشد. در نهایت، پیش تیمار بذر با اسید جاسمونیک در سطح 5 میکرومولار به طور موثری می‌تواند تحمل به تنش خشکی در چغندرقند را بهبود دهد.
محمودرضا تدین؛ هدایت‌الله کریم‌زاده سورشجانی
چکیده
به‌منظور بررسی سطوح مختلف کم‌آبیاری و زئولیت بر ارزن پروسو (Panicum miliaceum L.)، آزمایشی به‌صورت بلوک‌های خردشده در تابستان 1394، در دانشگاه شهرکرد اجرا شد. عامل اول شامل: زئولیت (0، 0.5 و 1 کیلوگرم در مترمربع) و عامل دوم رژیم آبیاری (تأمین 100، 75، 50 و 25 درصد نیاز آبی گیاه) بودند. نتایج نشان داد شاخص سطح برگ (LAI)، سرعت رشد گیاه (CGR)، سرعت جذب و تحلیل ...
بیشتر
به‌منظور بررسی سطوح مختلف کم‌آبیاری و زئولیت بر ارزن پروسو (Panicum miliaceum L.)، آزمایشی به‌صورت بلوک‌های خردشده در تابستان 1394، در دانشگاه شهرکرد اجرا شد. عامل اول شامل: زئولیت (0، 0.5 و 1 کیلوگرم در مترمربع) و عامل دوم رژیم آبیاری (تأمین 100، 75، 50 و 25 درصد نیاز آبی گیاه) بودند. نتایج نشان داد شاخص سطح برگ (LAI)، سرعت رشد گیاه (CGR)، سرعت جذب و تحلیل خالص (NAR) و سرعت رشد نسبی (RGR) تحت تأثیر تیمارهای کم‌آبیاری کاهش یافتند، اما کاربرد زئولیت باعث بهبود شاخص‌های مذکور در شرایط کم‌آبیاری شد. کم‌آبیاری سبب کاهش پایداری غشاء سلول، محتوای نسبی آب برگ، هدایت روزنهای، زیستتوده، عملکرد دانه و شاخص برداشت گردید درحالیکه کاربرد زئولیت منجر به بهبود صفات مذکور در شرایط کم‌آبیاری گردید. بیشترین درصد کاهش عملکرد دانه (77 درصد) نسبت به تیمار شاهد در تیمار آبیاری 25 درصد ظرفیت زراعی و عدم استفاده از زئولیت مشاهده شد. بیشترین میزان عملکرد دانه نیز از تیمار بدون کم‌آبیاری و کاربرد نیم و یک کیلوگرم بر مترمربع زئولیت به دست آمد (به ترتیب 159 و 156 گرم بر مترمربع). بر اساس نتایج بهدستآمده میتوان نتیجهگیری کرد که کاربرد یک کیلوگرم زئولیت بر مترمربع برای دست‌یابی به عملکرد بهتر قابل توصیه است.
حمیده غفاری؛ محمودرضا تدین؛ جمشید رزمجو
چکیده
شوری آب یا خاک یکی از مهمترین تنش ها در مناطق خشک و نیمه‌خشک است که به‌شدت رشد گیاهان را از طریق تأثیر بر فرآیندهای فیزیولوژیک محدود میکند. آزمایش حاضر با هدف بررسی بهبود تحمل به شوری سویا با محلول پاشی پرولین و اسیدسالیسیلیک در سال 1395 در فضای باز گلخانه های دانشگاه شهرکرد در جعبه های کاشت با چهار تکرار به‌صورت اسپیلیت ...
بیشتر
شوری آب یا خاک یکی از مهمترین تنش ها در مناطق خشک و نیمه‌خشک است که به‌شدت رشد گیاهان را از طریق تأثیر بر فرآیندهای فیزیولوژیک محدود میکند. آزمایش حاضر با هدف بررسی بهبود تحمل به شوری سویا با محلول پاشی پرولین و اسیدسالیسیلیک در سال 1395 در فضای باز گلخانه های دانشگاه شهرکرد در جعبه های کاشت با چهار تکرار به‌صورت اسپیلیت پلات در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. عامل اصلی شامل شوری در سه سطح (0، 50 و 100 میلیمولار) و عامل فرعی محلول پاشی پرولین 10 میلی مولار، اسید سالیسیلیک 3 میلیمولار، ترکیب اسید سالیسیلیک 3 میلی مولار با پرولین 10 میلیمولار، و شاهد (محلول پاشی با آب) بود. صفات پرولین، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی، مالون دآلدئید، پراکسید هیدروژن، ارتفاع و وزن خشک اندام هوایی اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد اثرات محلول پاشی پرولین و اسید سالیسیلیک به‌طور چشمگیری محتوای پرولین، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی، ارتفاع و وزن خشک اندام هوایی را در سویا تحت تنش شوری افزایش داد. به علاوه، تحت شوری 100 میلیمولار، محلول پاشی پرولین و اسید سالیسیلیک باعث کاهش مالون دآلدئید و پراکسیدهیدروژن به ترتیب 23 و 25 درصد در مقایسه با تیمار محلول پاشی با آب شدند. همچنین ارتفاع و وزن خشک اندام هوایی در سطح شوری 100 میلی مولار با کاربرد پرولین و اسیدسالیسیلیک به میزان 32 و 38 درصد نسبت به محلول پاشی با آب افزایش یافتند. بنابراین نتایج این مطالعه نشان میدهد کاربرد پرولین و اسیدسالیسیلیک همراه باهم، تحمل به تنش شوری در سویا را از طریق فعال کردن سیستم دفاعی آنتی اکسیدانی و کاهش پراکسیداسیون لیپیدهای غشا بهبود میدهد.
محمود بهادر؛ محمود رضا تدین؛ محمد رفیعی الحسینی؛ محمد حسن صالحی
چکیده
مقدمه شاهدانه از گیاهان زراعی قدیمی است که در صنایع روغنکشی و نساجی به کار گرفته میشود. این گیاه خواص دارویی متعددی دارد. تنش خشکی مهمترین تنش محیطی در دنیا بوده و یک سوم زمین های قابل کشت دچار کمبود رطوبت هستند. یکی از راههای مقابله با تنش خشکی، استفاده از گیاهان متحمل به خشکی و کاربرد مواد نگهدارنده رطوبت است. زئولیت، ...
بیشتر
مقدمه شاهدانه از گیاهان زراعی قدیمی است که در صنایع روغنکشی و نساجی به کار گرفته میشود. این گیاه خواص دارویی متعددی دارد. تنش خشکی مهمترین تنش محیطی در دنیا بوده و یک سوم زمین های قابل کشت دچار کمبود رطوبت هستند. یکی از راههای مقابله با تنش خشکی، استفاده از گیاهان متحمل به خشکی و کاربرد مواد نگهدارنده رطوبت است. زئولیت، به دلیل ظرفیت تبادل کاتیونی و انعطافپذیری قوی خود، در شرایط بروز تنش خشکی بکار گرفته میشود. برخی پژوهشگران اثرات مثبت کاربرد زئولیت بر ویژگیهای فیزیولوژیک و عملکرد دانه گیاهان زراعی را گزارش کردند. مواد و روش ها به منظور بررسی اثر تنش آبی و زئولیت بر ویژگیهای فیزیولوژیک و عملکرد شاهدانه، آزمایشی در سال 1393 به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه شهرکرد اجرا شد. عامل اصلی آبیاری در چهار سطح (100، 80، 60 و 40 درصد نیاز آبی) و عامل فرعی زئولیت در سه سطح (صفر، 5 و 10 تن در هکتار) بود. کاشت بذور شاهدانه با تراکم 30 بوته در متر مربع انجام شد. به منظور محاسبه تبخیرتعرق روزانه، از روش پنمن-مانتیث و با ضرب کردن ضریب گیاهی در آن استفاده شد. زمانی که میزان رطوبت خاک در تیمار شاهد به میزان 50 درصد رطوبت خاک در ظرفیت زراعی رسید، آبیاری انجام شد. سپس، به منظور اعمال تیمارهای 80، 60 و 40 درصد نیاز آبی گیاه، با استفاده از کنتور حجمی آبیاری کرتها انجام شد. اعمال تیمارهای آبیاری پس از باز شدن چهارمین برگ گیاه (کد 1008 در مراحل رشدی گیاه شاهدانه) صورت گرفت و تا زمان رسیدگی و برداشت ادامه داشت. به منظور محاسبه محتوای رطوبت نسبی برگ و نشت الکترولیتها، جوانترین برگ کاملا توسعه یافته در مرحله گلدهی استفاده شد. تجزیه و تحلیل نتایج و مقایسه میانگینها به ترتیب با استفاده از نرم افزار SAS و آزمون کمترین اختلاف معنی دار (LSD) در سطح احتمال 5 درصد انجام شد. نتایج و بحث نتایج نشان داد برهمکنش آبیاری و زئولیت بر همه صفات به جز دمای کانوپی معنی‌دار بود. همچنین نتایج نشان داد تیمار 100 درصد نیاز آبی و کاربرد 10 تن زئولیت در هکتار بیشترین عملکرد دانه، شاخص سطح برگ و رطوبت نسبی برگ را به خود اختصاص داد، در حالی که تیمار 40 درصد نیاز آبی و عدم کاربرد زئولیت، بیشترین درصد نشت الکترولیتها از برگ را نشان داد. پژوهشگران بیان کردند کاهش سطح برگ در اثر بروز تنش خشکی، مربوط به اندازه سلول، همچنین پیری و ریزش برگها بود. وزن برگ در تیمار 100 درصد نیاز آبی و کاربرد 5 تن زئولیت در هکتار، به مقدار 24.31 درصد بیشتر از تیمار تنش شدید بود. زمانی که نخستین علایم کمبود رطوبت در گیاه بروز میکند، گیاه با بستن روزنههای سطح برگ از هدرروی رطوبت در برگهای خود جلوگیری میکند. این موضوع ممکن است موجب بالارفتن دمای برگ در گیاه گردد. همچنین سبب انعکاس نور مادون قرمز بیشتری از کانوپی به بیرون در مقایسه با شرایط تامین رطوبت میگردد. وجود رابطه مستقیم بین کاهش دمای کانوپی و عملکرد دانه در شرایط تنش رطوبتی گزارش شده است. با توجه به وجود همبستگی مثبت معنی‌دار بین عملکرد دانه و وزن برگ در پژوهش حاضر، احتمالا بهبود در صفاتی نظیر وزن برگ بویژه در گیاه روغنی-پروتئینی شاهدانه، موجب شد تا گیاه را در جذب بیشتر نور و دیاکسید کربن و تولید عملکرد دانه بیشتر یاری کند. تنش خشکی شدید موجب بروز خسارت در غشای سلولهای برگ و به دنبال آن افزایش در میزان نشت پذیری و محتوای الکترولیتهای برگ میگردد. از طرف دیگر، زئولیت با حفظ آب در اطراف ریشه و جلوگیری از تولید و انتقال سیگنالهای کمبود رطوبت از ریشه به اندام هوایی، خسارت در غشاهای سلولهای برگ و نشت الکترولیتها را کاهش میدهد. مطابق با نتایج بدست آمده، پژوهشگران دیگر نیز نشان دادند که بیشترین نشت الکترولیتها در شرایط تنش شدید رخ داد. تنش خشکی شدید از طریق بسته شدن روزنه های برگ و کاهش ورود گازکربنیک ب درون برگ به عنوان ماده اصلی تولید در گیاه، سبب کاهش عملکرد شد. دیگر پژوهشها نیز وجود اثر مثبت زئولیت بر عملکرد دانه را گزارش کردند و دلیل آنرا حفظ رطوبت در اطراف ریشه گیاه بیان کردند. به نظر میرسد در شرایط کمبود رطوبت، نقش زئولیت در حفظ و تسهیل انتقال رطوبت در فضای اطراف ریشه گیاه بیشتر نمایان بود. نتیجه گیری مطالعه صفات مورد بررسی نشان داد که جاذب الرطوبه های معدنی مانند زئولیت، در شرایط کمبود رطوبت نقش مهمی داشتند. به عنوان مثال، شاخص سطح برگ در شرایط 40 درصد نیاز آبی و کاربرد زئولیت، برابر با شرایط 60 درصد نیاز آبی و عدم کاربرد زئولیت بود. به دیگر سخن، امکان تولید عملکرد دانه و سطح برگ در شرایط کمبود رطوبت در حضور زئولیت وجود داشت. به عنوان نتیجه گیری کلی، با توجه به همبستگی مثبت معنی‌دار بین سطح و وزن برگ، استفاده از زئولیت در شرایط تنش خشکی، موجب افزایش تولید و کاهش اثرات منفی تنش نظیر نشت الکترولیتها و افزایش دمای کانوپی شد.
زهرا ایزدی؛ محمود رضا تدین
چکیده
کرچک یکی از گیاهان روغنی فراموش شده است که کشت‌وکار آن فراز و نشیب‌های فراوانی را در جهان داشته است و با توجه به نقش کلیدی این گیاه در صنایع مختلف، آزمایشی به‌منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید و اسپرمین بر عملکرد و اجزای عملکرد کرچک تحت شرایط تنش خشکی، بر اساس طرح کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1391 ...
بیشتر
کرچک یکی از گیاهان روغنی فراموش شده است که کشت‌وکار آن فراز و نشیب‌های فراوانی را در جهان داشته است و با توجه به نقش کلیدی این گیاه در صنایع مختلف، آزمایشی به‌منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید و اسپرمین بر عملکرد و اجزای عملکرد کرچک تحت شرایط تنش خشکی، بر اساس طرح کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1391 انجام شد. رژیم آبیاری بهعنوان کرت‌های اصلی بر اساس کلاس تشت تبخیر (0، 0/2 و 1/2٪) و محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک (0، 250 و 500 میکرو مول) و اسپرمین (0 و 10 میکرو مول و 1 میلیمول) بر روی اندام هوایی بهعنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. تنش خشکی سبب کاهش تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در هر گیاه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، وزن 100 دانه و شاخص برداشت گردید. تیمارهای اسید سالیسیلیک و اسپرمین بر عملکرد و اجزا عملکرد کرچک تأثیر معنیداری داشتند. بیشترین عملکرد دانه مربوط به تیمار اسید سالیسیلیک با غلظت 250 میکرو مول بود. در این آزمایش اسید سالیسیلیک و اسپرمین سبب بهبود اثرات تنش خشکی گردید و اسید سالسیلیک تأثیر معنی‌دار بیشتری از اسپرمین بر عملکرد دانه نشان داد.
