تنش خشکی
ساعد حمیدی؛ فرشید قادری فر؛ آسیه سیاهمرگوئی؛ بنیامین ترابی؛ مهدی بهروج
چکیده
به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی بر جوانه‌زنی بذر ژنوتیپ‌های مختلف کینوا (Chenopodium quinoa Willd) آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه بذر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 1398 طراحی و انجام شد. در این مطالعه پاسخ جوانه‌زنی بذرهای ژنوتیپ‌های مختلف کینوا (تی‌تی‌کاکا، ردکارینا، جی زا1، کیو12، ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر تنش خشکی بر جوانه‌زنی بذر ژنوتیپ‌های مختلف کینوا (Chenopodium quinoa Willd) آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در آزمایشگاه بذر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 1398 طراحی و انجام شد. در این مطالعه پاسخ جوانه‌زنی بذرهای ژنوتیپ‌های مختلف کینوا (تی‌تی‌کاکا، ردکارینا، جی زا1، کیو12، کیو21، کیو22، کیو26، کیو29 و کیو 31) به خشکی (صفر، 0.4-، 0.8-، 1.2- و 1.6- مگاپاسکال) با استفاده از مدل هیدروتایم کمی‌سازی شد. نتایج نشان داد که همه ژنوتیپ ها تا پتانسیل 0.4- مگاپاسکال دارای جوانه‌زنی بالایی بودند و به‌طور میانگین درصد جوانه‌زنی آن‌ها بالای 90 درصد بود؛ اما با منفی‌تر شدن پتانسیل آب، اختلاف بین ژنوتیپ‌ها ازلحاظ درصد جوانه‌زنی افزایش یافت. بر اساس مدل هیدروتایم بین ژنوتیپ‌های مختلف کینوا ازنظر پتانسیل آب پایه برای 50 درصد جوانه‌زنی (ψb50)، ضریب هیدروتایم (θH) و یکنواختی جوانه‌زنی (σψb) اختلاف معنی‌داری وجود داشت. مقدار عددی پارامتر ψb50 از 1.62- در ژنوتیپ رد کارینا تا 1.97- در ژنوتیپ کیو29 در نوسان بود. این امر نشان می‌دهد که این گیاه در مرحله جوانه‌زنی به خشکی متحمل است. کمترین و بیشترین ضریب هیدروتایم در ژنوتیپ‌های ردکارینا و کیو29 به ترتیب با 17.09 و 25.07 مگاپاسکال در ساعت (با میانگین 21.36 مگاپاسکال در ساعت) و کمترین یکنواختی جوانه‌زنی نیز در ژنوتیپ کیو29 (0.41 مگاپاسکال) و بیشترین آن در ژنوتیپ کیو12 (0.23 مگاپاسکال) مشاهده شد. به‌طورکلی نتایج این تحقیق نشان داد که بذرهای این گیاه سرعت جوانه‌زنی بالایی داشته و از تحمل بالایی به تنش خشکی در مرحله جوانه‌زنی برخوردارند؛ این امر شانس استقرار سریع‌تر کینوا در شرایط کمبود آب را افزایش می‌دهد. همچنین توانایی تحمل به خشکی در مرحله جوانه‌زنی کینوا، نیاز به مصرف آب در این مرحله را کمتر می‌کند که این امر می‌تواند در تدوین برنامه‌های مدیریتی که منجر به افزایش کارایی مصرف آب می‌شود، بسیار مفید و کاربردی باشد.
محسن ملک؛ ساعد حمیدی؛ فرشید قادری فر؛ مرتضی گرزین؛ محمد هادی پهلوانی؛ محسن اسماعیل زاده مقدم
چکیده
دما یکی از مهمترین عوامل کنترل‌کننده جوانه زنی بذر در گیاهان مختلف محسوب می‌شود. همچنین، دما نقش مهمی در القا و یا رفع کمون بذرها ایفا می‌کند. این موضوع می‌تواند در مدیریت زراعی نظیر تعیین زمان کاشت، پیشتیمار بذرها در زمان کاشت و یا شرایط انبارداری بسیار مهم باشد. ازاین‌رو، این مطالعه به‌منظور بررسی اثرات دما بر درصد ...
بیشتر
دما یکی از مهمترین عوامل کنترل‌کننده جوانه زنی بذر در گیاهان مختلف محسوب می‌شود. همچنین، دما نقش مهمی در القا و یا رفع کمون بذرها ایفا می‌کند. این موضوع می‌تواند در مدیریت زراعی نظیر تعیین زمان کاشت، پیشتیمار بذرها در زمان کاشت و یا شرایط انبارداری بسیار مهم باشد. ازاین‌رو، این مطالعه به‌منظور بررسی اثرات دما بر درصد و سرعت جوانه‌زنی و همچنین، القای کمون در بذرهای 15 رقم جو صورت گرفت. نتایج نشان داد بین ارقام ازلحاظ درصد جوانه‌زنی در دماهای مختلف اختلاف قابل‌توجهی وجود داشت و بیشترین اختلاف نیز در دماهای بالا (به ویژه در دمای 35 درجه سانتی‌گراد) مشاهده شد. دماهای کاردینال جوانه زنی نیز در ارقام مختلف جو متمایز از یکدیگر بود. بیشترین اختلاف مربوط به دمای پایه و دمای مطلوب جوانه‌زنی بود و ازلحاظ دمای سقف اختلاف معنی داری بین ارقام موردبررسی مشاهده نشد. در این مطالعه، علت عدم جوانه‌زنی بذرهای جو در دمای بالا نیز بررسی شد و نتایج حاکی از این بود که عدم جوانه‌زنی در دمای بالا بخشی مربوط به القای کمون و بخشی مربوط به مرگ بذرها پس از قرارگیری در دمای بالا می‌باشد. با افزایش مدت‌زمان قرارگیری بذرها در دمای بالا قابلیت جوانه‌زنی و مرگ بذرها به ترتیب به‌صورت نمایی کاهش و افزایش یافت. از طرفی، القای کمون در بذرها از یک توزیع نرمال تبعیت کرد، به‌طوری‌که با افزایش زمان قرارگیری بذرها در دمای بالا ظرفیت القای کمون ابتدا افزایش و سپس کاهش یافت. در این مطالعه مشخص شد که دو رقم ارم و ارس در مقایسه با سایر ارقام از ظرفیت القای کمون بالاتر و دو رقم صحرا و جنوب از ظرفیت القای کمون پایینتری برخوردار بودند.
امید انصاری؛ جاوید قرخلو؛ فرشید قادری فر؛ بهنام کامکار
چکیده
دما و پتانسیل آب دو عامل اولیه مهم کنترل‌کننده جوانه‌زنی می‌باشند.با استفاده از مدل‌های رگرسیون غیرخطی می‌توان پاسخ جوانه‌زنی بذر به پتانسیل اسمزی و دما را کمی‌سازی کرد؛ بنابراین این تحقیق به‌منظور بررسی اثر پتانسیل اسمزی و دماهای مختلف بر جوانه‌زنی و تعیین دمای کاردینال جوانه‌زنی (دمای پایه، مطلوب و بیشینه جوانه‌زنی) پنیرک ...
بیشتر
دما و پتانسیل آب دو عامل اولیه مهم کنترل‌کننده جوانه‌زنی می‌باشند.با استفاده از مدل‌های رگرسیون غیرخطی می‌توان پاسخ جوانه‌زنی بذر به پتانسیل اسمزی و دما را کمی‌سازی کرد؛ بنابراین این تحقیق به‌منظور بررسی اثر پتانسیل اسمزی و دماهای مختلف بر جوانه‌زنی و تعیین دمای کاردینال جوانه‌زنی (دمای پایه، مطلوب و بیشینه جوانه‌زنی) پنیرک تحت شرایط تنش اسمزی به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف پتانسیل اسمزی (صفر، 0.2-، 0.4-، 0.6- و 0.8- مگاپاسکال) و دماهای مختلف (5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سانتی‌گراد) بود. با استفاده از مدل سیگموئیدی 3 پارامتره جوانه‌زنی بذر پنیرک به سطوح مختلف پتانسیل اسمزی برای دماها و پتانسیل‌های اسمزی مختلف کمی‌سازی شد و درصد و زمان رسیدن به 50 درصد جوانه‌زنی به‌دست آمد. نتایج نشان داد که دما و پتانسیل اسمزی علاوه بر درصد جوانه‌زنی بر سرعت جوانه‌زنی نیز اثرگذار بود. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش دما، درصد و سرعت جوانه‌زنی افزایش یافت و با افزایش پتانسیل آب، درصد جوانه‌زنی و سرعت جوانه‌زنی کاهش یافت.در مقایسه 3 مدل استفاده‌شده با توجه به پارامترهای RMSE، CV، R2، SE مناسب‌ترین مدل جهت تخمین دماهای کاردینال بذر پنیرک تا پتانسیل 0.6- مگاپاسکال مدل دندان مانند و برای پتانسیل 0.8- مگاپاسکال مدل دوتکه‌ای بود. استفاده از مدل‌های رگرسیون غیرخطی جهت کمی‌سازی پاسخ جوانه‌زنی بذر پنیرک به سطوح مختلف پتانسیل آب در دماهای مختلف دارای نتایج قابل قبولی بود؛ بنابراین با استفاده از خروجی این مدل‌ها در دماهای مختلف می‌توان سرعت جوانه‌زنی را در پتانسیل‌های مختلف پیش‌بینی نمود.
مژده جمالی؛ فرشید قادری فر؛ حمید رضا صادقی پور؛ الیاس سلطانی؛ سید مجید عالیمقام
چکیده
مدل هیدروتایم و ضرایب آن برای بررسی روابط بین پتانسیل آب، درصد و سرعت جوانه زنی استفاده می‌شود. هدف از این مطالعه ارزیابی جوانه زنی بذرهای زوال یافته گندم به تنش خشکی به‌وسیله مدل هیدروتایم و بررسی و مقایسه ضرایب این مدل در سطوح مختلف زوال و پرایمینگ بود.در این آزمایش از بذرهای گندم با سطوح مختلف قدرت بذر استفاده شد. برای ایجاد ...
بیشتر
مدل هیدروتایم و ضرایب آن برای بررسی روابط بین پتانسیل آب، درصد و سرعت جوانه زنی استفاده می‌شود. هدف از این مطالعه ارزیابی جوانه زنی بذرهای زوال یافته گندم به تنش خشکی به‌وسیله مدل هیدروتایم و بررسی و مقایسه ضرایب این مدل در سطوح مختلف زوال و پرایمینگ بود.در این آزمایش از بذرهای گندم با سطوح مختلف قدرت بذر استفاده شد. برای ایجاد سطوح مختلف قدرت بذر از بذرهای زوال یافته طبیعی و مصنوعی در دو شرایط انجام پرایمینگ و بدون پرایمینگ استفاده شد. برای انجام پرایمینگ از جیبرلیک اسید 50 پیپیام استفاده شد. سطوح مختلف پتانسیل آب نیز با استفاده از پلیاتیلن گلایکول 6000 در چهار سطح 0، 0.6-، 1.2- و 1.8- مگاپاسکال تهیه شد. درنهایت برای بررسی واکنش بذرهای زوال یافته گندم به تنش خشکی و اثرات پرایمینگ بر بهبود مؤلفه‌های جوانه‌زنی از مدل هیدروتایم استفاده شد. نتایج نشان داد که با افزایش زوال بذر (چه به‌صورت مصنوعی و چه به‌صورت طبیعی) هم در شرایط پرایمینگ و هم در بذرهای شاهد، مقدار ضریب هیدروتایم افزایش (θH) یافت. اما مقدار افزایش ضریب هیدروتایم در شرایط پرایمینگ کمتر از بذرهای بدون پرایمینگ بود. در بذرهای پرایمینگ شده به ازای هرروز زوال مقدار ضریب هیدروتایم به مقدار 14.8 مگاپاسکال ساعت افزایش یافت، اما در بذرهای شاهد این شاخص به ازای هر روز زوال به میزان 29.6 مگاپاسکال ساعت افزایش پیدا کرد. درصد افزایش این ضریب در زوال طبیعی کمتر از زوال مصنوعی بود، درنتیجه خسارت ناشی از زوال مصنوعی بیشتر از انبارداری طبیعی می‌باشد. به علاوه خروجی مدل نشان داد که افزایش سطح زوال به‌طور معنی‌داری باعث کاهش یکنواختی جوانه زنی (افزایش bψσ) شد، اما پرایمینگ تأثیر معنی داری بر یکنواختی جوانه زنی نداشت. برای تیمار شاهد روند تغییرات ضریب (50)Ψbدر مقابل مدت زوال نسبت به تیمار پرایمینگ متفاوت بود. در تیمار شاهد با افزایش زوال تا 1.99 روز، مقدار این ضریب منفی‌تر (افزایش مقاومت به خشکی) شد. بعدازاین مدت با افزایش مدت زوال، مقدار این ضریب افزایش یافت. همچنین در شرایط انبارداری طبیعی پرایمینگ تأثیر معنی‌داری بر مقدار ضریب (50)Ψb نداشت.به‌طورکلی نتایج این تحقیق نشان داد که زوال باعث کاهش سرعت، یکنواختی و مقاومت به خشکی گردید و پرایمنگ تنها باعث افزایش سرعت جوانه‌زنی شد و تأثیری بر دو مؤلفه دیگر نداشت.
امید انصاری؛ جاوید قرخلو؛ فرشید قادری‌فر؛ بهنام کامکار
چکیده
مقدمه جوانه‌زنی بذر یکی از فرآیندهای زیستی مهم است که تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی قرارا می‌گیرد. دما و پتانسیل آب دو عامل اولیه مهم کنترل کننده جوانه‌زنی می‌باشند. پنیرک (Malva sylvestris L.) یکی از مهمترین علف‌های هرز مهاجم در جنوب غربی ایران بوده و همچنین به‌عنوان یک گیاه دارویی مهم شناخته شده است. پنیرک بومی اروپا، شمال آفریقا و جنوب ...
بیشتر
مقدمه جوانه‌زنی بذر یکی از فرآیندهای زیستی مهم است که تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی قرارا می‌گیرد. دما و پتانسیل آب دو عامل اولیه مهم کنترل کننده جوانه‌زنی می‌باشند. پنیرک (Malva sylvestris L.) یکی از مهمترین علف‌های هرز مهاجم در جنوب غربی ایران بوده و همچنین به‌عنوان یک گیاه دارویی مهم شناخته شده است. پنیرک بومی اروپا، شمال آفریقا و جنوب غربی آسیا می‌باشد. این گیاه به فراوانی در باغ‌ها؛ مزرعه‌ها، حاشیه جاده‌ها، حاشیه مزرعه‌ها، شهرها و مکان‌های جمع‌آوری زباله‌ها مشاهده می‌شود و ارتفاع آن از 60 تا 120 سانتی‌متر متغییر است. با استفاده از مدل هیدروتایم می‌توان پاسخ جوانه‌زنی بذر به پتانسیل آب را کمی‌سازی کرد. در این پژوهش با استفاده از مدل هیدروتایم پاسخ جوانه‌زنی بذر پنیرک (Malva sylvestris L.) به سطوح مختلف پتانسیل آب در دماهای مختلف مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش‌ها این آزمایش در سال 1394 در آزمایشگاه بذر دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. میوه‌های پنیرک در سال 1393 از استان خوزستان، شهرستان شوشتر (32 درجه و 2 دقیقه و 47 ثانیه شرقی) جمع‌آوری شد. در ادامه بذرها از میوه‌ها خارج شدند و در تا زمان آزمایش در شرایط آزمایشگاه نگهداری شد. دمای محیط نگهداری در طی روز 30 درجه سانتی‌گراد و در طی شب 20 درجه سانتی‌گراد بود. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف خشکی (0، 0.2-، 0.4-، 0.6-، 0.8-، 1-، 1.2-، 1.4- و 1.6- مگاپاسکال) در دماهای 15، 20 و 30 درجه سانتی‌گراد بود. در ابتدا، پاسخ جوانه‌زنی تجمعی بذرها به سطوح مختلف پتانسیل آب در دماهای مختلف با استفاده از مدل ویبول کمی‌سازی شد، سپس جهت محاسبه ضرایب هیدروتایم برای هر دما از مدل هیدروتایم با توزیع نرمال استفاده شد. تمامی اطلاعات با استفاده از نرم افزار SAS ver 9.2. آنالیز شدند. مدل هیدروتایم به داده‌های درصد جوانه‌زنی تجمعی برازش داده شد. برازش مناسب مدل هیدروتایم برای تمای داده‌ها توسط ضریب تبیین مدل (R2)، ارتباط بین درصد جوانه‌زنی واقعی و پیش‌بینی شده و پتانسیل پایه آب واقعی و پیش‌بینی شده بررسی شد. یافته‌ها نتایج نشان داد که دما و پتانسیل اسمزی علاوه بر درصد جوانه‌زنی بر سرعت جوانه‌زنی نیز اثر گذار بود. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش دما، درصد و سرعت جوانه‌زنی افزایش یافت و با افزایش پتانسیل آب، درصد جوانه‌زنی و سرعت جوانه‌زنی کاهش یافت. همچنین نتایج نشان داد که مدل هیدروتایم برازش داده شده به داده‌ها دارای ضریب تبیین (R2) بالایی بود. بر طبق نتایج مدل هیدروتایم، ضریب هیدروتایم (θH) با افزایش درجه حرارت به‌طور معنی‌داری کاهش یافت به‌طوری که کمترین ضریب هیدروتایم (10.01 مگاپاسپال ساعت) مربوط به دمای 30 درجه سانتی‌گراد بود. پتانسیل پایه با افزایش درجه حرارت به‌طور معنی‌داری کاهش یافت و بیشترین پتانسیل پایه با میانگین 1.13- و 1.11- مگاپاسکال مربوط به دماهای 15 و 20 درجه سانتی‌گراد و کمترین میزان پتانسیل پایه (Ψb(50)) با میانگین 0.6 مگاپاسکال مربوط به دمای 30 درجه سانتی‌گراد بود. کمترین ضریب انحراف توزیع پتانسیل پایه در جمعیت (σ Ψb(50)) (0.31) مربوط به دمای 30 درجه سانتی‌گراد بود. نتیجه‌گیری استفاده از مدل هیدروتایم جهت کمی‌سازی پاسخ جوانه‌زنی بذر پنیرک به سطوح مختلف پتانسیل آب در دماهای مختلف دارای نتایج قابل قبولی بود. با استفاده از خروجی مدل هیدروتایم در دماهای مختلف می‌توان درصد جوانه‌زنی را در پتانسیل‌های مختلف پیش‌بینی نمود.
سید مجید عالیمقام؛ فرشید قادری فر
چکیده
جوانه‌زنی اولین و مهمترین مرحله نموی در گیاه است که تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی قرار می‌گیرد. مدل هیدروتایم رابطه درصد و سرعت جوانه‌زنی با پتانسیل آب را توصیف می‌کند. این مدل سرعت پیشروی جوانه‌زنی (θH)، یکنواختی جوانه‌زنی (σψb) و میزان مقاومت به شرایط تنش خشکی (ψb(50)) را کمّی میسازد. این شاخصها در تعیین ...
بیشتر
جوانه‌زنی اولین و مهمترین مرحله نموی در گیاه است که تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی قرار می‌گیرد. مدل هیدروتایم رابطه درصد و سرعت جوانه‌زنی با پتانسیل آب را توصیف می‌کند. این مدل سرعت پیشروی جوانه‌زنی (θH)، یکنواختی جوانه‌زنی (σψb) و میزان مقاومت به شرایط تنش خشکی (ψb(50)) را کمّی میسازد. این شاخصها در تعیین قدرت تودهها یا ارقام بذور، بررسی کمون در بذور و بررسی اثر تیمارهای بهبود دهنده قدرت بذور (مانند تیمار پرایمینگ، اثر هورمونهای آبسزیک و یا جیبرلیک اسید) کاربرد دارند. مدل هیدروتایم بین محققان ایرانی به خوبی شناخته شده نیست. این مطالعه با هدف معرفی و کاربرد مدل هیدروتایم در تجزیه داده‌های جوانه‌زنی صورت گرفت. برای این کار از داده‌های جوانه‌زنی سه گیاه شاهافسر (Melilotus officinalis)، چاودار (Secale cereale) و گندم (Triticum aestivum) در واکنش به تنش خشکی استفاده شد. ضریب θH سرعت ذاتی جوانه‌زنی را، که بین گونهها و یا مراحل مختلف فیزیولوژیکی متفاوت است، کمّی می‌کند. شاخص ψb(50) میانگین مقاومت به شرایط تحت تنش در جمعیت را نشان می‌دهد. در جمعیتی که مقدار ψb(50) بیشتر (مثبتتر) باشد در آن جمعیت نسبت به جمعیتی که دارای ψb(50) کمتر (منفی‌تر) باشد، جوانه‌زنی در پتانسیل‌های بیشتر (تنش کمتر) متوقف می‌شود و در یک جمعیت بذری مقدار کمتر و بیشتر این شاخص به ترتیب با القا و خارج شدن از کمون در ارتباط است. ضریب σψb تخمین کمّی از یکنواختی جوانه‌زنی در جمعیت بذری است. بطوریکه مقدار بیشتر σψb بیانگر پراکندگی بیشتری بین اولین و آخرین بذر جوانهزده است.
