اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
حسین نظری؛ مظفر روستایی؛ سید محمد علوی سینی
چکیده
به منظور بررسی ارتباط بین خصوصیات زراعی و فیزیولوژیکی ژنوتیپ های گندم پژوهشی با 24 ژنوتیپ در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سالهای زراعی 98 -1397 و 99-1398 تحت شرایط دیم در ایستگاه تحقیقات دیم خدابنده مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان انجام شد. صفات سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، هدایت روزنه‌ای، غلظت دی اکسید ...
بیشتر
به منظور بررسی ارتباط بین خصوصیات زراعی و فیزیولوژیکی ژنوتیپ های گندم پژوهشی با 24 ژنوتیپ در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سالهای زراعی 98 -1397 و 99-1398 تحت شرایط دیم در ایستگاه تحقیقات دیم خدابنده مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان انجام شد. صفات سرعت فتوسنتز، سرعت تعرق، هدایت روزنه‌ای، غلظت دی اکسید کربن زیر روزنه ای، هدایت مزوفیلی، روز تا سنبله دهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع گیاه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه طی دوره رشد مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس نشان داد بین ژنوتیپ ها ازلحاظ تمامی صفات موردمطالعه اختلاف معنی داری وجود دارد. تجزیه همبستگی ساده 19 رابطه معنی دار نشان داد و سایر روابط معنی دار نبودند. سرعت فتوسنتز، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه همبستگی مثبت و معنی‌داری با عملکرد دانه داشتند اما ارتباط روز تا سنبلهدهی با عملکرد دانه منفی و معنی دار بود. تجزیه علیت آشکار کرد که صفات روز تا سنبله دهی و روز تا رسیدگی با مقادیر 1.05- و 0.84 به ترتیب بیشترین اثر مستقیم منفی و مثبت را بر عملکرد دانه داشتند. تجزیه همبستگی کانونی نیز بین متغیرهای صفات فیزیولوژیک و صفات زراعی یک همبستگی کانونی معنی‌دار (0.74 =r) نشان داد. با توجه به نتایج این پژوهش مشخص شد که صفات زراعی روز تا سنبله دهی، روز تا رسیدگی و ارتفاع بوته صفات تأثیرگذار در تعیین عملکرد دانه تحت شرایط دیم میباشند. بررسی ارتباط صفات نیز نشان داد تحت شرایط دیم گزینش برای صفات فیزیولوژیک از قبیل سرعت تعرق و هدایت روزنه ای کمتر منجر به گزینش ژنوتیپ های با ارتفاع بالا، روز تا سنبله دهی و دوره رشد کوتاهتر و درنهایت عملکرد بالاتر میشود؛ بنابراین ژنوتیپهای با دوره رشد کوتاهتر که بتوانند از تنش های انتهایی فرار کنند و تحت شرایط دیم با بستن روزنه ها، آب کمتری هدر دهند برای حصول عملکرد بالا تحت شرایط دیم مناسب میباشند.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
حسین نظری؛ مظفر روستایی؛ سید محمد علوی سینی
چکیده
تنش کمبود آب یکی از مهمترین تنش‌های غیرزنده است که رشد و عملکرد گیاهان زراعی را با محدودیت مواجه می‌کند. انتخاب گیاهان سازگار با شرایط تنش می‌تواند کمک شایانی به تولید محصول تحت این شرایط نماید. به‌همین منظور آزمایشی برای بررسی ژنوتیپهای مختلف گندم و تعیین برترین ژنوتیپ‌ها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار تحت شرایط ...
بیشتر
تنش کمبود آب یکی از مهمترین تنش‌های غیرزنده است که رشد و عملکرد گیاهان زراعی را با محدودیت مواجه می‌کند. انتخاب گیاهان سازگار با شرایط تنش می‌تواند کمک شایانی به تولید محصول تحت این شرایط نماید. به‌همین منظور آزمایشی برای بررسی ژنوتیپهای مختلف گندم و تعیین برترین ژنوتیپ‌ها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار تحت شرایط دیم در ایستگاه دیم مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان واقع در قیدار طی سه فصل زراعی (1397-1396، 1398-1397 و 1399-1398) انجام شد. 24 ژنوتیپ گندم نان (شامل 21 لاین امیدبخش و سه رقم به-عنوان شاهد) تیمارهای آزمایش را تشکیل دادند. در این پژوهش صفات روزتا سنبلهدهی، روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس اختلاف معنی‌داری میان ژنوتیپ‌ها نشان داد که نشان می‌دهد تنوع کافی از لحاظ صفات مورد مطالعه وجود دارد. گروه‌بندی ژنوتیپ‌ها با استفاده از تجزیه خوشه‌ای و تجزیه واریانس چندمتغیره نشان داد که ژنوتیپهای شماره 4، 12، 16، 17، 18، 22 و 23 از لحاظ اکثر صفات مخصوصاً عملکرد دانه دارای بیشترین مقدار بودند. گروه‌بندی ژنوتیپ‌ها برمبنای شاخص SIIG نیز 7 ژنوتیپ (6، 10، 12، 16، 17، 18 و 23) را در گروه برتر قرار داد. مقایسه دو روش مشخص نمود که 5 ژنوتیپ در دو روش اخیر مشترک هستند که این موضوع نشان‌دهنده کارایی بالای این روش‌ها در گزینش برترین‌ها می‌باشد. برتری روش SIIG نسبت به سایر روش‌ها، گروه‌بندی ژنوتیپ‌ها براساس مطلوبیت صفات می‌باشد (بطور مثال میانگین کم ژنوتیپ‌ها در صفات روز تا سنبلهدهی و روز تا رسیدگی مطلوب هستند) که این موضوع در تجزیه‌های چندمتغیره از قبیل تجزیه خوشه‌ای مدنظر قرار نمی‌گیرد بنابراین ژنوتیپهای گزینش شده از طریق شاخص SIIG بعنوان ژنوتیپهای برتر در طی سه سال آزمایش برای استفاده در برنامه‌های اصلاحی تحت شرایط دیم توصیه می‌گردند.
نسیبه عبداله زاده؛ رضا فتوت؛ فرید شکاری؛ سید محمد علوی سینی
چکیده
درک نحوه رشد و توسعه اندامهای مختلف گیاه، به‌ویژه ریشه، در مدیریت بهینه تولید گیاهان شورزیست از اهمیت زیادی برخوردار است. این پژوهش به منظور بررسی اثر شوری کلرید سدیم بر روی صفات ریشه گیاهچه های جو دابل هاپلوئید با دو سطح شوری صفر (شاهد) و 150 میلی مولار انجام گرفت. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار ...
بیشتر
درک نحوه رشد و توسعه اندامهای مختلف گیاه، به‌ویژه ریشه، در مدیریت بهینه تولید گیاهان شورزیست از اهمیت زیادی برخوردار است. این پژوهش به منظور بررسی اثر شوری کلرید سدیم بر روی صفات ریشه گیاهچه های جو دابل هاپلوئید با دو سطح شوری صفر (شاهد) و 150 میلی مولار انجام گرفت. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در پاییز 1391 در دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان انجام شد. صفاتی از قبیل سطح ریشه، زاویه ریشه، طول تجمعی ریشه، طول بلندترین ریشه و قطر ریشه اندازهگیری شدند. نتایج نشان داد که بین لاینها و اثر متقابل لاین × شوری اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. به طورکلی شوری باعث کاهش معنی دار سطح ریشه، طول تجمعی و طول بلندترین ریشه شد. در چهار لاین طول بلندترین ریشه تحت تنش شوری کاهش نیافت. در مورد طول تجمعی ریشه نیز سه لاین تحت تنش شوری روند کاهشی نشان ندادند. در تمام لاین ها به‌غیراز شش لاین، زاویه ریشه در شرایط فاقد تنش بیشتر از زاویه ریشه در شرایط تنش بود. مساحت ریشه نیز در شرایط تنش دارای روند نزولی نسبت به شرایط نرمال بود که پنج لاین از این قانون تبعیت نکردند. روند تأثیر تنش شوری در بین لاین ها بر روی صفت قطر ریشه یکسان نبود. با استفاده از تجزیه کلاستر، لاین های دابل هاپلوئید جو بر اساس صفات موردمطالعه در هر دو محیط نرمال و تنش شوری به دو گروه تقسیم شدند و ژنوتیپهای شماره 2، 29 و 62 به عنوان ژنوتیپ های برتر در هر دو شرایط گزینش گردیدند.
سید محمد علوی سینی؛ جلال صبا
چکیده
این پژوهش بهمنظور بررسی ارتباط بین خصوصیات فیزیولوژیکی و زراعی ژنوتیپ های گندم نان در شرایط دیم انجام شد. 20 ژنوتیپ (شامل 18 لاین و دو رقم) در یک آزمایش به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1386-1385 تحت شرایط دیم مقایسه شدند. اندازه گیری صفات در مرحله گردهافشانی و رسیدگی فیزیولوژیک انجام شد. صفات اندازهگیری ...
بیشتر
این پژوهش بهمنظور بررسی ارتباط بین خصوصیات فیزیولوژیکی و زراعی ژنوتیپ های گندم نان در شرایط دیم انجام شد. 20 ژنوتیپ (شامل 18 لاین و دو رقم) در یک آزمایش به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1386-1385 تحت شرایط دیم مقایسه شدند. اندازه گیری صفات در مرحله گردهافشانی و رسیدگی فیزیولوژیک انجام شد. صفات اندازهگیری شده در این آزمایش 16 صفت زراعی و 10 صفت فیزیولوژیک بود. با توجه به نتایج حاصل از تجزیه همبستگی متعارف میتوان اظهار داشت که گزینش برای صفات زراعی ارتفاع کم، درصد ماده خشک برگ کمتر، درصد ماده خشک ساقه و سنبله، طول سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد بیشتر منجر به گزینش صفات فیزیولوژیک برتر از قبیل شاخص محتوای کلروفیل، سطح برگ، محتوای نسبی آب و کارایی مصرف آب بالا و هدایت روزنه ای کمتر در شرایط دیم میشود.
حمزه حمزه؛ جلال صبا؛ فرهاد جابری؛ جابر نصیری؛ سید محمد علوی حسینی
چکیده
به منظور برآورد مقدار وراثت پذیری خصوصی عملکرد و اجزای آن و همچنین مقدار همبستگی فنوتیپی و ژنتیکی این صفات، در سال 1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان،دو والد سرداری و SON 64 گندم نان به همراه 50 نسل F3 حاصل از تلاقی آنها، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار، کشت گردیدند. برآورد پارامتر های مورد نظر با توجه به ماهیت ژنتیکی تنوع بین ...
بیشتر
به منظور برآورد مقدار وراثت پذیری خصوصی عملکرد و اجزای آن و همچنین مقدار همبستگی فنوتیپی و ژنتیکی این صفات، در سال 1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان،دو والد سرداری و SON 64 گندم نان به همراه 50 نسل F3 حاصل از تلاقی آنها، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار، کشت گردیدند. برآورد پارامتر های مورد نظر با توجه به ماهیت ژنتیکی تنوع بین و درون لاین ها صورت گرفت. بالاترین برآورد وراثت پذیری خصوصی مربوط به صفت شاخص برداشت (76/4% =h2N) و کمترین برآورد مربوط به صفت تعداد دانه پنجه (5/9% =h2N) بود. وراثت پذیری خصوصی صفت عملکرد 64/5% برآورد گردید. در این تحقیق، کل واریانس ژنتیکی صفاتی نظیر تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد، بیوماس و شاخص برداشت به واریانس افزایشی اختصاص یافت. علاوه براین، واریانس غالبیت، قسمت اعظم واریانس ژنتیکی صفات تعداد پنجه و طول ریشک را به خود اختصاص داد. عملکرد دانه با تعداد پنجه، تعداد دانه در سنبله و بیوماس همبستگی مثبت نشان داد. در این تحقیق مهمترین صفات مؤثر بر عملکرد، بیوماس و تعداد دانه در سنبله تشخیص داده شد. از سوی دیگر، در هر دوی این صفات جزء افزایشی کل واریانس ژنتیکی را به خود اختصاص داده و موجب حصول برآورد وراثت پذیری متوسطی برای آنها شده است. بنابراین، این دو صفت را می توان برای گزینش غیر مستقیم برای افزایش عملکرد دانه در جمعیت مورد نظر در شرایط دیم پیشنهاد نمود.
