نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، رشته اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری و عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور

2 دانشیار، رشته اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

3 استادیار، رشته بیوتکنولوژی کشاورزی، پژوهشکده ژنتیک و زیست‌فناوری طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

4 استادیار، رشته زیست‌شناسی گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

کنجد یکی از قدیمی‌ترین محصولاتی است که بشر تا به امروز شناخته است. کنجد در جهان باستان به‌دلیل مقاومت به خشکی، سهولت استخراج روغن از بذرها و پایداری روغن محصول باارزشی بوده است. ایران به‌لحاظ اقلیمی در زمره مناطق خشک و نیمه‌خشک دنیا قرار دارد. در این مناطق معمولا بارندگی کم و پراکنده و تبخیر زیاد سبب تجمع املاح در لایه سطحی خاک می‌شود. ازاین‌رو شوری خاک و آب آبیاری سبب بروز تغییرات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و شیمیایی مهمی می‌شود. نمک بیش از حد یعنی بیش از آنچه گیاهان به آن نیاز دارند، رشد و تولید محصول را محدود می‌کند و می‌تواند منجر به مرگ گیاه شود. در این آزمایش تعداد ۲۰ ژنوتیپ کنجد در گلخانه کشت شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. ۷۵ میلی‌مولار سدیم کلرید در هر لیتر آب حل و گلدان‌ها با آب شور آبیاری می‌شد. بر اساس نتیجه تجزیه واریانس و مقایسه میانگین اثر متقابل ژنوتیپ × تنش در همه صفات مورد بررسی معنی‌دار گردید. ژنوتیپ‌ها آمریکایی و یلووایت به‌ترتیب با 17.927 و 14.07 گرم بیشترین و 714 و دزفول به‌ترتیب با 2.43 و 2.07 گرم کمترین مقدار وزن دانه در بوته در شرایط نرمال و ژنوتیپ‌ها اولتان و آمریکایی به‌ترتیب با میانگین 0.8963 و 0.734 گرم بیشترین و داراب 1 و دزفول به‌ترتیب 0.92 و 0.71 گرم کمترین مقدار وزن دانه در بوته در شرایط تنش شوری را داشتند. در این آزمایش بهترین لاین‌های متحمل به تنش شوری، ژنوتیپ‌های اولتان، آمریکایی، چینی، دشتستان 2، 369 و 418 بودند. شایان ذکر است ژنوتیپ‌های مذکور از عملکرد پایداری‌تری نسبت به سایرین در هر دو شرایط برخوردار بودند، بنابراین دارای ژن های تحمل به تنش هستند و در مطالعات آینده می‌توانند مورد توجه قرار گیرند. همچنین ژنوتیپ‌های داراب 1، 730 و دزفول حساس-ترین ژنوتیپها به تنش شوری در این آزمایش بودند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

 
Abate, M., Mekbib, F., 2015. Assessment of genetic variability and character association in Ethiopian low-altitude sesame (Sesamum indicum L.) genotypes. Journal of Advanced Studies in Agricultural, Biological and Environmental Sciences. 2, 55-66.
Abbasali, M., Gholipouri, A., Tobeh, A., Khoshkholgh Sima, N.A., Ghalebi, S, 2017. Identification of drought-tolerant genotypes in the sesame (Sesamum indicum L.) collection of National Plant Gene Bank of Iran. Iranian Journal of Field Crop Science. 48, 275-289. [In Persian with English Summary].
Alipour, S., Amini Dehaghi, M., Gholami, Sh., 2019. Allelopathic effect of different weed extracts on germination and biochemical composition of three varieties of sesame (Sesamum indicum L.). Journal of Seed Research. 9, 68-82. [In Persian with English Summary].
Bharathi, D., Rao, V.T., Venkanna, V., Bhadru, D., 2015. Association analysis in sesame (Sesamum indicum L.). International Journal of Applied Biology and Pharmaceutical Technology. 6, 209-212.
Bhumika, M., Vadaliya, K.B., Parmar, K.B., ParmarTrupti, R., RibadiyaTrupti, R., 2019. Effect of salinity on yield, yield attributing characters, and quality of sesame (Sesamum indicum L.) varieties. International Journal of Chemical Sciences. 7, 2278-2281.
Fazal, A., Mustafa, H.S.B., Hasan, E.U., Anwar, M., Tahir, M.H.N., Sadaqat, H.A., 2015. Interrelationship and path coefficient analysis among yield and yield-related traits in sesame (Sesamum indicum L.). Nature and Science. 13, 27-32.
Gharibeshghi, A., Mozafari, J., 2017. Study of genetic variation in sesame genotypes by using both drought stress indices and morphologic traits for screening in drought stress conditions. Journal of Crop Science Research in Arid Regions. 1, 89-108. [In Persian with English Summary].
Hasegawa, P.M., Bressan, R.A., Zhu, J.K., Bohnert, H.J., 2000. Plant cellular and molecular responses to high salinity. Annual Review of Plant Physiology and Plant Molecular Biology. 51, 463-499.
Hota, T., Pradhan, C., Rout, G.R., 2019. Physiological and biochemical characterization of Sesamum germplasms tolerant to NaCl. Journal of Applied Biology and Biotechnology. 4, 14-025. https://doi.org/10.7324/JABB.2016.40503
Kalaiyarasi, R., Rajasekar, R., Lokeshkumar, K., Priyadharshini, A., Mohanraj, M., 2019. Correlation and path analysis for yield and yield traits in sesame (Sesamum indicum L.) genotypes. International Journal of Current Microbiology and Applied Sciences. 8, 1251-1257.
Khan, M.G., Srivastava, H.S., 1998. Changes in growth and nitrogen assimilation in maize plants induced by NaCl and growth regulators. Biologia Plantarum. 41, 93-99.
Masoudi, B., Ahmadi, M., 2019. Evaluation of genetic diversity of agronomic and morphological traits of sesame genotypes. Journal of Crop Breeding. 11, 78-91. [In Persian with English Summary].
Mohammadnejad, Y., Galshi, S., Soltani, A., Ghaderifar, F., Nourinia, A.A., 2016. Study of stress indices for selecting tolerant wheat genotypes in rain-fed conditions and moderate and severe salinity stress in Golestan province. Journal of Crop Production. 9, 127-144. [In Persian with English Summary].
Munns, R., Schachtman, D.P., Condon, A.G., 1995. The significance of the two-phase growth response to salinity in wheat and barley. Australian Journal of Plant Physiology. 13, 143-160.
Parvaiz, M., 2014. Response of maize to salt stress a critical review. International Journal of Healthcare Sciences. 1, 13-25.
Ranjbar, Gh., Pirasteh-Anosheh, H., 2015. A glance to the salinity research in Iran with emphasis on improvement of field crops production. Iranian Journal of Crop Sciences. 17, 165-178. [In Persian with English Summary].
Sabet Teimouri, M., Khazaie, H.R., Nassiri Mahallati, M., Nezami, A., 2010. Effect of salinity on seed yield and yield components of individual plants, morphological characteristics and leaf chlorophyll content of sesame (Sesamum indicum L.). Environmental Stresses in Crop Sciences. 2, 119-130. [In Persian with English Summary].
Salehi, M., Saeidi, Gh., 2012. Genetic variation of some agronomic traits and yield component in breeding lines of sesame. Journal of Crop Breeding. 4, 77-92. [In Persian with English Summary].
Tabatabaee, I., Bihamta, M., Mansouri, S., Jalali Javaran, M., 2009. Evaluation of genetic diversity of sesame (Sesamum indicum L.) genotypes using morphological traits and Rapid molecular markers. Journal of Modern Genetics. 4, 58-98. [In Persian with English Summary].
Turan, S., Cornish, K., Kumar, S., 2012. Salinity tolerance in plants: Breeding and genetic engineering. Australian Journal of Crop Science. 6, 1337-1348.
Wahid, A., Perveen, M., Gelani, S., Basra, S.M.A., 2007. Pretreatment of seed with H2O2 improves salt tolerance of wheat seedlings by alleviation of oxidative damage and expression of stress proteins. Journal of Plant Physiology. 164, 283-294.
Zaki, F., 2011. The Determinants of Salinity Tolerance in Maize (Zea mays L.). University of Groningen. 11-15 p.