فیزیولوژی گیاهان در شرایط تنش
احمد شادمهری؛ حمید عباس دخت
چکیده
یکی از تنشهای غیر زیستی برای گیاهان زراعی، کمبود آب است که در نواحی خشک و نیمه‌خشک ازجمله ایران به عنوان مهمترین عامل محدودکننده رشد گیاهان است. لذا اثرات تنش خشکی و پرایمینگ تغذیه‌ای بذر بر گیاهان میتواند نقش مهمی در مدیریت رژیم های مختلف آبیاری جهت مقابله با شرایط نامساعد محیطی و بهبود عملکرد محصولات زراعی داشته باشد. ...
بیشتر
یکی از تنشهای غیر زیستی برای گیاهان زراعی، کمبود آب است که در نواحی خشک و نیمه‌خشک ازجمله ایران به عنوان مهمترین عامل محدودکننده رشد گیاهان است. لذا اثرات تنش خشکی و پرایمینگ تغذیه‌ای بذر بر گیاهان میتواند نقش مهمی در مدیریت رژیم های مختلف آبیاری جهت مقابله با شرایط نامساعد محیطی و بهبود عملکرد محصولات زراعی داشته باشد. کینوا یکی از محصولات زراعی است که علاوه بر ارزش غذایی بالا، به دلیل مقاومت به کم‌آبی در سالهای اخیر موردتوجه قرار گرفته است. به همین منظور در سال زراعی 1399 -1400 در شهرستانهای نیشابور و کاشمر آزمایشی به‌صورت اسپلیت‌پلات فاکتوریل که سه دور آبیاری 7، 10 و 14 روز به‌عنوان فاکتور اصلی و پرایمینگ بذور در دو سطح بدون پرایم (شاهد) و ترکیب سولفات آهن + سولفات روی به‌عنوان فاکتور دوم روی سه ژنوتیپ (Q12، Q29 و Giza1) کینوا به‌عنوان فاکتورهای فرعی انجام شد. در منطقه کاشمر، بیشترین میزان محتوای نسبی آب در ارقام Q12 و گیزا تحت تیمار 14 روز یک‌بار آبیاری مشاهده شد. درحالی‌که در نیشابور بیشترین مقدار متغیر مذکور در تیمار 7 روز یک‌بار آبیاری و رقم Q29 به دست آمد. تیمار پرایمینگ ارقام Q29 و گیزا به ترتیب همراه با اعمال 10 و 7 روز یک‌بار آبیاری بیشترین مقدار کلروفیل کل را در منطقه کاشمر نشان داد، درحالی‌که در منطقه نیشابور بیشترین مقدار کلروفیل کل تحت تیمار عدم پرایمینگ رقم گیزا به همراه کاربرد 10 روز یک‌بار آبیاری به دست آمد. به‌طورکلی پرایمینگ بذر با سولفات روی و سولفات آهن میتواند سبب بهبود خصوصیات فیزیولوژیکی کینوا تحت تنش آبی گردد. در منطقه نیشابور، رقم Q29 اثر غالبی بر تیمار پرایمینگ در مورد محتوای نسبی آب داشت. با توجه به نتایج رقم Q29 در منطقه کاشمر و رقم گیزا در منطقه نیشابور در شرایط کمآبیاری، با حفظ محتوای کلروفیل برگ به رشد و نمو گیاه کمک شایانی خواهد نمود.
سید احمد پورجمشید
چکیده
به منظور بررسی اثر محلول پاشی عناصر آهن، روی و منگنز بر صفات مرفولوژیک و زراعی گندم نان (رقم چمران) تحت رژیم آبیاری، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده با چهار تکرار در سال زراعی 1396-1395 در شهرستان رامهرمز اجرا گردید. عوامل آزمایشی شامل رژیم آبیاری در دو سطح آبیاری کامل (عدم تنش آبی) و قطع آبیاری از آغاز مرحله پنجه زنی تا رسیدگی ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر محلول پاشی عناصر آهن، روی و منگنز بر صفات مرفولوژیک و زراعی گندم نان (رقم چمران) تحت رژیم آبیاری، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده با چهار تکرار در سال زراعی 1396-1395 در شهرستان رامهرمز اجرا گردید. عوامل آزمایشی شامل رژیم آبیاری در دو سطح آبیاری کامل (عدم تنش آبی) و قطع آبیاری از آغاز مرحله پنجه زنی تا رسیدگی فیزیولوژیک (تنش آبی) به عنوان عامل اصلی و محلول پاشی عناصر ریزمغذی در شش سطح عدم محلول پاشی (شاهد)، محلول پاشی با آب، آهن، روی، منگنز و آهن + روی + منگنز (هر کدام سه لیتر در هکتار) در سه مرتبه و در مراحل پنجه زنی، ساقه رفتن و گرده افشانی به عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد، تنش آبی صفات طول پدانکل (26.62 درصد)، طول سنبله (12.87 درصد)، ارتفاع بوته (22.91 درصد)، تعداد پنجه در متر مربع (29.21 درصد)، تعداد سنبله در متر مربع (26.85 درصد)، تعداد دانه در سنبله (13.43 درصد)، وزن هزار دانه (17.37 درصد) و عملکرد دانه (46.10 درصد) را به طور معنی داری (p <0.01) کاهش داد. بااین‌وجود، کاربرد مجزا و تلفیقی آهن، روی و منگنز صفات اندازه گیری شده را به طور متوسط 15.20، 7.72، 7.32، 25.18، 23.24، 8.84، 8.76 و 32.63 درصد تحت تنش آبی به ترتیب افزایش دادند. در این میان، کاربرد محلول پاشی روی بیشترین اثر را در کاهش آسیب ناشی از تنش آبی بر صفات مورداندازه‌گیری نشان داد. به‌طورکلی، استفاده از عناصر ریزمغذی به ویژه روی به صورت محلول پاشی میتواند اثرات زیانبار ناشی از تنش آبی را کاهش و موجب بهبود صفات مورفولوژیک و زراعی گندم نان در منطقه رامهرمز شود.
محمد جواد بابائی زارچ؛ سهراب محمودی؛ سیدوحید اسلامی؛ غلام رضا زمانی
چکیده
به منظور ارزیابی رقابت تاج‌خروس‌سفید، خرفه و ارزن معمولی تحت تنش شوری خاک آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمار‌های آزمایش شامل دو سطح تنش شوری خاک (3 و 10 دسی‌زیمنس‌بر‌متر)، نسبت‌های مختلف تداخل علف‌هرز‌های با ارزن معمولی (تاج‌خروس سفید-خرفه-ارزن) شامل (0-0-100، 0-25-75، 12.5-12.5-75، و ...
بیشتر
به منظور ارزیابی رقابت تاج‌خروس‌سفید، خرفه و ارزن معمولی تحت تنش شوری خاک آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمار‌های آزمایش شامل دو سطح تنش شوری خاک (3 و 10 دسی‌زیمنس‌بر‌متر)، نسبت‌های مختلف تداخل علف‌هرز‌های با ارزن معمولی (تاج‌خروس سفید-خرفه-ارزن) شامل (0-0-100، 0-25-75، 12.5-12.5-75، و 25-0-75، 50-0-50، 25-25-50، 0-50-50، 75-0-25، 37.5-37.5-25، 0-75-25، 0-100-0 و 50-50-0 و 100-0-0 درصد) بود. تراکم مورد نظر در هر گلدان ثابت و برابر با 8 بوته بود. در انتهای آزمایش، از هر گلدان کلیه بوته برای هر گیاه انتخاب و به صورت جداگانه برداشت شد و پس از خشک کردن و با دقت توزین شدند. در نهایت برای تحلیل نتایج آزمایش از شاخصهای عملکرد نسبی، عملکرد نسبی کل (نسبت برابری زمین) و شاخص تهاجم نسبی و شاخص غالبیت استفاده شد. نتایج نشان داد که با افزایش شوری خاک از 3 به 10 دسی‌زیمنس‌بر‌متر ماده خشک تولیدی ارزن معمولی، تاج‌خروس‌سفید و خرفه به ترتیب 19.5، 4.7 و 27.8 درصد کاهش یافت. همچنین نتایج نشان داد که در شرایط شوری 3 و 10 دسی-زیمنس‌بر‌متر ارزن معمولی از قدرت رقابی بیشتری نسبت به دو علف‌هرز دیگر برخوردار بود است، اما با افزایش تنش شوری از قدرت رقابتی ارزن معمولی کاسته می‌گردد و بر قدرت رقابتی علف‌های هرز افزوده می‌شود. بنابراین در تراکم‌های بالای علف‌های‌هرز به خصوص خرفه انتظار خسارت زیاد را در تحت تنش شوری می‌توان انتظار داشت.
مجتبی حسینی؛ مهدی مجاب؛ غلامرضا زمانی
چکیده
تنش شوری و خشکی یکی از عوامل محدودکننده در مراحل مختلف رشد و نمو گیاهان هستند. به‌منظور ارزیابی جوانه زنی، رشد اولیه گندم و جودره به تنش شوری و خشکی چهار آزمایش جداگانه در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار در تابستان سال 1386 در آزمایشگاه تحقیقاتی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا گردید. سطوح مختلف ...
بیشتر
تنش شوری و خشکی یکی از عوامل محدودکننده در مراحل مختلف رشد و نمو گیاهان هستند. به‌منظور ارزیابی جوانه زنی، رشد اولیه گندم و جودره به تنش شوری و خشکی چهار آزمایش جداگانه در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار در تابستان سال 1386 در آزمایشگاه تحقیقاتی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا گردید. سطوح مختلف تنش شوری و خشکی عبارت بودند از: پتانسیلهای اسمزی صفر، 0.3 -، 5- ، 10- و 15- بار. نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش سطوح مختلف شوری و خشکی درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، وزن‌تر دانه رست، وزن تر ریشه چه، وزن تر ساقه چه، طول ریشه چه هر دو گیاه کاهش یافت. نتایج مقایسه گروهی مستقل بین دو گیاه نیز نشان داد که درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه در جودره براثر تنش شوری و خشکی نسبت به گندم کاهش بیشتری داشت. در تنش شوری برازش مدل لجستیک سه پارامتری رابطه بین سطوح مختلف تنش و درصد جوانه زنی گندم و جودره را به‌خوبی توجیه نمود. پارامتر X50 مدل مذکور حاکی از کاهش 50 درصدی حداکثر جوانه زنی گندم و جودره به ترتیب در پتانسیلهای اسمزی 10.82- و 6.40- بار بود. پارامتر X50 در تنش خشکی برای گندم و جودره به ترتیب 12.63- و 5.20- بار به دست آمد. به‌طورکلی با مقایسه پارامتر X50 و کمتر بودن آن در گیاه جودره نسبت به گندم و سایر نتایج این آزمایش می‌توان گفت جودره به تنش شوری و خشکی حساسیت بیشتری نسبت به گندم دارد.
مریم گل آبادی؛ زهرا عباسی؛ احمدرضا گل پرور
چکیده
تنش خشکی به عنوان مهمترین تنش غیرزیستی نقش مهمی در کاهش تولید محصول گیاهان زراعی در نواحی خشک و نیمه خشک جهان دارد. در این رابطه صفات فیزیولوژیک مرتبط با تنش خشکی از اهمیت ویژهای برخوردار میباشند. به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر تغییرات شاخصهای فیزیولوژیک برگ پرچم گندم نان آزمایشی درسال زراعی87- 1386 در دانشکده کشاورزی ...
بیشتر
تنش خشکی به عنوان مهمترین تنش غیرزیستی نقش مهمی در کاهش تولید محصول گیاهان زراعی در نواحی خشک و نیمه خشک جهان دارد. در این رابطه صفات فیزیولوژیک مرتبط با تنش خشکی از اهمیت ویژهای برخوردار میباشند. به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر تغییرات شاخصهای فیزیولوژیک برگ پرچم گندم نان آزمایشی درسال زراعی87- 1386 در دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان به صورت کرتهای یک بار خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی را سه رژیم مختلف آبیاری شامل، شرایط آبیاری نرمال، تنش رطوبتی با قطع آبیاری از 50 درصد ظهور سنبله تا زمان برداشت و تنش رطوبتی با قطع آبیاری از 50 درصد ظهور سنبله تا زمان برداشت همراه با 30 درصد افزایش کود نیتروژن و عامل فرعی را 7 ژنوتیپ گندم نان تشکیل دادند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که صفات فیزیولوژیک محتوای نسبی آب برگ، محتوای آب برگ، ظرفیت حفظ رطوبت، آب حفظ شده برگهای بریده شده، نسبت آب از دست رفته و صفت عملکرد دانه تفاوت معنیداری را در شرایط محیطی مختلف داشنتد. صفات فیزیولوژیک در شرایط تنش رطوبتی همراه با 30 درصد افزایش کود نیتروژن مقادیر معنیدار بالاتری نسبت به شرایط تنش رطوبتی بدون مصرف کود اضافی نشان دادند. به نظر میرسد کود نیتروژن با افزایش رشد رویشی و محتوای آب برگ، باعث افزایش تحمل گیاه نسبت به شرایط تنش رطوبتی شده است. نتایج نشان داد که ارقام سپاهان، پیشتاز و لاین 11 با داشتن بیشترین مقدار عملکرد دانه و دارا بودن بیشترین مقادیر صفات فیزیولوژیک و کمترین مقدار صفت نسبت آب از دست رفته در محیطهای مختلف به عنوان ارقام برتر معرفی گردیدند.
