تنش شوری
وحید اطلسی پاک؛ امید بهمنی؛ مهسا اسدبگی
چکیده
میزان کلروفیل و برخی خصوصیات فیزیولوژیک دو رقم گندم نان ارگ (متحمل) و تجن (حساس) و یک رقم جو (نیک) تحت تاثیر کلرید سدیم مورد بررسی قرار گرفت. بعد از گسترش برگ چهارم، دو سطح صفر و 150 میلی‌مولار از نمک کلرید سدیم اعمال گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1396 در شرایط گلخانه انجام گرفت. تحت این شرایط ...
بیشتر
میزان کلروفیل و برخی خصوصیات فیزیولوژیک دو رقم گندم نان ارگ (متحمل) و تجن (حساس) و یک رقم جو (نیک) تحت تاثیر کلرید سدیم مورد بررسی قرار گرفت. بعد از گسترش برگ چهارم، دو سطح صفر و 150 میلی‌مولار از نمک کلرید سدیم اعمال گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1396 در شرایط گلخانه انجام گرفت. تحت این شرایط در ابتدا تجمع سدیم در برگ‌های ارقام گندم یکسان بود و 30 روز پس از اعمال تیمار تجمع سدیم در رقم ارگ نسبت به رقم حساس تجن افزایش یافت. در گیاه جو غلظت سدیم برگ‌ها بیشتر از ارقام گندم بود. شوری موجب کاهش مقدار کلروفیل در ارقام گندم شد و در نهایت مقدار کلروفیل رقم تجن کمتر از رقم ارگ شد.گیاه جو توانست به مدت بیشتری نسبت به ارقام گندم کلروفیل خود را در این شرایط حفظ نماید. شوری سدیم برگ پرچم و ریشه را در مقایسه با شاهد به ترتیب 15 و 42 درصد افزایش داد. علی‌‌رغم مقادیر به نسبت همسان سدیم در ریشه، کاهش نسبت پتاسیم به سدیم برگ پرچم در رقم ارگ و تجن (به ترتیب 31 و 10درصد) نسبت به گیاه جو (42 درصد) کمتر بود. با توجه به اثرات شوری بر رشد اندام هوایی، ممکن است قبل از کاهش میزان کلروفیل عوامل دیگری جذب کربن خالص را تحت تاثیر قرار دهند. به نظر می‌رسد تحمل اسمزی و بافتها با تحمل به شوری در گندم و جو مرتبط بوده و تجمع ترجیحی و حفظ سدیم در برگ‌های پیر نسبت به برگ‌های جوان می‌تواند موجب افزایش تحمل به شوری گردد. می‌رسد تحمل اسمزی و بافتها با تحمل به شوری در گندم و جو مرتبط بوده و تجمع ترجیحی و حفظ سدیم در برگ‌های پیر نسبت به برگ‌های جوان می‌تواند موجب افزایش تحمل به شوری گردد.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
سیما آبیار؛ سعید نواب پور؛ رحمت الله کریمی زاده؛ امیر قلی زاده؛ علی اصغر نصرااله نژاد قمی؛ غفار کیانی
چکیده
کمبود آب مهمترین عامل محدود کننده تولیدات کشاورزی بخصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک محسوب می‌گردد ارزیابی ژنوتیپهای گندم نان تحت شرایط محیطی مختلف در شناساسی ژنوتیپهای پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید می‌باشد. بنابراین تعداد 15 لاین جدید گندم نان، همراه رقم آفتاب در چهار ایستگاه تحقیقاتی (گچساران، خرم‌آباد، مغان، گنبد) در ...
بیشتر
کمبود آب مهمترین عامل محدود کننده تولیدات کشاورزی بخصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک محسوب می‌گردد ارزیابی ژنوتیپهای گندم نان تحت شرایط محیطی مختلف در شناساسی ژنوتیپهای پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید می‌باشد. بنابراین تعداد 15 لاین جدید گندم نان، همراه رقم آفتاب در چهار ایستگاه تحقیقاتی (گچساران، خرم‌آباد، مغان، گنبد) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به مدت سه سال زراعی (99-1396) مورد ارزیابی قرار گرفتند. از روش آماری GGE بای‌پلات با مدل اثر ژنوتیپ + برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای ارزیابی پایداری و سـازگاری ژنوتیپها در محیطهای مورد بررسی استفاده شد. نتایج تجزیه مرکب عملکرد دانه نشان داد اثر محیط، اثر ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ × محیط معنیدار بودند. نتایج نشان داد که به ترتیب 91.49، 1.54 و 5.03 درصد از کل تغییرات مربوط به اثر محیط، اثر ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ × محیط بود. بررسی بای‌پلات چندضلعی منجر به شناسایی پنج ژنوتیپ برتر و شناسایی چهار محیط بزرگ و ژنوتیپهای مناسب در هر محیط بزرگ گردید. بر اساس بای‌پلات ژنوتیپ فرضی ایدهآل، لاین G7 از نظر هر دو عامل پایداری و میانگین عملکرد دانه (3812 کیلوگرم در هکتار)، بهتر از سایر ژنوتیپها بودو سازگاری عمومی بالایی در همه محیطهای مورد بررسی نشان داد. بررسی بای‌پلات همبستگی بین محیط‌ها نشان داد که بردارهای محیطی مناطق گچساران و گنبد دارای زاویه نزدیک به 90 درجه بود که نشان‌دهنده عدم تشابه این دو منطقه می‌باشد. همچنین نتایج نشان داد کلیه محیط‌ها دارای قابلیت تمایز بالایی بوده و توانستند تفاوت‌های بین ژنوتیپها را به خوبی آشکار کنند. محیط مغان نزدیک‌ترین محیط به محیط ایدهآل بود و بیشترین تمایز و بیانگری را نشان داد. در مجموع، لاین G7 با میانگین عملکرد دانه مطلوب و پایداری عمومی بالا، لاین برتر این آزمایش بود برای مطالعات تکمیلی جهت معرفی به عنوان رقم تجاری جدید در شرایط دیم انتخاب شد.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
امیر محمد مهدوی؛ نادعلی بابائیان جلودار؛ عزت اله فرشادفر؛ نادعلی باقری
چکیده
به منظور تعیین پایداری عملکرد دانه ژنوتیپهای گندم نان، آزمایشی با استفاده از 23 ژنوتیپ گندم نان به همراه دو رقم شاهد با استفاده از طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و در دو محیط آبی (بدون تنش) و دیم (تنش) جمعا (شش محیط) در مزرعه تحقیقاتی و آزمایشگاه‌‌‌های گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی ...
بیشتر
به منظور تعیین پایداری عملکرد دانه ژنوتیپهای گندم نان، آزمایشی با استفاده از 23 ژنوتیپ گندم نان به همراه دو رقم شاهد با استفاده از طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و در دو محیط آبی (بدون تنش) و دیم (تنش) جمعا (شش محیط) در مزرعه تحقیقاتی و آزمایشگاه‌‌‌های گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه به مدت سه سال زراعی (95، 96 و 97) اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین مکان ها، سال ها، ژنوتیپ ها، اثرات متقابل سال × مکان، سال× ژنوتیپ، مکان × ژنوتیپ، سال × مکان × ژنوتیپ اختلاف معنی داری در سطح احتمال آماری 1% وجود داشت. بنابراین نتایج حاصل بیانگر این مطلب بود که ژنوتیپ های گندم مورد مطالعه در محیط های مورد بررسی واکنش های متفاوتی از خود نشان داده اند. از روشهای ناپارامتری برای ژنوتیپهای پایدار استفاده شد. بر اساس معیارهای Si(1) و Si(2) ژنوتیپهای Pishtaaz و Wc-4592 به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها معرفی شدند. همچنین معیارهای Si(3) و Si(6) ژنوتیپهای Pishgam، Wc-5001 و Pishtaaz را به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها معرفی نمودند. بر اساس معیارهای ناپارامتری NPi(1)، NPi(2)، NPi(3) و NPi(4) ژنوتیپهای Pishgam و Pishtaaz به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها انتخاب شدند. همچنین جهت بررسی اثر متقابل ژنوتیپ×محیط و شناسایی پایدارین ژنوتیپ ها از روش GGE biplot استفاده شد. بررسی همزمان پایداری و عملکرد ژنوتیپ ها با استفاده از بای پلات مختصات محیط متوسط (AEC) نشان دادکه ژنوتیپهای، Wc-5001، Wc-4840 و Wc-4582 به همراه دو رقم شاهد Pishtaaz و Pishgam علاوه بر عملکرد بالا دارای پایداری عملکرد بیشتری بودند. هم چنین این ژنوتیپ ها دارای نزدیک ترین فاصله نسبت به ژنوتیپهای ایده آل بودند.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
مرتضی شبان نژاد؛ محمدرضا بی همتا؛ اسلام مجیدی هروان؛ هادی علی پور؛ آسا ابراهیمی
چکیده
یک مجموعه متشکل از 199 توده بومی گندم نان ایران در دو استان البرز و زنجان که دارای اقلیم‌های نیمه خشک می‌باشند تحت شرایط تنش خشکی آخر فصل و آبیاری معمولی کشت شدند. شانزده صفت زراعی بهمنظور ارزیابی تنوع ژنتیکی توده‌های بومی ثبت شدند. دامنه تغییرات فنوتیپی تحت شرایط تنش خشکی آخر فصل در مقایسه با شرایط آبیاری معمولی (به غیر از صفت روز ...
بیشتر
یک مجموعه متشکل از 199 توده بومی گندم نان ایران در دو استان البرز و زنجان که دارای اقلیم‌های نیمه خشک می‌باشند تحت شرایط تنش خشکی آخر فصل و آبیاری معمولی کشت شدند. شانزده صفت زراعی بهمنظور ارزیابی تنوع ژنتیکی توده‌های بومی ثبت شدند. دامنه تغییرات فنوتیپی تحت شرایط تنش خشکی آخر فصل در مقایسه با شرایط آبیاری معمولی (به غیر از صفت روز تا ظهور سنبله) کمتر بودند. میزان توارث‌پذیری تحت شرایط آبیاری معمولی برای تمامی صفات افزایش یافت. بالاترین ضرایب همبستگی برای صفت‌های روز تا ظهور سنبله و ارتفاع گیاه (0.65)، عملکرد دانه و تعداد دانه (0.60) تحت شرایط تنش خشکی و همچنین میان صفت‌های روز تا ظهور سنبله و ارتفاع گیاه (0.76)، وزن سنبله و تعداد دانه (0.64) تحت شرایط آبیاری معمولی مشاهده شدند. در تجزیه به مؤلفه‌های اصلی 0.40 از تغییرات صفات زراعی تحت شرایط تنش خشکی آخر فصل و 0.39 از تغییرات صفات زراعی تحت شرایط آبیاری معمولی توسط دو مؤلفه اول توجیه شدند. با استفاده از تجزیه علیت صفات وزن هزار دانه و تعداد بذر تحت شرایط تنش خشکی آخر فصل و صفات روز تا ظهور سنبله، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، طول دوره ظهور سنبله تا رسیدگی فیزیولوژیک، وزن هزار دانه و تعداد بذر تحت شرایط آبیاری معمولی بیشترین اثر مستقیم را بر روی عملکرد دانه داشتند. دندروگرام به دست آمده بهمنظور گروه‌بندی توده‌های بومی تطابق بسیار مطلوبی با تجزیه‌های به مؤلفه‌های اصلی داشت درحالی‌که تحت شرایط آبیاری معمولی تعداد بیشتری از توده‌های بومی در گروه‌های با عملکرد بالاتر جای گرفته بودند. نتایج این پژوهش، استفاده از تنوع ژنتیکی موجود در توده‌های بومی گندم نان ایران را در برنامه‌های به‌نژادی کاربردی پیشنهاد می‌نمایند.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
فاطمه باوندپوری؛ عزت اله فرشادفر؛ محسن فرشادفر
چکیده
برای ارزیابی تحمل به خشکی 25 ژنوتیپ گندم، پژوهشی در سالهای 1395 تا 1396 بر اساس طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط تنش و بدون تنش در دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. شاخصهای بررسی‌شده شامل: شاخص حساسیت به تنش، شاخص عملکرد، تحمل تنش، میانگین هندسی بهره‌وری، میانگین هارمونیک، تحمل تنش تغییریافته، مقاومت به خشکی، حساسیت ...
بیشتر
برای ارزیابی تحمل به خشکی 25 ژنوتیپ گندم، پژوهشی در سالهای 1395 تا 1396 بر اساس طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط تنش و بدون تنش در دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. شاخصهای بررسی‌شده شامل: شاخص حساسیت به تنش، شاخص عملکرد، تحمل تنش، میانگین هندسی بهره‌وری، میانگین هارمونیک، تحمل تنش تغییریافته، مقاومت به خشکی، حساسیت به خشکی، پاسخ به خشکی، تحمل تنش غیر زیستی، کارایی نسبی، شدت تنش اشنایدر و میانگین نسبی عملکرد بودند. بین ژنوتیپها اختلاف معنی‌داری بر اساس شاخص‌ها و عملکرد در هر دو محیط وجود داشت. بین شاخصهای GMP، STI، HMP، MSTI، MRP،MP، YI و REI با عملکرد در محیطهای بدون تنش و تنش همبستگی معنیدار و مثبت وجود داشت. ژنوتیپهای شماره 10 (WC.4987) و 15 (WC.47638) بر اساس شاخصهای STS و ISI به‌عنوان ژنوتیپهای برتر تعیین شدند. بر اساس بای‌پلات به‌دست‌آمده از مؤلفه های اصلی اول و دوم ژنوتیپهای 24، 11، 4، 22، 21، 12 و 16 به علت نزدیکی با شاخصهای برتر، برای هر دو شرایط مناسب هستند. نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی در شاخصهای تحمل به خشکی نشان داد که دو مؤلفه اول (57.21 درصد) و مؤلفه دوم (41 درصد) روی‌هم 98.21 درصد واریانس را توجیه کردند. به دلیل اختلاف در نتایج، برای دقت بیشتر از رتبه‌بندی استفاده به عمل آمد. در رتبه‌بندی بر اساس مجموع رتبهها، میانگین رتبهها و انحراف معیار رتبهها، ژنوتیپ های شماره 8، 10 و 15 دارای بهترین رتبه بودند و به عنوان ژنوتیپهای مقاوم به خشکی و ژنوتیپهای 4، 11 و 22، ژنوتیپهای حساس شناخته شدند. درنتیجه، از این ژنوتیپها می‌توان برای تلاقی و تجزیه ژنتیکی برای مقاومت به خشکی از طریق روش‌هایی مثل تجزیه دی آلل، نقشه‌یابی، انتخاب به کمک مارکر و ... استفاده نمود.
تنش خشکی
رقیه خوجملی؛ خلیل زینلی نژاد؛ علی اصغر نصرااله نژاد قمی؛ سعید باقری کیا
چکیده
وجود تنش خشکی در ابتدای فصل رشد یکی از مهمترین عوامل تهدیدکننده تولید گندم کشور است. طول کلئوپتل مهمترین صفت مورفولوژیک در تعیین عمق کاشت، قدرت سبز کردن و استقرار گیاهچه است. به منظور ارزیابی تعدادی از ژنوتیپهای بومی گندم نان تحت تنش خشکی در مرحله گیاهچه‌ای، آزمایشی با 35 لاین خالص در سه شرایط رطوبتی (شاهد، تنش خشکی با پلی‌اتیلن ...
بیشتر
وجود تنش خشکی در ابتدای فصل رشد یکی از مهمترین عوامل تهدیدکننده تولید گندم کشور است. طول کلئوپتل مهمترین صفت مورفولوژیک در تعیین عمق کاشت، قدرت سبز کردن و استقرار گیاهچه است. به منظور ارزیابی تعدادی از ژنوتیپهای بومی گندم نان تحت تنش خشکی در مرحله گیاهچه‌ای، آزمایشی با 35 لاین خالص در سه شرایط رطوبتی (شاهد، تنش خشکی با پلی‌اتیلن گلیکول 6 هزار در غلظت‌های 10 و 15 درصد) در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. اجرا شد. صفت طول کلئوپتیل پس از هشت روز اندازهگیری شد. بر اساس مقادیر طول کلئوپتیل در شرایط شاهد (Yp) و شرایط تنش (Ys) شاخصهای MP، GMP، HM، STI، SSI، YI، TOL، RSI و YSI محاسبه شدند. ضرایب همبستگی شاخصهای تحمل به خشکی نشان داد که شاخصهای MP، GMP، HM و STI مناسب‌ترین شاخص‌ها برای انتخاب ژنوتیپهای متحمل به خشکی بودند. نتایج تجزیه به مولفه‌های اصلی نشان داد که دو مولفه اول در مجموع 78/99 درصد تغییرات را در شرایط تنش خشکی 10 درصد و 99.80 درصد را در شرایط تنش خشکی 15 درصد توجیه کردند. بر اساس شاخص‌ها و نمودار سه بعدی، ژنوتیپهای شماره 3، 6، 11 و 24 (به ترتیب بومی کشور‌های ترکیه، افغانستان، ایران و افغانستان) به عنوان ژنوتیپهای متحمل به تنش خشکی در مرحله گیاهچه‌ای شناسایی شدند در حالی که ژنوتیپهای شماره 14، 15، 21، 30 و 35 به عنوان حساس‌ترین ژنوتیپها معرفی شدند. نمودار چند متغیره بای پلات نیز نشان داد که ژنوتیپهای متحمل به خشکی در مجاورت بردارهای مربوط به بهترین شاخصهای تحمل به خشکی قرار داشتند. از ژنوتیپهای بومی شناسایی شده در این پژوهش می‌توان در برنامه‌های اصلاحی گندم نان تحت شرایط تنش خشکی در مرحله گیاهچه‌ای بهره برد.
تنش خشکی
سید محمد تقی طباطبایی
چکیده
خشکی یکی از تنش‌های غیر زیستی مهم بخصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک است که رشد گیاه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و از این طریق عملکرد دانه را کاهش می‌دهد. هدف از این پژوهش، شناسایی صفات زراعی مرتبط با تغییرات عملکرد دانه گندم تحت تنش خشکی بود. در بررسی حاضر ۱۱۱ لاین خالص گندم نان به‌صورت آزمایش بدون تکرار (آگمنت) موردبررسی قرار گرفتند. در ...
بیشتر
خشکی یکی از تنش‌های غیر زیستی مهم بخصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک است که رشد گیاه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و از این طریق عملکرد دانه را کاهش می‌دهد. هدف از این پژوهش، شناسایی صفات زراعی مرتبط با تغییرات عملکرد دانه گندم تحت تنش خشکی بود. در بررسی حاضر ۱۱۱ لاین خالص گندم نان به‌صورت آزمایش بدون تکرار (آگمنت) موردبررسی قرار گرفتند. در این آزمایش بعد از هر ۲۰ لاین ۳ رقم نارین، برزگر و سیستان به‌عنوان شاهد کاشته شدند. هر شماره در ۲ خط 2.5 متری به فاصله ۲۰ سانتی‌متر کاشته شد. لاینها در شرایط آبیاری در مزرعه آزمایشی مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی یزد ارزیابی شدند. در طول دوره رشد از صفات عملکرد دانه، اجزاء عملکرد و مورفولوژیک ارزیابی و با ارقام شاهد مقایسه شدند. نتایج آزمایش تنوع زیادی را در لا ین‌های موردبررسی ازنظر اکثر صفات کمی و کیفی نشان داد. تجزیه رگرسیون نشان داد که در بین لاینها صفاتی مانند وزن هزار دانه، تعداد روز تا رسیدن، طول سنبله، ارتفاع بوته و وزن سنبله اثر مثبت و معنی‌داری بر عملکرد دانه داشته و سهم قابل‌توجهی از تغییرات عملکرد را تبیین می‌کنند. دسته‌بندی لاینها بر اساس تجزیه کلاستر به روش UPGMA در ۹ گروه قرارداد. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده 15 ژنوتیپ که نسبت به ژنوتیپهای دیگر و ارقام شاهد عملکرد دانه بیشتر و برخی خصوصیات زراعی مناسب‌تر داشتند، انتخاب شدند. نتایج این تحقیق نشان داد مواد ژنتیکی موجود در این آزمایش می‌توانند منبع ارزشمندی باشند که علاوه برداشتن صفات جدید، تنوع سرشاری را برای به نژاد گران جهت اصلاح و تولید ارقام گندم مقاوم به خشکی فراهم می‌آورند.
لیلا اکبری؛ صحبت بهرامی نژاد؛ کیانوش چقامیرزا
چکیده
بررسی پاسخ‌های فیزیولوژیکی در گندم نان نقش بسزایی در شناسایی مکانیسم‌های مؤثر در افزایش تولید محصول تحت شرایط نامساعد محیطی به‌ویژه تنش کمبود آب دارد. در این مطالعه نحوه توارث صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه در دو جمعیت گندم پارسی ×بک‌کراس زمستانه روشن و سیستان ×بک‌کراس زمستانه روشن تحت شرایط نرمال آبی و تنش کمبود آب آخر فصل ...
بیشتر
بررسی پاسخ‌های فیزیولوژیکی در گندم نان نقش بسزایی در شناسایی مکانیسم‌های مؤثر در افزایش تولید محصول تحت شرایط نامساعد محیطی به‌ویژه تنش کمبود آب دارد. در این مطالعه نحوه توارث صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه در دو جمعیت گندم پارسی ×بک‌کراس زمستانه روشن و سیستان ×بک‌کراس زمستانه روشن تحت شرایط نرمال آبی و تنش کمبود آب آخر فصل با استفاده از طرح ژنتیکی تجزیه میانگین نسل‌ها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از مقایسه‌های میانگین نشان داد که در هر دو تلاقی میزان عملکرد دانه در شرایط تنش کمبود آب دچار کاهش شد. به‌طوری‌که میانگین عملکرد در جمعیت حاصل از تلاقی پارسی × بک‌کراس زمستانه روشن، از 12.65 گرم در بوته به 10.03 گرم در بوته و در تلاقی دوم این مقدار از 12.93 گرم در بوته به 9.68 گرم در بوته کاهش یافت. والد پارسی در مقایسه با والد روشن افت عملکرد بیشتری از خود در اثر تنش کمبود آب نشان داد. بیشترین مقدار وراثت‌پذیری خصوصی محاسبه‌شده برای هر دو تلاقی به‌ترتیب متعلق به محتوای کلروفیل b (52%-52%)، مساحت سطح برگ (50%-50%) و محتوای کلروفیل کل (45%-42%) در شرایط نرمال بود. در شرایط تنش کمبود آب نیز در جمعیت نخست بیشترین مقدار وراثت‌پذیری خصوصی متعلق به محتوای کلروفیل b (68%)، مساحت سطح برگ (%61) و محتوای کلروفیل کل (54%) و در دومین تلاقی مربوط به محتوای کلروفیل a (78%) و شاخص سطح برگ (56%) بود. مقدار بالای وراثت‌پذیری خصوصی برای این صفات حاکی از نقش بالای اثر افزایشی در کنترل آنها و امکان وجود تنوع مناسب برای گزینش مستقیم می‌باشد.
حمزه حمزه؛ علی اصغری؛ سید ابوالقاسم محمدی؛ امید سفالیان؛ سلیمان محمدی
چکیده
بهمنظور گروه‌بندی لاین‌های نوترکیب گندم نان ازنظر صفات فنولوژیک و تخصیص مواد فتوسنتزی، 148 لاین اینبرد نوترکیب گندم نان به همراه والدین (Yecora Rojo و No. 49) در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و در شرایط آبیاری کامل و تنش کم‌آبی انتهای فصل در دو سال زراعی 93 و 94 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب و مهاباد مورد ارزیابی قرار ...
بیشتر
بهمنظور گروه‌بندی لاین‌های نوترکیب گندم نان ازنظر صفات فنولوژیک و تخصیص مواد فتوسنتزی، 148 لاین اینبرد نوترکیب گندم نان به همراه والدین (Yecora Rojo و No. 49) در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و در شرایط آبیاری کامل و تنش کم‌آبی انتهای فصل در دو سال زراعی 93 و 94 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب و مهاباد مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد بین دو شرایط نرمال رطوبتی و تنش کم‌آبی ازنظر روز تا سنبله دهی، انتقال مجدد، عملکرد دانه و سهم انتقال مجدد در عملکرد دانه اختلاف معنیدار دیده شد. همچنین بین ژنوتیپهای موردبررسی ازلحاظ کلیه صفات موردبررسی اختلاف معنیدار مشاهده شد. عملکرد دانه با روز تا سنبله‌دهی، تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه و سنبله و میزان انتقال مجدد در هر دو شرایط همبستگی مثبت و معنیدار نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه کلاستر ژنوتیپها در هر دو شرایط به 4 گروه دسته‌بندی شدند به‌طوری‌که ژنوتیپهای 7، 17، 27، 32، 40، 50، 58، 62، 67، 69، 83، 106، 107 و 138 در کلاستر شماره چهار قرار گرفتند که بالاترین مقادیر صفات فنولوژیک، تخصیص مواد فتوسنتزی و عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. همچنین در تجزیه به عامل‌ها، در هر دو شرایط چهار عامل وارد مدل شدند که در شرایط نرمال 77.85 درصد و در شرایط تنش کم‌آبی انتهای فصل 68.76 درصد از تغییرات داده‌ها را تبیین نمودند. باتوجه به وجود تنوع ژنتیکی موجود در بین لاینها از لحاظ صفات مورد بررسی و همچنین همبستگی مثبت و معنیدار عملکرد دانه با روز تا سنبله دهی، تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه و سنبله و میزان انتقال مجدد، گزینش ژنوتیپها بر اساس صفات مذکور می‌تواند ما را در دست-یابی به ژنوتیپهای پرمحصول در هر دو شرایط یاری دهد.
حمزه حمزه؛ علی اصغری؛ سید ابولقاسم محمدی؛ امید سفالیان؛ سلیمان محمدی
چکیده
بهمنظور بررسی اثر تغییرات صفات فنولوژیک و تخصیص مواد فتوسنتزی در شرایط متفاوت رطوبتی بر عملکرد دانه گندم نان، 148 لاین اینبرد نوترکیب گندم نان به همراه والدین (Yecora Rojo و No. 49) در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و در شرایط آبیاری کامل و قطع آبیاری در مرحله سنبله دهی در دو سال زراعی 93 و 94 در دو مکان مورد ارزیابی قرار گرفتند. تحت شرایط نرمال ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر تغییرات صفات فنولوژیک و تخصیص مواد فتوسنتزی در شرایط متفاوت رطوبتی بر عملکرد دانه گندم نان، 148 لاین اینبرد نوترکیب گندم نان به همراه والدین (Yecora Rojo و No. 49) در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار و در شرایط آبیاری کامل و قطع آبیاری در مرحله سنبله دهی در دو سال زراعی 93 و 94 در دو مکان مورد ارزیابی قرار گرفتند. تحت شرایط نرمال رطوبتی بالاترین مقدار وراثت‌پذیری عمومی و خصوصی برای تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه به ترتیب با مقادیر 84.61 و 42.30 درصد و در شرایط قطع آبیاری برای روز تا سنبله دهی با مقادیر وراثت‌پذیری عمومی و خصوصی 90.86 و 45.43 درصد برآورد شد. بالاترین بازده گزینشی در هر دو شرایط مربوط به صفات عملکرد دانه، روز تا سنبله دهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، طول دوره پر شدن دانه، تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی بود. تحت شرایط نرمال رطوبتی و قطع آبیاری عملکرد دانه با روز تا سنبله دهی تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه و سنبله و میزان انتقال مجدد همبستگی مثبت و معنیدار و با نسبت تخصیص مواد فتوسنتزی به سنبله و ساقه همبستگی منفی و معنیدار نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه رگرسیون و علیت در شرایط نرمال صفات تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه، سهم انتقال مجدد در عملکرد دانه، میزان انتقال مجدد، نسبت تخصیص ساقه به سنبله و تخصیص مواد فتوسنتزی به سنبله (0.87=R2) و در شرایط قطع آبیاری صفات سهم انتقال مجدد در عملکرد دانه و انتقال مجدد (0.86=R2) در توجیه تغییرات عملکرد دانه اثر معنیدار داشتند.
سید محمد علوی سینی؛ جلال صبا
چکیده
این پژوهش بهمنظور بررسی ارتباط بین خصوصیات فیزیولوژیکی و زراعی ژنوتیپ های گندم نان در شرایط دیم انجام شد. 20 ژنوتیپ (شامل 18 لاین و دو رقم) در یک آزمایش به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1386-1385 تحت شرایط دیم مقایسه شدند. اندازه گیری صفات در مرحله گردهافشانی و رسیدگی فیزیولوژیک انجام شد. صفات اندازهگیری ...
بیشتر
این پژوهش بهمنظور بررسی ارتباط بین خصوصیات فیزیولوژیکی و زراعی ژنوتیپ های گندم نان در شرایط دیم انجام شد. 20 ژنوتیپ (شامل 18 لاین و دو رقم) در یک آزمایش به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1386-1385 تحت شرایط دیم مقایسه شدند. اندازه گیری صفات در مرحله گردهافشانی و رسیدگی فیزیولوژیک انجام شد. صفات اندازهگیری شده در این آزمایش 16 صفت زراعی و 10 صفت فیزیولوژیک بود. با توجه به نتایج حاصل از تجزیه همبستگی متعارف می‌توان اظهار داشت که گزینش برای صفات زراعی ارتفاع کم، درصد ماده خشک برگ کمتر، درصد ماده خشک ساقه و سنبله، طول سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد بیشتر منجر به گزینش صفات فیزیولوژیک برتر از قبیل شاخص محتوای کلروفیل، سطح برگ، محتوای نسبی آب و کارایی مصرف آب بالا و هدایت روزنه ای کمتر در شرایط دیم میشود.
محمدحسین صابری؛ اشکبوس امینی؛ علیرضا صمدزاده؛ حمید تجلی
چکیده
به منظور ارزیابی لاین‌های امیدبخش گندم و برخی صفات زراعی در شرایط تنش شوری، تعداد 17 لاین حاصل از برنامه به نژادی همراه با شاهدهای متحمل به شوری بم، ارگ و کویر در یک طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار به مدت دو سال زراعی 89-88 و 90- 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بیرجند با هدایت الکتریکی آب آبیاری و عصاره اشباع خاک به ترتیب 8/93 و 10/81 ...
بیشتر
به منظور ارزیابی لاین‌های امیدبخش گندم و برخی صفات زراعی در شرایط تنش شوری، تعداد 17 لاین حاصل از برنامه به نژادی همراه با شاهدهای متحمل به شوری بم، ارگ و کویر در یک طرح بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار به مدت دو سال زراعی 89-88 و 90- 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بیرجند با هدایت الکتریکی آب آبیاری و عصاره اشباع خاک به ترتیب 8/93 و 10/81 دسی زیمنس بر متر اجرا شد. برای اعمال تنش شوری تا مرحله 2 تا 3 برگی و استقرار کامل گیاه از آب معمولی و سپس تا مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی از آب آبیاری با هدایت الکتریکی 8/93 دسی زیمنس بر متر استفاده شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب دوساله نشان داد ارقام و لاینها از نظر تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی، ارتفاع گیاه، طول پدانکل، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در سطح یک درصد دارای اختلاف معنیدار می‌باشند. در این آزمایش در بین اجزای عملکرد وزن دانه نقش بیشتری در عملکرد دانه در شرایط تنش شوری داشت. نتایج همبستگی صفات نشان داد که بین عملکرد دانه با صفات طول سنبله (0/48* =r) و وزن هزار دانه (0/42* =r) همبستگی مثبت و با صفت تعداد روز تا سنبله‌دهی همبستگی منفی وجود دارد. دسته‌بندی ژنوتیپها بر اساس تجزیه کلاستر به روش ward، ژنوتیپها را در سه گروه متحمل، نیمه متحمل و حساس قرارداد. لاین‌های شماره 8،9،16 و 17 به ترتیب با 5/27، 5/22، 5/03 و 5/09 تن در هکتار دارای بیشترین عملکرد دانه و برتر از شاهدهای آزمایش در گروه ژنوتیپهای متحمل قرار گرفتند که از این لاینها پس از معرفی می‌توان در شرایط تنش شوری آب و خاک و اصلاح برای تولید ارقام متحمل به تنش شوری استفاده نمود.
الناز مومنی؛ داوود افیونی؛ نیلی صفایی؛ گودرز نجفیان؛ غلامرضا زارعی
چکیده
به منظور ارزیابی تنوع لاین‌های گندم نان از نظر ذخایر ساقه و راندمان انتقال این ذخایر در شرایط تنش خشکی انتهای فصل، آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار بر روی 16 لاین پیشرفته گندم نان از سری WS-87 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوترآباد اصفهان به اجرا در آمد. برای اعمال تنش خشکی، پس از مرحله سنبله‌دهی ...
بیشتر
به منظور ارزیابی تنوع لاین‌های گندم نان از نظر ذخایر ساقه و راندمان انتقال این ذخایر در شرایط تنش خشکی انتهای فصل، آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار بر روی 16 لاین پیشرفته گندم نان از سری WS-87 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوترآباد اصفهان به اجرا در آمد. برای اعمال تنش خشکی، پس از مرحله سنبله‌دهی آبیاری قطع شد و از مرحله گردهافشانی تا رسیدگی فیزیولوژیک در طی پنج مرحله با فواصل 10 روز، طول و وزن اجزای ساقه شامل طول و وزن دم‌گل‌آذین، طول و وزن میان‌گره زیر دم‌گل‌آذین و وزن مجموع میان‌گره‌های باقیمانده اندازهگیری گردید. سپس مقدار ماده خشک منتقل شده و راندمان پویا شدن و انتقال آن از هر یک از اجزای ساقه محاسبه و همبستگی آنها با عملکرد دانه بررسی شد. نتایج نشان داد که دامنه تغییرات مقدار ماده خشک منتقل شده از دم‌گل‌آذین بین 13 تا 122 ( به ترتیب لاین‌های 9 و 1)، از میان‌گره زیر دم‌گل‌آذین بین 75 تا 225 ( به ترتیب لاین‌های 6 و 1) و از مجموع میان‌گره‌های باقیمانده بین 51 تا 206 (به ترتیب لاین‌های 14 و 10) میلی‌گرم بود. مجموع ماده خشک منتقل شده از ساقه بین 186 تا 506 میلی‌گرم به ترتیب در لاین‌های 16 و 1 مشاهده گردید. همچنین راندمان پویا شدن و انتقال ماده خشک از دم‌گل‌آذین بین 3/4 تا 26/8 (به ترتیب لاین‌های 9 و 3)، از میان‌گره زیر دم‌گل‌آذین بین 25/9 تا 48/6 (به ترتیب لاین‌های 6 و 8) و از مجموع میان‌گره‌های باقیمانده بین 13/3 تا 42/8 (به ترتیب لاین‌های 14 و 10) درصد اندازهگیری گردید. از بین سه جزء مورد بررسی، میان‌گره زیر دم‌گل‌آذین بیشترین اهمیت را در مقدار ماده خشک منتقل شده و راندمان انتقال ماده خشک دارا بود. عملکرد دانه همبستگی مثبت ومعنی‌داری با صفات طول دم‌گل‌آذین(*0/50=r) و طول میان‌گره زیر دم‌گل‌آذین(*0/53=r) داشت.
خداداد مصطفوی؛ رضا میرزایی؛ محمدرضا بی‌همتا؛ مهدی چنگیزی؛ تقی بابایی
چکیده
به منظور مطالعه ژنتیکی تحمل به خشکی در گندم نان از بای‌پلات داده‌های دای‌آلل استفاده گردید. والدین شامل ارقام الوند، بزوستایا، نوید، روشن، گاسپارد، سرداری و شهریار و دورگ‌های اصلی حاصل از تلاقی آنها در سال زراعی 1387-1386 با استفاده از طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار تحت دو شرایط نرمال و تنش خشکی ارزیابی شدند. تجزیه واریانس تنوع ...
بیشتر
به منظور مطالعه ژنتیکی تحمل به خشکی در گندم نان از بای‌پلات داده‌های دای‌آلل استفاده گردید. والدین شامل ارقام الوند، بزوستایا، نوید، روشن، گاسپارد، سرداری و شهریار و دورگ‌های اصلی حاصل از تلاقی آنها در سال زراعی 1387-1386 با استفاده از طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار تحت دو شرایط نرمال و تنش خشکی ارزیابی شدند. تجزیه واریانس تنوع معنی‌داری بین ژنوتیپها برای تمامی صفات مورد بررسی نشان داد. جهت ارزیابی پتانسیل ارقام از روش گرافیکی GGE bi-plot و روش AMMI استفاده گردید. صفات مورد بررسی عبارت بودند از وزن هزار دانه، وزن دانه در بوته، وزن سنبله، طول سنبله، ارتفاع بوته، طول ریشک، طول پدانکل و تعداد دانه در سنبله. برای وزن هزاردانه در هر دو شرایط نرمال و تنش خشکی رقم بک‌کراس‌روشن بهترین ترکیب‌شونده عمومی بود. همچنین ارقام نوید و شهریار بهترین ترکیب‌شونده‌های خصوصی برای این صفت بودند به طوری که هیبرید نوید × شهریار بهترین هیبرید شناخته شد، برای سایر صفات هیبرید الوند × سرداری بهترین هیبرید بود. این نتایج بر اساس روش گرافیکی AMMI نیز تأیید گردید. همچنین رقم الوند برای وزن هزار دانه بهترین تستر تشخیص داده شد. برای صفت وزن دانه در بوته رقم بک‌کراس روشن، برای وزن سنبله، طول سنبله، ارتفاع بوته و تعداد دانه در بوته رقم گاسپارد و برای صفات طول ریشک و طول پدانکل ارقام سرداری و الوند دارای بیشترین ترکیب‌پذیری عمومی بودند.
حمزه حمزه؛ جلال صبا؛ فرهاد جابری؛ جابر نصیری؛ سید محمد علوی حسینی
چکیده
به منظور برآورد مقدار وراثت پذیری خصوصی عملکرد و اجزای آن و همچنین مقدار همبستگی فنوتیپی و ژنتیکی این صفات، در سال 1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان،دو والد سرداری و SON 64 گندم نان به همراه 50 نسل F3 حاصل از تلاقی آنها، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار، کشت گردیدند. برآورد پارامتر های مورد نظر با توجه به ماهیت ژنتیکی تنوع بین ...
بیشتر
به منظور برآورد مقدار وراثت پذیری خصوصی عملکرد و اجزای آن و همچنین مقدار همبستگی فنوتیپی و ژنتیکی این صفات، در سال 1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان،دو والد سرداری و SON 64 گندم نان به همراه 50 نسل F3 حاصل از تلاقی آنها، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار، کشت گردیدند. برآورد پارامتر های مورد نظر با توجه به ماهیت ژنتیکی تنوع بین و درون لاین ها صورت گرفت. بالاترین برآورد وراثت پذیری خصوصی مربوط به صفت شاخص برداشت (76/4% =h2N) و کمترین برآورد مربوط به صفت تعداد دانه پنجه (5/9% =h2N) بود. وراثت پذیری خصوصی صفت عملکرد 64/5% برآورد گردید. در این تحقیق، کل واریانس ژنتیکی صفاتی نظیر تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد، بیوماس و شاخص برداشت به واریانس افزایشی اختصاص یافت. علاوه براین، واریانس غالبیت، قسمت اعظم واریانس ژنتیکی صفات تعداد پنجه و طول ریشک را به خود اختصاص داد. عملکرد دانه با تعداد پنجه، تعداد دانه در سنبله و بیوماس همبستگی مثبت نشان داد. در این تحقیق مهمترین صفات مؤثر بر عملکرد، بیوماس و تعداد دانه در سنبله تشخیص داده شد. از سوی دیگر، در هر دوی این صفات جزء افزایشی کل واریانس ژنتیکی را به خود اختصاص داده و موجب حصول برآورد وراثت پذیری متوسطی برای آنها شده است. بنابراین، این دو صفت را می توان برای گزینش غیر مستقیم برای افزایش عملکرد دانه در جمعیت مورد نظر در شرایط دیم پیشنهاد نمود.
