تنش خشکی
صادق نصیرپور؛ محمدرضا جهانسوز؛ علی احمدی؛ اسماعیل افشون
چکیده
به‌منظور مطالعه تأثیر شیوه‌های گوناگون خاکورزی و رژیمهای آبیاری بر عملکرد ذرت دانه ای (.Zea mays L) هیبرید ماکسیما، آزمایشی به‌صورت کرتهای یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه تهران واقع در کرج در سال 1395 اجرا شد. عامل اصلی در این آزمایش خاکورزی با دو سامانه خاکورزی (مرسوم و بدون ...
بیشتر
به‌منظور مطالعه تأثیر شیوه‌های گوناگون خاکورزی و رژیمهای آبیاری بر عملکرد ذرت دانه ای (.Zea mays L) هیبرید ماکسیما، آزمایشی به‌صورت کرتهای یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه تهران واقع در کرج در سال 1395 اجرا شد. عامل اصلی در این آزمایش خاکورزی با دو سامانه خاکورزی (مرسوم و بدون خاکورزی) و عامل فرعی سه رژیم آبیاری (بدون تنش آبی، تنش آبی متوسط و تنش آبی شدید به ترتیب بر اساس 75، 110 و 150 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد اثر اصلی خاکورزی و برهمکنش خاکورزی و رژیمهای آبیاری بر هیچ‌کدام از صفات معنیدار نشد، ولی اثر اصلی رژیمهای آبیاری بر تمامی صفات معنیدار شد. بیشترین ارتفاع بوته، تعداد دانه در ردیف، وزن هزار دانه، وزن بلال، عملکرد دانه، عملکرد زیستی و شاخص برداشت از تیمار بدون تنش آبی و بیشترین کارایی مصرف آب از تیمار تنش آبی شدید حاصل شد. همچنین نتایج نشان داد تنش آبی شدید و متوسط نسبت به شرایط بدون تنش آبی به ترتیب موجب کاهش 40.2 و 16.85 درصدی از عملکرد دانه شد. ازآنجاکه شیوه خاکورزی بر هیچ‌کدام از صفات موردمطالعه تأثیر معنی داری نداشت، شیوه بدون خاکورزی به‌منظور بهبود خصوصیات خاک همراه با آبیاری ذرت بر اساس 75 میلی متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر در شرایط اقلیمی مشابه پیشنهاد میگردد..
تنش خشکی
مرتضی اشراقی نژاد؛ سیدمحمد علوی سینی؛ احمد آئین
چکیده
سورگوم (Sorghum bicolor) گیاهی است که در تأمین خوراک انسان، دام و طیور اهمیت دارد. این گیاه مناسب کشت در مناطق خشک است. با توجه به کاهش منابع آبی و مصرف بیشتر آب در ذرت ، ضرورت جایگزینی آن با سورگوم در منطقه جنوب استان کرمان وجود دارد. به‌منظور شناسایی مناسبترین رقم سورگوم متحمل به خشکی، آزمایشی دو ساله به‌صورت استریپپلات در قالب طرح ...
بیشتر
سورگوم (Sorghum bicolor) گیاهی است که در تأمین خوراک انسان، دام و طیور اهمیت دارد. این گیاه مناسب کشت در مناطق خشک است. با توجه به کاهش منابع آبی و مصرف بیشتر آب در ذرت ، ضرورت جایگزینی آن با سورگوم در منطقه جنوب استان کرمان وجود دارد. به‌منظور شناسایی مناسبترین رقم سورگوم متحمل به خشکی، آزمایشی دو ساله به‌صورت استریپپلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای زراعی 1397 و 1398 انجام شد. عامل عمودی شامل رژیم آبیاری بر اساس میزان تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس Aدر چهار سطح (90، 130، 180 و220 میلیمتر) و فاکتور افقی شامل ژنوتیپ‌های سورگوم در چهار سطح (ارقام اسپیدفید، پگاه، لاینهای KFS18 وKFS2 ) بود. نتایج نشان داد که رقم اسپیدفید در تیمار آبیاری پس از 90 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک تبخیر با عملکرد علوفه‌تر 298.42 تن در هکتار دارای بیشترین عملکرد علوفه‌تر بود. لاین KFS18 در شرایط آبیاری پس از 220 میلیمتر، کمترین عملکرد علوفه‌تر را تولید نمود (142.49 تن در هکتار). رقم اسپیدفید با میانگین 41.69 تن در هکتار بیشترین عملکرد علوفه خشک را داشت و لاین KFS18 با میانگین 31.17 تن در هکتار کمترین عملکرد علوفه خشک را تولید نمود. بیشترین و کمترین عملکرد علوفه خشک نیز به ترتیب در شرایط آبیاری پس از 90 و 130 میلیمتر بهدست آمد (به‌ترتیب 46.22 و 39.70 تن در هکتار). از نظر کارایی مصرف آب بین سطوح اول (4.76 کیلوگرم بر متر مکعب) و دوم (4.49 کیلوگرم بر متر مکعب) آبیاری اختلاف آماری معنی داری نداشت. با توجه به نتایج آزمایش میتوان رقم اسپیدفید با آبیاری پس از 130 میلیمتر تبخیر را برای تولید علوفه در منطقه پیشنهاد نمود.
تنش خشکی
حجت اسفرم مشگین شهر؛ بهرام میرشکاری؛ داود حسن پناه؛ فرهاد فرح وش؛ مهرداد یارنیا
چکیده
این تحقیق با هدف بررسی اثر تاریخ و عمق کاشت بر برخی صفات کیفی، عملکرد غده و کارایی مصرف آب ارقام سیبزمینی در کشت پاییزه و بهاره منطقه معتدله سردسیر در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آراللوی منطقه اردبیل به مدت 2 سال اجرا شد. آزمایش به‌صورت اسپلیت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار تاریخ کاشت در سه ...
بیشتر
این تحقیق با هدف بررسی اثر تاریخ و عمق کاشت بر برخی صفات کیفی، عملکرد غده و کارایی مصرف آب ارقام سیبزمینی در کشت پاییزه و بهاره منطقه معتدله سردسیر در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آراللوی منطقه اردبیل به مدت 2 سال اجرا شد. آزمایش به‌صورت اسپلیت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار تاریخ کاشت در سه سطح (10 آبان، 10 آذر و 10 اردیبهشت) به‌عنوان عامل اصلی و ترکیب فاکتوریل چهار رقم سیبزمینی (اسپریت، مارفونا، ساوالان و آگریا) و چهار عمق کاشت (10، 15، 20 و 25 سانتیمتر) به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد ارزیابی نشان داد اثر ساده تاریخ کاشت (عملکرد غده و کارایی مصرف آب) و اثر ساده عمق کاشت (مقدار نیتروژن، درصد فیبر و قندهای محلول) در سطح احتمال 5 و 1 درصد دارای اختلاف آماری معنیدار بودند. ازنظر اثر چهارجانبه صفات (درصد ماده خشک و قندهای محلول) دارای اختلاف معنیداری بودند. کارایی مصرف آب در کاشت آبان و آذرماه در عمقهای 10،15 و 25 با رقم اسپریت با کارایی مصرف آب 6 (kg/m3) بیشتر بود. بیشترین مقدار عملکرد غده در رقم مارفونا در اردیبهشت در چهار عمق کاشت (10، 15، 20 و 25 سانتیمتر) به ترتیب (35.86، 32.39، 27.45 و 25.02 تن در هکتار) بود. رابطه عملکرد غده با صفات درصد نشاسته غده و درصد فیبر غده منفی و معنیدار و با درصد ماده خشک غده مثبت و معنیدار بود.
نادر سلامتی؛ امیرخسرو دانایی
چکیده
هدف از اجرای این تحقیق بررسی تأثیر تنش خشکی از طریق اعمال دورهای مختلف آبیاری سطحی و شناسایی رقم برتر بر اساس شاخص‌های تنش میباشد.به منظور بررسی عکس العمل ارقام جدید ذرت نسبت به تنش خشکی، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهــبهان به‌صورت کرتهای یک بار خــرد شده در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار طی دو سال ...
بیشتر
هدف از اجرای این تحقیق بررسی تأثیر تنش خشکی از طریق اعمال دورهای مختلف آبیاری سطحی و شناسایی رقم برتر بر اساس شاخص‌های تنش میباشد.به منظور بررسی عکس العمل ارقام جدید ذرت نسبت به تنش خشکی، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهــبهان به‌صورت کرتهای یک بار خــرد شده در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار طی دو سال (1394 - 1393) اجرا گردید. تنش خشکی شامل آبیاری بعد از 100 و 200 میلیمتر تبخیر از تشت کلاس A در کرتهای اصلی و سه رقم ذرت در کرتهای فرعی مقایسه گردیدند. مقایسه میانگین کارایی مصرف آب در اثرات متقابل آبیاری و رقم نشان داد که تیمار 100 میلیمتر تبخیر از تشت کلاس A و هیبرید PH3 با عملکرد 1.299 کیلوگرم دانه ذرت به‌ازای مصرف یک مترمکعب آب، در رده‌ی اول بود. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد بیش-ترین میزان همبستگی عملکرد دانه با کارایی مصرف آب و وزن هزار دانه به‌ترتیب به میزان‌های 0.8761 و 0.8478 محاسبه شد که بیانگر نقش مؤثر وزن هزار دانه در افزایش عملکرد ذرت بود. نتایج تجزیه واریانس رگرسیون نشان داد که وزن هزار دانه بیش-ترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه ذرت داشت. بیشترین اعداد شاخص‌های SSI، STI، MP، TOL، GMP، HM و YI مربوط به هیبرید PH3 و کمترین اعداد شاخص‌های فوق مربوط به هیبرید PH4 بود. همچنین کمترین میزان شاخص YSI متعلق به هیبرید PH3 بود. همبستگی مثبت و معنیدار اجزای عملکرد با صفت مهم وزن هزار دانه از یک سو و همبستگی بسیار معنیدار وزن هزار دانه با عملکرد از سوی دیگر بیانگر هم سو بودن روند افزایش اجزای عملکرد با افزایش عملکرد دانه است. هیبرید PH3 علی رغم اینکه دارای مقادیر STI و GMP بالایی بود اما شاخص های SSI و TOL آن نیز بیشتر بود در نتیجه از حساسیت به تنش بالایی برخوردار بود.
تنش خشکی
سهیل پارسا؛ حسین خزاعی تبار؛ علی شهیدی؛ سهراب محمودی
چکیده
شیوه‌های نوین آبیاری ضمن افزایش راندمان مصرف آب، کمک به رفع مشکل کمبود آب مورد نیاز بخش کشاورزی می-نماید. پژوهش حاضر به بررسی روش‌های مختلف کم آبیاری و تأثیر آن بر خصوصیات فیزیولوژیکی ذرت دانه‌ای می‌پردازد. بدین منظور آزمایشی در سال 1395در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 18 تیمار و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ...
بیشتر
شیوه‌های نوین آبیاری ضمن افزایش راندمان مصرف آب، کمک به رفع مشکل کمبود آب مورد نیاز بخش کشاورزی می-نماید. پژوهش حاضر به بررسی روش‌های مختلف کم آبیاری و تأثیر آن بر خصوصیات فیزیولوژیکی ذرت دانه‌ای می‌پردازد. بدین منظور آزمایشی در سال 1395در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 18 تیمار و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل دو تیمار آبیاری کامل و پرآبیاری و 16 تیمار کم آبیاری در دو سطح 75 و 50 درصد نیاز آبی طی دوره رویشی و کل فصل رشد گیاه به روش‌های سنتی و خشکی موضعی ریشه با آبیاری یک درمیان ثابت جویچه‌ها و آبیاری متناوب جویچه‌ها به ترتیب بعد از یک و دو نوبت آبیاری بود .بالاترین میانگین‌های بدست آمده در صفات ارتفاع بوته، طول بلال، شاخص سطح برگ، هدایت روزنه‌ای و محتوای نسبی آب برگ، در تیمار پرآبیاری مشاهده شد. طول بلال در تیمار کم آبیاری به روش خشکی موضعی ریشه با جوی و پشته یک درمیان ثابت (CI75T) به میزان 14.7 سانتی متر، اختلاف معنیداری با تیمار آبیاری کامل نشان نداد. بیشترین افزایش شاخص سطح برگ طی رشد به ترتیب برای تیمارهای 2PRD75V، 2PRD50V و 1PRD50V به میزان 33.20، 30.28 و 25 درصد بود. کمترین هدایت روزنه‌ای در تیمار 2PRD75T مشاهده شد که در مقایسه با تیمارهای 125 و 100 درصد نیاز آبی به ترتیب 58/64 و 58.17 درصد بود. کمترین میزان محتوای نسبی آب برگ در تیمار آبیاری سنتی DI50V مشاهده شد. بر اساس نتایج بدست آمده، اختلاف ناشی از اعمال تنش در تیمارهای کم آبیاری موضعی ریشه کمتر از این اختلاف در تیمارهای کم‌آبیاری سنتی (نسبت به آبیاری کامل) بود. بنابراین، استفاده از روش‌های کم آبیاری ضمن کاهش جزیی رشد محصول، راهکاری مناسب برای مقابله با معضل بحران آب در زراعت ذرت در بیرجند میباشد.
صالح جهانبخش؛ غلامرضا خواجویی نژاد؛ روح اله مرادی؛ مهدی نقی زاده
چکیده
این آزمایش با هدف بررسی مناسبترین تاریخ کاشت و میزان مقاومت گیاه به تنش خشکی به صورت کرتهای دو بار خردشده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی بردسیر، دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تاریخ کاشت (15 فروردین، 15 اردیبهشت و 15 خرداد) به عنوان عامل اصلی، سطوح مختلف ...
بیشتر
این آزمایش با هدف بررسی مناسبترین تاریخ کاشت و میزان مقاومت گیاه به تنش خشکی به صورت کرتهای دو بار خردشده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی بردسیر، دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال زراعی 97-1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تاریخ کاشت (15 فروردین، 15 اردیبهشت و 15 خرداد) به عنوان عامل اصلی، سطوح مختلف آبیاری (90، 60 و 30 درصد ظرفیت زراعی) به عنوان عامل فرعی و محلول‌پاشی (سالیسیلیک اسید با غلظت 1 میلی مولار و آب به عنوان شاهد) به عنوان فاکتور فرعی-فرعی بودند. نتایج نشان داد که تأخیر در کاشت باعث کوتاه شدن طول دوره رشد گیاه شد. تنش خشکی دوره رشد و درجه روز رشد دریافتی گیاه را کاهش داد. طول ریشه در تاریخ کاشت اردیبهشت (31.81 سانتیمتر) حدود 20 و 41 درصد بالاتر از تاریخ کاشت فروردین و خرداد بود. در دو تاریخ کاشت فروردین (28.27 سانتیمتر) و اردیبهشت (35.92 سانتیمتر)، بیشترین طول ریشه در سطح آبیاری 60 درصد ظرفیت زراعی ولی در تاریخ کاشت خرداد (21.27 سانتیمتر) در سطح عدم تنش به دست آمد. بهطور میانگین عملکرد دانه در تاریخ کاشت اردیبهشت (653.91 کیلوگرم در هکتار) حدود 12 درصد بیشتر از فروردین و 30 درصد بیشتر از خرداد بود. کاهش آب مصرفی تا 60 درصد ظرفیت زراعی تأثیر معنیداری بر عملکرد دانه نداشت، ولی میزان این شاخص در 30 درصد ظرفیت زراعی به‌ترتیب حدود 13 و 10 درصد کمتر از دو سطح اول بود. محلول‌پاشی سالیسیلیک اسید تنها در شرایط تنش شدید باعث افزایش معنیدار عملکرد دانه نسبت به محلول‌پاشی آب شد. رابطه درصد روغن دانه با عملکرد دانه مثبت (0.82= r) و رابطه درصد پروتئین با عملکرد دانه منفی (0.78-=r) بود. کارایی مصرف آب در تاریخ کاشت اردیبهشت به ترتیب حدود 17 و 15 درصد بیشتر از تاریخ کاشت فروردین و خرداد بود. با کاهش میزان آب مصرفی، کارایی مصرف آب بهطور معنی داری افزایش یافت. بهطورکلی، نتایج نشان داد که کشت در اردیبهشت‌ماه مناسبترین تاریخ کاشت گیاه کینوآ برای منطقه بردسیر است. همچنین، این گیاه مقاومت خوبی به تنش خشکی داشته و استفاده از سالیسیلیک اسید نیز می‌تواند در کاهش اثرات منفی تنش خشکی بر رشد و نمو این گیاه مؤثر باشد.
علی کریمی؛ محمد اقبال قبادی؛ مختار قبادی؛ ایرج نصرتی
چکیده
به منظور بررسی اثر قطع آبیاری در زمان‌های مختلف رشدی بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی خصوصیات فیزیولوژیک ذرت دانه‌ای (هیبرید سینگل کراس 704)، پژوهشی در تابستان سال 1394 در روستای سیاه گل واقع در شهرستان گیلان غرب (استان کرمانشاه)، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل شاهد (هر هفته آبیاری) و یک مرتبه قطع آبیاری ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر قطع آبیاری در زمان‌های مختلف رشدی بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی خصوصیات فیزیولوژیک ذرت دانه‌ای (هیبرید سینگل کراس 704)، پژوهشی در تابستان سال 1394 در روستای سیاه گل واقع در شهرستان گیلان غرب (استان کرمانشاه)، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل شاهد (هر هفته آبیاری) و یک مرتبه قطع آبیاری به مدت دو هفته از 7، 21، 35، 49، 63، 72 و 91 روز پس از کاشت و یک مرتبه قطع آبیاری به مدت سه هفته از 7، 28، 49، 70 و 91 روز پس از کاشت بودند. در تمامی تیمارها فقط یک مرتبه به مدت دو و یا سه هفته آبیاری قطع شد و قبل و پس از آن، آبیاری‌ها به صورت هفته‌ای انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که سه هفته قطع آبیاری موجب کاهش معنیدار عملکرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، کارآیی بیولوژیکی و اقتصادی مصرف آب، کلروفیل a، کلروفیل b و افزایش میزان غلظت پرولین شد. طبق نتایج مقایسه‌های میانگین بیشترین عملکرد دانه (13600کیلوگرم در هکتار) و وزن هزار دانه (232 گرم) در تیمار شاهد به دست آمد و در تیمار سه هفته قطع آبیاری از روز 49 پس از کاشت (مرحله ظهور گل آذین نر)، هر دو به ترتیب صفر بودند. عملکرد بیولوژیک در این تیمار حدود 66 درصد در مقایسه با شاهد کاهش داشت. بطور کلی نتایج نشان داد که مراحل اولیه دوره رشد و مرحله آخر دوره رشد دارای کمترین حساسیت به قطع آبیاری بود و تأخیر در آبیاری تا سه هفته هم اثر معنیداری بر عملکرد دانه ندارد ولی در مراحل گرده افشانی و پرشدن دانه حتی دو هفته قطع آبیاری هم باعث خسارت قابل توجه به عملکرد دانه خواهد شد و نباید با مشکل کم‌آبی و یا تأخیر در آبیاری مواجه گردد.
محسن طریق الاسلامی؛ محمد کافی؛ احمد نظامی؛ رضا ضرغامی
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر اسید سالسیلیک بر تخفیف اثرات تنش سرمازدگی و خشکی بر عملکرد سینگل کراس 400ذرت، آزمایشی به‌صورت کرتهای دو بار خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه و مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1394اجرا شد. عامل اصلی تنش سرما در دو سطح (عدم تنش سرمازدگی و تنش سرمازدگی به مدت 12 ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر اسید سالسیلیک بر تخفیف اثرات تنش سرمازدگی و خشکی بر عملکرد سینگل کراس 400ذرت، آزمایشی به‌صورت کرتهای دو بار خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه و مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1394اجرا شد. عامل اصلی تنش سرما در دو سطح (عدم تنش سرمازدگی و تنش سرمازدگی به مدت 12 ساعت در دمای 5 درجه سانتی‌گراد در مرحله چهار برگی)، عامل فرعی شامل سه سطح آبیاری (100، 75 و 50 درصد نیاز آبی گیاه) و عامل فرعی فرعی محلول‌پاشی با اسید سالسیلیک (عدم محلول‌پاشی (شاهد)، محلول‌پاشی 200 میکرو مولار و محلول‌پاشی 400 میکرو مولار) در نظر گرفته شدند. اولین زمان محلول‌پاشی قبل از اعمال تنش سرمازدگی در شرایط کنترل‌شده بود و پس از کشت گیاهان در مزرعه هر 15 روز یک‌بار تکرار شد. نتایج نشان داد تنش سرمازدگی اول فصل تأثیر معنیداری بر صفات موردبررسی نداشت. اثرات تنش خشکی و اسید سالسیلیک بر صفات مورد آزمایش معنیدار بود. اثرمتقاب لتنش خشکی و اسید سالسیلیک برعملکرد دانه،عملکردبیولوژیکی، شاخص برداشت، کارایی مصرف آب و بهره‌وری آب معنیدار بود. اثر اسید سالسیلیک بر بهبود رشد و افزایش عملکرد در هر دو شرایط تنش و غیرتنش معنیدار بود. بالاترین عملکرد دانه و بیولوژیک به ترتیب با میزان 8543 و 18220 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار آبیاری مطلوب با محلول‌پاشی 400 میکرو مولار بود. درمجموع اسیدسالسیلیک باغلظت 400 میکرو مولار سبب بهبودعملکردذرتشد و اثرات منفی تنش‌های سرما و خشکی را بر عملکرد گیاه ذرت کاهش داد.
کامی کابوسی؛ محمد شامیاتی
چکیده
مقدمه در مناطق خشک و نیمهخشک دنیا فشار فزایندهای برای استفاده از آب های شور با کیفیت پایین جهت آبیاری وجود دارد. در نتیجه شناسایی ارقام و گیاهان مقاوم به شوری ضروری میباشد. مواد و روش ها به منظور بررسی اثر چهار سطح شوری آب آبیاری (1.15، 4، 7 و 10 دسیزیمنس بر متر) بر صفات فنولوژیکی، مورفولوژیکی، اجزاء عملکرد، عملکرد، روغن ...
بیشتر
مقدمه در مناطق خشک و نیمهخشک دنیا فشار فزایندهای برای استفاده از آب های شور با کیفیت پایین جهت آبیاری وجود دارد. در نتیجه شناسایی ارقام و گیاهان مقاوم به شوری ضروری میباشد. مواد و روش ها به منظور بررسی اثر چهار سطح شوری آب آبیاری (1.15، 4، 7 و 10 دسیزیمنس بر متر) بر صفات فنولوژیکی، مورفولوژیکی، اجزاء عملکرد، عملکرد، روغن و کارایی مصرف آب چهار رقم کلزا (سه رقم هایولا 4815، 308 و 401 و رقم RGS 003)، آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در محیط نیمهکنترل شده انجام گرفت. به منظور جلوگیری از اثرات سمی برخی یونها، جهت تهیه سطوح مختلف شوری از ترکیب نمکهای مختلف با نسبت وزنی برابر استفاده گردید. یافته ها نتایج تجزیه واریانس نشان داد عامل رقم صفات روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، ارتفاع اولین شاخه فرعی، ارتفاع اولین خورجین، قطر ساقه، تعداد شاخه فرعی، طول خورجین، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و شاخص برداشت را تحت تأثیر قرار داد. بر اساس آزمون مقایسه میانگین ها، بیشترین تعداد روز تا گلدهی، ارتفاع بوته، ارتفاع اولین شاخه فرعی، ارتفاع اولین خورجین و قطر ساقه در رقم RGS مشاهده گردید. با توجه به همبستگی مثبت معنیدار روز تا رسیدگی با صفت تعداد روز تا گلدهی (**0.58r=)، اختلاف ارقام مختلف از نظر این دو صفت از الگوی مشابهی تبعیت نمود. تعداد شاخه فرعی ارقام RGS و هایولا 401 به طور متوسط 25/2 عدد در هر بوته کمتر از دو رقم دیگر بود و این اختلاف از نظر آماری معنیدار بود. وجود همبستگی منفی معنیدار بین تعداد شاخه فرعی با تعداد روز تا گلدهی (**0.51-r=) نشان داد که کوتاه شدن دوره رشد رویشی منجر به کاهش تعداد شاخه فرعی میگردد. ارقام RGS و هایولا 4815 با 0.629 و 0.381 سانتیمتر به ترتیب بیشترین و کمترین قطر ساقه را دارا بودند. مقایسه میانگینها نشان داد که تغییرات ارقام مختلف از نظر طول خورجین و تعداد دانه در خورجین به علت همبستگی مثبت معنیدار این صفات با یکدیگر (**0.60r=) از الگوی مشابهی برخوردار بود. بیشترین طول خورجین، تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه در رقم هایولا 401 و بیشترین تعداد خورجین در بوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب دانه در رقم هایولا 308 مشاهده شد. با توجه به همبستگی مثبت معنی دار عملکرد دانه با تعداد خورجین در بوته و تعداد شاخه فرعی از یک سو و برتری قابل توجه رقم هایولا 308 نسبت به سایر ارقام از نظر این صفات از سوی دیگر، اختلاف معنیدار عملکرد و کارایی مصرف آب دانه رقم هایولا 308 را میتوان به توانایی این رقم در ایجاد تعداد خورجین در بوته و تعداد شاخه فرعی بیشتر نسبت به سایر ارقام مربوط دانست. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، اثر شوری بر روز تا گلدهی، ارتفاع بوته، ارتفاع اولین شاخه فرعی، ارتفاع اولین خورجین و تعداد بوته در خورجین معنی دار بود. افزایش شوری از 1.15 به 10 دسیزیمنس بر متر در همه ارقام به افزایش معنی دار تعداد روز تا گلدهی (6 روز) و کاهش معنی دار تعداد روز تا رسیدگی (بجز در رقم RGS) منجر شد. نتایج مقایسه میانگینها نشان داد که افزایش شوری آب آبیاری از 7 به 10 دسیزیمنس بر متر منجر به کاهش صفات ارتفاعی بوته گردید. شوری موجب کاهش معنیدار تعداد دانه در خورجین، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب دانه گردید ولی تاثیر معنی داری بر قطر ساقه، تعداد شاخه فرعی، تعداد خورجین در بوته، وزن هزار دانه نداشت. افزایش شوری از 1.15 (تیمار شاهد) به 10 دسی زیمنس بر متر موجب کاهش معنیدار کارایی مصرف آب دانه و روغن به ترتیب به میزان 50 و 25 گرم بر مترمکعب گردید. برهمکنش شوری و رقم بر تعداد روز تا رسیدگی، طول خورجین و عملکرد و کارایی مصرف آب روغن معنیدار بود که نشان میدهد واکنش ارقام مختلف کلزا به سطوح شوری از نظر این صفات متفاوت است. بر این اساس، در حالی که افزایش شوری منجر به کاهش تعداد روز تا رسیدگی ارقام مختلف هایولا گردید، در رقم RGS افزایش این صفت را به دنبال داشت. در سطوح شوری کم (1.15 و 4 دسی زیمنس بر متر) رقم هایولا 4815 و در سطوح شوری زیاد (7 و 10 دسی زیمنس بر متر) رقم هایولا 401 کمترین عملکرد و کارایی مصرف آب روغن را داشتند در حالی که بیشترین میزان این صفات در رقم هایولا 308 در سطح شوری 4 دسی زیمنس بر متر به دست آمد. نتیجه گیری با توجه به عدم برهمکنش شوری و رقم بر عمده صفات مورد بررسی، توانایی ارقام مختلف از نظر تحمل به شوری یکسان ارزیابی میشود. همچنین از میان چهار رقم مورد بررسی، رقم هایولا 308 به عنوان رقم برتر پیشنهاد میگردد.
علی سلیمانی
چکیده
مقدمه خشکی علت اصلی کاهش عملکرد گیاه گندم است. این واقعیت وجود دارد همواره تقاضای آب برای محصولات کشاورزی افزایش می‌یابد و سؤال اساسی آن است که چگونه میتوان تولیدات کشاورزی را همراه با استفاده پایدار از منابع آبی و حفاظت از آن افزایش داد (Dugan and Flower, 2006). یک تکنیک ...
بیشتر
مقدمه خشکی علت اصلی کاهش عملکرد گیاه گندم است. این واقعیت وجود دارد همواره تقاضای آب برای محصولات کشاورزی افزایش می‌یابد و سؤال اساسی آن است که چگونه میتوان تولیدات کشاورزی را همراه با استفاده پایدار از منابع آبی و حفاظت از آن افزایش داد (Dugan and Flower, 2006). یک تکنیک برای مدیریت کار آمد منابع آب آبیاری استفاده از مدل‌های جدید در تعیین نیاز آبی و زمان‌بندی آبیاری در کنار فعالیت‌هایی در راستای اصلاح گیاهان، از مدیریت‌های کارآمد در زمینه توسعه پایدار منابع آب در کشاورزی میباشد. بر این اساس مدل هارگرویز- سامانی که از رابطه اصلاح شده فائو بر گرفته شده از جمله مدل‌هایی است که به طور رضایت‌بخشی برای برآورد پتانسیل تبخیر و تعرق در مناطق خشک و نیمه خشک مورد استفاده قرار می‌گیرد (Hargraves and Samani, 1985). با توجه به اعتبار جهانی مدل هارگریوز و سامانی در میان سایر مدل‌های تخمین نیاز آبی، نجفی و طباطبایی (Najafi and Tabatabaei, 2004) با استفاده از معادله اصلاح شده هارگرویوز و سامانی مدل ET-HS را برای تخمین تبخیر و تعرق ارائه کردند. لذا هدف از این مطالعه بررسی تأثیر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم رقم سپاهان با استفاده از مدل ET-HS و ارزیابی مدل در تخمین نیاز آبی گیاه گندم در مقایسه با روش آبیاری معمول در شرایط آب و هوایی اصفهان میباشد. مواد و روش‌ها به منظور ارزیابی مدل ET-HS جهت تخمین نیاز آبی گیاه گندم تحت شرایط اصفهان آزمایشی در سال زراعی 91-90 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 6 تیمار آبیاری و 3 تکرار بر روی گیاه گندم رقم سپاهان اجرا شد. شش تیمار آبیاری عبارت بودند از آبیاری بر اساس تأمین 50 (تنش شدید)، 75(تنش ملایم)، 100 (عدم تنش)، 125 و 150 درصد نیاز آبی گیاه گندم بر اساس مدل ET-HS در طول فصل رشد و آبیاری بر اساس 70 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A در طول فصل رشد به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد. مدل ET-HS از رابطه اصلاح شده سامانی-هارگریوز حاصل شده است (Najafi and Tabatabei, 2004). برای تحلیل آماری از نرم افزار MSTAT-C استفاده شد و مقایسه میانگین صفات مورد بررسی بر اساس آزمون چند دامنه‌ای دانکن در سطح احتمال پنج درصد صورت پذیرفت. یافته‌ها نتایج نشان داد که اثر تیمار های آبیاری بر روی تعداد سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت، میزان آب مصرفی، کارایی مصرف آب ماده خشک کل و کارایی مصرف آب دانه معنی دار بود. بیشترین تعداد سنبله باور در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی توسط تیمار آبیاری 100 درصد نیاز آبی بر اساس مدل ET-HS حاصل شد. تیمار شاهد اختلاف معنی داری در خصوصیات مورد بررسی با تیمار 100 نیاز آبی نشان نداد. تیمار های 50 و 75 درصد نیاز آبی کمترین تعداد سنبله بارور در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی را حاصل کردند که اختلافشان با یکدیگر معنی دار نبود. بنابراین با کاهش میزان آب و افزایش شدت تنش خشکی کلیه خصوصیات مورد بررسی کاهش یافتند. این عکس‌العمل توسط لیو و همکاران (Liu et al., 2016) نیز تایید شده است. بیشترین راندمان مصرف آب برای ماده خشک کل و عملکرد دانه در تیمار آبیاری 50 درصد نیاز آبی حاصل شد که اختلاف آن با تیمار شاهد معنی دار بود. با افزایش مقدار آب آبیاری کارایی مصرف آب برای عملکرد دانه به طور معنی داری کاهش یافت. کمترین کارایی مصرف آب ماده خشک کل و عملکرد دانه در تیمار آبیاری 150 درصد نیاز آبی حاصل شد. نتیجه گیری تیمار آبیاری بر اساس 100 درصد نیاز آبی طبق مدل ET-HSدر طول فصل رشد به طور نسبی بیشترین، تعداد سنبله بارور، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه را دارا بود که در نهایت منجر به تولید بالاترین میزان عملکرد دانه و شاخص برداشت شد و در صورت اعمال تنش خشکی بهترین نتیجه در تیمار آبیاری در 75 درصد نیاز آبی بر اساس مدل ET-HS حاصل شد، زیرا به نسبت کاهش آب مصرفی از عملکرد بهتری نسبت به سایر تیمارها برخوردار بود. تیمار 100 درصد نیاز آبی در مقایسه با تیمار شاهد از کارایی مصرف آب مطلوب‌تری برخور دار بود. لذا بر اساس نتایج بدست آمده از مطالعه حاضر به نظر می‌رسد که مدل ET-HSمی‌تواند از طریق برآورد پتانسیل تبخیر و تعرق نیاز آبی گیاه را با دقت بالایی تخمین زده و برای مناطق خشک و نیمه خشک ایران که آب عامل محدود کننده به حساب می‌آید کارایی خوبی داشته باشد.
