تنش گرما
حامد افلاطونی؛ امید سفالیان؛ حسن زالی؛ علی اصغری
چکیده
به‌منظور ارزیابی تحمل به تنش گرمایی 17 ژنوتیپ امیدبخش جو بدون پوشینه به‌همراه سه ژنوتیپ شاهد، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب، طی سال زراعی 1402-1401 اجرا شد. به‌منظور اعمال تنش گرما، کاشت ژنوتیپ‌های مورد نظر در دو تاریخ کاشت مناسب منطقه (15 آذر) و کشت دیرهنگام (19 دی) انجام شد. نتایج ...
بیشتر
به‌منظور ارزیابی تحمل به تنش گرمایی 17 ژنوتیپ امیدبخش جو بدون پوشینه به‌همراه سه ژنوتیپ شاهد، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب، طی سال زراعی 1402-1401 اجرا شد. به‌منظور اعمال تنش گرما، کاشت ژنوتیپ‌های مورد نظر در دو تاریخ کاشت مناسب منطقه (15 آذر) و کشت دیرهنگام (19 دی) انجام شد. نتایج تجزیه واریانس عملکرد دانه نشان داد که اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد بین ژنوتیپ‌ها در هر دو شرایط تنش گرمایی و بدون‌تنش وجود دارد. تنش گرمایی باعث 8/24 درصد کاهش عملکرد دانه در ژنوتیپ‌های مورد بررسی شده بود. برمبنای بای‌پلات تجزیه به مولفه‌های اصلی که 8/99 درصد تغییرات ارتباط بین شاخص‌ها را بیان نموده است شاخص‌های مختلف در سه گروه و ژنوتیپ‌ها در چهار گروه قرار گرفتند. بر مبنای شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده‌آل (SIIG)، شاخص تحلیل عاملی و طراحی ایدئوتیپ (FAI-BLUP) و ترکیب شاخص‌های معنی‌دار (CSI)، ژنوتیپ‌های 10، 16 و 9 به‌ترتیب با بیشترین این شاخص‌ها و کمترین مقدار شاخص فاصله ژنوتیپ-ایدئوتیپ چند صفتی (MGIDI) جزء ژنوتیپ‌های متحمل به گرما بودند. در مجموع نتایج نشان داد با انتخاب شاخص‌هایی که همبستگی معنی‌داری با عملکرد دانه در هر دو شرایط تنش و بدون‌تنش دارند و ادغام آنها با استفاده از شاخص‌های ترکیبی، کارایی گزینش افزایش می‌یابد. از طرفی نتایج شاخص‌های ترکیبی FAI-BLUP، SIIG، MGIDI و CSI در انتخاب ژنوتیپ‌های برتر کاملاً مشابه بود و برتری خاصی نسبت به یکدیگر نداشتند. همچنین بر اساس نتایج شاخص‌های ترکیبی، به-ترتیب ژنوتیپ‌های 10، 16 و 9 جزء ژنوتیپ‌های جو برتر از نظر تحمل به تنش گرمای انتهای فصل بودند.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
علی براتی؛ حسن زالی؛ شیر علی کوهکن؛ اکبر مرزوقیان؛ احمد قلی پور
چکیده
به‌منظور بررسی گزینش لاین‌های خالص جو با عملکرد بالا و خصوصیات زراعی مطلوب در مناطق گرم جنوب و شمال کشور، تعداد 108 لاین در قالب طرح بدون تکرار آگمنت همراه با چهار شاهد (نیمروز/صحرا، نوروز، اکسین و WB-95-19) در مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس (ایستگاه داراب)، خوزستان (اهواز)، سیستان (زابل) و گلستان (ایستگاه گنبد) طی سال زراعی ...
بیشتر
به‌منظور بررسی گزینش لاین‌های خالص جو با عملکرد بالا و خصوصیات زراعی مطلوب در مناطق گرم جنوب و شمال کشور، تعداد 108 لاین در قالب طرح بدون تکرار آگمنت همراه با چهار شاهد (نیمروز/صحرا، نوروز، اکسین و WB-95-19) در مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس (ایستگاه داراب)، خوزستان (اهواز)، سیستان (زابل) و گلستان (ایستگاه گنبد) طی سال زراعی 98-1397 ارزیابی شدند. نتایج تجزیه REML نشان داد که میزان وراثت‌پذیری عملکرد دانه در گنبد، اهواز، داراب و زابل به‌ترتیب 0.952، 0.530، 0.001 و 0.111 بود. نتایج همبستگی میانگین شاخص SIIG در همه مناطق با صفات مختلف نشان داد که همبستگی مثبت و معنی‌داری بین شاخص SIIG و صفات وزن هزار دانه (**0.373) و عملکرد دانه (**0.891) وجود داشت. شاخص SIIG نشان داد که تعداد 24، 18، 18 و 6 لاین به‌ترتیب در داراب، اهواز، زابل و گنبد با مقدار شاخص SIIG بالا ( 0.9-0.6) جزء لاین‌های برتر بودند. براساس نتایج میانگین شاخص SIIG در همه مناطق، لاین‌های شماره‌ی 113، 33، 104، 119، 17، 2، 18، 23، 28، 120، 106، 112، 86، 34، 102، 47، 15، 85، 16، 19، 57، 118، 103، 46، 24، 98، 105، 40 و 22 به‌ترتیب با بیشترین مقدار میانگین شاخصSIIG (0.7-0.5) جزء لاین‌های برتر در بیشتر مناطق بودند. در مجموع نتایج نشان داد که شاخص SIIG به‌خوبی توانسته لاین‌ها را براساس صفات مختلف دسته‌بندی نماید.
اصلاح گیاهان برای شرایط تنش
اکبر عبدالهی حصار؛ امید سفالیان؛ بهرام علیزاده؛ علی اصغری؛ حسن زالی
چکیده
تنش سرما و یخ‌زدگی یکی از عوامل محیطی است که بر میزان تولید محصول و سایر صفات مهم آگرونومیکی در بسیاری از گونه‌های گیاهی تاثیرگذار است. کلزا به تنش یخ‌زدگی حساس است و تا 70 درصد کاهش عملکرد نشان می‌دهد. این پژوهش به منظور شناسایی ژنوتیپ‌های مقاوم به تنش یخ-زدگی، ارزیابی اثرات تنش یخ‌زدگی بر روی عملکرد و اجزاء عملکرد و همچنین صفات ...
بیشتر
تنش سرما و یخ‌زدگی یکی از عوامل محیطی است که بر میزان تولید محصول و سایر صفات مهم آگرونومیکی در بسیاری از گونه‌های گیاهی تاثیرگذار است. کلزا به تنش یخ‌زدگی حساس است و تا 70 درصد کاهش عملکرد نشان می‌دهد. این پژوهش به منظور شناسایی ژنوتیپ‌های مقاوم به تنش یخ-زدگی، ارزیابی اثرات تنش یخ‌زدگی بر روی عملکرد و اجزاء عملکرد و همچنین صفات فیزیولوژیک به منظور شناسایی و اصلاح صفات متاثر از تنش مذکور طراحی و اجرا گردید. آزمایش بر روی 24 ژنوتیپ کلزای زمستانه و دو تاریخ کشت متفاوت به صورت کشت نرمال و کشت تاخیری در قالب طرح کرت‌های خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 98- 1397 در اراضی کشاورزی شهر تیکمه داش از توابع استان آذربایجان شرقی اجرا شد. اثرات تنش یخ‌زدگی برای سه صفت تعداد غلاف در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد در سطح احتمال 1% معنی‌دار شد. میانگین مربعات ژنوتیپ‌ها برای دو صفت تعداد دانه در غلاف و عملکرد در سطح احتمال 1% معنی‌دار شده است. میانگین مربعات تنش از نظر میزان کلروفیل b، پرولین، قندهای محلول، نشت الکترولیت، مالون‌دی‌آلدهید و سوپراکسید دیسموتاز در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار شد. همچنین در بین ژنوتیپ‌ها نیز از نظر صفات فوق الذکر در سطح احتمال یک درصد اختلاف معنی‌دار وجود داشت. لاین KS7 دارای بیشترین میانگین عملکرد و کمترین آن مربوط به لاین L62 می‌باشد. هم در شرایط تنش و هم در شرایط بدون تنش میزان عملکرد کل همبستگی مثبت و معنی‌داری با تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه به عامل‌ها 4 عامل برای هر یک از شرایط بدون تنش و تنش یخ‌زدگی شناسایی شد که در حالت بدون تنش 77.52 درصد از کل واریانس و در حالت تنش یخ‌زدگی 81.06 درصد از کل واریانس را توجیه نمودند.
حسن زالی؛ طاهره حسنلو؛ امید سفالیان؛ علی اصغری
چکیده
این تحقیق به‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر عملکرد روغن و ترکیب اسیدهای چرب کلزا انجام شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. در این طرح، تیمار آبیاری در کرت اصلی در سه سطح شامل تیمار شاهد (آبیاری بعد از 80 میلی‌متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر)، قطع آبیاری از مرحله گل‌دهی و قطع آبیاری از ...
بیشتر
این تحقیق به‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر عملکرد روغن و ترکیب اسیدهای چرب کلزا انجام شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. در این طرح، تیمار آبیاری در کرت اصلی در سه سطح شامل تیمار شاهد (آبیاری بعد از 80 میلی‌متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر)، قطع آبیاری از مرحله گل‌دهی و قطع آبیاری از مرحله خورجین‌دهی و 6 رقم کلزا که در کرت فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی بر محتوای اسید پالمیتیک، اسید استئاریک، اسید لینولئیک و اسید مریستیک معنی‌دار است و برای سایر اسیدهای چرب و درصد روغن اثر تنش خشکی معنی‌دار نبود. بین ارقام مورد بررسی، از نظر درصد روغن دانه، درصد اسید استئاریک، اسید اولئیک و اسید لینولئیک تفاوت معنی‌داری وجود داشت که این موضوع نشان داد در بین ارقام کلزا از نظر درصد روغن‌دانه و درصد اسیدهای چرب تنوع وجود دارد. فراوان‌ترین ترکیب اسیدهای چرب در این تحقیق مربوط به اسید چرب تک غیراشباع اسید اولئیک (67.96 درصد) و اسیدهای چرب چند غیر-اشباع، شامل اسید لینولئیک (7.21 درصد) و اسید لینولنیک (8.75 درصد) بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی باعث کاهش معنی‌دار عملکرد شده ولی تأثیر چندانی بر درصد روغن دانه نداشته است. براساس نتایج درصد کل اسیدهای چرب اشباع در هر دو شرایط قطع آبیاری (مرحله گل‌دهی و خورجین‌دهی) کاهش معنی‌داری را نشان داده است. اما تغییرات درصد کل اسیدهای چرب غیراشباع در هر دو شرایط تنش معنی‌دار نبود. ولی در مجموع نسبت درصد کل اسیدهای چرب غیراشباع به درصد کل اسیدهای چرب اشباع (TU/TS) افزایش معنی‌داری را نشان داد. بیشترین مقدار اسید اولئیک، درصد روغن دانه و عملکرد روغن دانه در شرایط بدون‌تنش و تنش خشکی مربوط به رقم Lilian بود. بنابراین Lilian با عملکردی بیشتر از متوسط کل، رقمی مناسب در برنامه اصلاحی می‌تواند باشد.
حسن زالی؛ امید سفالیان؛ طاهره حسنلو؛ مهرشاد زین العابدینی؛ علی اصغری
چکیده
به‌منظور شناسایی نشانگرهای آگاهی‌بخش مرتبط با تعدادی صفات و شاخص‌های فیزیولوژیک 22 ژنوتیپ کلزا تحت شرایط تنش خشکی، از 36 نشانگر ریزماهواره‌ای که با QTLهای کنترل‌کننده صفات مرفولوژیک در شرایط تنش خشکی پیوسته بودند، استفاده شد. به‌منظور شناسایی نواحی ژنومی دخیل در کنترل صفات فیزیولوژیک از مدلهای ارتباطی GLM و MLM استفاده شد. میزان ...
بیشتر
به‌منظور شناسایی نشانگرهای آگاهی‌بخش مرتبط با تعدادی صفات و شاخص‌های فیزیولوژیک 22 ژنوتیپ کلزا تحت شرایط تنش خشکی، از 36 نشانگر ریزماهواره‌ای که با QTLهای کنترل‌کننده صفات مرفولوژیک در شرایط تنش خشکی پیوسته بودند، استفاده شد. به‌منظور شناسایی نواحی ژنومی دخیل در کنترل صفات فیزیولوژیک از مدلهای ارتباطی GLM و MLM استفاده شد. میزان محتوای اطلاعات چندشکلی در بین نشانگرها از 0.043 (CB10502) تا 0.398 (CB10234) متغیر بود. متوسط میزان شاخص PIC برابر با 0.212 بود. بر اساس 36 نشانگر ریزماهواره‌ای مورد استفاده در این تحقیق، ساختار ژنتیکی جمعیت به 8 زیر جمعیت فرعی تقسیم گردید که نتایج حاصل از رسم بارپلات نیز تأیید کننده آن بود. در تجزیه ارتباط با استفاده از مدلهای GLM و MLM به‌ترتیب 6 و 16 مکان نشانگری معنی‌دار در شرایط بدون‌تنش با صفات مورد بررسی شناسایی شد. در شرایط تنش خشکی، با استفاده از مدلهای GLM و MLM به‌ترتیب 42 و 46 مکان نشانگری مرتبط با صفات مورد بررسی مشخص شد. در این مطالعه، نشانگرهای BRMS-036، SR94102، BRAS100، CB1059b، BRMS-024، BRMS-096، BRMS-30، MR013c و Pmr52 بیشترین ارتباط معنی‌دار را با صفات فیزیولوژیکی در شرایط تنش خشکی داشتند. بنابراین این احتمال وجود دارد که این نشانگرها بتوانند کاندیدای بسیار مناسب و امیدوار کننده در برنامه‌های به‌نژادی تحمل به تنش خشکی مثل انتخاب به کمک نشانگر در کلزا باشد.
