مهدی جلیلیان؛ مسعود دهداری؛ رضا امیری فهلیانی؛ محسن موحدی دهنوی
چکیده
یکی از فاکتورهای غیرزنده مهم محدودکننده رشدبه‌ویژه در مراحل اولیه استقرار گیاهان تنشدمای پایین است. مشخص‌شده که چغندرقند نیز در طول دوره رشد خود به‌خصوص مراحل اولیه با تنش دمای پایین مواجه و دچار خسارت می‌شود. به‌منظور بررسی تحمل به سرما در تعدادی از ارقام مورد کشت چغندرقند، پژوهشی در دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج در سال زراعی ...
بیشتر
یکی از فاکتورهای غیرزنده مهم محدودکننده رشدبه‌ویژه در مراحل اولیه استقرار گیاهان تنشدمای پایین است. مشخص‌شده که چغندرقند نیز در طول دوره رشد خود به‌خصوص مراحل اولیه با تنش دمای پایین مواجه و دچار خسارت می‌شود. به‌منظور بررسی تحمل به سرما در تعدادی از ارقام مورد کشت چغندرقند، پژوهشی در دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج در سال زراعی 93-1392 انجام شد. گیاهچه‌های 10 رقم چغندرقند (کرجی، SBSI-005، شیرین، راستاد، آناکوندا، دروتی، مراک، آنتیک، زرقان و پرشیا) در مرحله‌ی 2 تا 3 برگی در معرض چهار سطح دمایی شامل 0، 5، 10 و 25 (شاهد) درجه سلسیوس قرار گرفتند. آزمایش در هر سطح دمایی به‌صورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. برای اعمال تنش سرما گلدان‌ها درون اتاقک رشد با دمای موردنظر قرار گرفتند. صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک شامل ارتفاع اندام هوایی، وزن خشک اندام هوایی وزن خشک ریشه و ساقه، نشت الکترولیت، میزان سبزینگی (عدد کلروفیل متر)، پرولین، قندهای محلول کل و فلورسانس کلروفیل اندازه‌گیری شدند. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که اثر دما، رقم و برهمکنش آنها برای تمامی صفات معنیدار بود. میانگین صفات وزن خشک اندام هوایی و وزن خشک ریشه در شرایط تنش صفر درجه سلسیوس به ترتیب کاهش 68 و 77 درصدی نسبت به حالت عدم تنش نشان دادند؛ اما میانگین نشت الکترولیت، قندهای محلول کل و پرولین در سطح تنش (صفر درجه سلسیوس) نسبت به عدم تنش به ترتیب 25، 71 و 90.5 درصد افزایش یافتند. بیشترین همبستگی ژنوتیپی در شرایط عدم تنش سرما (25 درجه سلسیوس) بین ارتفاع اندام هوایی و قندهای محلول کل (0.67-) و در شرایط تنش سرما (صفر درجه سلسیوس) بین وزن تر ریشه و وزن خشک اندام هوایی (0.43-) بود. تجزیه به عامل‌ها در شرایط تنش سرما (صفر درجه سلسیوس)، 4 عامل را شناسایی کرد که درمجموع 71.7 درصد از تغییرات کل را توجیه نمودند. سه عامل اول مرتبط با تحمل به سرما بودند. گروه‌بندی ارقام با استفاده از نمودار سه‌بعدی حاصل از امتیاز سه عامل اول مراک و آنتیک را که ازنظر سه عامل اول بالاترین امتیازها داشتند به‌عنوان متحمل‌ترین در شرایط تنش سرما معرفی نمود. دروتی و آناکوندا نیمه متحمل و سایر ژنوتیپها حساس به سرما بودند. درمجموع نتایج حاکی از وجود تنوع بین ژنوتیپها ازنظر تحمل به سرما و پاسخ متفاوت آنها به دمای پایین بود. بعلاوه در این مطالعه ویژگیهای میزان پرولین، کارایی فتوسیستم II و وزن خشک ریشه نقش کلیدی در تفکیک ارقام ازنظر تحمل به سرما داشتند به گونه ای که ارقام متحمل دارای مقادیر بالاتری از این صفات در مقایسه با ارقام حساس در شرایط تنش سرما بودند.
صغری خرمی‌پور؛ مسعود دهداری
چکیده
مقدمه تنش شوری پس از خشکی، دومین عامل محدودکننده عملکرد گیاهان زراعی در دنیا است. سورگم در مرحله رویشی و مراحل اولیه زایشی، نسبت به شوری بسیار حساس بوده درحالی‌که در دوره گلدهی و مرحله پر شدن دانه کمترین حساسیت را به تنش شوری دارد. شناسایی نشانگرهای مولکولی پیوسته ...
بیشتر
مقدمه تنش شوری پس از خشکی، دومین عامل محدودکننده عملکرد گیاهان زراعی در دنیا است. سورگم در مرحله رویشی و مراحل اولیه زایشی، نسبت به شوری بسیار حساس بوده درحالی‌که در دوره گلدهی و مرحله پر شدن دانه کمترین حساسیت را به تنش شوری دارد. شناسایی نشانگرهای مولکولی پیوسته با ژنهای کنترل‌کننده صفات کلیدی مرتبط با تحمل به تنش شوری یک هدف اصلاحی مهم در برنامه های گزینش به کمک نشانگر است. به همین دلیل پژوهشی جهت بررسی تحمل به شوری 10 ژنوتیپ سورگم دانه ای و ارتباط آن با نشانگرهای ریز ماهواره طراحی گردید. مواد و روش ها این پژوهش در دو آزمایش جداگانه در سال 1392 در دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج اجرا شد. در آزمایش اول تحمل به شوری 10 ژنوتیپ سورگم دانهای در چهار سطح شوری شامل هدایتهای الکتریکی 92.1(شاهد)، 5، 10 و 20 دسی‌زیمنس بر متر (با افزودن کلرید سدیم به محلول هوگلند) در مرحله گیاهچه ای به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج مورد بررسی قرار گرفتند. در مرحله دو برگی تنش شوری به صورت تدریجی اعمال گردید. 20 روز بعد از اعمال تنش شوری ویژگیهای مهم مورفولوژی و فیزیولوژیکی اندازه گیری شدند و مورد تجزیه و تحلیل های آماری قرار گرفتند. در آزمایش دوم DNAی برگ ارقام فوقالذکر استخراج شد و PCR با 10 جفت آغازگر ریزماهواره صورت پذیرفت. امتیازبندی نوارهای حاصل به صورت صفر (عدم نوار) و یک (وجود نوار) انجام شد. جهت بررسی ارتباط بین نشانگرها و مهم‌ترین ویژگیهای سورگم از تجزیه مدل لجستیک دوتایی استفاده شد. یافته ها نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها در آزمایش اول نشان داد که هر سه اثر ژنوتیپ، شوری و برهمکنش آنها برای تمامی صفات در سطح یک درصد معنیدار گردید. در بین صفات فیزیولوژیک، پرولین بیشترین ضریب تنوع ژنوتیپی را در شرایط تنش (1.52 درصد) و عدم تنش (6.41 درصد) به خود اختصاص داد. بالاترین وراثتپذیری عمومی مربوط به سطح برگ (24.95 درصد) و کمترین آن مربوط به میزان منیزیم (15.21 درصد) بود. نتایج حاصل از شدت تنش نشان داد که صفت نسبت سدیم به پتاسیم با مقدار 96.0 بیشترین تأثیر را از تنش شوری پذیرفت. گروه‌بندی ژنوتیپها بر اساس نمودار سه‌بعدی Yp، Ys و STI ژنوتیپهای Sor834، Sor1011، Sor1006 و Sor857 را برای کشت در شرایط شور و غیرشور معرفی نمود که با در نظر گرفتن سایر ویژگیها درمجموع میتوان ژنوتیپهای Sor834 و MTS را به ترتیب به‌عنوان متحمل و حساس به شوری در مرحله گیاهچهای معرفی نمود. در آزمایش دوم نتایج حاکی از پیوستگی احتمالی بین برخی نشانگرها و برخی صفات بود که در این میان چهار نشانگر ریزماهواره Xtxp20، Xtxp354، Xtxp331 و Xtxp285 با شاخص تحمل به تنش شوری مرتبط بودند. نتیجه گیری در مجموع نتایج حاصل از آزمایش اول وجود تنوع ژنتیکی از نظر تحمل به تنش شوری در مرحله گیاهچهای اثبات نمود. بعلاوه وراثتپذیری بالای برخی صفات حاکی از نقش پایین محیط در کنترل آنها وکارایی بالای انتخاب میباشد. از نسبت سدیم به پتاسیم میتوان بعنوان معیار انتخاب برای تحمل به شوری در مرحله گیاهچه ای استفاده نمود. از نشانگرهای معرفی شده میتوان برای غربال ژنوتیپهای متحمل به شوری بهره جست.
مینا معراجی پور؛ محسن موحدی دهنوی؛ اشکبوس دهداری؛ هوشنگ فرجی؛ میترا معراجی پور
چکیده
معرفی شاخص‌های فیزیولوژیک مرتبط با تحمل ارقام گلرنگ به خشکی نقش مهمی در انتخاب ارقام متحمل دارد. به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی گلرنگ بهاره، در سال 1389 آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزری دانشگاه یاسوج، به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل اصلی آبیاری ...
بیشتر
معرفی شاخص‌های فیزیولوژیک مرتبط با تحمل ارقام گلرنگ به خشکی نقش مهمی در انتخاب ارقام متحمل دارد. به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی گلرنگ بهاره، در سال 1389 آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزری دانشگاه یاسوج، به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل اصلی آبیاری پس از 70، 140 و 210 میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A و عامل فرعی چهار رقم گلرنگ بهاره، اصفهان 14، محلی اصفهان، گلدشت و سینا 411 بودند. نتایج نشان دادند که برهمکنش تیمار آبیاری و رقم و اثرات ساده تیمارهای آزمایشی بر حداکثر کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم II معنی دار نبود. برهمکنش رقم و تیمار آبیاری بر صفات محتوای نسبی آب ، پرولین و قندهای محلول برگ معنیدار شد. بیشترین میزان محتوای نسبی آب در شرایط آبیاری پس از 70 میلیمتر تبخیر (83/83 درصد)، 140 میلیمتر (82/62 درصد) و 210 میلیمتر (83/22 درصد) مربوط به رقم گلدشت بود. در شرایط آبیاری پس از 140 میلیمتر تبخیر بیشترین میزان پرولین (167/87 میکرو مول بر گرم وزن تر برگ) مربوط به رقم اصفهان 14 بود. بیشترین میزان قندهای محلول کل در شرایط آبیاری پس از 70 میلیمتر تبخیر (631/81 میلیگرم بر گرم وزن تر برگ)، 140 میلیمتر (677/56 میلیگرم بر گرم بافت تر برگ) و 210 میلیمتر (678/71 میلیگرم بر گرم بافت تر برگ) مربوط به رقم سینا 411 بود. میتوان گفت که کم آبی موجب افزایش پرولین در رقم اصفهان 14 و افزایش محتوای قند محلول برگ در رقم سینا 411 شد.
