فیزیولوژی گیاهان در شرایط تنش
حامد رادمهدی؛ احمد نظامی؛ مهدی پارسا؛ ابراهیم ایزدی دربندی؛ علیرضا حسن فرد
چکیده
بهمنظور بررسی تحمل به سرما در اکوتیپ‌های بارهنگ برگ‌پهن، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 94-1393 انجام شد. عوامل آزمایش شامل شش اکوتیپ بارهنگ برگ‌پهن (بجنورد، کلات، مشهد، قائن، تربت‌حیدریه و بیرجند) و چهار تاریخ کاشت (اواخر ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تحمل به سرما در اکوتیپ‌های بارهنگ برگ‌پهن، آزمایشی به‌صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 94-1393 انجام شد. عوامل آزمایش شامل شش اکوتیپ بارهنگ برگ‌پهن (بجنورد، کلات، مشهد، قائن، تربت‌حیدریه و بیرجند) و چهار تاریخ کاشت (اواخر شهریور، اواخر مهر، اواخر اسفند و اواخر فروردین‌ماه) بودند. نتایج نشان داد که تأخیر در کاشت پاییزه از شهریور به مهرماه سبب کاهش درصد بقا در تمام اکوتیپ‌ها شد. این در حالی است که تأخیر در کاشت بهاره از اسفند به فروردین‌ماه باعث بهبود درصد بقا در اکوتیپ‌های بیرجند، قائن، مشهد و کلات به ترتیب به میزان 12، 8.9، 7.3 و 5 درصد شد. بیشترین درصد بقا در کاشت فروردین ماه و به اکوتیپ‌های مشهد، بیرجند، قائن و کلات و همچنین در کاشت اسفندماه به اکوتیپ بجنورد تعلق داشت. بیشترین عملکرد دانه در اکوتیپ قائن با 796.9 گرم در مترمربع و کمترین آن در اکوتیپ‌های تربت‌حیدریه، مشهد و کلات مشاهده شد. به‌طوری‌که عملکرد دانه در اکوتیپ قائن نسبت به اکوتیپ‌های مذکور به ترتیب 48، 46 و 59 درصد بیشتر بود. بیشترین زیست توده در کاشت شهریورماه در اکوتیپ بجنورد (2768 گرم در مترمربع) و کمترین آن در کاشت فروردین‌ماه در اکوتیپ کلات (622 گرم در مترمربع) مشاهده شد. همچنین بیشترین شاخص برداشت را در تمام تاریخ‌های کاشت اکوتیپ قائن داشت. عدم تفاوت معنی‌دار عملکرد دانه ی اکوتیپ‌های بارهنگ پهن‌برگ در کاشت‌های پاییزه و بهاره نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری بالای این گیاه نسبت به تاریخ تاریخ کاشت می باشد. با توجه به وقوع تنش های گرما و خشکی در طول فصل رشد گیاهان بهاره و تولید زیست توده مناسب اغلب اکوتیپ ها در کاشت پاییزه، تداوم آزمایشات در شرایط مزرعه و کنترل شده برای ارزیابی موفقیت کشت پاییزه این گیاه ضروری به نظر می رسد.
هادی مهدیخانی؛ ابراهیم ایزدی دربندی؛ مهدی راستگو؛ محمد کافی
چکیده
به منظور بررسی اثر سطوح مختلف شوری خاک بر روی صفات مختلف مورفولوژیک و فیزیولوژیک علف جارو، آزمایشی به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار برای هر تیمار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1393 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل پنج سطح شوری 10، 16، 22، 28 و 34 دسی‌زیمنس بر متر و آب غیر شور (1.4 دسی‌زیمنس بر متر) ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر سطوح مختلف شوری خاک بر روی صفات مختلف مورفولوژیک و فیزیولوژیک علف جارو، آزمایشی به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار برای هر تیمار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1393 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل پنج سطح شوری 10، 16، 22، 28 و 34 دسی‌زیمنس بر متر و آب غیر شور (1.4 دسی‌زیمنس بر متر) به عنوان شاهد بود. صفات مختلف مورفولوژیک و فیزیولوژیک همراه درصد خاکستر، پتاسیم و سدیم اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که تنش شوری موجب کاهش معنی‌دار ارتفاع، سطح برگ، درصد ماده خشک، تعداد شاخه جانبی، فلورسنس حداقل در مرحله رویشی، هدایت روزنه‌ای، تعرق، درصد ماده آلی، پتاسیم، سدیم و نسبت پتاسیم به سدیم و افزایش درصد خاکستر شد. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد که همبستگی مثبت و معنی‌داری بین وزن تر و خشک با صفات فیزیولوژیک و عناصر غذائی وجود نداشت. بر اساس نتایج رگرسیون مرحله‌ای، سه صفت تعداد شاخه جانبی، سطح برگ و درصد ماده خشک تنها صفاتی بودند که وارد مدل شدند و 90 درصد تغییرات مربوط به وزن خشک را توجیه کردند. ارتباطی بین وزن تر و خشک با صفات فیزیولوژیک و عناصر غذائی مشاهده نشد و صفات فیزیولوژیک در مقایسه با صفات مورفولوژیک کمتر تحت تأثیر شوری قرار گرفتند. نتایج این آزمایش ضمن تایید تحمل بالای علف جارو به شوری نشان دادند که استفاده از شاخص های فیزیولوژیک از جمله کلروفیل فلورسنس می تواند در ارزیابی سریع واکنش به شوری مورد استفاده قرار گیرد.
احمد نظامی؛ ابراهیم ایزدی دربندی؛ مریم جانعلی زاده قزوینی؛ روح الله حسن بیگی
چکیده
بهمنظور بررسی تحمل به یخزدگی خاکشیر، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1387 در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل اکوتیپ خاکشیر (در پنج سطح شامل اقلید، سبزوار، همدان، تربت‌جام و نیشابور) و دمای یخزدگی (در 10 سطح شامل صفر تا 18- با فواصل دو درجه سانتی‌گراد) بود. گیاهان خاکشیر در ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تحمل به یخزدگی خاکشیر، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال 1387 در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل اکوتیپ خاکشیر (در پنج سطح شامل اقلید، سبزوار، همدان، تربت‌جام و نیشابور) و دمای یخزدگی (در 10 سطح شامل صفر تا 18- با فواصل دو درجه سانتی‌گراد) بود. گیاهان خاکشیر در پاییز کشت و تا مرحله پنج تا هفت برگی در آب و هوای طبیعی رشد داده شدند. سپس برای اعمال دماهای یخ زدگی به یک فریزر ترموگرادیان منتقل شدند. سه هفته بعداز اعمال تنش، درصد بقاء، دمای پنجاه‌درصد کشندگی بر اساس درصد بقاء (LT50su)، تعداد برگ، دمای کاهنده 50 درصد تعداد برگ (RNLT50)، تعداد گره، دمای کاهنده 50 درصد تعداد گره (RNNT50)، وزن خشک و دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک (RDMT50) آن‌ها بررسی شد. نتایج نشان داد اکوتیپ همدان بیشترین درصد بقاء و اکوتیپ نیشابور کمترین درصد بقاء را دارند. در اکوتیپ‌های اقلید و نیشابور کاهش معنی دار درصد بقاء از دماهای بالاتری (10- درجه سانتی‌گراد) نسبت به اکوتیپ‌های همدان، سبزوار و تربت‌جام (12- درجه سانتی‌گراد) شروع شد. در دمای 12- درجه سانتی‌گراد، اکوتیپ‌های نیشابور و تربت جام کمترین تعداد برگ واکوتیپ‌های همدان و اقلید به ترتیب بیشترین و کمترین وزن خشک زیست‌توده را بعد از دوره بازیافت دارا بودند. همچنین در دمای 12- درجه سانتی‌گراد، تعداد گره در اکوتیپ همدان تقریباً 30 درصد نسبت به شاهد کاهش یافت، درحالی‌که این کاهش در اکوتیپ‌های اقلید و نیشابور بسیار بیشتر بود. در این آزمایش LT50su بین 10.2- تا 12.1- درجه سانتی‌گراد متغیر بود. رتبه‌بندی اکوتیپ‌های خاکشیر بر اساس شاخص‌های LT50su، RNLT50، RNNT50 و RDMT50 نشان داد که اکوتیپ‌های نیشابور و همدان به ترتیب حساس‌ترین و متحمل‌ترین اکوتیپ‌های خاکشیر نسبت به تنش یخزدگی بودند
مریم جانعلی زاده قزوینی؛ احمد نظامی؛ ابراهیم ایزدی دربندی؛ مهدی پارسا
چکیده
بهمنظور بررسی تحمل به سرمای گیاه بارهنگ سرنیزه‌ای آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار تحت شرایط کنترل‌شده در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. عوامل آزمایش شامل اکوتیپ‌های بارهنگ سرنیزه‌ای (بجنورد، کلات، مشهد، قاین و بیرجند) و دماهای یخزدگی (0، 3-، 6-، 9-،12-، 15- ، 18- و 21- درجه سانتی‌گراد) بود. ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تحمل به سرمای گیاه بارهنگ سرنیزه‌ای آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار تحت شرایط کنترل‌شده در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. عوامل آزمایش شامل اکوتیپ‌های بارهنگ سرنیزه‌ای (بجنورد، کلات، مشهد، قاین و بیرجند) و دماهای یخزدگی (0، 3-، 6-، 9-،12-، 15- ، 18- و 21- درجه سانتی‌گراد) بود. گیاهان بارهنگ پس از سه ماه رشد و خوسرمایی در شرایط طبیعی، جهت اعمال دماهای یخزدگی در اواخر دی‌ماه سال1390به فریزر ترموگرادیان منتقل شدند. جهت تعیین پایداری غشاء سیتوپلاسمی، درصد نشت الکترولیت‌ها و دمای پنجاه‌درصد کشندگی گیاهان بر اساس نشت الکترولیت‌ها (LT50el) محاسبه شد. بقای گیاهان نیز چهار هفته پس از اعمال دماهای یخزدگی با اندازه‌گیری درصد بقاء و دمای پنجاه‌درصد کشندگی گیاهان بر اساس درصد بقاء (LT50su) ارزیابی شد. نتایج نشان داد که به لحاظ LT50el اکوتیپ مشهد متحمل‌ترین و اکوتیپ‌های کلات و بیرجند حساس‌ترین اکوتیپ‌ها بودند. اثرات متقابل اکوتیپ و دما بر درصد نشت الکترولیت‌ها و درصد بقاء معنی‌دار بود، بطوریکه در دمای 12- درجه سانتی‌گراد اکوتیپ‌های بجنورد و بیرجند به ترتیب کمترین و بیشترین درصد نشت الکترولیت را دارا بودند. در همین تیمار اکوتیپ مشهد با 94/4 درصد بیشترین و اکوتیپ بیرجند با 25/4 درصد کمترین درصد بقاء را نشان دادند. میزان LT50su در اکوتیپ مشهد 5/3 درجه سانتی‌گراد کمتر از اکوتیپ بیرجند بود. در این آزمایش همبستگی منفی و معنی‌داری بین درصد نشت الکترولیت‌ها و درصد بقاء (**0/70- r=) وجود داشت. همچنین همبستگی مثبت و معنی‌داری (*0/53=r) بین LT50el با LT50su دیده شد. بر طبق این نتایج، اکوتیپ‌های مشهد و بجنورد تحمل به یخزدگی بهتری نسبت به اکوتیپ بیرجند از خود نشان دادند.
ابراهیم ایزدی دربندی؛ احمد نظامی؛ عباس عباسیان؛ مجید حیدری
چکیده
به منظور بررسی تحمل به یخزدگی ژنوتیپ‌های DR4، NR11، SOR1، STR1، ZR5،SM و Skhیولاف وحشی به تنش یخزدگی آزمایشی در سال 1388 در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. از بین ژنوتیپ‌های مذکور، دو ژنوتیپSkh (خوزستان) و SM (مشهد)، ژنوتیپ‌های حساس به علف کش و در سایر ژنوتیپ‌ها مقاومت به ...
بیشتر
به منظور بررسی تحمل به یخزدگی ژنوتیپ‌های DR4، NR11، SOR1، STR1، ZR5،SM و Skhیولاف وحشی به تنش یخزدگی آزمایشی در سال 1388 در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. از بین ژنوتیپ‌های مذکور، دو ژنوتیپSkh (خوزستان) و SM (مشهد)، ژنوتیپ‌های حساس به علف کش و در سایر ژنوتیپ‌ها مقاومت به علف کش در آن‌ها گزارش شده است. در این آزمایش ژنوتیپ‌های یولاف وحشی در معرض هفت دمای یخزدگی 3-، 6-، 9-، 12-، 15-، 18- و 21- درجه سانتی‌گراد قرار گرفتند. گیاهان تا مرحله 3 تا 4 برگی در محیط طبیعی نگهداری شده و پس از گذراندن دوره خوسرمایی، با استفاده از فریز ترموگرادیان، تحت تیمارهای یخزدگی قرار گرفتند. میزان پایداری غشاء سیتوپلاسمی ژنوتیپ‌های یولاف وحشی مورد مطالعه، با استفاده از آزمون نشت الکترولیت‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت، سپس دمای کشنده 50 درصد نمونه‌ها (LT50el) بر اساس درصد نشت الکترولیت‌ها و دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک گیاهان (RDMT50) در پایان دوره بازیافت (سه هفته بعد از اعمال تیمار یخزدگی) تعیین گردید. نتایج نشان داد که اثرات دماهای یخزدگی تأثیر معنی داری (P≤0.01) بر درصد نشت الکترولیت و دمای لازم برای 50 درصد نشت الکترولیت (LT50el)ژنوتیپ‌های یولاف وحشی داشت. ژنوتیپ‌های یولاف وحشی از نظر نشت الکترولیت‌ها اختلاف معنی داری (P≤0.01) با هم داشتند. بر اساس نتایج آزمایش، کاهش دما به کمتر از 9- درجه سانتی‌گراد سبب افزایش معنی دار میزان نشت الکترولیت‌ها در کلیه ژنوتیپ‌های مورد بررسی شد. در بین ژنوتیپ‌های یولاف وحشی، ژنوتیپ SM بیشترین و ژنوتیپ Skh، کمترین تحمل به سرما را از نظر میزان LT50el و RDMT50نشان دادند. نتایج این آزمایش ضمن اینکه نشان از اختلاف در تحمل به یخزدگی ژنوتیپ‌های یولاف وحشی با منشأ جغرافیایی مختلف دارند، نشان داد که مقاومت به علف کش در علف‌های هرز می‌تواند منجر به تغییر بعضی دیگر از خصوصیات آن‌ها از جمله تحمل به سرما شود، به طوری که بر اساس نتایج حاصل، ژنوتیپ‌های مقاوم به علف کش یولاف وحشی (DR4،NR11،SOR1، STR1، ZR5) در مقایسه با ژنوتیپ حساس به علف کش خوزستان (Skh)از LT50elبیشتری برخوردار بودند.
