مهدیه سلیمانی ساردو؛ محمد گلوی؛ حمید رضا فنایی؛ محمود رمرودی
چکیده
به منظور بررسی تنش خشکی بر عملکرد، بهره‌وری آب و برخی ویژگیهای زراعی گلرنگ تحت روش‌های مختلف کاشت و محلولپاشی نانوکلات روی، آزمایشی به صورت کرتهای دو بار خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 96- 1395 در ایستگاه تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی زهک اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل روش کاشت در دو ...
بیشتر
به منظور بررسی تنش خشکی بر عملکرد، بهره‌وری آب و برخی ویژگیهای زراعی گلرنگ تحت روش‌های مختلف کاشت و محلولپاشی نانوکلات روی، آزمایشی به صورت کرتهای دو بار خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 96- 1395 در ایستگاه تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی زهک اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل روش کاشت در دو سطح (مسطح و جوی و پشته) به عنوان عامل اصلی، رژیم آبیاری در سه سطح (آبیاری پس از 45 (شاهد)، 65 و 85 درصد تخلیه مجاز رطوبتی) به‌عنوان عامل فرعی، محلولپاشی نانوکلات روی در سه سطح ( شاهد محلولپاشی با آب، محلولپاشی 0.5 و 1 گرم در لیتر نانوکلات روی) به‌عنوان عامل فرعی فرعی بودند. نتایج نشان دادکه تیمارهای تنش خشکی و محلولپاشی نانوکلات روی به‌صورت معنیداری بر عملکرد، اجزای عملکرد و بهره‌وری آب و درصد روغن اثرگذار بودند. تعداد طبق در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و بهره‌وری آب تحت تاثیر روش کاشت قرار گرفتند. تنش خشکی باعث کاهش و محلولپاشی نانوکلات روی سبب افزایش صفات مورد مطالعه گردید. عملکرد دانه در روش کاشت مسطح نسبت به روش کاشت جوی و پشته 29 درصد افزایش نشان داد. آبیاری پس از 45 درصد تخلیه رطوبتی (شاهد) نسبت به آبیاری پس از 85 درصد تخلیه رطوبتی 61 درصد سبب افزایش عملکرد دانه شد، اما بهره‌وری آب 11.5 درصد کاهش داشت. محلولپاشی نانوکلات روی با غلظت 1 گرم در لیتر نسبت به محلولپاشی با آب عملکرد دانه را 36 درصد، بهره‌وری آب را 37 درصد و درصد روغن را 12 درصد افزایش داد. براساس نتایج روش کاشت مسطح توام با محلولپاشی نانوکلات روی با غلظت 1 گرم در لیتر در شرایط بروز تنش خشکی می‌تواند قادر به جبران و رفع آسیب‌های ناشی از تنش برای تولید اقتصادی گلرنگ در شرایط آب و هوایی سیستان باشد.
علی آذری نصرآباد؛ سید محسن موسوی نیک؛ محمد گلوی؛ مسعود خزاعی؛ سید علیرضا بهشتی؛ علیرضا سیروس مهر
چکیده
مقاومت گیاهان به تنش خشکی به علت پیچیده بودن اثرات متقابل بین عوامل تنش و نیز تنوع پدیده‌های فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و مولکولی مؤثر بر رشد و نمو گیاه بسیار پیچیده است. به‌منظور بررسی اثر تنش آبی بر عملکرد، اجزای عملکرد، ویژگیهای فیزیولوژیک، مورفولوژیک و بیوشیمیایی در ژنوتیپهای سورگوم دانهای، آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده ...
بیشتر
مقاومت گیاهان به تنش خشکی به علت پیچیده بودن اثرات متقابل بین عوامل تنش و نیز تنوع پدیده‌های فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و مولکولی مؤثر بر رشد و نمو گیاه بسیار پیچیده است. به‌منظور بررسی اثر تنش آبی بر عملکرد، اجزای عملکرد، ویژگیهای فیزیولوژیک، مورفولوژیک و بیوشیمیایی در ژنوتیپهای سورگوم دانهای، آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار، در دو سال زراعی 1393 و 1394 در مزرعه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی اجرا شد. تیمارهای تنش شامل آبیاری معمول، قطع آبیاری در مرحله رشد رویشی (رؤیت آخرین برگ به‌صورت لولهای) به‌عنوان تنش شدید و قطع آبیاری در مرحله رشد زایشی (50 درصد بوته‌ها در مرحله گلدهی) یا تنش ملایم به‌عنوان عامل اصلی و 10 ژنوتیپ سورگوم دانهای شامل KGS29، MGS2، KGS33، سپیده، KGFS27، MGS5، KGFS5، KGFS17، KGFS13 وKGFS30 به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تنش آبی شدید و پس‌ازآن تنش ملایم به‌طور معنیداری عملکرد دانه، وزن هزار دانه و تعداد دانه در پانیکول را کاهش داد. برهمکنش تنش آبی و ژنوتیپ نشان می‌دهد که ازنظر عملکرد دانه ژنوتیپ KGFS13 در شرایط تنش ملایم و آبیاری نرمال به همراه KGFS17 در شرایط آبیاری نرمال بیشترین و ژنوتیپ KGFS5 در شرایط تنش آبی شدید کمترین عملکرد دانه را دارا بود. نتایج حاصل از همبستگی‌های بین صفات موردبررسی نشان داد که در شرایط نرمال (بدون تنش) صفات ارتفاع بوته، تعداد دانه در پانیکول، درصد قند ساقه، محتوای پرولین آزاد، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت می‌توانند در جهت بهبود عملکرد دانه به کار روند. در شرایط تنش آبی، درصد قند ساقه، ارتفاع بوته، دمای کانوپی، محتوای پرولین آزاد برگ بیشترین همبستگی را با عملکرد و اجزای آن داشتند. به‌طورکلی توجه به جنبه‌های دیگر از مقاومت به خشکی مانند شاخص‌های فیزیولوژیکی (هدایت روزنه، محتوای نسبی آب، دمای کانوپی) بسیار مهم است.
علی آذری نصرآباد؛ سید محسن موسوی نیک؛ محمد گلوی؛ علیرضا سیروس مهر؛ سید علیرضا بهشتی
چکیده
مقدمه عملکرد گیاهان زراعی از جمله سورگوم تحت تاثیر تنش خشکی به عنوان یکی از مهمترین تنشهای غیر زنده محدود میشود. اگرچه سورگوم توانایی سازش با بسیاری از تنش ها مثل گرما، خشکی و شوری را دارد، اما در نواحی خشک و نیمه خشک این گیاه معمولا در مرحله زایشی و ...
بیشتر
مقدمه عملکرد گیاهان زراعی از جمله سورگوم تحت تاثیر تنش خشکی به عنوان یکی از مهمترین تنشهای غیر زنده محدود میشود. اگرچه سورگوم توانایی سازش با بسیاری از تنش ها مثل گرما، خشکی و شوری را دارد، اما در نواحی خشک و نیمه خشک این گیاه معمولا در مرحله زایشی و مرحله بعد از گلدهی تحت تاثیر تنش آبی قرار میگیرد و عملکرد آن کاهش مییابد. بین ژنوتیپهای سورگوم از نظر قابلیت تحمل دورههای خشکی و واکنش به این دورهها تفاوت قابل ملاحظهای وجود دارد. بعضی از محققین برروی ویژگی های برگ پرچم مخصوصا روابط آب برگ بخاطر اثر متقابل قابل توجه آن با مقاومت به خشکی تاکید کردهاند. در این تحقیق برخی از خصوصیات از جمله پایداری غشای سلول و محتوای نسبی آب برگ در ژنوتیپ های سورگوم دانهای در شرایط مزرعه ای بررسی شده و به پاسخ عملکرد و اجزاء عملکرد ژنوتیپهای سورگوم در شرایط تیمارهای تنش خشکی( قطع آبیاری در مرحله رشد رویشی، زایشی و آبیاری نرمال)پرداخته شده است. مواد و روشها به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد، اجزای عملکرد دانه، پایداری غشای سلول و محتوای رطوبت نسبی برگ ژنوتیپهای سورگوم دانهای، آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 93 در مزرعه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی اجرا گردید. تیمارهای تنش خشکی شامل آبیاری نرمال(شاهد)، قطع آبیاری در مرحله رشد رویشی(مرحله رویت آخرین برگ به صورت لولهای) و قطع آبیاری در مرحله رشد زایشی(50 درصد بوته ها در مرحله آغاز گلدهی) به عنوان عامل اصلی و 10 ژنوتیپ سورگوم دانهای شاملKGS29،MGS2 ،KGS33 ، سپیده، KGFS27،MGS5 ،KGFS5 ،KGFS17، KGFS13 و KGFS30 به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. برای تعیین اجزای عملکرد دانه از هر کرت نیم متر طولی برداشت و تعداد بوته، تعداد پانیکول، تعداد دانه پانیکول، وزن هزار دانه، تعداد دانه در متر مربع تعیین گردیدند. برای تعیین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت پس از حذف 2 خط حاشیه و نیم متر ابتدا و انتهای هر کرت از سطح 3 متر مربع برداشت انجام شد و پس از خشک شدن کامل، کل نمونهها توزین و عملکرد بیولوژیک تعیین شد و سپس نمونهها با دست کوبیده شده و دانهها جدا و توزین گردیده و شاخص برداشت محاسبه شد. برای محاسبه محتوای نسبی آب برگ (RWC)، از هر کرت و از برگ پرچم نمونهگیری شد و محتوای نسبی آب برگ یا آماس نسبی از طریق فرمول وزرلی (weatherley) محاسبه گردید. برای محاسبه میزان خسارت به غشاء یا تراوایی غشاء، ابتدا سه بوته از هر کرت بطور تصادفی انتخاب و برگ پرچمی آنها جدا شد. سپس توسط دستگاه کاغذ سوراخ کن تعداد 4 عدد دیسک از این برگها تهیه و در داخل آب مقطر بمدت 24 ساعت در دمای یخچال (4 درجه سانتی گراد) قرار داده شد. هدایت الکتریکی آبی که برگها در آن گذاشته شده بود توسط دستگاه اندازه گیری هدایت الکتریکی(EC meter) هدایت الکتریکی آن اندازه گیری شده و از اعداد حاصل برای محاسبات استفاده شد. پس از جمع آوری دادههای مربوط به عملکرد و اجزاء آن با استفاده از نرم افزار SAS مورد تجزیه واریانس ساده قرار گرفت. میانگین دادهها با استفاده از آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد مقایسه گردیدند. نتایج نتایج نشان داد که تنش خشکی تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت، وزن هزار دانه، تعداد دانه در پانیکول، نفوذپذیری غشای سلول و محتوای نسبی آب برگ (RWC) داشته و سبب کاهش آنها گردید. میزان کاهش عملکرد دانه در بالاترین سطح تنش خشکی نسبت به تیمار شاهد معادل 42 درصد بود. ژنوتیپ ها نیز از نظر کلیه صفات فوق تفاوت معنی دار نشان دادند. ژنوتیپ KGFS13 دارای بالاترین عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت بذر بود. اثر متقابل تنش خشکی و ژنوتیپ در صفات فوق بجز وزن هزار دانه و نفوذپذیری غشاء تفاوت معنی دار نشان داد. بیشترین محتوای نسبی آب برگ مربوط به تیمار آبیاری نرمال و کمترین آن مربوط به تیمار تنش خشکی شدید بود. همچنین با افزایش تنش خشکی، تراوش غشای سلول افزایش یافت، بطوری که کمترین میزان تراوش غشاء و درنتیجه بیشترین پایداری غشاء مربوط به تیمار آبیاری نرمال و بیشترین میزان تراوش غشاء و در نتیجه کمترین پایداری غشاء مشترکا مربوط به تیمار های تنش خشکی متوسط و شدید بود. نتیجه گیری تفاوتهای قابل توجهی بین ژنوتیپهای سورگوم دانهای در مورد تحمل به دورههای تنش خشکی و واکنش به این دوره ها وجود دارد، همچنین عملکرد دانه و اجزای آن، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، محتوای آب نسبی و پایداری غشای سلول بین ژنوتیپ‌ها و تیمارهای تنش متفاوت بود. درمجموع، می‌توان از ویژگیهای مربوط به روابط آبی برگ پرچم و نفوذپذیری غشاء سلول به‌عنوان معیارهایی علاوه بر عملکرد دانه در ارزیابی تحمل به خشکی ژنوتیپ ها استفاده نمود.
مسعود خزاعی؛ محمد گلوی؛ مهدی دهمرده؛ سید محسن موسوی نیک؛ غلامرضا زمانی؛ نفیسه مهدی نژاد
چکیده
مقدمه تنش خشکی از مهمترین فاکتورهای محدودکننده رشد و تولید گیاهان محسوب میشوند و منجر به کاهش بیش از 50 درصدی در میانگین تولید اکثر محصولات در سرتاسر جهان میشود. یک استراتژی سودمند به‌منظور اجتناب از وارد آمدن خسارات تنش خشکی به گیاهان کاشت گیاهان مقاوم به خشکی است. یک پیشنهاد مناسب و متداول استفاده از گیاهان چهارکربنه نظیر ...
بیشتر
مقدمه تنش خشکی از مهمترین فاکتورهای محدودکننده رشد و تولید گیاهان محسوب میشوند و منجر به کاهش بیش از 50 درصدی در میانگین تولید اکثر محصولات در سرتاسر جهان میشود. یک استراتژی سودمند به‌منظور اجتناب از وارد آمدن خسارات تنش خشکی به گیاهان کاشت گیاهان مقاوم به خشکی است. یک پیشنهاد مناسب و متداول استفاده از گیاهان چهارکربنه نظیر ارزن است که مقاومت نسبتاً زیادی به کمبود آب دارد. تنش خشکی خصوصیات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی نظیر تنظیم‌کننده‌های اسمزی، محتوی کلروفیل، ارتفاع بوته و طول خوشه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. شناخت مبانی فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی مقاومت به تنش در این گیاه و ارتباط آنها با عملکرد می‌تواند کمک زیاد به شناخت و توسعه کاشت گیاهان مقاوم به خشکی نماید. هدف از این آزمایش بررسی تأثیر تنش خشکی بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی در سه رقم ارزن است. مواد و روشها این تحقیق در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال زراعی 93-92 به‌صورت کرتهای خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. سطوح مختلف تنش خشکی شامل تأمین 50، 75 و 100 درصد نیاز آبی (به ترتیب تنش شدید، تنش متوسط و بدون تنش) به‌عنوان عامل اصلی و ارقام ارزن دمروباهی (شامل رقم باستان و لاینهای kfm5وkfm20) به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. اندازهگیری اسمولیتها و رنگ‌دانه‌های فتوسنتزی در 30 و 45 روز بعد از اعمال تنش انجام شد. خصوصیات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای آن در زمان رسیدگی و بلوغ اندازهگیری شد. تجزیه‌وتحلیل دادهها با استفاده از نرم‌افزار آماری SAS 9.1و مقایسه میانگین با استفاده از آزمون توکی در سطح معنیداری 5% انجام شد نتایج نتایج نشان داد که در مراحل مختلف رشد تنش خشکی منجر به افزایش پرولین، کربوهیدرات‌های محلول و کاهش رنگ‌دانه‌های فتوسنتزی و کارتنوئیدها در مقایسه با تیمار شاهد گردید. تنش خشکی باعث کاهش ارتفاع بوته، طول میانگره و طول خوشه، تعداد خوشه در مترمربع، تعداد دانه در خوشه و وزن هزار دانه و عملکرد را در مقایسه با تیمار شاهد کاهش داد ولی تأثیری بر تعداد گره نداشت. بالاترین و کمترین عملکرد دانه 461/88 و 171/08 گرم در مترمربع به ترتیب مربوط به تیمار بدون تنش و تنش شدید بود. این نتایج دلالت بر آن دارد که ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه تأثیر مثبت بر عملکرد دانه در ارزن دارد و افزایش آنها باعث افزایش عملکرد دانه شد. بر طبق نتایج بدست آمده کاهش ارتفاع، اسمولیتهای سازگار و کارتنوئیدها مکانیزمهای سازگاری و مقاومت به خشکی محسوب میشوند.
شمیده شعبان زاده؛ محمد گلوی
چکیده
کاربرد عناصر ریزمغذی سبب بهبود رشد، بازدهی و افزایش عملکرد گیاهان در شرایط تنش میگردد. به منظور بررسی تاثیر محلولپاشی ریز مغذیها و دور آبیاری در سیاهدانه، آزمایشی در سال زراعی 1388 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بجنورد، بصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. دور آبیاری با فواصل ...
بیشتر
کاربرد عناصر ریزمغذی سبب بهبود رشد، بازدهی و افزایش عملکرد گیاهان در شرایط تنش میگردد. به منظور بررسی تاثیر محلولپاشی ریز مغذیها و دور آبیاری در سیاهدانه، آزمایشی در سال زراعی 1388 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بجنورد، بصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. دور آبیاری با فواصل 7، 14 و 21 روز به عنوان عامل اصلی و محلول پاشی عناصر ریزمغذی شامل:شاهد (عدم محلولپاشی)، بر، روی و آهن بترتیب با غلظت 2، 3 و 4 درهزار و مخلوط سه عنصر مزبور به عنوان عامل فرعی اجرا شدند. نتایج نشان داد که تاثیر دور آبیاری بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه ، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در بوته و کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و بیولوژیک و شاخص برداشت معنیدار بود و با افزایش فواصل آبیاری ویژگیهای مورد بررسی کاهش نشان دادند. بیشترین عملکرد دانه از دور آبیاری 7 روز بدست آمد. ارتفاع بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در بوته و کپسول، عملکرد دانه و بیولوژیک و شاخص برداشت تحت تاثیر محلولپاشی عناصر ریزمغذی معنیدار شدند. اختلاف بین تیمارهای محلولپاشی عناصر ریزمغذی با عدم محلولپاشی (شاهد) در تمام ویژگیهای مذکور معنیدار بودند. بیشترین عملکرد دانه به تیمار محلولپاشی مخلوط عناصر ریز مغذی تعلق داشت.
